6 Bài soạn đặc sắc nhất về tác phẩm 'Một thứ quà của lúa non: Cốm' - Thạch Lam (Ngữ văn lớp 7)

KHÁM PHÁ TÁC PHẨM: MỘT THỨ QUÀ CỦA LÚA NON - CỐM

1. Tác giả Thạch Lam - Người nghệ sĩ của những điều giản dị

- Tên thật Nguyễn Tường Lân (1910-1942), thành viên Tự lực văn đoàn, bậc thầy truyện ngắn với lối viết tinh tế, giàu cảm xúc.

- Có khả năng đặc biệt trong việc khám phá vẻ đẹp ẩn sâu trong những điều bình thường nhất.

2. Kiệt tác tùy bút về Hà Nội

- Trích từ tập 'Hà Nội băm sáu phố phường' (1943), khắc họa tinh hoa ẩm thực đất kinh kỳ.

- Thể loại: Tùy bút - sự kết hợp hài hòa giữa chất trữ tình và hiện thực.

- Nội dung: Biểu tượng văn hóa qua hạt cốm dân dã, kết tinh từ hương đồng cỏ nội.

- Bố cục 3 phần mạch lạc: Nguồn gốc → Giá trị → Cách thưởng thức.

3. Những giá trị nghệ thuật đặc sắc

- Ngôn ngữ giàu hình ảnh, nhịp điệu như thơ: 'giọt sữa trắng thơm phảng phất vị ngàn hoa cỏ'.

- Sự hòa quyện tài tình giữa miêu tả, biểu cảm và bình luận.

- Triết lý sâu sắc về văn hóa ẩm thực: 'Cốm không phải thức quà của người vội'.

4. Thông điệp văn hóa

- Cốm như bức thư tình của đồng quê gửi phố thị.

- Bài học về sự trân trọng những giá trị truyền thống.

- Nghệ thuật thưởng thức như một cách sống tinh tế.

KHÁM PHÁ TÁC PHẨM: MỘT THỨ QUÀ CỦA LÚA NON - CỐM

1. Tác giả Thạch Lam - Người nghệ sĩ của những điều giản dị

- Tên thật Nguyễn Tường Lân (1910-1942), thành viên Tự lực văn đoàn, bậc thầy truyện ngắn với lối viết tinh tế, giàu cảm xúc.

- Có khả năng đặc biệt trong việc khám phá vẻ đẹp ẩn sâu trong những điều bình thường nhất.

2. Kiệt tác tùy bút về Hà Nội

- Trích từ tập 'Hà Nội băm sáu phố phường' (1943), khắc họa tinh hoa ẩm thực đất kinh kỳ.

- Thể loại: Tùy bút - sự kết hợp hài hòa giữa chất trữ tình và hiện thực.

- Nội dung: Biểu tượng văn hóa qua hạt cốm dân dã, kết tinh từ hương đồng cỏ nội.

- Bố cục 3 phần mạch lạc: Nguồn gốc → Giá trị → Cách thưởng thức.

3. Những giá trị nghệ thuật đặc sắc

- Ngôn ngữ giàu hình ảnh, nhịp điệu như thơ: 'giọt sữa trắng thơm phảng phất vị ngàn hoa cỏ'.

- Sự hòa quyện tài tình giữa miêu tả, biểu cảm và bình luận.

- Triết lý sâu sắc về văn hóa ẩm thực: 'Cốm không phải thức quà của người vội'.

4. Thông điệp văn hóa

- Cốm như bức thư tình của đồng quê gửi phố thị.

- Bài học về sự trân trọng những giá trị truyền thống.

- Nghệ thuật thưởng thức como một cách sống tinh tế.

I - TINH HOA TÁC PHẨM

1. Tác giả Thạch Lam

Nguyễn Tường Lân (1910-1942), bút danh Thạch Lam, là cây bút tinh tế của Tự lực văn đoàn, nổi tiếng với những trang văn đầy chất thơ và nhân văn.

2. Nghệ thuật tùy bút

Thể loại văn xuôi tự do, kết hợp nhuần nhuyễn giữa miêu tả, biểu cảm và bình luận, mang đậm dấu ấn cá nhân tác giả.

3. Giá trị tác phẩm

Từ tập 'Hà Nội băm sáu phố phường' (1943), Thạch Lam đã nâng cốm từ món quà dân dã thành biểu tượng văn hóa, kết tinh hồn quê đất Việt.

II - HÀNH TRÌNH KHÁM PHÁ

1. Nghệ thuật biểu đạt

Kết hợp đa dạng phương thức: miêu tả sống động, biểu cảm sâu lắng và bình luận tinh tế về giá trị văn hóa ẩm thực.

2. Bố cục tinh tế

- Hành trình từ nguồn gốc đến giá trị văn hóa của cốm

- Nghệ thuật thưởng thức mang tính triết lý nhân sinh

3. Giá trị nhân văn

- Trân trọng những giá trị truyền thống

- Nét đẹp văn hóa trong ẩm thực dân tộc

- Triết lý sống tinh tế qua cách thưởng thức

III - GÓC NHÌN ĐA CHIỀU

1. Cốm trong thi ca: Những vần thơ đẹp về hương cốm mùa thu

2. Cốm trong đời sống: Từ món quà quê đến lễ vật truyền thống

3. Bài học ứng xử văn hóa qua cách thưởng thức cốm

I. TÁC GIẢ VÀ TÁC PHẨM

Thạch Lam (1910-1942) - cây bút tinh tế của Tự lực văn đoàn, nổi tiếng với lối viết giàu cảm xúc và chất thơ. Tác phẩm "Một thứ quà của lúa non: Cốm" trích từ tập "Hà Nội băm sáu phố phường" (1943) là bức tranh đẹp về văn hóa ẩm thực Hà Nội.

II. GIÁ TRỊ NỔI BẬT

1. Bố cục 3 phần: Từ nguồn gốc cốm → giá trị văn hóa → nghệ thuật thưởng thức

2. Nội dung sâu sắc: Cốm không chỉ là món ăn mà còn là "thức dâng của đất trời", kết tinh hồn quê Việt Nam.

3. Nghệ thuật đặc sắc: Lối viết tinh tế, giàu hình ảnh, kết hợp nhuần nhuyễn miêu tả - biểu cảm - bình luận.

III. PHÂN TÍCH CHI TIẾT

1. Cảm nhận tinh tế: Từ hương sen đến hạt lúa non, tác giả dẫn dắt người đọc khám phá nguồn gốc cốm bằng tất cả giác quan.

2. Giá trị văn hóa: Cốm - hồng là cặp đôi hoàn hảo trong tục sêu tết, thể hiện triết lý âm dương hài hòa.

3. Nghệ thuật thưởng thức: Ăn cốm là cả một nghệ thuật sống, cần sự chậm rãi và trân trọng.

IV. BÀI HỌC NHÂN VĂN

- Trân quý giá trị truyền thống

- Giữ gìn nét đẹp văn hóa dân tộc

- Sống tinh tế, biết thưởng thức cái đẹp

V. LIÊN HỆ THỰC TẾ

Cốm trong ca dao: "Gắng công kén hộ cốm Vòng/Kén hồng Bạch Hạc cho lòng ai vui" - minh chứng cho vị thế đặc biệt của cốm trong đời sống tinh thần người Việt.

THẠCH LAM VÀ TINH HOA TÙY BÚT

1. Tác giả tài hoa

Thạch Lam (1910-1942) - cây bút tinh tế của Tự lực văn đoàn, nổi tiếng với lối viết giàu cảm xúc, đậm chất thơ. Văn ông như "giọt sương mai long lanh" giữa dòng văn học đương thời.

2. Nghệ thuật tùy bút

"Một thứ quà của lúa non: Cốm" là kiệt tác kết hợp nhuần nhuyễn giữa kể, tả và biểu cảm, mang đậm dấu ấn cá nhân.

3. Giá trị tác phẩm

- Nội dung: Nâng cốm từ món quà dân dã thành biểu tượng văn hóa, kết tinh hồn quê đất Việt.

- Nghệ thuật: Ngôn ngữ trau chuốt, hình ảnh đẹp, nhịp điệu như thơ.

4. Bố cục tinh tế

a) Nguồn gốc cốm: Từ hương sen, lúa non đến sự hình thành hạt cốm

b) Giá trị văn hóa: Cốm - hồng trong tục sêu tết, biểu tượng tình yêu đôi lứa

c) Nghệ thuật thưởng thức: Ăn cốm là cả một triết lý sống

5. Đặc sắc nghệ thuật

- Miêu tả đa giác quan: hương sen, màu lúa, vị ngọt...

- So sánh độc đáo: "màu xanh cốm như ngọc thạch quý"

- Giọng văn nhẹ nhàng mà thấm thía

6. Bài học nhân văn

- Trân trọng giá trị truyền thống

- Giữ gìn nét đẹp văn hóa dân tộc

- Sống tinh tế, biết thưởng thức cái đẹp

"Gió thổi mùa thu hương cốm mới" - Nguyễn Đình Thi

THẠCH LAM - NGƯỜI NGHỆ SĨ CỦA NHỮNG ĐIỀU BÌNH DỊ

1. Tác giả và quan niệm văn chương

- Thạch Lam (1910-1942), thành viên Tự lực văn đoàn, nổi tiếng với lối viết tinh tế đầy chất thơ

- Quan niệm: "Văn chương là thứ khí giới thanh cao để làm cho lòng người thêm trong sạch và phong phú hơn"

2. Tác phẩm tiêu biểu

- Truyện ngắn: Gió lạnh đầu mùa, Nắng trong vườn

- Tùy bút: Hà Nội băm sáu phố phường (1943) - nơi cốm được nâng lên thành biểu tượng văn hóa

3. Giá trị tác phẩm

- Nội dung: Cốm không chỉ là món ăn mà còn là "thức dâng của đất trời", kết tinh hồn quê Việt Nam

- Nghệ thuật: Ngôn ngữ trau chuốt, hình ảnh đẹp, nhịp điệu như thơ

4. Bố cục đặc sắc

a) Nguồn gốc: Từ hương sen, lúa non đến sự hình thành hạt cốm

b) Giá trị: Cốm - hồng trong tục sêu tết, biểu tượng tình yêu đôi lứa

c) Thưởng thức: Ăn cốm là cả một triết lý sống

5. Đặc sắc nghệ thuật

- Miêu tả đa giác quan: hương sen, màu lúa, vị ngọt...

- So sánh độc đáo: "màu xanh cốm như ngọc thạch quý"

- Giọng văn nhẹ nhàng mà thấm thía

6. Bài học nhân văn

- Trân quý giá trị truyền thống

- Giữ gìn nét đẹp văn hóa dân tộc

- Sống tinh tế, biết thưởng thức cái đẹp

"Gió thổi mùa thu hương cốm mới" - Nguyễn Đình Thi