6 Bài soạn "Mẹ" (Ngữ văn 7 - SGK Cánh diều) ấn tượng và sâu sắc nhất

Khám phá bài thơ "Mẹ" trước khi đọc

Câu 1 (Trang 44, SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Bài thơ được cấu trúc thành 5 khổ thơ với nghệ thuật gieo vần chân tinh tế, tạo nhịp điệu 2/2 hoặc 1/3 linh hoạt, mang đến âm hưởng trầm bổng như những lời thủ thỉ về mẹ.

Câu 2 (Trang 44, SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Tác phẩm là bức tranh cảm xúc của người con khi quan sát sự thay đổi của mẹ theo thời gian - một hành trình xúc động từ sự ngây ngô đến nhận thức về quy luật sinh lão của đời người.

Câu 3 (Trang 44, SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Nhà thơ sử dụng nghệ thuật tương phản đầy ám ảnh: "cau thẳng" - "mẹ còng", "cau xanh" - "mẹ bạc", cùng biện pháp so sánh "miếng cau khô - khô gầy như mẹ" và câu hỏi tu từ "Sao mẹ ta già?" như tiếng thổn thức không lời đáp.

Khám phá tác giả Đỗ Trung Lai

Nhà thơ Đỗ Trung Lai (1950) đến từ Phùng Xá, Hà Tây, là nghệ sĩ đa tài với phong cách trữ tình thấm đẫm triết lý nhân sinh. Các tác phẩm như "Đêm sông Cầu", "Người chơi đàn nguyệt ở Hàng Châu" đã khẳng định vị trí của ông trong làng văn học Việt Nam.

Cảm nhận khi đọc hiểu

Bài thơ sử dụng hình ảnh cau - mẹ như hai cực đối lập: cau vươn lên trời xanh trong khi mẹ còng xuống với đất. Những dòng thơ cuối "Mây bay về xa" như lời tiên tri về sự chia ly tất yếu, khiến độc giả thổn thức với câu hỏi muôn thuở về quy luật sinh tử.

Trải nghiệm cá nhân

Khi chứng kiến những nếp nhăn hằn sâu trên gương mặt mẹ, tôi chợt hiểu rằng thời gian chính là thứ tài sản vô giá nhất. Bài thơ không chỉ là lời cảm thán mà còn là hồi chuông cảnh tỉnh về sự hữu hạn của đời người, thôi thúc chúng ta trân trọng từng khoảnh khắc bên những người thân yêu.

1. KHÁM PHÁ TÁC PHẨM

Câu 1. Bài thơ được cấu trúc thành 5 khổ với nghệ thuật gieo vần chân tinh tế. Nhịp thơ linh hoạt 2/2, 1/3 tạo giai điệu trầm bổng như tiếng lòng thổn thức.

Câu 2. Tác phẩm là dòng tâm tư của người con khi chứng kiến sự thay đổi của mẹ - hành trình từ nhận thức đến chấp nhận quy luật sinh lão của đời người.

Câu 3. Nghệ thuật tương phản đầy ám ảnh: "cau thẳng" - "mẹ còng", "cau xanh" - "mẹ bạc". Biện pháp so sánh "miếng cau khô - khô gầy như mẹ" và câu hỏi tu từ "Sao mẹ ta già?" như tiếng kêu xé lòng không lời đáp.

2. CẢM NHẬN SÂU SẮC

Bài thơ sử dụng hình ảnh song hành cau - mẹ: cau vươn lên trời xanh trong khi mẹ còng xuống với đất. Hai dòng cuối "Mây bay về xa" như lời tiên tri về sự chia ly, khiến độc giả thổn thức trước quy luật khắc nghiệt của tạo hóa.

3. TRẢI NGHIỆM CÁ NHÂN

Khi nhìn những nếp nhăn hằn sâu trên gương mặt mẹ, tôi chợt hiểu thời gian là thứ tài sản vô giá. Bài thơ không chỉ là lời cảm thán mà còn là hồi chuông cảnh tỉnh về sự hữu hạn của đời người, thôi thúc ta trân trọng từng khoảnh khắc bên người thân.

KHÁM PHÁ BÀI THƠ "MẸ"

Bài thơ bốn chữ đặc sắc "Mẹ" của Đỗ Trung Lai (1950) - nhà thơ, họa sĩ đa tài từng tốt nghiệp Vật lý Đại học Quốc gia Hà Nội. Tác phẩm là dòng tâm tư xúc động của người con khi chứng kiến sự già nua của mẹ qua hình ảnh đối lập với cây cau.

Nghệ thuật đặc sắc: Sử dụng tương phản "cau thẳng - mẹ còng", "cau xanh - mẹ bạc" cùng biện pháp so sánh "miếng cau khô - khô gầy như mẹ" tạo nên bức tranh đầy ám ảnh về quy luật thời gian.

Thông điệp sâu sắc: Hai câu kết "Không một lời đáp/Mây bay về xa" như lời nhắc nhở về sự hữu hạn của đời người, khơi gợi lòng trân trọng những khoảnh khắc bên người thân.

KHÁM PHÁ TÁC GIẢ VÀ TÁC PHẨM "MẸ"

1. Đỗ Trung Lai - Người nghệ sĩ đa tài

Nhà thơ - họa sĩ Đỗ Trung Lai (sinh 1950) quê Phùng Xá, Hà Nội. Tốt nghiệp Vật lý Đại học Sư phạm Hà Nội, từng là Đại tá Quân đội, Phó tổng biên tập Đài Tiếng nói Việt Nam. Tác phẩm tiêu biểu: "Đêm sông Cầu" (giải thưởng Văn học Bộ Quốc phòng 1994), "Người chơi đàn nguyệt ở Hàng Châu".

2. Bài thơ "Mẹ" - Kiệt tác thơ bốn chữ

Trích từ tập "Đêm sông Cầu", bài thơ là dòng tâm tư xúc động về sự già nua của mẹ. Nghệ thuật đặc sắc:

• Sử dụng tương phản "cau thẳng - mẹ còng", "cau xanh - mẹ bạc"
• Biện pháp so sánh "miếng cau khô - khô gầy như mẹ"
• Câu hỏi tu từ "Sao mẹ ta già?" như tiếng kêu xé lòng

3. Thông điệp sâu sắc

Hai câu kết "Không một lời đáp/Mây bay về xa" gợi lên quy luật khắc nghiệt của thời gian, nhắc nhở chúng ta trân trọng từng khoảnh khắc bên người thân. Bài thơ không chỉ là lời yêu thương mẹ mà còn là bài học về lòng hiếu thảo và sự trân quý gia đình.

KHÁM PHÁ KIỆT TÁC THƠ "MẸ" CỦA ĐỖ TRUNG LAI

1. Giới thiệu tác phẩm

Bài thơ "Mẹ" trích từ tập "Đêm sông Cầu" là một trong những tác phẩm xuất sắc nhất của nhà thơ Đỗ Trung Lai. Với thể thơ bốn chữ giản dị nhưng sâu lắng, tác phẩm đã khắc họa thành công hình ảnh người mẹ trong sự đối lập với cây cau - biểu tượng của thời gian.

2. Giá trị nghệ thuật đặc sắc

- Nghệ thuật tương phản đầy ám ảnh: "cau thẳng" - "mẹ còng", "cau xanh" - "mẹ bạc"

- Biện pháp so sánh độc đáo: "miếng cau khô - khô gầy như mẹ"

- Câu hỏi tu từ xé lòng: "Sao mẹ ta già?"

- Nhịp thơ 2/2, 1/3 tạo giai điệu trầm buồn

3. Thông điệp nhân văn sâu sắc

Bài thơ không chỉ là lời yêu thương mẹ mà còn là bài học về:

• Sự trân trọng thời gian bên người thân
• Lòng hiếu thảo và biết ơn đối với cha mẹ
• Chấp nhận quy luật tự nhiên của cuộc đời

Hai câu kết "Không một lời đáp/Mây bay về xa" như lời nhắc nhở thấm thía về sự hữu hạn của đời người.

KHÁM PHÁ THƠ BỐN CHỮ VÀ BÀI THƠ "MẸ"

1. Đặc điểm nghệ thuật thơ bốn chữ

Thơ bốn chữ với nhịp điệu 2/2 hoặc 1/3 tạo nên giai điệu trầm bổng. Nghệ thuật gieo vần linh hoạt (vần chân, vần lưng) giúp bài thơ dễ đi vào lòng người.

2. Phân tích bài thơ "Mẹ"

Tác phẩm sử dụng hình ảnh tương phản đầy ám ảnh:

• "Cau thẳng" - "Mẹ còng"
• "Cau xanh" - "Mẹ bạc"

Biện pháp so sánh "miếng cau khô - khô gầy như mẹ" và câu hỏi tu từ "Sao mẹ ta già?" tạo nên sức lay động mạnh mẽ.

3. Giá trị nhân văn sâu sắc

Bài thơ không chỉ là lời yêu thương mẹ mà còn là:

• Bài học về lòng hiếu thảo
• Lời nhắc về sự hữu hạn của thời gian
• Gợi ý trân trọng những khoảnh khắc bên người thân

Hai câu kết "Không một lời đáp/Mây bay về xa" như tiếng thở dài trước quy luật khắc nghiệt của tạo hóa.