11 Thi phẩm xuất sắc nhất của thi sĩ Tản Đà không thể bỏ qua

Ngẫm nhân sinh, đời người chóng vánh
Trăm năm thoáng chốc, một ngày lê thê
Tỉnh – mê, ai rõ lối về
Ngàn thu bóng khuất, biết ai nơi nao?

Chán hay chẳng, hỏi nhau một tiếng
Cạn chén nồng, cùng tri kỷ luận bàn
Một nụ cười, nghìn lời lặng tan
Mắt xanh, trắng, lầm người tục tử
Trần gian bụi bặm, người đều u tối
Cõi trời đất, tình còn đâu đây
Gió lay, lá rụng, chim bay
Phù sinh nhân thế, vơi đầy bấy nhiêu
Kẻ phong lưu, thêm phần phong nhã
Khăn đào nâng giọt lệ châu rơi
Chuyện kim cổ, một thoáng chơi vơi
Thuyền Nam Hải, dòng Thuý cuộn sóng
Sóng Tiền Đường, cỏ mềm bến vắng
Xưa ai tài, ai liệt, ai kiêu sa?
Chung một giấc mộng phù hoa
Đời là thế, thôi ta thấu đủ
Sự chán đời – một lời nhắn gửi
Tri âm ơi, nên nghĩ kỹ đôi phần.

Say mà ngẫm, hóa ra đời lận đận,
Hư thì hư, cứ mặc, cứ say thôi!
Đất cũng lảo đảo ngả người,
Trời say, mặt đỏ bừng trời, ai hay?
Chẳng nhớ rõ say bao lần nữa
Ngắm non xanh chẳng tỏ dáng mây
Thật lạ thay! Say mãi chẳng ngừng ngày
Chìm vào cơn mộng dày như sương phủ
Lời thánh hiền dạy rượu là vô ích
Ta chỉ mong rũ sạch mối sầu
Việc trần thế, kẻ tỉnh kẻ đau
Ta lửng lơ men nồng không màng tính
Than ôi trời đất! Cái say là thú vị!
Vợ có can, chồng vẫn mặc kệ say
Muốn say, lại cứ thế mà say!

Quê nhà gọi bước chân phiêu lãng,
Trở về thăm, đường vắng, gió chiều buông.
Lau rì rào, lá úa theo sương,
Gió lặng lẽ nhuộm vàng con dốc nhỏ.

Đằng xa nổi lên nấm mồ đỏ,
Cỏ gà chen, gập ghềnh dấu thời gian.
Ai nằm đó, giữa mênh mang?
Quê nhà ở chốn này hay nơi lạ?

Có thể xưa là người chiến sĩ,
Quyết liều thân trong bão lửa binh đao.
Xa người thân, biệt cửa nhà,
Hồn gửi lại da ngựa phủ cao xanh.

Có thể xưa là người thi sĩ,
Chữ nghĩa chen đời, lỡ bước công danh.
Tài cao, phận hẩm, u uất trong tim,
Lãng du phiêu bạt, quê hương lãng quên.

Có thể là một người con gái,
Tài mệnh song hành, sắc hại bởi trời xanh.
Lưu lạc giữa phong trần nghiệt ngã,
Mùa xuân tan biến giữa đường hành trình.

Có thể xưa từng là bậc tài hoa,
Gia đình ấm êm, tiếng đàn câu hát.
Đường thiên lý, chốn quan san cách trở,
Bệnh tật, hiểm nguy chôn vùi năm tháng.

Hay cũng có thể chỉ là một trái tim,
Vì yêu, vì giận, vì đời vô định.
Nắm đất xa quê, lạnh lẽo âm thầm,
Chỉ trăng khuya còn ghé soi dấu mộ.

Suối vàng thẳm, ai từng biết mặt?
Mả cũ này, mấy người đoái thương?
Nắng mưa rơi suốt tháng năm trường,
Trơ gan đá lạnh, một đời cô lặng.

Ấy chính là quê hương chân thật,
Lời dặn thầm gửi gió khách qua:
Đã có tiếng khóc chào đời là thế,
Trăm năm... ai biết được là ai?

Em là cây Đào nhỏ xinh,
Hoa hồng thắm nở, quả xanh ngọt ngào.
Lá non e ấp xiêu xiêu,
Cành mềm uốn lượn như kiều nữ xuân.

Từ thuở ấu thơ trong vườn,
Bàn tay ai đã vun trồng, bắt sâu?
Nhìn người con gái thanh cao,
Trời cho khôn khéo, ngọt ngào thướt tha.

Nhưng nếu chẳng biết chăm hoa,
Đến mai e lại thua xa… cây Đào!

Gặp xuân, ta đón xuân về
Rượu nồng, thơ thấm, lối quê ta tìm.
Xuân qua, chén cạn, xuân thêm
Nét mực ghi lại bao niềm xuân xưa.

Xuân hỡi, xuân xa bao mùa,
Ta mong, ta ngóng, bốn mùa khắc khoải.
Qua hạ, thu, đông dài mãi
Xuân có hay lòng đợi, dạ chờ?

Xuân năm trước biệt bao giờ
Xuân nay trở lại, lòng thơ hội ngộ.
Tóc dù bạc, lòng còn rạo rực,
Hồn xưa nay vẫn chẳng phôi pha.

Từ buổi đầu gặp xuân bốn chín năm qua
Thơ và rượu vẫn là niềm vui sống.
Xuân này ta đã năm mươi tuổi,
Đời trăm năm, mới một nửa hành trình.

Còn bao xuân nữa? Cứ để trời định,
Rượu xuân đây, xin chớ ngại chi.
Chốn tri âm, chẳng kể chủ hay khách,
Rót rượu đào, cùng nâng chén say mê.

Lý Bạch xưa chẳng hai lần xuân đến
Gặp một lần, thơ đã hóa ngàn năm.
Mai xa thế tục, trăm năm biệt lặng,
Xuân nhớ ta – biết tìm nơi đâu?

Thôi thì còn gặp, hãy cùng nhau uống nữa!

Tháng Giêng qua, tháng Chạp về gần
Bính Tý lùi xa, Tết chớm bên thềm
Chợ phố rộn ràng chân bước vội
Khắp nơi xôn xao báo Tết về thêm.

Ông Công cưỡi cá bay lên trờiNhà khá thong dong vui đón Tết
Kẻ nghèo chật vật vẫn ngậm ngùi.

Tết xưa đã mấy bận trong đời
Mỗi năm pháo nổ, bánh chưng phơi
Tiệc tùng chén rượu mừng thêm tuổi
Một bước vươn lên, sống rạng ngời.

Gần Tết vạn cảnh hóa muôn hình
Kẻ sắm sửa, người ngại ngần riêng
Phong lưu đâu dễ ai cũng hưởng
Lo toan vẫn phủ khắp nhân sinh.

Quanh năm đã đủ nỗi gian nan
Tết đến thêm bao chuyện trái ngang
Lễ nghĩa khó vơi, chưa dứt nợ
Tiền nong túng thiếu, khất dây dưa.

Thoắt một cái, năm cùng tháng tận
Bận tâm nhiều để được chi đâu?
Lo lắng mãi quanh vòng phiền muộn
Cả năm dài, đời chán thâm sâu.

Tết gần, lòng cũng chát bao điều
Trăm nỗi lo chen nhau dập dìu
Mong sao năm cũ qua nhanh chóng
Để vài ngày rũ bớt ưu phiền.

Tiễn năm, ta có mấy vần thơ
Gửi người năm cũ, gạt bớt sầu
Dựng nêu, đón chúa xuân phơi phới
Xem thử năm mới có nên câu!

Cơn gió thu ùa về, lá úa rơi
Lá nghiêng qua ngõ, lá cuốn lối
Vàng vọt theo mùa, năm dần cạn
Lặng lẽ ai buồn, ai quên lối?

Gió thu lại cuốn những cánh hồng
Bay vượt tường cao, sang phía Đông
Lá hồng lả tả – mùa xưa hết
Đứng ngẩn trông ai, giữa mênh mông…

Non nước đậm sâu một lời nguyền
Nước trôi mãi, còn non ngóng lên
Nguyện xưa in bóng chưa quên
Non kia đứng đợi, bóng bên thẫn thờ
Non cao ngóng mãi không ngơi
Suối tuôn dòng lệ, rơi rơi tháng ngày
Tóc sương, xương mỏng hao gầy
Ánh chiều tà rọi hồn ai thắm sầu
Non kia chưa biết bạc đầu
Mà thương dòng nước trôi mau chẳng về
Dẫu cho đá vỡ sông phai
Tình non nghĩa nước còn hoài lời xưa
Hỡi non, có thấu hay chưa?
Nước ra đại hải vẫn mưa nguồn về
Một mai hội ngộ sum vầy
Gửi lời cho núi – hãy vui, đừng buồn!
Nước đi mà chẳng tuyệt nguồn
Dâu xanh ngàn dặm vẫn còn bóng non
Ngàn năm chung một mối duyên
Non non nước nước vẫn nguyền không phai.

Đêm thu buồn lặng, chị Hằng ơi!
Trần gian em đã chán nửa rồi
Cung quế có ai ngồi đợi đó?
Cho em leo gốc đa chơi vơi
Có chị, có trăng, quên hết tủi
Cùng mây, cùng gió thỏa lòng vui
Hẹn nhau mỗi độ rằm trung thu
Tựa vai nhìn xuống trần gian… cười.

Giữa trần gian, cảnh nghèo là thử thách
Cuộc sống khó khăn gồng gánh qua ngày
Cơm gạo vay mượn quanh năm
Vợ chồng lo toan, nghĩ mai sau đời.
Áo vá nhiều chỗ, nhà thuê chật hẹp
Chốn tạm đủ ấm, đủ no qua ngày
Nỗi buồn không kể xiết, lo âu ngập tràn.
Con thơ đến trường, tay bồng tay dắt
Chưa khôn lớn, vẫn thơ ngây vụng dại,
Nhưng sum vầy vui, quên sầu muộn.
Thiên hạ phú quý ai thấu nổi
Nỗi khốn cùng của những người nghèo,
Vui buồn đan xen trong cuộc sống.
Mẹ ngồi cửa chờ con tan học
Mắt dõi theo từng đứa một về nhà
Sum họp bên bữa ăn giản đơn.
Cơm canh đạm bạc, nhưng tình đầy ắp
Nhà khó nhưng lòng vẫn ấm no.
Tiếng cười rộn rã, chuyện trò thêm vui
Gia đình sum họp, gắn bó một nhà.
Sáng đi học, tối lại tiếp tục
Tiền ít ỏi, tháng ngày thảnh thơi
Miễn sao đủ ăn, chuyện đời chẳng nặng lòng.
Con nhà nghèo vất vả bao điều
Học hành không rảnh, ngoài giờ lao động
Cùng mẹ gánh nước, tưới rau quanh nhà.
Việc học vẫn vẹn, gia đình gian khó
Chỉ cần có chí, trời sẽ mở lối.
Khắp nơi nghèo khó, mẹ yêu con vô bờ
Con ơi, hãy học hành chăm chỉ!
Không cần danh vọng sớm muộn
Chỉ cần từng bước vững vàng tiến lên.
Nghèo mà học được, đó là vinh quang
Phú quý đời người khó sánh bằng niềm vui.
Trên đời nhiều nơi phú quý sang giàu
Nỗi buồn riêng không ai có thể thấu
Cuộc đời là thế, vui buồn tự tại
Tất cả đều do lòng người mà nên.