6 Bài phân tích tinh túy nhất "Thị Kính nuôi con cho Thị Màu" - Ngữ Văn 11 (SGK Chân trời sáng tạo)

* Hướng tiếp cận tác phẩm

Trọng tâm nội dung:

Đoạn trích khắc họa bi kịch của Thị Kính - người phụ nữ đức hạnh phải gánh chịu oan khiên. Khi Thị Mầu mang thai ngoài giá thú, đổ lỗi cho tiểu Kính Tâm, Thị Kính đã âm thầm chịu đựng, tần tảo nuôi đứa trẻ suốt ba năm trời cho đến khi kiệt sức. Chỉ khi nàng qua đời, sự thật mới được sáng tỏ, hóa thân thành Phật bà Quan Âm.

Câu 1: Hãy khái quát cốt truyện và nhận diện đặc trưng thể loại truyện thơ qua văn bản.

Gợi mở:

- Tinh thần dân gian: Kết cấu song tuyến nhân vật (thiện/ác), ngôn ngữ giàu nhạc tính

- Nghệ thuật kể chuyện: Kết hợp tự sự và trữ tình

Câu 2: Phân tích ngôi kể và điểm nhìn nghệ thuật trong đoạn miêu tả Thị Kính nuôi con Thị Mầu.

Gợi mở:

- Ngôi kể khách quan (ngôi thứ ba) tạo tính chân thực

- Điểm nhìn đa chiều: vừa tường thuật sự việc, vừa thấu cảm nỗi đau nhân vật

Câu 3: Phẩm chất Thị Kính được thể hiện như thế nào? Nhận xét về nghệ thuật xây dựng nhân vật.

Gợi mở:

- Vẻ đẹp tâm hồn: Nhẫn nhục chịu đựng, vị tha cao cả

- Nghệ thuật: Đối lập giữa ngoại hình (tiểu Kính Tâm) và bản chất (nữ tính)

Câu 4: Phân tích đặc sắc ngôn ngữ truyện thơ Nôm qua đoạn trích.

Gợi mở:

- Chất dân gian: Điệp khúc "thầy tiểu ơi"

- Tính nhạc: Nhịp thơ lục bát truyền thống

Câu 5: Thông điệp nhân văn nào được gửi gắm qua số phận Thị Kính?

Gợi mở:

- Triết lý "ở hiền gặp lành"

- Sức mạnh của lòng vị tha và đức hy sinh

Thị Kính nuôi con cho Thị Màu
(Trích từ kiệt tác Quan Âm Thị Kính - Tinh hoa văn học dân gian Việt Nam)

* Tinh túy nội dung: Đoạn trích khắc họa số phận bi thương của Thị Kính - người phụ nữ đức hạnh phải gánh chịu oan khiên. Khi Thị Mầu vu oan, đổ con hoang cho tiểu Kính Tâm, nàng đã cam tâm nuôi dưỡng đứa trẻ ba năm trời trong nghèo khó đến kiệt quệ. Chỉ khi hóa Phật, nỗi oan mới được giải, để lại bài học nhân văn sâu sắc.

Câu 1: Khái quát cốt truyện và đặc trưng nghệ thuật truyện thơ

- Tinh thần dân gian: Kết cấu lưỡng phân thiện/ác, ngôn ngữ giàu nhạc tính

- Nghệ thuật tự sự: Hòa quyện giữa kể chuyện và biểu cảm

Câu 2: Ngôi kể và điểm nhìn nghệ thuật

- Ngôi thứ ba khách quan tạo độ tin cậy

- Điểm nhìn đa chiều: vừa tường thuật vừa đồng cảm

Câu 3: Vẻ đẹp nhân cách Thị Kính

- Phẩm chất: Nhẫn nhục phi thường, tình mẫu tử cao cả

- Nghệ thuật xây dựng: Đối lập giữa hình thức (nam tu sĩ) và bản chất (nữ tính đức hạnh)

Câu 4: Đặc sắc ngôn ngữ truyện thơ Nôm

- Chất liệu dân gian: Điệp khúc "thầy tiểu ơi"

- Tính nhạc: Nhịp lục bát truyền thống

Câu 5: Thông điệp nhân văn

- Sức mạnh của lòng vị tha

- Triết lý "ở hiền gặp lành"

Dàn ý Phân tích Thị Kính nuôi con Thị Mầu

a. Mở bài

- Giới thiệu tác phẩm Quan Âm Thị Kính như một kiệt tác văn học dân gian

- Vị trí và ý nghĩa đoạn trích trong toàn bộ tác phẩm

b. Thân bài

- Bi kịch đầu đời: Thị Kính bị vu oan giết chồng, buộc phải cải trang thành Kính Tâm

- Nỗi oan kép: Thị Mầu đổ con hoang cho Kính Tâm

- Tấm lòng từ bi: Dù bị hàm oan, Kính Tâm vẫn nhận nuôi đứa trẻ

- Sức mạnh cảm hóa: Tình thương vượt lên trên định kiến

- Ước vọng chân thành: Mong đứa trẻ trưởng thành tốt đẹp

c. Kết bài

- Giá trị nhân văn sâu sắc của đoạn trích

- Thông điệp về lòng vị tha và sức mạnh của cái thiện

Bài văn mẫu

Đoạn trích "Thị Kính nuôi con Thị Mầu" là một trong những phân đoạn đặc sắc nhất của truyện thơ Nôm Quan Âm Thị Kính, phản ánh tinh thần nhân văn sâu sắc của văn học dân gian Việt Nam.

Bi kịch của Thị Kính bắt đầu từ hiểu lầm nghiệt ngã: một hành động quan tâm chồng bị hiểu thành âm mưu sát hại. Bị đuổi khỏi nhà chồng, nàng phải giả trai đi tu, trở thành tiểu Kính Tâm. Nhưng số phận chưa buông tha khi Thị Mầu - người phụ nữ lẳng lơ trong làng - đổ con hoang cho chú tiểu.

Trước tình thế tiến thoái lưỡng nan, Kính Tâm đã chọn con đường từ bi:

"Phúc làm thì phúc, dơ thì đành dơ
Cá trong chậu nước sởn sơ
Thì nay chẳng cứu, còn chờ khi nao"

Tấm lòng ấy đã cảm hóa cả sư cụ vốn nghi ngờ:

"Dẫu xây chín đợt phù đồ
Sao bằng làm phúc cứu cho một người"

Những câu thơ lục bát mộc mạc mà thấm thía đã khắc họa hình ảnh Kính Tâm tần tảo nuôi con:

"Mẹ vò thì sữa khát khao
Lo nuôi con nhện làm sao cho tuyền
Nâng niu xiết nỗi truân chuyên
Nhai cơm mớm sữa để nên con người"

Đoạn trích không chỉ là câu chuyện về nỗi oan khiên mà còn là bài ca về sức mạnh của lòng vị tha. Qua hình tượng Thị Kính/Kính Tâm, tác giả dân gian gửi gắm niềm tin vào sự chiến thắng của cái thiện trước cái ác, của tình người trước định kiến.

* Hướng tiếp cận tác phẩm

Tinh hoa nội dung: Đoạn trích khắc họa hành trình oan nghiệt của Thị Kính - từ người vợ đức hạnh bị vu oan, đến tiểu Kính Tâm nhẫn nhục chịu đựng, rồi cuối cùng hóa thân thành Phật bà Quan Âm. Qua ba năm ròng rã nuôi con Thị Mầu trong tủi nhục, nàng đã chứng minh sức mạnh của lòng từ bi vô hạn.

Câu 1: Khái quát cốt truyện và đặc trưng nghệ thuật truyện thơ

- Tinh thần dân gian: Kết cấu lưỡng phân thiện/ác, ngôn ngữ giàu tính nhạc

- Triết lý nhân sinh: Mô hình nhân quả "ở hiền gặp lành"

Câu 2: Ngôi kể và điểm nhìn nghệ thuật

- Ngôi thứ ba khách quan tạo độ tin cậy

- Điểm nhìn đa chiều: vừa tường thuật vừa đồng cảm

Câu 3: Vẻ đẹp nhân cách Thị Kính

- Phẩm chất: Nhẫn nhục phi thường, tình mẫu tử cao cả

- Nghệ thuật xây dựng: Đối lập giữa ngoại hình (nam tu sĩ) và bản chất (nữ tính đức hạnh)

Câu 4: Đặc sắc ngôn ngữ truyện thơ Nôm

- Chất liệu dân gian: Điệp khúc "thầy tiểu ơi"

- Tính nhạc: Nhịp lục bát truyền thống

Câu 5: Thông điệp nhân văn

- Sức mạnh của lòng vị tha

- Chiến thắng của cái thiện trước nghịch cảnh

I. Tác giả và nguồn gốc tác phẩm

- Tác giả: Chương Thâu

- Xuất xứ: Trích từ truyện thơ Nôm "Quan Âm Thị Kính" (NXB Khoa học Xã hội, 2000)

II. Phân tích tác phẩm

1. Giá trị nội dung:

Đoạn trích "Thị Kính nuôi con Thị Mầu" phản ánh bi kịch người phụ nữ trong xã hội phong kiến qua số phận Thị Kính - từ cô gái nghèo bị vu oan, đến tiểu Kính Tâm nhẫn nhục chịu đựng, cuối cùng hóa Phật. Qua hành trình 3 năm nuôi con Thị Mầu trong tủi nhục, tác phẩm ngợi ca sức mạnh của lòng từ bi.

2. Giá trị nghệ thuật:

- Kết hợp hài hòa yếu tố tự sự và trữ tình

- Ngôn ngữ bình dị mà sâu sắc, giàu tính nhạc

- Xây dựng nhân vật điển hình mang tính biểu tượng

III. Phân tích chi tiết

1. Bi kịch cuộc đời Thị Kính:

- Xuất thân nghèo khó, bị vu oan giết chồng

- Phải cải trang thành nam, đi tu với pháp danh Kính Tâm

- Lại bị Thị Mầu đổ con hoang, chịu nỗi oan kép

2. Tấm lòng từ bi của Kính Tâm:

"Phúc làm thì phúc, dơ thì đành dơ
Cá trong chậu nước sởn sơ
Thì nay chẳng cứu, còn chờ khi nao"

- Dù bị hàm oan vẫn nhận nuôi đứa trẻ

- Cảm hóa được cả sư phụ nghi ngờ

3. Tình mẫu tử thiêng liêng:

"Mẹ vò thì sữa khát khao
Lo nuôi con nhện làm sao cho tuyền
Nâng niu xiết nỗi truân chuyên
Nhai cơm mớm sữa để nên con người"

- Coi đứa trẻ như con ruột

- Mong ước cho con tương lai tươi sáng

IV. Thông điệp nhân văn

- Sức mạnh của lòng vị tha có thể vượt qua mọi nghịch cảnh

- Triết lý "ở hiền gặp lành" trong văn học dân gian

Câu 1: Khái quát nội dung và đặc trưng thể loại

- Tóm tắt: Đoạn trích kể về bi kịch oan khiên của Thị Kính - từ người vợ bị vu oan phải giả trai đi tu thành Kính Tâm, đến khi nhẫn nhục nuôi con Thị Mầu suốt 3 năm ròng.

- Đặc điểm truyện thơ: Kết hợp nhuần nhuyễn yếu tố tự sự và trữ tình, ngôn ngữ giàu nhạc tính, xây dựng nhân vật điển hình.

Câu 2: Ngôi kể và điểm nhìn nghệ thuật

- Sử dụng ngôi kể thứ ba khách quan

- Điểm nhìn đa chiều: vừa tường thuật khách quan vừa thấu hiểu nội tâm nhân vật

Câu 3: Vẻ đẹp nhân cách Thị Kính

- Phẩm chất: Nhẫn nhục phi thường, tình mẫu tử cao cả

- Nghệ thuật xây dựng: Đối lập giữa hình thức (nam tu sĩ) và bản chất (nữ tính đức hạnh)

Câu 4: Đặc sắc ngôn ngữ truyện thơ Nôm

- Chất liệu dân gian: Điệp khúc "thầy tiểu ơi"

- Tính nhạc: Nhịp lục bát truyền thống

Câu 5: Thông điệp nhân văn

- Sức mạnh của lòng vị tha có thể vượt qua mọi nghịch cảnh

- Triết lý "ở hiền gặp lành" trong văn học dân gian