6 bài phân tích đặc sắc 4 câu mở đầu 'Vội vàng' - Xuân Diệu (Ngữ văn 11) | Tinh hoa phê bình

'Vội vàng' chính là tuyên ngôn nghệ thuật đầy đủ nhất phản ánh phong cách Xuân Diệu. Thi phẩm này bộc lộ khát vọng cuồng nhiệt của tuổi trẻ trước dòng chảy thời gian. Như Hoài Thanh nhận xét, thơ Xuân Diệu luôn mang nhịp điệu gấp gáp, những cung bậc cảm xúc luôn ở trạng thái cực điểm, dù vui hay buồn đều cháy bỏng không nguôi.

Tác phẩm như một luận văn thơ ca truyền tải thông điệp: Cuộc đời quá đẹp, tôi muốn giữ mãi vẻ đẹp ấy. Trước quy luật khắc nghiệt của tạo hóa, nhà thơ đề xuất triết lý sống vội - sống hết mình trong từng khoảnh khắc.

Bốn câu mở đầu là lời tuyên bố đầy ngạo nghễ của cái tôi cá nhân muốn thách thức tạo hóa:

"Tôi muốn tắt nắng đi
Cho màu đừng nhạt mất;
Tôi muốn buộc gió lại
Cho hương đừng bay đi."

Cụm từ "tôi muốn" lặp lại như điệp khúc khẳng định khát vọng mãnh liệt. Những động từ "tắt", "buộc" thể hiện ý chí can thiệp vào quy luật tự nhiên. Đây chính là phong cách độc đáo làm nên dấu ấn Xuân Diệu - luôn khao khát ôm trọn vẻ đẹp nhân gian.

Khác với Baudelaire coi thời gian là nỗi đau, Xuân Diệu tiếp nhận nó bằng thái độ cuồng nhiệt. Khác với Chế Lan Viên chối bỏ mùa xuân, Xuân Diệu muốn giữ mãi hương sắc cho đời. Ước muốn "ngông cuồng" ấy thực chất là khát vọng nhân văn về sự vĩnh hằng của cái đẹp.

Thơ Xuân Diệu đưa ta vào thế giới của những rung động tinh khôi nhất. Nhà thơ không chỉ mời gọi ta chiêm ngưỡng mà còn thúc giục ta sống trọn vẹn với hiện tại - sống như chưa bao giờ được sống!

Xuân Diệu - thi sĩ của tình yêu và mùa xuân, đã dâng hiến trọn vẹn trái tim nhiệt thành cho nghệ thuật. 'Vội vàng' cùng những kiệt tác như 'Đây mùa thu tới', 'Thơ duyên' trong tập 'Thơ thơ' đã khắc tên ông lên đài vinh quang của thi ca.

Thơ Xuân Diệu như bản tình ca đắm say, mỗi vần điệu đều thấm đẫm hương sắc cuộc đời. Cái tôi trữ tình trong thơ ông phóng khoáng mà tinh tế, mãnh liệt mà sâu lắng, để lại dấu ấn khó phai trong lòng độc giả.

Điều làm nên sự khác biệt của Xuân Diệu chính là khát vọng táo bạo muốn chiếm lĩnh vẻ đẹp đời thường:

"Tôi muốn tắt nắng đi
Cho màu đừng nhạt mất,
Tôi muốn buộc gió lại
Cho hương đừng bay đi."

Khác với thi ca truyền thống, Xuân Diệu dám bộc lộ cái tôi đầy bản ngã. Ông không tìm thiên đường nơi chốn bồng lai, mà phát hiện ra thiên đường ngay giữa trần gian này. Thơ ông là bản hợp xướng của các giác quan, là khúc tình ca nồng nàn với cuộc sống.

Ước muốn 'tắt nắng', 'buộc gió' tưởng chừng ngông cuồng ấy lại ẩn chứa triết lý nhân sinh sâu sắc: sống là để yêu thương và tận hưởng. Xuân Diệu đã biến thế giới thành mâm tiệc trần gian, nơi mọi giác quan đều được thỏa thuê no đủ. 'Vội vàng' không chỉ là tuyên ngôn nghệ thuật mà còn là tuyên ngôn sống của cả một thế hệ.

Xuân Diệu - thi sĩ của xuân thì, tình yêu và tuổi trẻ, đã dệt nên những vần thơ đắm say về khát vọng sống mãnh liệt. Bốn câu mở đầu 'Vội vàng' là tuyên ngôn đầy táo bạo của một tâm hồn yêu đời đến cuồng si:

"Tôi muốn tắt nắng đi
Cho màu đừng nhạt mất
Tôi muốn buộc gió lại
Cho hương đừng bay đi"

Đây không đơn thuần là ước muốn mà là khát vọng đoạt quyền tạo hóa. Xuân Diệu muốn giữ mãi khoảnh khắc xuân thì của đất trời, níu giữ tuổi trẻ trong từng sợi nắng, làn gió. Cấu trúc song hành và nhịp thơ gấp gáp như truyền tải hơi thở gấp gáp của thi nhân trước dòng chảy thời gian.

Cái tôi Xuân Diệu hiện lên đầy kiêu hãnh: 'Ta là Một, là Riêng, là Thứ nhất'. Đó không phải sự ích kỷ mà là tuyên ngôn về giá trị cá nhân, phá vỡ mọi khuôn khổ thi ca trung đại. Ước muốn 'tắt nắng', 'buộc gió' tuy vô lý nhưng chứa đựng triết lý nhân sinh sâu sắc - sống là tận hiến và tận hưởng.

Như lời Thế Lữ từng nhận xét, Xuân Diệu là thi sĩ của cõi trần, người xây lầu thơ trên nền móng một tâm hồn đắm say cuộc sống. 'Vội vàng' chính là kiệt tác thể hiện rõ nhất triết lý sống ấy, đặc biệt qua bốn câu mở đầu đầy ám ảnh:

"Tôi muốn tắt nắng đi
Cho màu đừng nhạt mất
Tôi muốn buộc gió lại
Cho hương đừng bay đi"

Nhịp thơ ngũ ngôn gấp gáp như hơi thở hối hả của một tâm hồn cuồng si trước vẻ đẹp phù du. Cái tôi Xuân Diệu hiện lên đầy kiêu hãnh qua điệp khúc 'tôi muốn', thách thức mọi quy luật tự nhiên. Động từ 'tắt', 'buộc' thể hiện khát vọng chiếm lĩnh cái đẹp đến điên cuồng.

Khác với quan niệm 'đời là bể khổ' của người xưa, Xuân Diệu phát hiện thiên đường ngay trên mặt đất. Mỗi từ 'đừng' vang lên như tiếng nấc nghẹn ngào trước sự mong manh của sắc hương. Đây không đơn thuần là ước muốn mà là tuyên ngôn sống: hãy tận hưởng từng khoảnh khắc trước khi nó trở thành dĩ vãng.

Xuân Diệu - 'nhà thơ mới nhất trong các nhà thơ mới' (Hoài Thanh) - đã dệt nên 'Vội vàng' như bản tình ca đắm say dâng tặng cuộc đời. Bốn câu mở đầu là tuyên ngôn nghệ thuật đầy táo bạo:

"Tôi muốn tắt nắng đi
Cho màu đừng nhạt mất;
Tôi muốn buộc gió lại
Cho hương đừng bay đi"

Đó không đơn thuần là ước muốn mà là khát vọng chiếm lĩnh cái đẹp đến điên cuồng. Xuân Diệu muốn giữ mãi khoảnh khắc xuân thì - khi nắng vàng rực rỡ nhất, hương thơm nồng nàn nhất. Cái 'tôi' thi sĩ hiện lên đầy ngạo nghễ: vừa ngông cuồng thách thức tạo hóa, vừa hồn nhiên như trẻ thơ khát khao ôm trọn vẻ đẹp nhân gian.

Điều làm nên sự khác biệt của Xuân Diệu chính là khả năng cảm nhận thế giới bằng mọi giác quan. Thiên nhiên trong thơ ông không phải bức tranh tĩnh tại mà là bữa tiệc rực rỡ sắc hương, nơi mỗi khoảnh khắc đều xứng đáng được tận hưởng trọn vẹn. 'Vội vàng' chính là triết lý sống cô đọng nhất của một tâm hồn yêu đời đến cuồng si.

Như Viên Mai từng nói: 'Làm thơ không thể không có cái tôi'. Xuân Diệu - 'nhà thơ mới nhất trong các nhà thơ mới' - đã khẳng định điều đó qua bốn câu đầu 'Vội vàng':

"Tôi muốn tắt nắng đi
Cho màu đừng nhạt mất
Tôi muốn buộc gió lại
Cho hương đừng bay đi"

Hai tiếng 'tôi muốn' vang lên như tuyên ngôn của cái tôi cá nhân đầy kiêu hãnh, phá vỡ mọi quy tắc thi ca trung đại. Động từ 'tắt', 'buộc' thể hiện khát vọng điên cuồng muốn đoạt quyền tạo hóa. Nhưng ẩn sau đó là nỗi lo sợ đầy nhân văn: sợ màu nắng phai, hương hoa tàn. Xuân Diệu đã biến nỗi sợ ấy thành triết lý sống vội - sống hết mình khi xuân thì.