5 Bài soạn ấn tượng nhất về chủ đề "Thiên nhiên và con người" trong tác phẩm Đất rừng phương Nam (Ngữ văn 7 - SGK Cánh diều)

I. Chân dung nhà văn Bùi Văn Hồng

• Nhà văn Bùi Văn Hồng (sinh 05/12/1931) - người con ưu tú của mảnh đất Phù Việt, Thạch Hà, Hà Tĩnh.
• Bước vào con đường cách mạng từ thuở thiếu niên (1945), gắn bó với công tác Đoàn và hoạt động tuyên truyền.
• Khởi nghiệp văn chương từ năm 1951 với các thể loại truyện ký, phê bình văn học.
• Cựu sinh viên khoa Văn, Đại học Tổng hợp, từng giữ cương vị Trưởng ban và Tổng biên tập NXB Kim Đồng.
• Gia tài văn học đồ sộ gồm: Trên đất Cẩm Bình (1968), Cá rôn ron không vâng lời mẹ (1969), Hoa trái đầu mùa (1987), cùng nhiều tác phẩm giá trị khác.
• Vinh dự nhận giải thưởng của Ủy ban Thiếu niên nhi đồng và Hội Nhà văn Việt Nam cho tác phẩm Trên đất Cẩm Bình.

II. Phân tích tác phẩm "Thiên nhiên và con người trong Đất rừng phương Nam"

Thể loại: Nghị luận văn học
Phương thức: Lập luận chặt chẽ
Giá trị cốt lõi: Phân tích những nét đặc sắc về thiên nhiên và con người Nam Bộ qua ngòi bút Đoàn Giỏi.

• Bố cục tác phẩm:
  1. Giới thiệu tổng quan về giá trị nghệ thuật của tiểu thuyết
  2. Nghệ thuật miêu tả thiên nhiên hùng vĩ
  3. Nghệ thuật khắc họa chân dung con người
• Đặc điểm nổi bật:
  - Lập luận sắc bén, dẫn chứng sinh động
  - Ngôn ngữ giàu hình ảnh, truyền cảm
  - Phân tích sâu sắc mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên

III. Khám phá chi tiết tác phẩm

1. Thiên nhiên Nam Bộ qua lăng kính Đoàn Giỏi:
- Hệ sinh thái phong phú được miêu tả sống động
- Những hình ảnh ấn tượng: ba ba khổng lồ, cá sấu đồ sộ, rừng tràm bạt ngàn...

2. Con người phương Nam đậm chất anh hùng:
- Chân dung đa dạng các tầng lớp xã hội
- Nhân vật điển hình: ông Hai bán rắn, chú Võ Tòng với số phận bi tráng
- Nghệ thuật xây dựng nhân vật qua ngoại hình và ngôn ngữ đặc trưng

IV. Giá trị nhân văn

Tác phẩm không chỉ phản ánh hiện thực mà còn ngợi ca vẻ đẹp tâm hồn con người Nam Bộ - kiên cường trước nghịch cảnh nhưng vẫn đôn hậu, nghĩa tình.

A. Khám phá nội dung tác phẩm

Bài viết "Thiên nhiên và con người trong Đất rừng phương Nam" mang đến góc nhìn sâu sắc về bức tranh thiên nhiên kỳ vĩ và con người Nam Bộ qua ngòi bút tài hoa của Đoàn Giỏi.

B. Cấu trúc tác phẩm

Văn bản được chia thành 3 phần chính:

• Phần mở: Giới thiệu tổng quan về thế giới nghệ thuật trong tiểu thuyết
• Phần phát triển: Khắc họa bức tranh thiên nhiên Nam Bộ sống động
• Phần kết: Phân tích vẻ đẹp tâm hồn và tính cách con người phương Nam

C. Giá trị cốt lõi

Tác phẩm tái hiện sinh động vẻ đẹp của vùng đất phương Nam với hệ sinh thái đa dạng, thiên nhiên hùng vĩ cùng những con người chất phác nhưng mạnh mẽ, nghĩa tình.

1. Hướng dẫn tiếp cận

• Để hiểu sâu tác phẩm, cần nắm vững:
  • Vấn đề trọng tâm: Mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên
  • Mục tiêu: Giúp người đọc cảm nhận trọn vẹn bản sắc Nam Bộ
  • Phương pháp: Kết hợp lí lẽ sắc bén và dẫn chứng sinh động

2. Phân tích chi tiết

Qua các câu hỏi gợi mở, tác giả giúp người đọc:

• Nhận diện đặc trưng nghệ thuật của tiểu thuyết
• Khám phá vốn sống phong phú của nhà văn Đoàn Giỏi
• Hiểu sâu về tính cách nhân vật qua các chi tiết đắt giá
• Cảm nhận giá trị nhân văn sâu sắc

3. Bài học giá trị

Tác phẩm không chỉ mở ra thế giới quan phong phú mà còn giúp người đọc:

• Hiểu thêm về văn hóa vùng sông nước
• Trân trọng những giá trị nhân văn
• Yêu quý thiên nhiên và con người Việt Nam

Hướng dẫn khám phá tác phẩm

Bài viết mang đến cái nhìn toàn diện về mối quan hệ hài hòa giữa thiên nhiên và con người Nam Bộ qua kiệt tác "Đất rừng phương Nam" của Đoàn Giỏi.

Phần chuẩn bị

• Khi tiếp cận văn bản nghị luận, cần lưu ý:
  • Vấn đề trọng tâm: Bức tranh thiên nhiên và chân dung con người Nam Bộ
  • Mục tiêu: Giúp độc giả cảm nhận sâu sắc bản sắc vùng miền
  • Phương pháp: Kết hợp lập luận chặt chẽ và minh chứng sinh động

Điểm nhấn nội dung

• Vẻ đẹp thiên nhiên kỳ vĩ qua những miêu tả sống động
• Tính cách đặc trưng của người Nam Bộ: chất phác mà mạnh mẽ
• Nghệ thuật xây dựng nhân vật độc đáo của Đoàn Giỏi

Giá trị nhân văn

Tác phẩm không chỉ mở ra thế giới quan phong phú mà còn:

• Khắc họa tinh thần bất khuất trước nghịch cảnh
• Ngợi ca vẻ đẹp tâm hồn con người phương Nam
• Gửi gắm thông điệp về sự hòa hợp giữa con người và thiên nhiên

I. Chân dung nhà văn Bùi Hồng

• Nhà văn Bùi Hồng (1931-2012) - cây bút tài hoa của vùng đất Hà Tĩnh, với bút danh Văn Hồng, Tân Đình, Thanh Hương
• Hành trình sáng tác đa dạng: từ truyện ký, phê bình đến chân dung văn học
• Tác phẩm tiêu biểu: "Trên đất Cẩm Bình" (giải thưởng của Hội Nhà văn), "Hoa trái đầu mùa", "Mai đây đi hết con đường..."

II. Tinh hoa tác phẩm nghị luận

1. Giá trị cốt lõi: Phân tích mối quan hệ hài hòa giữa con người và thiên nhiên Nam Bộ qua ngòi bút Đoàn Giỏi

2. Bố cục ấn tượng:

• Giới thiệu tổng quan tác phẩm
• Nghệ thuật miêu tả thiên nhiên
• Nghệ thuật khắc họa nhân vật

3. Đặc sắc nghệ thuật:

• Lập luận chặt chẽ, dẫn chứng sinh động
• Ngôn ngữ giàu hình ảnh, truyền cảm

III. Khám phá sâu sắc

1. Thiên nhiên Nam Bộ:

• Hệ sinh thái đa dạng được miêu tả sống động
• Những hình ảnh ấn tượng: ba ba khổng lồ, rừng đước bạt ngàn...

2. Con người phương Nam:

• Chân dung đa dạng các tầng lớp xã hội
• Nhân vật điển hình: ông Hai bán rắn, chú Võ Tòng với số phận bi tráng
• Nghệ thuật xây dựng nhân vật qua ngoại hình và ngôn ngữ đặc trưng

IV. Bài học nhân văn

Tác phẩm không chỉ mở ra thế giới quan phong phú mà còn:

• Khắc họa tinh thần bất khuất trước nghịch cảnh
• Ngợi ca vẻ đẹp tâm hồn con người phương Nam
• Gửi gắm thông điệp về sự hòa hợp giữa con người và thiên nhiên

I. Chân dung tác giả Bùi Văn Hồng

• Nhà văn - nhà giáo tài hoa (1931-2012) với nhiều bút danh: Văn Hồng, Tân Đình, Thanh Hương
• Sự nghiệp đồ sộ: từ biên tập viên NXB Kim Đồng đến tác giả của nhiều tác phẩm đa dạng thể loại
• Giải thưởng văn học danh giá cho tập truyện ký "Trên đất Cẩm Bình" (1968)

II. Phân tích tác phẩm nghị luận

1. Đặc điểm nổi bật:

• Thể loại: Văn nghị luận văn học sâu sắc
• Bố cục 3 phần mạch lạc: giới thiệu tổng quan - phân tích thiên nhiên - khám phá con người

2. Giá trị nội dung:

• Làm nổi bật vẻ đẹp thiên nhiên hùng vĩ và con người chân chất Nam Bộ
• Đánh giá cao tài năng quan sát và miêu tả của Đoàn Giỏi

3. Nghệ thuật đặc sắc:

• Lập luận chặt chẽ với hệ thống dẫn chứng sinh động
• Ngôn ngữ giàu hình ảnh, truyền cảm hứng

III. Những khám phá sâu sắc

1. Thiên nhiên Nam Bộ:

• Hệ sinh thái đa dạng qua những miêu tả ấn tượng
• Những hình ảnh đặc sắc: rừng đước bạt ngàn, dòng sông Năm Căn cuồn cuộn...

2. Con người phương Nam:

• Chân dung đa dạng từ dì Tư Béo đến lão Ba Ngù
• Điểm nhấn: sự so sánh thú vị giữa ông Hai bán rắn và chú Võ Tòng
• Nét đặc trưng: mạnh mẽ, phóng khoáng mà đôn hậu, nghĩa tình

IV. Bài học giá trị

Tác phẩm không chỉ mang lại:

• Hiểu biết sâu sắc về văn hóa vùng sông nước
• Cảm nhận tinh tế mối quan hệ con người - thiên nhiên
• Trân quý những giá trị nhân văn cao đẹp