11 Áng thơ tinh tuyển của thi sĩ Nguyễn Bính

Tương tư

Thôn Đoài ngồi nhớ thôn Đông
Một người chín nhớ mười mong một người.
Giang sơn gió mưa nghiêng trời bão giông
Tương tư riêng mình tôi nhớ bóng hình ai.
Chung làng sao cách chia hai?
Đầu đình ngắn ngủi xa xôi mấy phần?
Ngày chồng chất những âu sầu
Lá xanh giờ đã nhuộm màu thu sang.
Bảo rằng sông nước ngăn ngang
Nhưng đây chỉ cách mái đình làng thôi...
Đêm dài thao thức mấy hồi
Nhớ thương chất ngất biết lời trao ai?
Bao giờ bến đợi gặp đò?
Hoa khuê các gặp bướm giang hồ đây?
Nhà em giàn giầu thơm ngát
Nhà anh hàng cau thẳng tắp chờ trầu
Thôn Đoài cứ nhớ thôn Đâu
Cau này biết có được đầu trầu kia?
Hoàng Mai, 1939
(Tác phẩm từng được đưa vào chương trình Ngữ văn 11 từ năm 1990 đến nay)
Nguồn tham khảo:
1. Tuyển tập Nguyễn Bính, NXB Văn học, 1986
2. Tinh tuyển văn học Việt Nam (tập 7), NXB Khoa học xã hội, 2004

Ghen

Em yêu bé nhỏ của lòng tôi ơi!
Tôi muốn nụ cười em chỉ dành riêng
Ánh mắt long lanh khi tôi hiện diện
Và cả những khi tôi cách xa miền.
Tôi muốn trong tim em chẳng bóng ai
Đừng hôn hoa dù đẹp nhất vườn mai
Đừng ôm gối lạnh đêm đông giá
Đừng tắm biển chiều người đông vui cười.
Tôi muốn hương em đừng tỏa xa khơi
Đừng làm ngây ngất lữ khách đời
Dù chỉ trong chốc lát ngang qua
Cũng xin đừng để hương rơi.
Tôi muốn giấc mơ đông lạnh giá
Không bóng dáng ai đến bên em
Nếu không, xin em đừng gặp
Bất cứ chàng trai nào trong mộng đêm.
Tôi muốn hơi thở em dịu êm
Đừng làm ấm áo kẻ xa thêm
Bước chân in dấu đường phong vũ
Chẳng ai được phép dẫm lên.
Ấy là ghen quá đấy em ơi
Nhưng cũng bởi yêu quá mà thôi
Vì em là cả bầu trời tôi đó
Là vũ trụ riêng của một đời tôi!
(Bài thơ đã được nhạc sĩ Trọng Khương phổ thành ca khúc bất hủ)
Nguồn: Hoàng Xuân, Nguyễn Bính - thơ và đời, NXB Văn học, 2003

Những bóng người trên sân ga

Nơi khởi đầu bao cuộc chia ly
Cây đàn đoàn tụ đứt dây tơ phi
Những kiếp lang thang cô độc mãi
Nối nhau đi suốt sớm khuya kia.

Hai cô gái ôm nhau nức nở
Hai bóng chung lưng hóa một hình
"Nhà chị hẳn là xa lắm nhỉ?"
Lời hỏi thầm trong tiếng nghẹn ngào.

Buổi chiều nào ga vắng xa xôi
Đôi tình nhân tiễn biệt rối bời
Bàn tay nắm chặt rồi buông lỏng
Bóng khuất dần trong nắng tà rơi.

Hai người bạn tiễn nhau lặng lẽ
Kẻ trên toa, người đứng sân ga
Mấy lần giục về không nỡ bước
Bóng nhòa trong màn đêm mờ xa.

Vợ chồng ai ngượng ngùng chia cách
Chị mở khăn, anh thắt lại cùng
"Mình về chăm sóc mẹ già nhé"
Lời dặn dò đẫm nước mắt trong.

Bà lão đưa con đi biên ải
Tàu khuất rồi vẫn đứng trông theo
Lưng còng in bóng dài sân ga
Nỗi nhớ dài hơn cả đường tàu.

Một người đi chẳng nói chẳng rằng
Bước hững hờ trong nỗi cô đơn
Một mình làm cuộc chia ly ấy
Bóng lẻ loi giữa chốn phồn hoa.

Những chiếc khăn bay trong gió nhẹ
Những bàn tay vẫy gọi đôi tay
Những đôi mắt ướt nhìn mắt ướt
Nơi nào buồn hơn chốn này đây?

Tôi từng đợi chờ bao chuyến tàu
Từng đưa tiễn biết mấy người đi
Sao nhà ga ấy, sân ga ấy
Chỉ để lòng thêm nỗi biệt ly?

Hà Nội, 1937

Nguồn:
1. Nguyễn Tấn Long, Việt Nam thi nhân tiền chiến, NXB Sống Mới, 1968
2. Hoàng Xuân, Nguyễn Bính - thơ và đời, NXB Văn học, 2003

Cô hái mơ

Một chiều thơ thẩn khách thi nhân
Say ngắm rừng xa biếc mấy tầng
Khí trời trong vắt như gương sáng
Thấp thoáng bóng ai hái trái mơ.

Này cô gái hái mơ kia ơi
Đường về xa lắm, chẳng về ư?
Bóng chiều sắp tắt rồi cô nhỉ
Hay ở lại đây với ta cùng?

Nhà ta dưới gốc cây dương già
Cách động Hương Sơn nửa dặm xa
Có suối trong veo reo róc rách
Có hoa bên bờ tỏa hương xa.

Cô hái mơ ơi!
Sao không đáp lại lấy một lời?
Cứ lặng im đi rồi khuất bóng
Rừng mơ buồn rụng lá mơ rơi...

1937

(Bài thơ đã được nhạc sĩ Phạm Duy phổ thành ca khúc nổi tiếng)

Nguồn:
1. Tuyển tập Nguyễn Bính, NXB Văn học, 1986
2. Hoàng Xuân, Nguyễn Bính - thơ và đời, NXB Văn học, 2003

Cô lái đò

Xuân về mang nỗi nhớ trở lại
Trong tim cô gái bến sông xưa
Nhớ ba xuân trước cùng ai đó
Bên bến thề nguyền lời ước mơ.

Nhưng người khách tình năm ấy
Đi mãi không về với bến sông
Bao mùa xuân trôi qua vội vã
Bao mùa cô gái đợi mỏi mòn...

Xuân này đến đã ba xuân
Ngọn lửa tình duyên tắt dần dần
Chẳng thể ôm lòng chờ đợi mãi
Cô đành phụ ước với tình nhân.

Bỏ thuyền, bỏ bến, bỏ dòng trong
Cô lái đò kia đi lấy chồng
Từ dạo vắng bóng người con gái
Khách sang sông mãi nhớ bâng khuâng...

(Bài thơ đã được nhạc sĩ Nguyễn Đình Phúc phổ thành ca khúc trữ tình)

Nguồn:
1. Tinh tuyển văn học Việt Nam, NXB Khoa học xã hội, 2004
2. Tuyển tập Nguyễn Bính, NXB Văn học, 1986

Viếng hồn trinh nữ

Chiều buông lặng lẽ trong cô tịch
Liễu rủ tơ mành xuống mặt hồ
Cả kinh thành như khoác áo tang
Hà Nội hôm nay buồn vô kể.

Nước mắt lăn dài, lòng thắt lại
Giờ này tôi khóc kẻ ra đi!
Giờ này cay đắng nơi tâm khảm
Như có ai mời chén biệt ly!

Sớm nay vàng rơi từng lá úa
Người trinh nữ ấy đã lìa đời!
Chiếc xe tang màu trắng bạc
Hai ngựa bạch bước song hành.

Chở đi quan tài trắng lạnh lùng
Và những vòng hoa trắng lặng câm
Theo sau, những bóng người áo trắng
Khóc cho hồn trinh mãi xa xăm.

Đưa nàng về nơi an nghỉ cuối
Nàng đến rồi ở lại vĩnh hằng
Hôm nay là ngày ghi tạc mãi
Trong tim tôi nhớ suốt trăm năm.

Sau cơn mưa lớn sớm nay
Hà Nội bừng lên nắng vàng tươi
Những cô gái trinh nguyên thuở trước
Buồn theo vệt bánh xe tang trôi.

Vĩnh biệt từ nay thôi đã hết!
Tìm đâu ra được bóng hình xưa.
Mới ngày nào còn e ấp
Tay cầm son thắm điểm đôi môi.

Chiếc áo xanh như nước hồ thu
Nàng vừa may với gió heo may
Gió thu còn đó bao nhiêu gió
Áo giờ nằm lạnh dưới mồ sâu.

*

Chắc những đêm qua như đêm ấy
Nàng còn mộng mị giữa chăn hoa
- Chăn hoa ướp cả trời xuân thắm -
Đến tận canh tàn tiếng gà xa.

Chắc những đêm kia lạnh lẽo
Nửa đêm thu gió thổi về
Nàng còn trằn trọc ôm chặt lấy
Chiếc gối bông mềm giữa giấc mê...

Nhưng sáng nay nàng đã yên nghỉ
Máu ngừng lưu chuyển chốn tim này
Mẹ già xé vội khăn tang trắng
Quấn vội lên đầu lũ em thơ.

Người mẹ già kia tuổi đã xế
Đã từng nếm trải bao đắng cay
Nay lại khóc thêm lần nữa
Nước mắt còn đâu buổi chiều nay.

Những đứa em thơ chưa khóc bao giờ
Nay đã khóc người chị đầu
Trên môi non chưa kịp gọi
Tiếng "Chị ơi" đành gửi về sau.

*

Nàng ra đi để chiều nay
Có chàng đứng hứng gió heo may
Bên hồ mặc mưa rơi ướt áo
Đếm mãi dấu giày vô định kia.

Người ấy hình như từng biết nàng
Có lần toan tính chuyện sang ngang
Nhưng hồn nàng tựa thuyền con nhỏ
Vội neo ngàn thu chốn suối vàng.

Có gì vừa mất nơi đây?
Lòng chàng say tựa rượu quá men
Hoảng hốt tìm trong đêm tối lạnh:
Bàn tay lại nắm phải bàn tay.

*

Chỉ vài hôm nữa thôi mà
(Người đời thương nhớ được bao lâu)
Người ta nhắc tên nàng để kể
Như chuyện vui trong bữa tiệc nào.

Tôi với nàng đâu có quen nhau
Sao lòng thương tiếc bởi vì đâu?
"Mỹ nhân tự cổ như danh tướng
Bất hứa nhân gian kiến bạch đầu".

Hà Nội, 1940

(Bài thơ đã được nhạc sĩ Trịnh Lâm Ngân phổ thành ca khúc "Hồn trinh nữ")

Nguồn:
1. Hoàng Xuân, Nguyễn Bính - thơ và đời, NXB Văn học, 2003
2. Hoàng Hồng, Nguyễn Bính - thơ, NXB Văn học, 2010

Hôn nhau lần cuối

Cầm tay anh thì thầm:
- Đừng khóc nữa em ơi!
Trao nhau nụ hôn cuối
Em về đi, anh đi.

Một năm, hai năm nữa
Khi anh đạt danh vọng
Sẽ về cùng em sống
Chăn tằm, dệt vải chung.

Ta sẽ thành vợ chồng
Yêu nhau trọn đời nhé
Se sợi chỉ hồng thắm
Hát khúc tình mặn nồng.

Anh em mình sẽ sống
Dưới mái nhà tranh xưa
Cổng trúc thưa gió lùa
Rèm tơ liễu đong đưa.

Nghe lời anh em nhé!
Đừng khóc nữa làm chi?
Hôn nhau lần cuối thế
Em về đi, anh đi...

(Bài thơ đã được nhạc sĩ Văn Phụng phổ thành ca khúc nổi tiếng)

Nguồn: Hoàng Xuân, Nguyễn Bính - thơ và đời, NXB Văn học, 2003

Chân quê

Em từ phố thị trở về
Anh chờ nơi bến đê quê ngóng trông
Khăn nhung quần lĩnh bềnh bồng
Khuy bấm lấp lánh - em làm tim đau!

Đâu rồi yếm lụa nâu sồi?
Dây lưng đũi nhuộm hồng tươi ngày nào?
Áo tứ thân giờ ở đâu?
Khăn mỏ quạ, quần nâu mất rồi?

Nói ra sợ động lòng em
Xin em giữ mãi nét duyên quê mùa
Như hôm em đội nón chùa
Vẫn nguyên vẹn vẻ thôn nữ ngày xưa!

Hoa chanh nở giữa vườn chanh
Cha mẹ mình vốn thật tình chân quê
Em đi phố thị trở về
Hương đồng gió nội bay đi nửa phần

1936

(Bài thơ đã được phổ nhạc thành hai ca khúc: "Chân quê" - Trung Đức và "Hương đồng gió nội" - Song Ngọc)

Nguồn:
1. Hoàng Xuân, Nguyễn Bính - thơ và đời, NXB Văn học, 2003
2. Nguyễn Bính Hồng Cầu, Nguyễn Bính toàn tập, NXB Hội Nhà văn, 2017

Lỡ bước sang ngang

Tặng chị Trúc yêu quý

1
"- Em ở nhà chăm mẹ già
Vườn dâu em đốn, nhà ta em coi
Mẹ già một nắng hai sương
Chị đi một bước trăm đường xót xa
Nhờ em trông nom mẹ già
Vườn dâu em đốn, nhà ta em chăm

Hôm nay pháo đỏ khắp làng
Ngày mai khói pháo còn vương mái đình
Chị nay bước đã sang ngang
Là tan giấc mộng hồng nhan từ giờ
Em nâng chén rượu cho say
Vui cùng chị phút giây này cuối cùng
Sóng gió ngang sông mịt mùng
Thuyền tình đắm, chị lo không tới bờ

Miếu thiêng chị gửi nhờ em
Nhà hương khói lạnh chị thêm nhớ nhà
Ba đêm trắng đợi trăng tà
Chị thương thân phận chim xa lìa đàn
Một vai gánh cả giang san
Một vai gánh nỗi đoạn trường nhớ thương

Mắt quầng tóc rối tơ vương
Lược gương chị để làm gương nữa đây?
Một lần bước ấy chân này
Là không hẹn buổi sum vầy mai sau
Cách mấy mươi nhịp cầu sâu
Trăm ngàn vạn dặm bể dâu chơi vơi
Cũng là thôi, cũng rồi thôi
Sang ngang lỡ bước một đời chị thôi!

Tuổi xuân phai nhạt sắc vời
Thuyền tình đắm, biết mấy người như chị?
Em đừng khóc nữa em ơi!
Dẫu sao thì sự đã rồi, nghe em!

Một đi bảy nổi ba chìm
Trăm cay nghìn đắng tim mềm héo hon
Dù em thương chị mười phần
Cũng không ngăn nổi bước chân chị về..."

Chị tôi nước mắt đầm đìa
Lạy hai họ để về nhà chồng xa
Mẹ trông theo, mẹ thở dài
Pháo hồng nổ rộ trời mai rực hồng

Tôi ra đứng tận đầu làng
Nhìn theo bóng chị khuất dần rặng dâu...

2
Trời mưa ướt áo làm sao?
Mười bảy tuổi chị bước vào nhà người
Người ta rượu thắm pháo tươi
Mà hồn chị tựa tang trời phủ quanh

Lần đầu chị bước sang ngang
Tuổi xuân chưa biết sông giang là gì
Ở nhà em nhớ mẹ ghì
Ba gian trống, mảnh vườn thì xác xơ

Mẹ ngồi bên cửi xe tơ
Thường hay hỏi: "- Chị giờ ra sao?"

Chị giờ... biết nói thế nào?
Bướm tiên lạc giữa vườn đào hoang liêu
Chị từ lỡ bước sang chiều
Trời giông bão giữa thủy triều thuyền quay

Xuôi dòng nước chảy đong đầy
Đưa thân chị đến miền say đắm buồn
Mười năm gối hận trên giường
Mười năm nước mắt thay canh bữa ngày
Mười năm đưa tiễn một tay
Chôn sâu mối tình đầu say đắm này

Mười năm tim lạnh bàn tay
Máu tim cạn, duyên phai phai dần
Nhưng em ơi! Đêm hè sang
Hoa xoan nở, ve rộn ràng khúc ca

Dừng chân bến cũ sông xưa
Nhà nghệ sĩ tưởng đò đưa còn chờ
Thương thân chị lỡ ước mơ
Thương đời chị những dật dờ bấy nay

Rồi... rồi chị nói sao đây?
Em ơi! Thì thầm câu này với em...
Thế rồi máu ấm lại tim
Duyên lành chị, duyên tìm về môi xinh

Chị nay lòng ấm lại rồi
Mối tình chết đã có người hồi sinh
Chị từ đắm đuối với tình
Đời tươi như ánh bình minh rạng ngời

Tim ai khắc chữ "nàng" ơi
Mà tim chị chữ "chàng" rời khắc theo
Nhưng yêu chỉ để mà yêu
Chị còn dám ước điều gì hơn đâu?

Một lầm hai lỡ keo sầu
Đàn lệch phím, biết đâu mà gảy cùng
Rồi đêm kia lệ ròng ròng
Tiễn người sang bến, chị trông theo về

Tháng ngày qua cửa buồng the
Chị ngồi nhặt cánh hoa lê cuối mùa

3
Úp mặt vào hai bàn tay
Chị tôi khóc suốt đêm ngày không thôi
- Đã đành máu ấm lại rồi
Nhưng không buộc nổi cánh trời giang hồ

Người đi xây mộng cơ đồ
Chị về vun cỏ nấm mồ xuân xanh
Người đi khoác áo phong trần
Chị về may áo liệm dần nhớ thương

Hồn trinh ôm chặt giường hương
Đã cùng chị khóc đoạn trường ngày xưa
Năm xưa đêm ấy giường này
Nghiến răng nhắm mắt... đắng cay chưa từng!

Thế là tàn giấc mộng hồng
Thế là hết khúc tương phùng đợi mong
Tuổi xuân má thắm môi hồng
Bước về nhà chồng là hết ước mơ

Đêm qua mưa gió vật vờ
Mà trong hồn chị có người qua mau
Em về chăm sóc mẹ già
Đừng mong ngóng chị nữa mà uổng công

Chị giờ sống cũng như không
Coi như chị đã sang sông đắm thuyền

1939

(Bài thơ đã được nhạc sĩ Song Ngọc phổ thành ca khúc cùng tên)

Nguồn:
1. Tinh tuyển văn học Việt Nam, NXB Khoa học xã hội, 2004
2. Tuyển tập Nguyễn Bính, NXB Văn học, 1986
3. Hoàng Xuân, Nguyễn Bính - thơ và đời, NXB Văn học, 2003