10 Nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng thất nghiệp của sinh viên mới ra trường

Kinh nghiệm và ngoại hình là những yếu tố thường xuyên xuất hiện trong các yêu cầu tuyển dụng. Một số nhà tuyển dụng thường đặt yêu cầu đầu tiên là "Ngoại hình ưa nhìn" hoặc "Hình thức khá", sau đó mới đến các yêu cầu về bằng cấp và kỹ năng. Lý do là các công ty muốn tìm kiếm những ứng viên có kinh nghiệm để giảm thiểu thời gian và chi phí đào tạo. Ngoài ra, một ngoại hình đẹp luôn là điểm cộng, đặc biệt trong các công việc yêu cầu giao tiếp với khách hàng. Tuy nhiên, thực tế là số lượng công ty sẵn sàng tuyển dụng sinh viên mới ra trường mà không cần kinh nghiệm là rất ít. Những ai đã từng tìm việc hoặc tham gia phỏng vấn chắc hẳn sẽ hiểu rõ điều này. Đây là một thách thức lớn đối với sinh viên trong bối cảnh thị trường việc làm hiện nay.

Tiếng Anh là chìa khóa mở cánh cửa thành công trong mọi ngành nghề hiện nay. Sinh viên hầu hết đều được học tiếng Anh tại trường và có thể sở hữu các chứng chỉ ngoại ngữ để đáp ứng yêu cầu tuyển dụng. Tuy nhiên, do phương pháp giảng dạy thiếu tính thực tiễn và cách học thụ động, nhiều sinh viên không thể sử dụng tiếng Anh một cách hiệu quả.

Doanh nghiệp mong muốn nhân viên có khả năng giao tiếp thành thạo tiếng Anh trong công việc, nhưng phần lớn sinh viên không thể đáp ứng yêu cầu này. Vì vậy, thay vì chỉ học để lấy chứng chỉ, sinh viên cần tích cực thực hành tiếng Anh, không chỉ trong sách vở mà trong cuộc sống thực tế. Khi tiếng Anh trở nên vững vàng, cơ hội nghề nghiệp sẽ đến gần hơn với bạn.

Nhiều sinh viên mới ra trường còn thiếu chủ động trong việc tìm kiếm công việc. Họ chỉ gửi hồ sơ qua các nền tảng trực tuyến và đợi đợi nhà tuyển dụng liên hệ. Tuy nhiên, nhà tuyển dụng thường xuyên nhận rất nhiều hồ sơ, và bạn sẽ dễ dàng bị lẫn vào dòng chảy đông đúc ấy. Một số sinh viên khác thậm chí không chủ động tìm kiếm mà chỉ dựa vào sự giúp đỡ từ gia đình hay người thân để xin việc.

Chính sự thụ động này khiến các bạn mất đi tính cạnh tranh và bỏ lỡ những cơ hội tuyệt vời. Để không bị tụt lại phía sau, hãy mở rộng mạng lưới quan hệ của mình qua nhiều kênh khác nhau. Đồng thời, đừng ngừng học hỏi và nâng cao kỹ năng bản thân để đáp ứng được những yêu cầu ngày càng cao của các nhà tuyển dụng. Làm như vậy sẽ gia tăng đáng kể cơ hội thành công của bạn.

Trong quá trình tìm việc, một quy tắc ngầm mà ai cũng thấu hiểu chính là: mối quan hệ và tiền bạc. Có những người may mắn, nhờ vào sự hỗ trợ của gia đình, đã có được công việc ổn định từ khi còn học đại học. Trong thời buổi tìm việc đầy khó khăn này, việc có một công việc tốt trở nên vô cùng khắc nghiệt với những ai không có mối quan hệ hoặc tiềm lực tài chính mạnh mẽ.

Chính những quy tắc này tạo ra sự bất công trong tuyển dụng. Một số người, dù khả năng học tập hay kỹ năng làm việc không vượt trội, vẫn được nhận vào các công ty nhờ vào sự quen biết của gia đình. Trong khi đó, những người có hoàn cảnh bình thường lại phải vất vả tìm kiếm công việc chỉ đủ sống. Dù có bất công đến đâu, đây lại là thực tế mà xã hội đã chấp nhận từ lâu, bởi không ai có thể phủ nhận sức mạnh của tiền và mối quan hệ.

Có rất nhiều yếu tố khiến bạn mất điểm trong mắt nhà tuyển dụng ngay từ buổi phỏng vấn, từ thời gian đến trang phục và cách trả lời các câu hỏi phỏng vấn.

Vì vậy, điều quan trọng nhất là không được đi trễ. Hãy đến trước để thăm dò địa điểm phỏng vấn, đặc biệt nếu công ty nằm xa nơi ở của bạn, tránh tình trạng bị lạc đường. Trang phục cũng cần chỉnh chu và phù hợp với môi trường công ty. Những hành động nhỏ, như cách bạn bước vào và chào hỏi, cũng sẽ tạo ấn tượng ban đầu. Nên tìm hiểu thông tin về công ty, sản phẩm, dịch vụ và chuẩn bị các câu hỏi thông dụng, cũng như những câu hỏi chuyên ngành trước buổi phỏng vấn để thể hiện sự chuẩn bị kỹ càng của bạn.

Để tạo ra một bộ hồ sơ nổi bật, trước hết bạn nên tham khảo những mẫu hồ sơ chuyên nghiệp. Phần mục tiêu nghề nghiệp là dịp để bạn giới thiệu về định hướng và kỳ vọng trong sự nghiệp của mình. Nhà tuyển dụng thường đánh giá cao những ứng viên có kế hoạch rõ ràng và mục tiêu cụ thể cho sự nghiệp.

Sau đó, phần thông tin cá nhân, học vấn và kỹ năng cũng cần được thể hiện đầy đủ. Lưu ý rằng khi cập nhật thông tin, bạn nên điều chỉnh CV sao cho phù hợp với yêu cầu của công việc mà bạn ứng tuyển.

Các bạn cũng nên chuẩn bị hai bộ hồ sơ: một bằng tiếng Việt và một bằng tiếng Anh. Nếu thông tin tuyển dụng yêu cầu ngôn ngữ cụ thể, hãy nộp theo yêu cầu đó. Nếu không, CV tiếng Anh sẽ là lựa chọn an toàn, kèm theo một ghi chú rằng nếu cần, bạn có thể gửi bản tiếng Việt cho nhà tuyển dụng.

Không ít bài viết đã chỉ ra rằng, dù là thủ khoa hay sinh viên xuất sắc, vẫn có không ít người gặp khó khăn trong việc tìm kiếm việc làm. Khi tốt nghiệp từ một trường đại học danh tiếng, với thành tích học tập xuất sắc, bạn sẽ cảm thấy tự tin vào bản thân. Tuy nhiên, tấm bằng đại học chỉ chứng tỏ bạn có nền tảng kiến thức, còn kinh nghiệm thực tế lại là điều bạn còn thiếu. Bạn có nhận ra rằng giữa việc học và công việc hoàn toàn khác nhau? Dù bạn có kiến thức vững vàng, nhưng kỹ năng mềm và kinh nghiệm thì bạn phải bắt đầu từ con số 0. Rất nhiều người không thể chấp nhận điều này và dĩ nhiên, họ sẽ không dễ dàng chấp nhận mức lương khởi điểm thấp để đổi lấy kinh nghiệm và cơ hội thăng tiến sau này.

Những sinh viên giỏi ở trường chắc chắn sở hữu kiến thức nền tảng vững chắc và tư duy nhạy bén, nhưng điều đó chưa đủ để trở thành một nhân viên xuất sắc. Bạn cần phát triển thêm kỹ năng mềm, ngoại ngữ, tin học, và đặc biệt là khả năng lắng nghe, học hỏi từ những người đi trước để tích lũy thêm kinh nghiệm cho bản thân.

Hiện nay, cả nước có tới 412 trường đại học và cao đẳng, với khoảng 6,6 trường mỗi tỉnh, thành, và có đến 2.200.000 sinh viên đang theo học. Con số này còn vượt qua nhiều quốc gia phát triển. Các trường đại học thường chạy theo chỉ tiêu tuyển sinh để đảm bảo tài chính mà đôi khi bỏ qua chất lượng giảng dạy, dẫn đến việc nguồn nhân lực ra trường không đáp ứng được yêu cầu thực tế của các công ty.

Các trường đào tạo rất nhiều ngành nghề khác nhau, nhưng do thiếu sự chuyên sâu, việc đào tạo trở nên thiếu hiệu quả. Mặc dù số lượng sinh viên tốt nghiệp mỗi năm rất lớn, nhưng lại không tương xứng với nhu cầu tuyển dụng của thị trường lao động.

Với số lượng sinh viên tốt nghiệp hàng năm quá cao, nhưng nhu cầu tuyển dụng từ các doanh nghiệp lại hạn chế, sự chênh lệch cung - cầu lao động trở thành một vấn đề nghiêm trọng. Hậu quả là, dù có hàng nghìn sinh viên mới ra trường, nhưng chỉ có một số ít may mắn được tuyển dụng, còn lại phải vật lộn để tìm kiếm cơ hội việc làm.

Hơn 80% sinh viên mới ra trường sở hữu kiến thức học thuật vững vàng nhưng lại thiếu hụt các kỹ năng mềm – những kỹ năng mà nhà tuyển dụng, đặc biệt là các công ty quốc tế, đặc biệt coi trọng. Chính vì điều này, rất nhiều bạn đã mất điểm trong buổi phỏng vấn đầu tiên tại các công ty. Trong quá trình học, đa phần sinh viên chỉ chuẩn bị cho mình hai chứng chỉ ngoại ngữ và tin học và nghĩ rằng đây là đủ để họ có thể trúng tuyển vào các công ty. Tuy nhiên, đối với các nhà tuyển dụng, họ đánh giá cao các kỹ năng sống hơn rất nhiều như: kỹ năng giao tiếp, khả năng giải quyết tình huống, làm việc nhóm, và khả năng xử lý vấn đề. Các chứng chỉ chỉ là yếu tố phụ.

Ngay cả những ứng viên được nhận vào công ty, họ cũng phải trải qua thời gian học việc và thử việc từ 1 đến 2 tháng, nhưng không phải ai cũng có thể bắt nhịp và đáp ứng được yêu cầu công việc. Thậm chí, những sinh viên có thành tích học tập xuất sắc cũng khó có thể trở thành nhân viên chính thức sau thời gian thử việc. Rõ ràng, đây là một lỗ hổng mà các sinh viên cần phải cải thiện để nâng cao cơ hội tìm được việc làm sau khi ra trường.

Định hướng nghề nghiệp cho sinh viên là một vấn đề cần được quan tâm sâu sắc trong giáo dục hiện nay. Một là không có định hướng, tức là không biết mình học để làm gì. Hai là định hướng sai lệch, khi sinh viên học không phải vì đam mê mà chỉ vì phải lo cho cuộc sống. Bạn có bao giờ tự hỏi: "Mình học đại học để làm gì và cho ai?". Ở Việt Nam, quyết định nghề nghiệp thường chịu sự chi phối mạnh mẽ từ phụ huynh.

Với lòng thương con và một phần vì danh dự gia đình, các bậc phụ huynh thường khuyên con cái chọn các ngành nghề được coi là danh giá như kỹ sư, bác sĩ, giáo viên, ngân hàng,... Ngoài ra, một số bạn trẻ chọn ngành học theo xu hướng thị trường mà không thực sự yêu thích hay phù hợp với năng lực của mình. Hệ quả là sự học trở nên hời hợt, chỉ để lấy bằng và qua kỳ kiểm tra. Điều này dẫn đến chất lượng nhân lực không cao và tỷ lệ thất nghiệp gia tăng.