10 sự thật kinh ngạc về tiền tệ có thể khiến bạn sửng sốt

Sau Thế chiến I, nước Đức chìm trong cơn siêu lạm phát kinh hoàng, khiến đồng mark gần như vô giá trị. Năm 1914, 1 USD đổi 4,20 mark, nhưng đến tháng 11/1923, con số này đã lên tới 4.200 tỷ mark - một sự sụp đổ tiền tệ chưa từng có trong lịch sử. Người dân mang theo hàng tỷ mark trong ví mà vẫn không mua nổi nhu yếu phẩm.

Trong cơn khủng hoảng, người Đức đã phát hiện ra một công dụng bất ngờ của tiền giấy: làm chất đốt. Với giá trị thấp hơn cả củi và than, những tờ tiền triệu mark bị đem đốt để sưởi ấm. Trẻ em dùng chúng làm đồ chơi, còn người lớn biến chúng thành... giấy dán tường độc đáo.

Trái với suy nghĩ của nhiều người, vương miện đồng tiền giá trị nhất thế giới không thuộc về bảng Anh mà là đồng Dinar của Kuwait - có giá trị gấp 76.774,94 lần đồng Việt Nam.

Thế giới tiền tệ còn ẩn chứa nhiều kỷ lục đáng kinh ngạc: Đồng xu vàng khổng lồ 1 tấn từ Australia, hay tờ bạc 100 triệu bảng Anh - không chỉ có mệnh giá cao nhất mà còn sở hữu kích thước vượt cả giấy A4 thông thường.

Trong khi cả đời lao động miệt mài, một người bình thường khó lòng kiếm được hơn 1 triệu USD (khoảng 22 tỷ đồng), thì ở các quốc gia nghèo nhất, thu nhập chỉ vỏn vẹn 1 USD/ngày. Ngược lại, tỷ phú Bill Gates có thể kiếm 250 USD mỗi giây ngay cả khi đang ngủ.

Tổ chức Oxfam tiết lộ nghịch lý đau lòng: Trong đại dịch, khi 99% dân số thế giới chật vật với thu nhập sụt giảm, 10 người giàu nhất lại tăng gấp đôi tài sản - trung bình 1.3 tỷ USD/ngày nhờ cổ phiếu và bất động sản tăng giá.

Ít ai biết rằng tại Ithaca, New York từng tồn tại một hệ thống tiền tệ độc đáo với đơn vị là "giờ" (Ithaca Hour). Đây được xem là đồng tiền địa phương lâu đời và quy mô nhất nước Mỹ, ra đời năm 1991 trong thời kỳ Đại suy thoái nhằm phục hồi kinh tế địa phương.

Được in trên chất liệu cao cấp với hoa văn tinh xảo chống giả mạo, đồng Ithaca Hour đại diện cho giá trị thời gian lao động thực tế. Dù hiện không còn lưu hành, nó vẫn là minh chứng thú vị cho sự sáng tạo trong lịch sử tiền tệ.

Lịch sử tiền giấy bắt nguồn từ Trung Quốc cổ đại khoảng thế kỷ thứ 7, đạt đỉnh cao dưới thời nhà Tống (960-1279). Ban đầu được gọi là "phi tiền" vì độ nhẹ có thể bay trong gió, đây là bước đột phá trong lịch sử tiền tệ nhân loại.

Xuất phát từ tỉnh Tứ Xuyên, những tờ hối phiếu đầu tiên do triều đình phát hành có thể đổi lấy muối, chè và hàng hoá thiết yếu. Hệ thống tiền giấy sơ khai này đã đặt nền móng cho các hình thức tiền tệ hiện đại ngày nay.

Nữ hoàng Elizabeth II giữ kỷ lục là nhân vật xuất hiện trên nhiều đồng tiền nhất thế giới. Từ khi mới 8 tuổi, chân dung công chúa nhỏ đã được in trên tiền Canada, mở đầu cho hành trình trở thành biểu tượng tiền tệ của 33 quốc gia thuộc Khối Thịnh vượng chung.

Trong suốt 70 năm trị vì, đã có 26 phiên bản chân dung khác nhau của Nữ hoàng được sử dụng, không chỉ trên đồng Bảng Anh mà còn ở các lãnh thổ thuộc địa, tạo nên một di sản tiền tệ độc nhất vô nhị.

Lịch sử máy ATM ghi nhận Luther George Simjian, nhà phát minh người Thổ Nhĩ Kỳ, là người đầu tiên phát triển nguyên mẫu vào những năm 1960. Dù thất bại ban đầu, ý tưởng đột phá này đã mở đường cho chiếc ATM hiện đại đầu tiên được lắp đặt tại New York ngày 2/9/1969.

Chiếc ATM tiên phong của Ngân hàng Chemical chỉ có chức năng phát tiền mặt cố định khi nhận thẻ mã hóa, nhưng đã thay đổi hoàn toàn ngành ngân hàng. Từ đó, công nghệ này nhanh chóng lan tỏa khắp nước Mỹ và toàn cầu, trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống hiện đại.

Trong xã hội nguyên thủy, khi của cải được chia sẻ chung theo nguyên tắc "làm theo năng lực, hưởng theo nhu cầu", con người chưa cần đến tiền. Nhưng khi công cụ kim loại xuất hiện, năng suất lao động tăng vọt đã thúc đẩy nhu cầu trao đổi hàng hóa.

Sự phát triển của thương mại giữa các vùng đòi hỏi một vật ngang giá chung, từ đó tiền tệ ra đời như một tất yếu lịch sử. Những đồng tiền kim loại đầu tiên đã đánh dấu bước ngoặt quan trọng, thay thế cho hình thức trao đổi hiện vật thô sơ trước đó.

Trái với suy nghĩ của nhiều người, ký hiệu $ không bắt nguồn từ chữ viết tắt "US" mà có lịch sử thú vị hơn nhiều. Nó xuất phát từ chữ viết tắt "PS" của đồng real Tây Ban Nha - đồng tiền phổ biến trong giao thương thế kỷ 18.

Tên gọi "đô la" (dollar) được mượn từ đồng tiền Haiti, trong khi biểu tượng $ mang nhiều tầng ý nghĩa: từ biểu tượng quốc gia, đại diện cho giá trị vật chất, cho đến những liên tưởng tôn giáo về hình ảnh con rắn trong Kinh Thánh.

Nghiên cứu của Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương tiết lộ: mỗi gam tiền giấy chứa hơn 200 triệu vi khuẩn hiếu khí, cùng vô số khuẩn gram âm nguy hiểm. Đáng chú ý, tiền xu sạch hơn hàng trăm nghìn lần so với tiền giấy.

Khi phân tích mẫu tiền từ người bán thịt và ví cá nhân, các nhà khoa học phát hiện dày đặc vi khuẩn gây bệnh như trực khuẩn, tụ cầu, nha bào - tác nhân của các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm như tả, thương hàn. Đây chỉ là phần nổi của tảng băng chìm, bởi nhiều vi khuẩn khác cần thời gian nuôi cấy lâu hơn mới phát hiện được.