10 ngọn núi lửa khổng lồ nhất thế giới đầy quyền uy

Krakatoa - hòn đảo núi lửa huyền thoại nằm giữa eo biển Sunda, Indonesia, nơi giao thoa của đảo Sumatra và Java. Thảm họa năm 1883 đã đi vào lịch sử khi trở thành vụ phun trào kinh hoàng nhất thế kỷ 20. Sức mạnh hủy diệt của nó cướp đi sinh mạng 36.000 người, xóa sổ 165 làng mạc và khiến 132 khu vực khác chịu thiệt hại nặng nề.

Cơn thịnh nộ của Krakatoa còn tạo ra cơn sóng thần cao hơn 30m, nhấn chìm cả hòn đảo xuống lòng biển sâu. Từ tro tàn, một hòn đảo mới đã trỗi dậy với diện tích gần 2km² và độ cao 200m so với mực nước biển - minh chứng cho sức mạnh tái sinh khủng khiếp của tự nhiên.

Pinatubo - ngọn núi lửa hùng vĩ trên đảo Luzon (Philippines), cách thủ đô Manila 100km về phía tây bắc. Thảm họa ngày 12/6/1991 đã đi vào lịch sử khi trở thành vụ phun trào dữ dội thứ hai thế kỷ 20, cướp đi sinh mạng 7.000 người. Cột tro bụi khổng lồ cao 35km vươn lên tầng bình lưu, tạo nên khung cảnh kinh hoàng nhưng cũng đầy ngoạn mục.

Ngày nay, Pinatubo đã trở thành điểm đến hấp dẫn với vẻ đẹp hoang sơ kỳ vĩ. Dù hành trình chinh phục không dễ dàng, nhưng cảnh quan nơi đây - kết quả từ trận phun trào năm nào - xứng đáng là trải nghiệm không thể bỏ qua trong đời.

Núi lửa Changbai sừng sững nơi biên giới huyền bí giữa Trung Quốc và Triều Tiên. Ngày nay, miệng núi lửa là hồ Thiên Trì rộng 9,82km² với độ sâu trung bình 213m. Sau lần phun trào cuối cùng năm 1903, ngọn núi vẫn lưu giữ ký ức về trận phun trào kinh hoàng năm 946 - được so sánh với sức công phá của 100 quả bom nguyên tử Hiroshima.

Changbai không chỉ là núi lửa mà còn là biểu tượng văn hóa, tâm linh của cả Triều Tiên và Hàn Quốc. Ngọn núi xuất hiện trong quốc ca hai nước và trên quốc huy Triều Tiên. Nơi đây còn nổi tiếng với sản vật quý giá - nhân sâm Changbai.

Tambora - ngọn núi lửa khổng lồ trên đảo Sumbawa, Indonesia, đã đi vào lịch sử với vụ phun trào kinh hoàng ngày 10/4/1815. Cột tro bụi cao 43km phủ kín bầu trời, khiến nhiệt độ toàn thế giới giảm 0.4-0.7°C trong nhiều năm. Đây được coi là thảm họa núi lửa lớn nhất thời hiện đại, cướp đi sinh mạng trực tiếp của 10,000 người và gián tiếp 70,000 người khác.

Hậu quả từ Tambora còn khủng khiếp hơn khi tạo ra "năm không có mùa hè" 1816. Tro bụi che khuất mặt trời khiến châu Âu và Bắc Mỹ chìm trong giá lạnh bất thường, mùa màng thất bát, sông Pennsylvania đóng băng giữa tháng 8. Ngọn núi từ độ cao 4,300m đã sụt xuống chỉ còn 2,850m sau trận phun trào, để lại bài học về sức mạnh hủy diệt của tự nhiên.

Tamu Massif - ngọn núi lửa lớn nhất hành tinh đang ẩn mình sâu dưới lòng Thái Bình Dương. Kỳ quan này khiến Mauna Loa (Hawaii) trở nên nhỏ bé, với kích thước chỉ kém 25% so với Olympus Mons - núi lửa lớn nhất hệ Mặt Trời trên sao Hỏa. Theo giáo sư William Sager (Đại học Houston), Tamu Massif là phát hiện địa chất đáng kinh ngạc của thế kỷ 21.

Với chiều rộng 650km nhưng chỉ cao 4km, Tamu Massif có diện tích lên tới 2.5 triệu km² - lớn hơn cả Vương quốc Anh. Ngọn núi lửa cổ đại này hoạt động cách đây 144 triệu năm vào kỷ Phấn Trắng, phun trào dung nham theo cấu trúc hình nón đặc trưng. Các cuộc khảo sát địa chấn và mẫu vật thu thập đã hé lộ bí mật về 'gã khổng lồ' đặc biệt này.

Vươn mình 1.463m trên đảo Martinique (Caribbe), Pelée đi vào lịch sử với thảm họa tháng 5/1902 khi cướp đi sinh mạng 30.000 người tại cảng St. Pierre. Sự tàn khốc của nó đến mức thuật ngữ "pelean" được đặt riêng để mô tả kiểu phun trào đặc trưng: hỗn hợp khí nóng, tro bụi và đá nóng chảy.

Dù có những dấu hiệu báo trước như hơi nước, tia chớp quanh miệng núi, thảm kịch vẫn xảy ra khi sự chủ quan lên ngôi. Sau cơn thịnh nộ ban đầu, Pelée tạm lắng rồi lại khiến giới khoa học kinh ngạc khi phát hiện hồ dung nham ngầm nhô lên 300m, cuối cùng phun trào tháng 3/1903 - minh chứng cho sự bất ổn vĩnh cửu của thiên nhiên.

Yellowstone - siêu núi lửa khổng lồ ẩn mình dưới công viên quốc gia cùng tên, chứa lượng dung nham đủ khiến thác Niagara mất hàng thế kỷ để lấp đầy. Với sức mạnh tương đương 13.000 quả bom nguyên tử, mỗi lần thức giấc, nó có thể phun lượng vật chất gấp nghìn lần thảm họa Krakatoa 1883.

Cách đây 2 triệu năm, Yellowstone từng gây ra vụ phun trào lớn thứ tư trong lịch sử Trái Đất. Miệng núi lửa rộng 64x40km hiện tại hình thành từ đợt phun trào cách nay 640.000 năm. Các nhà khoa học cảnh báo nếu thức giấc lần nữa, nó có thể phủ kín nửa nước Mỹ dưới lớp tro dày 1m - thảm họa toàn cầu thực sự.

Mauna Loa - ngọn núi lửa hoạt động mạnh nhất Hawaii với 33 lần phun trào được ghi nhận từ năm 1843. Lần gần nhất vào năm 1984 đã phủ nham thạch khắp vùng rộng lớn. Chiếm tới một nửa diện tích đảo Hawaii, đây được xem là núi lửa lớn nhất thế giới xét về thể tích (75.000 km³) và tần suất hoạt động.

Với chiều cao 4.169m và phần chìm dưới biển sâu 5km, "Ngọn núi dài" (theo tiếng Hawaii) đang cho thấy những dấu hiệu thức giấc sau 35 năm ngủ yên. Các trận động đất nhỏ liên tục được ghi nhận, dù chưa đủ để dự đoán chính xác thời điểm phun trào tiếp theo. Sự hùng vĩ của Mauna Loa luôn hấp dẫn những nhà thám hiểm ưa mạo hiểm.

Vesuvius - ngọn núi lửa nổi tiếng nhất châu Âu nằm cách Naples chỉ 9km về phía đông. Là núi lửa đất liền duy nhất từng phun trào trong vài trăm năm trở lại đây, dù lần cuối cùng là năm 1944. Với 3 triệu người sinh sống xung quanh, đây được coi là khu vực núi lửa có mật độ dân cư dày đặc nhất thế giới.

Danh tiếng Vesuvius gắn liền với thảm họa năm 79 sau CN khi chôn vùi Pompeii và Herculaneum dưới lớp tro dày. Vụ phun trào đã thay đổi địa hình hoàn toàn - làm lệch dòng sông Sarno, đẩy cao bờ biển, khiến Pompeii mất vị trí ven biển. Ngọn núi cũng thay đổi hình dáng với sườn trọc trụi và đỉnh bị biến dạng vĩnh viễn.

Núi lửa St. Helens - ngọn núi cao 2.250m nằm ở bang Washington, Mỹ, cách Portland 88km về phía đông bắc. Là một phần của vành đai lửa Thái Bình Dương với hơn 160 núi lửa đang hoạt động. Ngày 18/5/1980, St. Helens gây ra thảm họa núi lửa tồi tệ nhất trong lịch sử nước Mỹ khiến 57 người thiệt mạng, phá hủy hàng trăm công trình và san bằng 600km² rừng.

Sau khi tái hoạt động năm 2004, St. Helens tiếp tục phun trào hơn 100 triệu m3 dung nham cùng lượng lớn đá và tro bụi. Sự kiện này nhắc nhở con người về sức mạnh khủng khiếp của tự nhiên ẩn chứa dưới vẻ ngoài tĩnh lặng của những ngọn núi.