6 bài soạn ấn tượng nhất về tác phẩm "Một ngày của Ích-chi-an" (Ngữ văn 7 - SGK Chân trời sáng tạo)

Câu 1. Phân tích đặc trưng thể loại truyện khoa học viễn tưởng qua bảng hệ thống sau (làm vào vở):

Yếu tố đặc trưng

Biểu hiện trong tác phẩm

Chủ đề

Sự biến đổi con người nhờ khoa học

Tình huống truyện

Hành trình chuyển hóa từ người thành người cá sau ca phẫu thuật đặc biệt

Diễn biến

- Ích-chi-an khám phá thế giới đại dương với thân hình người cá

- Hành động giải cứu sinh vật biển gặp nạn

Nhân vật

Ích-chi-an - hiện thân của sự giao thoa giữa con người và sinh vật biển

Không gian

Vương quốc đại dương mênh mông

Thời gian

Khoảnh khắc giao thoa giữa đêm và ngày

Câu 2. Trước hoàn cảnh đặc biệt của Ích-chi-an - sinh non trong cơn nguy kịch khiến mẹ qua đời, bác sĩ Xan-va-tô đã quyết định biến cậu thành người cá. Theo em, quyết định y học này có chính đáng không? Vì sao?

Gợi mở:

- Đồng tình: Giải pháp cứu mạng hợp lý, mở ra khả năng sinh tồn mới. Ích-chi-an được sống và khám phá thế giới đại dương kỳ thú.

- Phản đối: Tạo ra sự khác biệt không thể hòa nhập, tiềm ẩn nguy cơ lạm dụng công nghệ sinh học.

Câu 3. Từ tình yêu biển cả của Ích-chi-an, hãy sáng tạo poster kêu gọi bảo vệ đại dương với các hành động thiết thực:

Gợi ý: Hạn chế rác thải nhựa, bảo tồn sinh vật biển, xử lý nước thải công nghiệp...

I. Hành trình sáng tạo của nhà văn A-léc-xăng-đơ Rô-ma-nô-vich Bê-li-ép

Bê-li-ép (1884-1942) - bậc thầy truyện khoa học viễn tưởng Xô viết, trải qua hành trình số phận đầy bi tráng. Năm 30 tuổi, căn bệnh lao xương khiến ông bị liệt hai chân, chịu đựng những cơn đau triền miên suốt 6 năm. Trong thời gian dưỡng bệnh tại Yalta, chính những tác phẩm của Jules Verne, H.G. Wells đã thắp lên ngọn lửa sáng tạo trong ông.

Sau khi hồi phục năm 1922, ông bắt đầu sự nghiệp văn chương và cho ra đời kiệt tác đầu tay "Đầu Giáo sư Dowell" (1925). Cuộc đời ông là chuỗi bi kịch khi mất con gái út năm 1930, rồi chính ông qua đời trong nạn đói năm 1942 dưới sự chiếm đóng của phát xít Đức. Di sản ông để lại gồm những tác phẩm làm nên tên tuổi của văn học viễn tưởng thế giới: "Người cá", "Ariel - Người Bay", "Ngôi sao KEC",... với tầm nhìn vượt thời đại.

II. Thế giới kỳ ảo trong "Một ngày của Ích-chi-an"

1. Bối cảnh sáng tác

Trích từ phần đầu tiểu thuyết "Người cá", tác phẩm kể về số phận bi thương của Ích-chi-an - nạn nhân của thí nghiệm khoa học táo bạo, bị biến đổi thành sinh vật lai giữa người và cá. Câu chuyện mở ra những triết lý sâu sắc về đạo đức khoa học và khát vọng tự do.

2. Đặc trưng thể loại

Truyện khoa học viễn tưởng với cốt truyện chặt chẽ, xây dựng thế giới tưởng tượng dựa trên nền tảng khoa học, đặt ra những vấn đề nhân văn sâu sắc.

3. Cấu trúc tác phẩm

- Khúc dạo đầu: Hành trình chuyển hóa thành người cá

- Khúc ngẫu hứng: Vũ điệu tự do dưới đại dương

- Khúc cứu rỗi: Ơn cứu độ cho muôn loài sinh vật biển

- Khúc kết: Trở về với thực tại phũ phàng

4. Tinh hoa nội dung

Tác phẩm là bản giao hưởng về khát vọng tự do, tình yêu thiên nhiên và những giằng xé nội tâm của một linh hồn bị mắc kẹt giữa hai thế giới. Qua hành trình một ngày của Ích-chi-an, Bê-li-ép đặt ra câu hỏi lớn về giới hạn đạo đức trong nghiên cứu khoa học.

5. Đặc sắc nghệ thuật

- Ngòi bút tả cảnh sinh động như bức tranh thủy mặc

- Hệ thống biểu tượng đa tầng nghĩa

- Ngôn ngữ giàu nhạc tính, phép tu từ độc đáo

- Kết cấu vòng tròn mang tính dự báo

6. Hướng khám phá tác phẩm

- Phân tích thế giới nghệ thuật qua lăng kính khoa học viễn tưởng

- Giải mã hệ thống biểu tượng: đại dương, người cá, cơn bão...

- Bình luận về triết lý nhân sinh ẩn sau câu chuyện

- Sáng tạo poster bảo vệ đại dương từ cảm hứng tác phẩm

I. Chân dung tác giả

- A-léc-xăng-đơ Rô-ma-nô-vich Bê-li-ép - bậc thầy truyện khoa học viễn tưởng Xô viết

II. Hành trình khám phá tác phẩm

• Thể loại: Kiệt tác khoa học viễn tưởng
• Nguồn gốc: Trích từ tiểu thuyết "Người cá", bản dịch Nguyễn Sơn Ca
• Nghệ thuật kể chuyện: Tự sự kết hợp miêu tả sinh động
• Cốt truyện: Hành trình một ngày đầy biến hóa của Ích-chi-an trong hình hài người cá
• Cấu trúc:

- Khúc dạo đầu: Sự chuyển hóa kỳ diệu

- Khúc ngẫu hứng: Vũ điệu tự do dưới đại dương

- Khúc cứu rỗi: Ơn cứu độ cho muôn loài

- Khúc hoàn nguyên: Trở về với thực tại

• Thông điệp: Khát vọng tự do và tình yêu thiên nhiên
• Nét nghệ thuật:

- Tình huống độc đáo

- Ngôn ngữ hình ảnh phong phú

- Yếu tố viễn tưởng sáng tạo

- Chi tiết gợi hình, gợi cảm

III. Hành trình cảm nhận

• Thế giới nghệ thuật:

- Không gian: Đại dương mênh mông

- Thời gian: Bình minh ló dạng

- Nhân vật: Ích-chi-an - hiện thân của sự giao thoa

• Chi tiết đặc sắc:

- Sự chuyển hóa hình hài

- Khả năng thở bằng cả phổi và mang

- Hành trình cứu rỗi sinh vật biển

- Mối quan hệ hài hòa với tự nhiên

IV. Góc nhìn phản biện

- Đạo đức trong thí nghiệm khoa học

- Giới hạn của sự can thiệp y học

- Bài học về bảo vệ môi trường biển

Tinh hoa nội dung

Tác phẩm khắc họa hành trình kỳ diệu của Ích-chi-an trong hình hài người cá, đồng thời bày tỏ tình yêu thiết tha với đại dương bao la.

Câu 1 (Trang 88)

Phân tích đặc trưng thể loại qua bảng hệ thống:

Yếu tố viễn tưởng

Biểu hiện trong tác phẩm

Chủ đề

Khám phá giới hạn tiềm năng con người

Tình huống

Sự chuyển hóa từ người thành sinh vật biển

Diễn biến

- Hòa mình cùng đàn cá

- Cứu rỗi sinh vật biển gặp nạn

Nhân vật

Người cá với khả năng đặc biệt

Không gian

Thế giới đại dương đa tầng

Thời gian

Một ngày phi thường

Câu 2 (Trang 89)

Bàn luận về đạo đức khoa học:

- Đồng tình: Cứu mạng sống là ưu tiên hàng đầu

- Phản đối: Xâm phạm quy luật tự nhiên

Câu 3 (Trang 89)

Thiết kế áp-phích bảo vệ đại dương với các hành động:

- Giảm thiểu rác thải nhựa

- Bảo tồn hệ sinh thái biển

- Nâng cao ý thức cộng đồng

Chân dung văn học: A-léc-xăng-đơ Rô-ma-nô-vich Bê-li-ép

• Cuộc đời: Nhà văn Nga (1884-1942) với số phận nghiệt ngã - 30 tuổi bị liệt hai chân do bệnh lao xương, trải qua 6 năm đau đớn trên giường bệnh. Những năm tháng dưỡng bệnh tại Yalta đã hun đúc nên một tâm hồn văn chương đặc biệt.

• Sự nghiệp: Cây đại thụ của văn học viễn tưởng Xô viết, tác giả của những kiệt tác như Đầu Giáo sư Dowell, Người cá, Người Bay Ariel,... với tầm nhìn vượt thời đại.

• Bi kịch cuối đời: Qua đời trong nạn đói năm 1942 dưới sự chiếm đóng của phát xít Đức, để lại di sản văn chương đồ sộ.

Kiệt tác "Một ngày của Ích-chi-an"

• Xuất xứ: Trích từ tiểu thuyết Người cá - câu chuyện về thân phận người cá bị lợi dụng và khát vọng tự do.

• Cấu trúc:
- Phần 1: Sự chuyển hóa kỳ diệu
- Phần 2: Hành trình khám phá đại dương

• Giá trị:
- Nội dung: Khắc họa mối quan hệ giữa con người và tự nhiên
- Nghệ thuật: Ngôn ngữ giàu hình ảnh, yếu tố viễn tưởng sáng tạo

Khám phá tác phẩm

1. Đặc trưng thể loại:
- Đề tài: Giới hạn tiềm năng con người
- Tình huống: Bi kịch chuyển hóa thành người cá
- Không-thời gian: Thế giới đại dương huyền ảo

2. Vấn đề đạo đức:
- Tranh luận về giới hạn can thiệp y học
- Bài học về bảo vệ môi trường biển

3. Hoạt động sáng tạo:
- Thiết kế áp-phích bảo vệ đại dương
- Phát triển ý tưởng từ tình yêu biển cả của nhân vật

Hướng dẫn khám phá tác phẩm

Tinh thần cốt truyện: Hành trình một ngày phi thường của Ích-chi-an trong thế giới đại dương kỳ bí.

Câu 1: Phân tích đặc trưng thể loại qua bảng hệ thống:

Yếu tố viễn tưởng | Biểu hiện trong tác phẩm

Chủ đề | Sự chuyển hóa giữa người và sinh vật biển

Tình huống | Quá trình biến đổi hình hài đầy kịch tính

Diễn biến | - Khám phá đại dương
- Cứu rỗi sinh vật biển
- Trở về với thực tại

Nhân vật | Ích-chi-an - hiện thân của sự giao thoa

Không gian | Thế giới đại dương đa tầng

Thời gian | Một ngày định mệnh

Câu 2: Bàn luận về đạo đức khoa học:

- Đồng tình: Cứu mạng sống là ưu tiên tối thượng

- Phản biện: Giới hạn can thiệp của y học

Câu 3: Thiết kế áp-phích bảo vệ đại dương:

- Hành động thiết thực bảo vệ môi trường biển

- Truyền cảm hứng từ tình yêu biển cả của nhân vật