10 thi phẩm xuất sắc nhất của nhà thơ tình lừng danh Xuân Diệu

Một chiều giêng hai nắng đào ửng hồng
Cô gái ngập ngừng thắc mắc 'vì sao?'
Khi tôi tìm trên đôi môi căng mọng
Nụ cười e ấp thỏa niềm khát khao.

- Vì sao buổi gặp gỡ ban sơ ấy
Lại trói tim ta giữa chốn bụi trần?
Chẳng thể làm ngơ khi qua trước ngõ
Biết cuộc hội ngộ đã lỡ làng duyên?

Ai phân tích được hương thơm tinh khiết
Hay bản nhạc lòng? Tôi chỉ biết yêu
Để mặc tâm hồn theo dòng cảm xúc
Tựa con thuyền nhỏ lạc giữa sương chiều

Tình yêu làm sao giải nghĩa nổi đâu
Chỉ là khoảnh khắc một buổi chiều nao
Nó chiếm hồn ta bằng vàng nắng nhạt
Gió lay hương cỏ, mây trắng xôn xao...

Em hãy là bờ dừa xanh mát
Đứng thả chân trần trong nước long lanh
Còn tôi - lữ khách sa mạc khát
Tìm bóng râm che - thế cũng đành.

Ngày mai tôi sẽ bước chân đi
'Vì sao' làm chi để vướng bận lòng?
Tôi ngờ nghệch lắm, ngây ngô quá
Chỉ biết yêu thôi, hiểu được gì đâu.

Bài thơ khắc họa mối tình dưới nắng chiều vàng. Đó là buổi hẹn hò khi cô gái ngập ngừng hỏi 'vì sao', với nụ cười e ấp thỏa niềm khát khao. Những câu hỏi cứ day dứt mãi về cuộc gặp gỡ định mệnh nhưng vô duyên ấy.

Người đời khổ vì yêu không đúng cách,
Trao nhầm duyên, gửi gắm chẳng trúng người.
Có kho tình yêu nhưng dâng chẳng đúng nơi,
Người ta đau vì xin không trúng chỗ.

Đường bằng phẳng quá, ai ngờ gai góc!
Đến khi hay, nhọn đã đâm sâu rồi.
Vì buông lòng không giữ dây cương thôi,
Người ta khổ vì không còn đường thoái.

Những ánh mắt hời hợt tưởng sâu thẳm;
Những trái tim trống rỗng ngỡ đong đầy;
Muôn kiếp người đuổi theo ảo mây bay,
Lặn lội hoài tìm thiên đường dưới đất.

Người ta khổ vì cố len ngõ hẹp,
Cửa đóng then cài vẫn quyết xông pha.
Rồi tổn thương, ôm mãi lưỡi dao nhọn,
Chẳng muốn lành, nuôi dưỡng nỗi đau riêng.

'Dại Khờ' của Xuân Diệu đem đến những chiêm nghiệm sâu sắc về tình yêu và sự lầm lỡ. Bài thơ khép lại đột ngột nhưng để lại dư âm day dứt khôn nguôi, chứa đựng triết lý nhân sinh sâu sắc khiến độc giả phải trầm tư suy ngẫm.

Tôi gieo lời ngô trên bãi phù sa
Ngô non xanh ngát một trời thơ
Lời khoai tím ngắt vươn mầm sống
Tôi dệt lời khoai - khúc tình mộc mạc.

Có lẽ xuân về ngập ngừng lưỡi tôi
Lời thơ chưa thành đã vội rơi
Dâu non mơn mởn xa vời vợi
Lá biếc long lanh giọt sương rơi.

Một sớm mai hồng ngát hương say
Hồn thơ cất tiếng hát căng đầy
Gửi vào dây bí lời hoa nở
Trao bờ cát trắng nhựa sống đầy.

"Có lẽ mùa xuân líu lưỡi tôi / Lời dâu chưa thốt đã ngập ngừng / Dâu non mơn mởn xa vời vợi / Lá biếc long lanh giọt nắng hồng". Bãi dâu trong thơ Xuân Diệu chính là biểu tượng của sức sống mãnh liệt. Ông là thi sĩ của tình yêu cuộc sống, người dệt nên những vần thơ đẹp nhất ca ngợi sự sống.

Vầng trăng khuyết hóa chiếc bánh tròn
Bánh không ngọt lắm - tấm lòng son
Ngày mười bốn tiễn nhau lưu luyến
Đêm rằm em ngắm bánh một mình.

Một mình em mở gói quà yêu
Anh gửi trao em, gói thật nhiều
Mỗi miếng ngọt ngào là kỷ niệm
Tình anh ấp ủ những yêu kiều.

Phương trời anh cũng ngước trông trăng
Cây lá quê nhà tắm ánh vàng
Đôi ngả nhớ nhung cùng ngắm nguyệt
Chiếc bánh đoàn viên - tình đôi lứa.

Bài thơ là khúc tình ca dưới ánh trăng rằm. Chiếc bánh trung thu trở thành biểu tượng của tình yêu đôi lứa, nơi gửi gắm những nhớ thương da diết. Mỗi miếng bánh ngọt là một kỷ niệm, một lời yêu thương kín đáo mà sâu sắc.

Hoa hướng dương nghiêng mình chào ánh dương, sao lại e ấp với riêng tôi?
Hoa gửi lời chào, tôi khẽ nghiêng đầu đáp lễ.
Lòng dâng trào ước muốn hôn lên đóa hoa rực rỡ,
Vầng hào quang cánh vàng lộng lẫy ấy, hỡi hướng dương kiều diễm.

Khi không gian ngập tràn hoàng hôn tắt nắng,
Hoa vẫn ấp ủ mặt trời trong từng cánh mỏng.
Tôi say đắm ngắm nhìn trong chiều thu xứ lạnh
Mùa vàng rực rỡ, cả cánh đồng hướng dương ngút ngàn.
- Bạch dương ơi, bạch dương thanh thoát,
Thân trắng muốt, lá xao xác gió ngàn...

Lẽ nào chỉ yêu mỗi đóa hướng dương!
Tôi yêu cả thiên đường phương Đông rực rỡ.
Vẫn mơ chân trời đi khắp muôn phương,
Nên chẳng thể giam mình trong khu vườn hồng ngát.

Xuân Diệu - thi sĩ được Hoài Thanh tôn vinh là "Nhà thơ mới nhất trong phong trào Thơ Mới". Lời nhận xét ấy được khẳng định qua những vần thơ dạt dào cảm xúc về cuộc sống, đặc biệt là tình yêu. Thơ tình Xuân Diệu như khu vườn đa sắc màu, như bản giao hưởng đa thanh, khiến bao thế hệ độc giả say đắm, vấn vương.

Bầu trời vừa rực đỏ đã chuyển xanh êm,
Sau vài ngày mưa giăng làn sương mỏng.
Ngắt trọn từng khoảnh khắc thu - giữ trọn thu vàng!
Để lòng còn mãi ngọt ngào thương nhớ.

Rồi ánh thu lan tỏa khắp không gian
Ngân vang trong gió tựa tiếng chuông ngày.
Hái nắng vàng trôi - ôm trọn nắng vàng,
Vươn đôi tay lên tận cùng chân trời.

Ôi không gian hòa trong tâm hồn thi sĩ
Ôi mênh mang giữa cõi đất trời xa.
Cao vời vợi em ơi - rộng thênh thang em ơi!
Một màu thanh khí ngút ngàn phương.

Sau Cách mạng Tháng Tám, Xuân Diệu tìm cho mình một lối đi mới trong thi ca - hướng ngòi bút vào hiện thực đời sống với tính thời sự sâu sắc. Ý thức rõ trách nhiệm công dân, nhà thơ miệt mài sáng tác những vần thơ chào cách mạng, gửi gắm tình yêu cuộc sống qua từng câu chữ rạng ngời.

Bài thơ 'Ổi' của Xuân Diệu là bức tranh thiên nhiên sống động:
Gió đùa trong lá như tiếng chim ríu rít
Những trái ổi ương e ấp giữa tán cây
Bên bờ đê sông Hồng lặng ngắm Hồ Tây...
Cây ổi mảnh mai mà sức sống dẻo dai
Hương thơm lan tỏa từ lá đến trái chín
Ruột vàng óng, ruột hồng tươi rực rỡ
Ổi - món quà tuổi thơ giản dị mà ngọt ngào
Chỉ vài xu đã mua được niềm vui trẻ nhỏ
Giá được trở lại tuổi thơ trèo hái ổi
Ta sẽ thỏa thuê cùng cả một triền đê!

Thơ Xuân Diệu là vườn yêu thương đầy cảm xúc, nơi mỗi câu chữ đều ngọt ngào như trái chín. Ông sống để yêu và dâng hiến cho tình yêu bằng cả tâm hồn.

Vội vàng - Khúc ca cuồng nhiệt của trái tim khao khát sống:
Tôi muốn níu giữ nắng vàng đừng phai nhạt
Buộc chặt gió trời để hương thơm còn mãi
Kia ong bướm say trong tuần trăng mật
Đồng nội xanh rì điểm hoa tươi thắm
Cành non phơ phất lá mềm như tơ
Chim yến anh say khúc tình si ngọt ngào
Mỗi bình minh, thần vui gõ cửa
Tháng giêng ngọt ngào như đôi môi thiếu nữ
Nhưng lòng tôi vội vã lo âu:
Xuân đến rồi đi, tuổi trẻ sẽ tàn phai
Đất trời mênh mông mà đời người hữu hạn
Tôi tiếc nuối từng hương sắc trần gian
Gió thì thào lời chia ly trong lá
Chim ngừng hót sợ mùa phai tàn
Nhanh lên nào! Trước khi chiều tà
Ta muốn ôm trọn sự sống mơn mởn
Say trong vòng tay mây gió
Uống cạn hương đời trong nụ hôn nồng
Hỡi xuân hồng, ta muốn cắn vào ngươi!

Xuân Diệu - thi sĩ của tình yêu và nỗi ám ảnh thời gian. Thơ ông là sự giao thoa giữa niềm say mê cuồng nhiệt và nỗi lo âu hiện sinh, tạo nên một quan niệm sống độc đáo trong thi ca Việt Nam hiện đại.

Đây mùa thu tới - Khúc bi ca của thiên nhiên:
Rặng liễu sầu thương đứng chịu tang
Tóc buồn rủ xuống lệ ngàn hàng
Thu về trong tấm áo mơ phai
Dệt từ muôn lá vàng rơi rụng
Vườn thu hoa trút bỏ màu xanh
Từng chiếc lá run rẩy chia ly
Cành khô gầy guộc như xương mỏng
Trăng cô đơn ngẩn ngơ giữa trời
Non xa mờ ảo lớp sương phủ
Gió heo may luồn trong hơi thở
Bến sông vắng lặng thiếu chuyến đò
Mây giăng lối cũ, chim bay xa
Không gian u uất nỗi ly tan
Thiếu nữ bâng khuâng bên cửa sổ
Ánh mắt xa xăm nghĩ điều gì?

Bài thơ như bản nhạc buồn của đất trời, nơi mỗi hình ảnh đều thấm đẫm nỗi niềm nhân thế. Xuân Diệu đã dệt nên bức tranh thu bằng ngôn từ đầy nhạc tính và xúc cảm.

Yêu - Định nghĩa bằng nỗi đau:
Yêu là tự nguyện chết đi từng chút
Bởi mấy ai yêu nhận lại yêu thương?
Cho đi nhiều, nhận lại quá ít ỏi
Người thờ ơ hay phụ bạc đường đời
Mỗi phút gần nhau như giờ vĩnh biệt
Hồn tàn theo hoa rụng, trăng phai
Yêu mà không chắc được đáp đền
Là tự đày đọa trái tim khốn khổ
Những kẻ si tình lạc lối
Giữa sa mạc cô đơn mù mịt
Tình yêu như sợi dây oan nghiệt
Siết chặt trái tim đang rỉ máu
Yêu, là chết đi từng ngày trong lồng ngực.

Xuân Diệu - người nghệ sĩ của những nghịch lý tình yêu. Ông nhìn thấy trong thơ và tình yêu sự giao thoa kỳ diệu giữa trí tuệ sắc sảo và sự ngây ngô của trái tim, tạo nên hương vị độc đáo chỉ có ở những tâm hồn nghệ sĩ đích thực.