5 Bài phân tích xuất sắc nhất về tác phẩm 'Bài toán dân số'

Câu 1. 'Bài toán dân số' là tác phẩm mang tính liên ngành đặc sắc. Hãy phân tích và chứng minh nhận định này.

Gợi ý:

Để giải quyết vấn đề này, cần vận dụng kiến thức tổng hợp từ nhiều lĩnh vực: không chỉ Ngữ văn mà còn Địa lý, Lịch sử, Toán học; cùng hiểu biết về nhân khẩu học, chính sách dân số và các vấn đề xã hội liên quan.

Câu 2. Thông điệp cốt lõi tác giả muốn truyền tải qua văn bản là gì?

A - Ca ngợi trí tuệ siêu việt của nhà thông thái cổ đại

B - Thống kê khả năng sinh sản của phụ nữ các nước

C - Cảnh báo về tốc độ bùng nổ dân số toàn cầu

D - Cập nhật tỷ lệ tăng dân số thế giới gần đây

Đáp án:

C - Cảnh báo về tốc độ bùng nổ dân số toàn cầu

Câu 3. Phương thức biểu đạt chính trong văn bản là gì?

A - Kể chuyện kết hợp lập luận

B - Miêu tả kết hợp tự sự

C - Thuyết minh kết hợp miêu tả

D - Tự sự kết hợp thuyết minh

Gợi ý:

Văn bản sử dụng đa phương thức biểu đạt. Hãy phân tích đặc điểm từng phương thức và đối chiếu với nội dung tác phẩm.

Câu 4. Ý nghĩa của việc trích dẫn số liệu sinh sản từ Hội nghị Cairo? Nhận diện các quốc gia châu Phi và châu Á được đề cập? Rút ra nhận xét về mối tương quan giữa dân số và phát triển xã hội?

Phân tích:

Các số liệu này phản ánh hai thực tế: (1) Khả năng sinh sản cao (từ 3.7 ở Việt Nam đến 8.1 ở Rwanda) khiến mục tiêu mỗi gia đình 1-2 con khó đạt được; (2) Các nước kém phát triển (chủ yếu châu Phi: Rwanda, Tanzania, Madagascar) có tỷ lệ sinh cao. Điều này cho thấy mối quan hệ mật thiết giữa bùng nổ dân số với đói nghèo, lạc hậu, và ngược lại.

Câu 5. Vì sao kiểm soát dân số là vấn đề sống còn với nhân loại, đặc biệt tại các quốc gia đang phát triển?

Gợi ý phân tích:

Ảnh hưởng đa chiều của bùng nổ dân số: nhà ở, lương thực, việc làm, giáo dục, môi trường... dẫn đến đói nghèo và bệnh tật. Đặc biệt tại các nước nghèo, vòng luẩn quẩn: giáo dục kém → nghèo đói → dân số tăng → giáo dục càng khó cải thiện.

Câu 6. Tính toán: từ 2000-2010, dân số thế giới tăng bao nhiêu, và gấp mấy lần dân số Việt Nam 2010?

Hướng dẫn:

Tra cứu số liệu dân số Việt Nam 2010, so sánh với mức tăng toàn cầu (chênh lệch giữa số liệu 2010 và 2000). Thực hiện phép chia để xác định hệ số.

I. Khám phá tác giả Thái An
- Theo nghiên cứu của Thái An đăng trên Báo Giáo dục và Thời đại (số 28, 1995)
II. Phân tích tác phẩm Bài toán dân số
1. Bối cảnh sáng tác
- Trích từ bài báo mang tính dự báo "Bài toán dân số đã được đặt ra từ thời cổ đại"
2. Cấu trúc tác phẩm
- Phần mở: Bài toán dân số - vấn đề xuyên suốt lịch sử nhân loại
- Phần phát triển: Tốc độ bùng nổ dân số toàn cầu qua lăng kính toán học
- Phần kết: Lời kêu gọi hành động vì tương lai nhân loại
3. Thông điệp cốt lõi
- Cảnh báo về sự gia tăng dân số theo cấp số nhân, đặc biệt tại các quốc gia đang phát triển
4. Nghệ thuật truyền tải
- Lối viết uyên bác nhưng gần gũi
- Hệ thống luận điểm chặt chẽ với minh chứng thuyết phục

Phân tích chuyên sâu:

1. Bài toán cổ đại với hàm ý hiện đại:
- Sự tương đồng đáng kinh ngạc giữa cấp số nhân trong truyện kén rể và tốc độ tăng dân số
- Con số 5.63 tỷ dân năm 1995 chỉ tương đương ô thứ 30 trên bàn cờ nhân khẩu học

2. Thực trạng đáng báo động:
- Mỗi phụ nữ có thể sinh 3-8 con, vượt xa mức sinh thay thế
- Các nước nghèo nhất lại có tỷ lệ sinh cao nhất, tạo vòng luẩn quẩn đói nghèo

3. Giải pháp căn cơ:
- Trao quyền giáo dục cho phụ nữ là chìa khóa kiểm soát dân số
- Cần thay đổi nhận thức toàn cầu về mối quan hệ giữa dân số và chất lượng sống

Bài học nhân văn:
Vấn đề dân số không chỉ là con số thống kê mà liên quan mật thiết đến:
- An ninh lương thực
- Chất lượng giáo dục
- Bảo vệ môi trường
- Cơ hội việc làm
Đây chính là thông điệp xuyên thời gian mà tác giả muốn truyền tải.

1. Khái quát tinh túy:

Từ câu chuyện cổ về bàn cờ 64 ô, tác giả vẽ nên bức tranh nhân khẩu học đáng báo động: Nếu năm 1995 đạt ô thứ 30 với mỗi gia đình 2 con, thì thực tế với tỷ lệ sinh cao, nhân loại đã tiến đến ô thứ 34 - báo hiệu nguy cơ "tồn vong" của cả thế giới.

2. Cấu trúc nghệ thuật:

- Phần mở: Bài toán nghìn năm vẫn nóng

- Phần phát triển:
+ Ẩn dụ bàn cờ - cấp số nhân kinh hoàng
+ Thực trạng bùng nổ toàn cầu
+ Tỷ lệ sinh châu Á - Phi vượt ngưỡng

- Phần kết: Lời cảnh tỉnh cho nhân loại

3. Thông điệp then chốt:

- Sự tương đồng đáng sợ giữa bài toán cổ và tốc độ tăng dân số hiện đại

- Giáo dục phụ nữ là chìa khóa vàng giải quyết vấn đề

4. Giải pháp căn cơ:

- Nâng cao nhận thức toàn cầu

- Đầu tư mạnh vào giáo dục giới tính

- Phát triển kinh tế gắn với kiểm soát dân số

5. Con số biết nói:

Từ 2000-2010, dân số thế giới tăng 77 triệu người/năm - gấp 2.5 lần dân số Việt Nam 2016, minh chứng cho tốc độ bùng nổ khủng khiếp.

Phân tích chuyên sâu:

1. Cấu trúc tác phẩm:
- Phần mở: Bài toán dân số - vấn đề xuyên thời đại
- Phần phát triển:
• Ẩn dụ toán học về cấp số nhân
• Thực trạng bùng nổ dân số toàn cầu
• Tỷ lệ sinh vượt ngưỡng tại các nước đang phát triển
- Phần kết: Lời cảnh tỉnh về tương lai nhân loại

2. Thông điệp cốt lõi:
- Sự tương đồng đáng kinh ngạc giữa bài toán cổ và thực trạng dân số hiện đại
- Mối quan hệ mật thiết giữa gia tăng dân số và đói nghèo, lạc hậu

3. Giải pháp căn cơ:
- Giáo dục phụ nữ là chìa khóa vàng
- Nâng cao nhận thức toàn cầu về kế hoạch hóa gia đình
- Phát triển kinh tế gắn liền với kiểm soát dân số

4. Con số biết nói:
- Từ 2000-2003: dân số thế giới tăng 241 triệu người
- Tương đương 3 lần dân số Việt Nam thời điểm đó

5. Bài học nhân văn:
- Dân số không chỉ là con số mà liên quan đến:
• An ninh lương thực
• Chất lượng giáo dục
• Bảo vệ môi trường
• Cơ hội việc làm

Khám phá trọng tâm: Văn bản cảnh báo về nguy cơ bùng nổ dân số toàn cầu - một hiểm họa đe dọa sự tồn vong của nhân loại, đặc biệt nghiêm trọng tại các quốc gia đang phát triển.

Cấu trúc nghệ thuật: + Phần mở: Bài toán dân số - vấn đề xuyên thời đại + Phần phát triển: Tốc độ gia tăng chóng mặt qua lăng kính toán học + Phần kết: Giải pháp căn cơ cho thách thức nhân khẩu

Giải mã thông điệp: • Ẩn dụ bàn cờ 64 ô với cấp số nhân kinh hoàng • Thực trạng: 5.63 tỷ dân (1995) = ô thứ 30, vượt ngưỡng an toàn • Nghịch lý: Càng nghèo càng sinh nhiều - vòng luẩn quẩn khó thoát

Giải pháp đột phá: ✓ Giáo dục nâng cao nhận thức ✓ Phát triển kinh tế bền vững ✓ Hoàn thiện chính sách dân số

Con số giật mình: 2000-2003: +241 triệu dân = 3 lần dân số Việt Nam

Triết lý nhân văn: Kiểm soát dân số không chỉ là con số mà là bảo vệ chất lượng sống, môi trường và tương lai bền vững cho các thế hệ sau.