6 Bài soạn mẫu ấn tượng "Thực hành tiếng Việt trang 50" dành cho Ngữ văn 10 bộ SGK Chân trời sáng tạo

Bài tập thực hành trang 50 Ngữ văn 10 tập 1

Khám phá nghệ thuật ngôn từ qua các yêu cầu phân tích:

• Phân biệt cách đánh dấu phần tỉnh lược trong ba văn bản
• Giải mã ý nghĩa các ký hiệu đánh dấu
• Nhận diện các đoạn tỉnh lược trong văn bản 1 và 2

Ví dụ minh họa:
"(Lược dẫn: Hơ Nhị bị bắt cóc...)"
"[...]"
"(Lược đoạn: Chiến thắng của Đăm Săn...)"

Bài tập nâng cao
Phân tích tác dụng của:
• Biện pháp so sánh trong các trích đoạn sử thi
• Nghệ thuật nói quá trong miêu tả không khí lễ hội

Sáng tạo
Viết đoạn văn 200 chữ về phẩm chất anh hùng sử thi, kèm:
• Ký hiệu đánh dấu phần lược bỏ
• Chú thích trích dẫn nguồn tư liệu

Gợi ý bài mẫu phân tích phẩm chất điềm tĩnh của người anh hùng qua xử lý tình huống nguy hiểm, với minh chứng từ sử thi Ô-đi-xê.

Phân tích nghệ thuật văn bản (Trang 50 Ngữ văn 10 - Chân trời sáng tạo)

1. Nghệ thuật tỉnh lược:
- Phân biệt các ký hiệu: [...] (lược đoạn), "lược dẫn" (tóm tắt nội dung)
- Ví dụ minh họa từ sử thi Đăm Săn và Ô-đi-xê

2. Giá trị trích dẫn:
- Phân tích 3 lần trích dẫn trong văn bản về nhà Ê-đê
- Cách chú thích nguồn trích rõ ràng

3. Biện pháp tu từ đặc sắc:
- So sánh: 3 dạng thức khác nhau trong các văn bản
- Nói quá: Hiệu quả miêu tả không khí lễ hội

4. Bài viết tham khảo:
- Đoạn văn 200 chữ phân tích phẩm chất anh hùng
- Kết hợp ký hiệu [...] và trích dẫn có chú thích

Gợi ý sáng tạo: Phân tích sự kiên cường của Đăm Săn qua các trích đoạn đối thoại đặc sắc.

Câu 1: Phân tích cách đánh dấu tỉnh lược trong ba văn bản:
- Văn bản "Đăm Săn chiến thắng Mtao Mxây" sử dụng ba phương thức: đoạn tóm tắt ngắn, cụm từ chỉ báo ("lược dẫn", "lược một đoạn") và ký hiệu [...].
- Văn bản "Gặp Ka-ríp và Xi-la" kết hợp hai cách: tóm tắt nội dung và cụm từ chỉ báo.
- Văn bản về nhà Ê-đê không có tỉnh lược.
→ Ký hiệu (...) hay [...] đều mang ý nghĩa chú thích phần lược bỏ, giúp người đọc dễ theo dõi mạch văn.

Câu 2: Hệ quả khi thiếu phần tóm tắt nội dung tỉnh lược:
- Phá vỡ tính liền mạch của văn bản
- Gây khó khăn trong việc nắm bắt thông tin tổng thể
- Ảnh hưởng đến trải nghiệm cảm xúc khi đọc

Câu 3: Đánh giá cách trích dẫn trong bài viết về nhà Ê-đê:
- Ba lần trích dẫn đều rõ nguồn gốc
- Cung cấp đầy đủ thông tin người cung cấp (tên, chức vụ, cơ quan)
- Cách dẫn này tăng độ tin cậy và tính xác thực cho bài viết

Câu 4: Nghệ thuật so sánh qua ba ví dụ:
a. Ô-đi-xê: So sánh cuối câu ("như vậy"), tạo hình ảnh sinh động về cảnh tượng kinh hoàng
b. Đăm Săn: So sánh trực tiếp ("như"), nhấn mạnh quy mô kiến trúc
c. Đăm Săn: Lặp cấu trúc so sánh, khắc họa sự giàu có tràn trề

Câu 5: Hiệu quả nghệ thuật của phép nói quá:
- Hình ảnh "vùng nhão ra như nước", "ngực đụng ngực" thổi bùng không khí lễ hội
- Khắc họa ấn tượng về:
+ Chiến thắng lẫy lừng
+ Sự thịnh vượng viên mãn
+ Khát vọng cộng đồng
- Ngòi bút phóng đại mang đậm chất sử thi, tôn vinh giá trị anh hùng ca

Câu 1: Nghệ thuật đánh dấu tỉnh lược trong văn bản

Ba văn bản thể hiện các phương pháp đánh dấu tỉnh lược khác nhau:

- Đăm Săn chiến thắng Mtao Mxây: Kết hợp tinh tế giữa tóm tắt nội dung, cụm từ chỉ báo ("lược dẫn", "lược một đoạn") và ký hiệu [...] tạo sự liền mạch cho văn bản.

- Gặp Ka-ríp và Xi-la: Sử dụng lời dẫn ngắn gọn kèm cụm từ chỉ báo, giúp người đọc dễ dàng nắm bắt nội dung bị lược.

- Nhà Ê-đê: Không có tỉnh lược, thể hiện tính toàn vẹn của văn bản.

→ Các ký hiệu [...] và chú thích số [1][2][3] đóng vai trò như những dấu mốc dẫn đường, giúp độc giả không bị lạc trong mạch truyện.

Câu 1: Nghệ thuật đánh dấu tỉnh lược trong văn học sử thi

Ba văn bản thể hiện sự tinh tế trong cách xử lý phần tỉnh lược:

- Đăm Săn và Ô-đi-xê sử dụng kết hợp: (1) đoạn tóm tắt ngắn gọn in nghiêng, (2) cụm từ chỉ báo "lược dẫn/lược đoạn", (3) ký hiệu [...] - tạo thành hệ thống dấu hiệu hoàn chỉnh giúp người đọc dễ theo dõi.

- Các ký hiệu này như những chú dẫn văn học, vừa giữ được mạch truyện liền mạch vừa đảm bảo tính khách quan khi trích dẫn.

- Ví dụ điển hình: "(Lược dẫn: Hơ Nhị bị bắt cóc...)" hay "[...]" đều là những minh chứng cho nghệ thuật biên tập tinh tế của người xưa.

Câu 1: Nghệ thuật xử lý văn bản tỉnh lược trong sử thi

Hai văn bản sử thi thể hiện sự tinh tế trong việc đánh dấu phần tỉnh lược:

- Đăm Săn sử dụng hệ thống ký hiệu đa dạng: [...] kết hợp với đoạn tóm tắt in nghiêng và cụm từ "Lược dẫn/Lược đoạn", tạo thành bộ công cụ hoàn chỉnh giúp người đọc dễ dàng nắm bắt mạch truyện.

- Ô-đi-xê chủ yếu dùng cụm từ "Lược một đoạn" kèm nội dung tóm tắt, thể hiện sự cân nhắc trong việc lược bỏ mà vẫn giữ được tính liền mạch của câu chuyện.

→ Cả hai cách làm đều là minh chứng cho nghệ thuật biên tập tinh tế của văn học dân gian, vừa tiết kiệm dung lượng vừa đảm bảo tính mạch lạc cho tác phẩm.