13 Trò chơi dân gian gắn liền với tuổi thơ không thể nào quên

Rồng rắn lên mây là một trò chơi dân gian vô cùng quen thuộc, đặc biệt phổ biến với trẻ em vùng quê. Trò chơi bắt đầu bằng câu đồng dao vui nhộn: “Rồng rắn lên mây có cái cây lúc lắc, có cái nhà điểm binh, hỏi thầy thuốc có nhà hay không?”. Càng đông người chơi, trò chơi càng thêm phần sôi động và náo nhiệt.

Một bạn đóng vai thầy thuốc đứng đối diện với hàng dài người chơi nối đuôi nhau làm rồng rắn. Các bạn nắm lấy vạt áo người trước, tạo thành một hàng uốn lượn. Người dẫn đầu – thường là người khỏe nhất – có nhiệm vụ che chở cho những “đứa em” phía sau. Khi đoàn rồng rắn di chuyển vòng quanh, tất cả cùng đọc vang câu đồng dao quen thuộc. Thầy thuốc sau đó trả lời "Có" hoặc "Không" và bắt đầu rượt đuổi. Mục tiêu của thầy thuốc là bắt bằng được người chơi cuối hàng, trong khi người đầu tiên dang rộng tay ngăn cản.

Ai bị bắt sẽ bị loại khỏi hàng rồng rắn. Trò chơi tiếp tục cho đến khi đoàn dần ngắn lại. Nếu đoàn bị đứt do va chạm hay té ngã, cũng tính là thua cuộc. Đây là trò chơi rèn luyện sự nhanh nhẹn, tinh thần đoàn kết và luôn mang lại tiếng cười giòn giã cho mọi người.

Bắn bi là trò chơi tuổi thơ gắn liền với biết bao ký ức của những cậu bé làng quê. Chỉ cần một khoảng đất trống, vài viên bi thủy tinh lấp lánh, là đã đủ để khởi đầu một cuộc chơi đầy kịch tính. Trẻ nhỏ vẽ một vòng tròn nhỏ làm lỗ, cách đó một đoạn vạch thêm một đường thẳng – chính là nơi bắt đầu cú bắn đầu tiên. Mỗi người góp bi rồi lần lượt dùng viên bi cái để bắn vào lỗ theo lượt.

Ai có cú bắn dừng gần lỗ nhất (nhưng không lọt vào lỗ) sẽ được ưu tiên bắn tiếp để “ăn bi” trong lỗ. Trò chơi tiếp diễn đến khi không còn viên nào trong lỗ. Một biến thể khác là bắn bi chạm trực tiếp vào bi của đối phương để chiếm hữu viên bi đó. Người chiến thắng là người sở hữu nhiều bi nhất sau cùng.

Không chỉ là trò giải trí, bắn bi còn rèn luyện sự khéo léo, kiên nhẫn và chiến lược – những điều tưởng chừng đơn giản nhưng lại nuôi dưỡng trí tuệ từ thuở thơ ngây.

“Cây mốt, cây mai, cái trai, cái hến, con nhện chăng tơ, quả mơ có hạt...” – câu đồng dao ngân nga ấy từng là giai điệu thân quen mỗi khi các bé gái tụ tập chơi chuyền bên hiên nhà hay dưới tán cây râm mát. Đây là trò chơi nhẹ nhàng nhưng đầy tinh tế, đòi hỏi sự khéo léo và tập trung cao độ. Dụng cụ chỉ đơn giản là một quả bóng nhỏ vừa tay (có thể là quả cam, quả ổi xanh, hoặc quả găng) và 10 que tre vót tròn như đũa.

Tay phải tung quả lên cao, tay còn lại nhanh chóng nhặt que theo đúng thứ tự từng bàn – từ bàn một với 1 que, đến bàn mười với cả 10 que. Nếu không kịp bắt bóng khi rơi xuống, người chơi sẽ mất lượt và nhường cho bạn tiếp theo. Trò chơi có 10 bàn, tương ứng với 10 bài đồng dao, ít ai nhớ hết ngoài những bà mẹ, bà ngoại từng gắn bó với nó từ thuở thơ ấu.

Chơi chuyền không chỉ là trò tiêu khiển, mà còn là cách những đứa trẻ ngày xưa rèn luyện sự kiên trì, nhịp nhàng và cảm nhận nhịp điệu của thời gian qua từng lần tung bắt.

Ô ăn quan – hay gọi thân thương là “ăn quan” – là một trò chơi dân gian đòi hỏi sự tính toán khéo léo, thường được trẻ em Việt Nam say mê, đặc biệt ở lứa tuổi tiểu học. Trò chơi này mang đậm tính chiến thuật, phù hợp cho hai người cùng tham gia, và dễ dàng tổ chức ở bất cứ đâu với những vật liệu đơn giản như viên sỏi, hạt đậu hay gạch vẽ.

Bàn chơi thường được kẻ thành hình chữ nhật chia làm 10 ô vuông nhỏ – gọi là ô dân – chia đều mỗi bên 5 ô. Hai đầu bàn là hai hình bán nguyệt cong ra ngoài, được gọi là ô quan. Mỗi lượt, người chơi di chuyển quân từ một ô dân theo chiều thuận tay, rải đều vào các ô tiếp theo. Nếu rơi đúng vào ô có quân, người chơi tiếp tục bốc và đi tiếp. Khi rơi vào ô trống mà sau đó là ô có quân, người chơi có thể “ăn” được số quân ấy, tích lũy điểm cho mình.

Trò chơi kết thúc khi không còn quân để di chuyển. Người chiến thắng là người sở hữu nhiều dân và quan nhất. Ô ăn quan không chỉ rèn luyện tư duy logic mà còn lưu giữ hồn cốt văn hóa dân gian qua từng nước đi tinh tế.

Trồng nụ trồng hoa là trò chơi dân gian đầy màu sắc tuổi thơ, nơi tiếng cười và những bước nhảy hoà quyện thành bản hòa ca rộn rã giữa sân làng hay sân trường. Trò chơi càng đông người tham gia càng thêm náo nhiệt, vui nhộn.

Hai người chơi chính ngồi đối diện nhau, duỗi thẳng chân sao cho lòng bàn chân chạm nhau, sau đó một người đặt bàn chân chồng lên người kia tạo thành một hàng rào thẳng đứng. Những người chơi còn lại sẽ lần lượt nhảy qua, rồi nhảy ngược trở về sao cho không chạm vào đôi chân dựng đứng ấy.

Khi qua được lượt đầu, một bàn tay sẽ được đặt lên mũi bàn chân, tạo thành “nụ hoa”. Cứ thế, các lớp nụ được xây cao dần, cho đến khi bàn tay xòe ra thành “hoa nở”. Người chơi phải tiếp tục nhảy qua những tầng nụ và hoa, nếu ai vô tình chạm phải sẽ bị loại. Trò chơi tiếp tục cho đến khi tìm ra người nhảy giỏi nhất – người chiến thắng, và bắt đầu vòng chơi mới với người “trồng nụ trồng hoa” mới.

Nu na nu nống – trò chơi dân gian tưởng chừng đơn giản nhưng lại đầy tiếng cười và sự bất ngờ, gắn liền với ký ức của bao thế hệ trẻ em Việt. Người chơi ngồi thành hàng ngang, duỗi chân thẳng ra phía trước. Một bạn đảm nhận vai trò “người điều khiển” sẽ dùng tay nhẹ nhàng chạm vào từng bàn chân theo nhịp bài đồng dao quen thuộc.

Bài hát thường vang lên với giai điệu rộn ràng: "Nu na nu nống, đánh trống phất cờ, mở cuộc thi đua, chân ai sạch sẽ, gót đỏ hồng hào, không bẩn tí nào, được vào đánh trống". Khi câu hát kết thúc, người chơi phải thật nhanh rút chân mình lại trước khi bị đập trúng. Nếu không kịp rút chân hoặc để tay chạm phải, sẽ bị loại hoặc nhận hình phạt thú vị do nhóm đã thống nhất từ đầu.

Mỗi vòng chơi là một lần hồi hộp và hào hứng, vừa rèn luyện phản xạ, vừa thổi bùng niềm vui kết nối giữa những người bạn nhỏ.

Nhảy lò cò – trò chơi dân gian giản dị nhưng đầy thử thách và rèn luyện sự khéo léo, thăng bằng. Người chơi sẽ dùng phấn hoặc gạch để kẻ các ô theo hình chữ nhật, xen kẽ một ô đơn rồi đến hai ô liền kề, tạo thành một vòng nhảy hoàn chỉnh. Mỗi người sở hữu một viên sỏi nhỏ và phải ném chính xác vào ô đầu tiên – tuyệt đối không được chạm vạch hay vượt ra ngoài ranh giới.

Người chơi dùng một chân nhảy qua các ô, tránh ô có viên sỏi của mình. Những ô đôi yêu cầu người chơi phải dang hai chân, mỗi chân một ô, vẫn giữ nhịp và thăng bằng thật tốt. Khi đã đến gần ô chứa sỏi, họ phải khéo léo cúi người, giữ thế một chân, nhặt sỏi và tiếp tục nhảy ra khỏi vòng.

Bất kỳ sai sót nào – chạm vạch, mất thăng bằng, dừng quá lâu – đều bị tính là phạm luật và người chơi phải dừng lại, nhường lượt cho bạn kế tiếp. Trò chơi không chỉ vui nhộn mà còn là thử thách tinh tế của sự phối hợp nhịp nhàng giữa trí óc và cơ thể.

Tuổi thơ của nhiều người Việt hẳn không thể thiếu hình ảnh những buổi chiều rộn ràng tiếng cười trong trò nhảy dây. Chỉ cần vài sợi dây thun gom góp từ khắp nơi, đan lại thành một sợi dài là đã đủ cho cả nhóm bạn tụ tập nơi đầu ngõ. Sau màn "kéo búa bao" quen thuộc để chọn hai bạn giữ dây, trò chơi chính thức bắt đầu.

Lúc đầu dây được căng thấp, sau mỗi lượt thành công, độ cao lại được nâng dần lên. Ai vô tình vướng dây sẽ phải đổi vị trí giữ dây cho người khác, và cứ thế trò chơi tiếp diễn không ngừng. Những cú ngã, những vết trầy không làm ai khóc, mà chỉ khiến ký ức thêm sống động và đáng nhớ.

Ngày nay, khi vô tình bắt gặp lũ trẻ con nhảy dây, trong lòng bỗng dậy lên một nỗi bồi hồi: nhớ những người bạn cũ, những chiều hè náo nhiệt và cả cảm giác bình yên của một thời vô ưu.

“Cá sấu lên bờ” là một trò chơi dân gian gắn liền với ký ức tuổi thơ, đơn giản mà thú vị đến không ngờ. Không cần đến bất kỳ đạo cụ nào, trò chơi này có thể diễn ra ở mọi nơi – từ sân trường, hành lang lớp học đến góc sân nhỏ cuối xóm.

Trò chơi bắt đầu khi một bạn được chọn làm “cá sấu”, có nhiệm vụ đuổi bắt các bạn khác. Tuy nhiên, “cá sấu” chỉ được hoạt động dưới “nước” – nghĩa là mặt đất. Các bạn còn lại tìm mọi cách leo lên các chỗ cao hơn mặt sân – được gọi là “bờ” – để tránh bị bắt. Chỉ khi đang ở dưới đất mới bị cá sấu rượt, nên ai nhanh chân leo lên “bờ” thì có thể yên tâm đứng đó trêu cá sấu mà không sợ bị bắt.

Trò chơi khiến cả bầu trời tuổi thơ rộn rã tiếng cười, những bước chạy vấp ngã, những lần “lêu lêu” cá sấu đầy tinh nghịch... Tất cả hòa quyện thành một mảng ký ức sống động không thể nào quên.

Bịt mắt bắt dê là trò chơi gắn liền với tuổi thơ bao thế hệ, mang tên gọi bắt nguồn từ Hy Lạp cổ đại với thuật ngữ "copper mosquito" – muỗi đồng. Trong tiếng Anh, trò chơi này còn được gọi là Blind-man's-buff, tượng trưng cho sự vui nhộn và thử thách của việc bị bịt mắt để bắt người khác.

Trò chơi rất phổ biến tại các vùng quê Việt Nam, thường xuất hiện trong các dịp hội làng, cùng với các trò chơi dân gian như kéo co, rồng rắn lên mây. Hình ảnh Bịt mắt bắt dê cũng được ghi dấu qua các bức tranh Đông Hồ với nét vẽ sinh động, rực rỡ sắc màu.

Có nhiều phiên bản và luật chơi được điều chỉnh để phù hợp với số lượng người chơi, tăng thêm phần thú vị và kịch tính. Khi một người bị bịt mắt, họ phải mò mẫm tìm bắt những người khác trong khi những người kia chạy quanh, vỗ tay tạo nhịp, tránh không bị bắt. Ai bị bắt sẽ thay thế người bịt mắt, tiếp tục trò chơi.

Những kỷ niệm vui vẻ, rộn rã tiếng cười của trò chơi này vẫn luôn là ký ức ngọt ngào của tuổi thơ, đặc biệt trong những ngày hội trường hay dịp tụ họp bạn bè.

Thả diều là trò chơi gắn liền với tuổi thơ của bao trẻ em vùng quê yên ả, nơi hương lúa chín nồng nàn quanh năm. Những cánh diều bay lượn trên nền trời xanh thẳm, được kết từ nan tre thanh thoát, khung giấy nhiều màu sắc khéo léo dán lên, thường được trang trí thêm đuôi dài bằng giấy hoặc dây ni-lông rực rỡ, khiến diều bay càng thêm uyển chuyển trong gió.

Người chơi khéo léo còn gắn những ống sáo nhỏ trên thân diều, mỗi khi cất cánh là vang lên những âm thanh vang vọng, hòa quyện vào khoảng không rộng lớn. Diều được buộc chặt vào sợi dây dài chắc chắn, người chơi cần tinh tế điều khiển để cánh diều bay lên cao theo hướng gió.

Cánh diều như là biểu tượng của những ước mơ tuổi thơ, bay xa mang theo khát vọng khám phá chân trời mới, niềm tin vào tương lai tươi sáng, nơi gửi gắm những hy vọng tinh khôi và trọn vẹn nhất.

Trốn tìm là trò chơi dân gian thân thuộc, được nhiều thế hệ trẻ em yêu mến không chỉ bởi sự vui nhộn mà còn nhờ khả năng gắn kết mọi người bên nhau.

Dù ở thành thị hay nông thôn, hầu như ai cũng từng trải qua cảm giác hồi hộp khi chơi trò này. Một nhóm bạn sẽ cùng oẳn tù xì, ai thua sẽ quay mặt vào cột, bịt mắt và đếm từ 0 đến số đã định sẵn. Những người còn lại nhanh chóng tìm chỗ trốn kín đáo nhất.

Khi đếm xong, người tìm sẽ phải lần lượt tìm ra các bạn trốn và phải giữ vững vị trí cột ban đầu, không cho phép những người trốn chạy ra và vỗ tay vào cột. Nếu vỗ tay thành công, người tìm sẽ phải bịt mắt và đếm lại từ đầu, tạo nên những khoảnh khắc hồi hộp và đầy tiếng cười.

Trò chơi này đòi hỏi sự nhanh nhạy và tinh quái, và chắc chắn sẽ mang lại những ký ức tuổi thơ thật đẹp. Nếu đã lâu không chơi, hãy rủ bạn bè cùng trải nghiệm ngay nhé!

Nhảy dây quay là trò chơi dân gian lâu đời, rất được các bạn thiếu niên, nhi đồng yêu thích. Những lúc rảnh rỗi ở nhà hay giờ ra chơi tại trường, chỉ cần vài người bạn, một sợi dây thừng hoặc dây thun và khoảng sân rộng là có thể bắt đầu.

Trò chơi phổ biến nơi làng quê giản dị này không chỉ dành riêng cho các bạn gái mà cả các bạn trai cũng mê mẩn. Nó giúp rèn luyện khả năng nhảy cao cùng sự nhanh nhẹn, linh hoạt của cơ thể.

Hai người đứng căng dây đối diện, số còn lại lần lượt nhảy theo nhịp quay đều của dây, từ mức thấp đến cao dần. Ai không may vướng dây sẽ phải thay một trong hai người giữ dây. Những tiếng cười vang rộn rã, niềm vui thuần khiết từ trò chơi giản đơn mà ý nghĩa này luôn là ký ức khó phai của tuổi thơ.