6 Bài hướng dẫn xuất sắc nhất về "Luyện nói kỹ năng quan sát, tưởng tượng, so sánh và nhận xét trong văn miêu tả" dành cho học sinh lớp 6

A. Kiến thức cốt lõi

Câu 1. Từ tác phẩm "Bức tranh của em gái tôi", hãy xây dựng dàn ý trình bày quan điểm về hai nhân vật chính:

a) Phân tích tính cách Kiều Phương qua các chi tiết tiêu biểu. Hãy phác họa chân dung nhân vật này bằng ngôn ngữ văn chương sinh động.

b) Đánh giá sự thay đổi tâm lý của người anh. So sánh hình ảnh người anh trong tranh với thực tế để thấy được thông điệp sâu sắc của tác giả.

Gợi ý dàn bài:

* Mở bài: Giới thiệu khái quát tác phẩm và vị trí hai nhân vật

* Thân bài:
- Hành trình tâm lý người anh: từ ghen tị, mặc cảm đến thức tỉnh
- Nghệ thuật xây dựng nhân vật qua các bước ngoặt tâm lý
- Ý nghĩa đối lập giữa hình ảnh trong tranh và thực tế
* Kết bài: Bài học về tình anh em và sự trưởng thành

Câu 2. Kể về người thân với lối miêu tả đặc sắc:
- Sử dụng hệ thống hình ảnh so sánh độc đáo
- Kết hợp giữa tả ngoại hình và khắc họa tính cách
- Đan xen cảm xúc cá nhân một cách chân thực

Câu 3. Nghệ thuật miêu tả đêm trăng:
- Xây dựng bố cục theo trình tự thời gian
- Sử dụng đa dạng biện pháp tu từ (so sánh, nhân hóa)
- Kết hợp tả cảnh với tả hoạt động con người
- Lồng ghép cảm xúc cá nhân một cách tinh tế

Câu 4. Cảm nhận bình minh biển:
- Tả theo trình tự không gian từ xa đến gần
- Khắc họa sự biến chuyển của thiên nhiên
- Sử dụng hệ thống hình ảnh ẩn dụ, so sánh
- Thể hiện sự giao hòa giữa con người và biển cả

Mỗi đề bài đều được minh họa bằng những đoạn văn mẫu giàu hình ảnh, ngôn từ trau chuốt và cảm xúc chân thành, giúp người đọc dễ dàng hình dung và vận dụng vào bài làm của mình.

1 - Trang 35 SGK

Dựa trên truyện ngắn "Bức tranh của em gái tôi", em hãy xây dựng dàn ý trình bày quan điểm cá nhân trước lớp qua hai câu hỏi:

a. Khắc họa chân dung Kiều Phương: Từ những chi tiết trong tác phẩm, em hãy tái hiện hình ảnh nhân vật này qua lăng kính sáng tạo của bản thân.

b. Phân tích nhân vật người anh: Sự tương phản giữa hình ảnh người anh trong tranh và ngoài đời thực.

Gợi ý trả lời:

a. Chân dung Kiều Phương:

+ Ngoại hình: Dáng người thanh mảnh, khuôn mặt lấm lem màu vẽ, mái tóc ngang vai buông tự nhiên

+ Tính cách: Giọng nói nhẹ nhàng pha chút hóm hỉnh, tâm hồn nghệ sĩ đầy say mê

+ Hoạt động: Miệt mài sáng tạo, dù bị trách mắng vẫn giữ được niềm vui và sự lạc quan

b. Hình ảnh người anh:

+ Thực tế: Ích kỷ, hẹp hòi và thiếu sự quan tâm

+ Trong tranh: Hiện lên với vẻ đẹp mộng mơ, trong sáng và đầy suy tư - một góc khuất tâm hồn mà chỉ nghệ sĩ nhí mới nhìn thấy

2 - Trang 36 SGK

Chia sẻ với bạn bè về người thân trong gia đình (anh, chị hoặc em). Lưu ý làm nổi bật đặc điểm nhân vật thông qua:

- Hình ảnh so sánh sinh động

- Nhận xét cá nhân sâu sắc

Hướng dẫn:

- Chuẩn bị dàn ý ngắn gọn (không viết thành bài văn hoàn chỉnh)

- Trình bày tự tin theo dàn ý đã chuẩn bị

Dàn ý tham khảo:

+ Mở bài: Giới thiệu khái quát (tuổi, nghề nghiệp, mối quan hệ)

+ Thân bài:

• Đặc điểm ngoại hình nổi bật (chọn lọc chi tiết tiêu biểu)

• Tính cách đặc trưng (qua các tình huống cụ thể)

• Cách ứng xử trong gia đình

+ Kết bài: Tình cảm, ấn tượng sâu sắc

3 - Trang 36 SGK

a. Xây dựng dàn ý miêu tả đêm trăng quê hương:

- Cảm nhận chung về đêm trăng

- Những hình ảnh đặc sắc: bầu trời, vầng trăng, cảnh vật...

- Cách so sánh, liên tưởng sáng tạo

b. Thuyết trình trước lớp về đêm trăng ấy

Gợi ý dàn bài:

a)

- Mở bài: Khung cảnh chung

- Thân bài:

+ Bầu trời đêm: Màn đêm điểm sao lấp lánh

+ Vầng trăng: Viên ngọc khổng lồ tỏa sáng dịu dàng

+ Cây cối: Những bóng đen uốn lượn dưới ánh trăng bạc

+ Không gian: Hòa quyện giữa ánh điện và ánh trăng

+ Liên tưởng: Bầu trời như tấm thảm nhung đính kim cương

- Kết bài: Cảm xúc lắng đọng

4 - Trang 36 SGK

Lập dàn ý và thuyết trình về cảnh bình minh trên biển:

- Xác định các ý chính cần triển khai

- Sử dụng hình ảnh so sánh sinh động

Dàn ý tham khảo (biển Nha Trang):

- Mở bài: Hoàn cảnh chuyến đi

- Thân bài:

+ Buổi sớm: Mặt biển phẳng lặng, bầu trời ửng hồng

+ Khoảnh khắc mặt trời mọc: Quả cầu lửa nhô lên từ lòng biển

+ Cảnh sinh hoạt: Du khách tắm biển, tiếng cười giòn tan

+ Buổi trưa: Bầu trời trong vắt, sóng biển dạt dào

- Kết bài: Kỷ niệm đáng nhớ

5 - Trang 37 SGK

Khắc họa hình tượng người dũng sĩ qua truyện cổ:

- Xây dựng dàn ý ngắn gọn

- Trình bày trước lớp

Đặc điểm người dũng sĩ:

- Xuất thân: Thường gắn với hoàn cảnh đặc biệt

- Ngoại hình: Vóc dáng uy nghi, nét mặt cương nghị

- Hành động: Gan dạ, quyết liệt vì lẽ phải

- Sức mạnh: Phi thường, có thể chiến thắng mọi thế lực xấu

- Phẩm chất: Lòng dũng cảm, tinh thần bất khuất, tấm lòng hào hiệp

Câu 1: Phân tích nhân vật từ tác phẩm "Bức tranh của em gái tôi"

a) Chân dung Kiều Phương:

- Tài năng hội họa thiên bẩm

- Tâm hồn trong sáng, hồn nhiên

- Ngoại hình: Dáng vẻ nhỏ nhắn với những vệt màu sáng tạo

- Cử chỉ: Luôn vui tươi, say mê sáng tác

b) Hình ảnh người anh:

- Tính cách: Sự ích kỷ và thức tỉnh

- Sự đối lập giữa hình ảnh thực và trong tranh

- Bài học nhân văn sâu sắc

Câu 2: Kể về người thân yêu

- Phương pháp:

+ Xây dựng dàn ý khoa học

+ Sử dụng hình ảnh so sánh sinh động

- Dàn bài gợi ý:

+ Giới thiệu ấn tượng ban đầu

+ Khắc họa nét riêng biệt

+ Cảm nhận chân thành

Câu 3: Đêm trăng kỳ diệu

a) Cách xây dựng dàn ý:

- Cảm nhận tổng quan

- Chi tiết đặc sắc

- Liên tưởng sáng tạo

b) Nghệ thuật miêu tả:

- Không gian đêm trăng

- Vẻ đẹp thiên nhiên

- Cảm xúc cá nhân

Câu 4: Bình minh biển cả

- Trải nghiệm du lịch

- Khung cảnh thiên nhiên:

+ Khoảnh khắc mặt trời mọc

+ Sóng biển vỗ nhẹ

+ Sinh hoạt bãi biển

- Cảm nhận sâu sắc

Câu 5: Hình tượng dũng sĩ

- Vẻ đẹp ngoại hình:

+ Thân hình cường tráng

+ Sức mạnh phi thường

- Phẩm chất anh hùng:

+ Lòng dũng cảm

+ Trí tuệ sáng suốt

+ Tinh thần nghĩa hiệp

Câu 1 (trang 35 sgk ngữ văn 6 tập 2):

a. Chân dung nghệ sĩ nhí Kiều Phương:

+ Nét đặc trưng: Dáng người mảnh mai với những vệt màu sáng tạo

+ Tính cách: Giọng nói duyên dáng pha chút hài hước

+ Đam mê: Say mê sáng tác với năng lượng tràn đầy

b. Hình ảnh người anh:

+ Thực tế: Thể hiện sự ích kỷ và thiếu quan tâm

+ Trong tranh: Phản chiếu vẻ đẹp tiềm ẩn qua lăng kính nghệ thuật

Câu 2 (trang 36 sgk Ngữ văn 6 tập 2):

Dàn bài miêu tả người thân:

- Giới thiệu ấn tượng ban đầu

- Khắc họa chi tiết:

+ Đặc điểm hình thể nổi bật

+ Tính cách đặc trưng qua ví dụ cụ thể

+ Cách ứng xử trong gia đình

- Cảm nhận cá nhân

Câu 3 (trang 36 sgk Ngữ văn 6 tập 2):

a. Cấu trúc bài văn tả đêm trăng:

- Khung cảnh tổng quan

- Chi tiết đặc sắc:

+ Bầu trời đêm huyền ảo

+ Ánh trăng bàng bạc

+ Cảnh vật dưới ánh trăng

b. Hình ảnh so sánh gợi cảm:

+ Vầng trăng như viên ngọc quý giữa trời

+ Những ngôi sao lấp lánh tựa đàn đom đóm

Câu 4 (trang 36 sgk Ngữ văn 6 tập 2):

Khung cảnh biển Nha Trang:

- Bình minh rực rỡ trên mặt sóng

- Sinh hoạt nhộn nhịp bãi biển

- Vẻ đẹp thiên nhiên khi nắng lên

Câu 5 (trang 37 sgk Ngữ văn 6 tập 2):

Hình tượng anh hùng:

- Vóc dáng cường tráng

- Hành động nghĩa hiệp

- Phẩm chất cao quý

Câu 1 (trang 35 sgk Ngữ Văn 6 Tập 2):

Từ truyện ngắn đặc sắc "Bức tranh của em gái tôi", hãy xây dựng dàn ý trình bày quan điểm về hai nhân vật chính:

a) Khám phá nhân vật Kiều Phương: Một cô bé mặt lấm lem nhưng đôi mắt luôn ánh lên sự tinh nghịch, trái tim nhân hậu và tài năng hội họa thiên bẩm. Hãy phác họa hình ảnh cô qua góc nhìn sáng tạo của bạn.

b) Phân tích nhân vật người anh: Chàng trai với vẻ ngoài ưa nhìn nhưng ẩn sâu là sự ghen tị mù quáng. Điều kỳ diệu là dù bị đối xử không tốt, em gái vẫn vẽ anh bằng tất cả tình yêu thương trong sáng nhất.

Gợi ý phân tích:

a) Kiều Phương - Linh hồn nghệ sĩ nhí:
- Ngoại hình: Dáng người thanh mảnh, khuôn mặt thường dính đầy màu vẽ, nụ cười rạng rỡ với chiếc răng khểnh đáng yêu.
- Tính cách: Trái tim trong veo như pha lê, luôn vị tha và đam mê cháy bỏng với nghệ thuật.

b) Người anh - Hành trình thức tỉnh:
- Ngoại hình: Cao ráo, ưa nhìn.
- Tâm lý: Mâu thuẫn giữa sự đố kỵ và hối hận muộn màng.
- Nghệ thuật: Bức chân dung em gái vẽ chính là tấm gương phản chiếu lương tâm.