6 Bài soạn "Nắng mới" (Ngữ văn 10 - SGK Chân trời sáng tạo) xuất sắc nhất

Tinh hoa tác phẩm Nắng mới

Bài thơ là dòng hồi ức thiêng liêng về người mẹ, thấm đẫm lòng biết ơn và tình yêu sâu nặng.

Thông điệp nghệ thuật

Tác phẩm khắc họa những ký ức đẹp đẽ về mẹ, bộc lộ tình cảm thiết tha của tác giả

Cấu trúc nghệ thuật

- Khổ 1: Bức tranh thiên nhiên rực rỡ "nắng mới"

- Khổ 2+3: Dòng tâm tư nhớ thương của nhân vật trữ tình

Câu hỏi 1

Tình cảm chủ đạo của nhân vật "tôi" được biểu hiện qua những phương tiện nghệ thuật nào?

Gợi ý phân tích:

- Đọc kỹ tác phẩm

- Chú trọng ngôn từ và hình ảnh biểu cảm

Giải mã văn bản:

- Nỗi nhớ mẹ da diết và hoài niệm về quá khứ

- Thể hiện qua:

+ Từ ngữ: nhớ, chưa phai mờ

+ Hình tượng: tấm áo đỏ phơi, nụ cười ẩn hiện

Câu hỏi 2

Nghệ thuật ngôn từ và nhịp điệu có đặc điểm gì nổi bật?

Gợi ý phân tích:

- Khảo sát kỹ thuật ngôn từ

- Phân tích tiết tấu thơ

Giải mã văn bản:

- Ngôn từ giản dị mang đậm hồn quê Bắc Bộ

- Nhịp thơ linh hoạt 3/4, 4/3, 2/5 kết hợp vần chân

=> Tạo sự gần gũi, dễ đồng cảm và phù hợp với mạch cảm xúc

Câu hỏi 3

Hình tượng người mẹ hiện lên với những nét đẹp nào?

Gợi ý phân tích:

- Tập trung vào chi tiết miêu tả

Giải mã văn bản:

Hình ảnh mẹ hiền hậu với nét đẹp bình dị: chiếc áo đỏ phơi ngoài giậu, nụ cười ấm áp

Câu hỏi 4

Giá trị nhân văn nào được gửi gắm qua bài thơ?

Gợi ý phân tích:

- Xác định cảm hứng chủ đạo

- Liên hệ giá trị truyền thống

Giải mã văn bản:

- Tình mẫu tử thiêng liêng

- Thể hiện đạo lý "Uống nước nhớ nguồn" của dân tộc

I. Chân dung nghệ sĩ Lưu Trọng Lư

- Nhà thơ Lưu Trọng Lư (1912-1991) xuất thân từ vùng đất Quảng Bình, mang trong mình dòng máu nho học truyền thống.

- Là một trong những người tiên phong của Phong trào Thơ mới, ông đã dành cả đời cống hiến cho nghệ thuật qua nhiều vai trò: thi sĩ, nhà văn, nhà viết kịch.

- Trong kháng chiến, ông dùng ngòi bút làm vũ khí tuyên truyền, sau hòa bình tiếp tục đóng góp cho nền văn học nước nhà.

II. Tinh hoa tác phẩm Nắng mới

1. Thể loại: Thơ thất ngôn - thể thơ mang âm hưởng cổ điển
2. Nguồn gốc: Trích từ tập "Tiếng thu" - bản hòa âm của tâm hồn thi sĩ
3. Nghệ thuật biểu đạt: Kết hợp hài hòa giữa tả cảnh và bộc bạch tâm tình
4. Cấu trúc tác phẩm:

- Khổ 1: Bức tranh thiên nhiên ngập tràn ánh nắng mới

- Khổ 2+3: Dòng hoài niệm về mẹ chảy tràn trong tâm tưởng

Giá trị nhân văn:

- Khắc họa hình ảnh người mẹ qua lăng kính yêu thương và lòng biết ơn sâu sắc

Nét nghệ thuật độc đáo:

- Vận dụng nhuần nhuyễn thể thơ thất ngôn

- Giọng thơ nhẹ nhàng mà thấm thía

- Nghệ thuật tu từ được chắt lọc tinh tế

III. Phân tích tác phẩm

1. Tâm tình thi nhân

- Nỗi nhớ mẹ da diết được gửi gắm qua:

+ Ngôn từ đầy ám ảnh: "nhớ", "chửa xóa mờ"

+ Hình ảnh gợi cảm: tấm áo đỏ phơi, nụ cười ẩn hiện

- Hình bóng mẹ hiện lên với vẻ đẹp thuần khiết của ký ức tuổi thơ

- Thể hiện đạo lý "Uống nước nhớ nguồn" sâu sắc

2. Nghệ thuật ngôn từ

- Từ ngữ giản dị mà gợi cảm, đậm chất đồng quê Bắc Bộ

- Nhịp thơ linh hoạt (3/4, 4/3, 2/5) như nhịp đập trái tim nhớ thương

- Vần thơ du dương tạo nên giai điệu sâu lắng

Câu hỏi thảo luận:

1. Phân tích tình cảm chủ đạo và phương thức biểu đạt trong bài thơ?

Gợi mở: Tập trung vào nỗi nhớ mẹ được thể hiện qua hệ thống hình ảnh và ngôn từ đặc sắc.

2. Nhận xét về nghệ thuật sử dụng ngôn ngữ và nhịp điệu?

Gợi mở: Phân tích tính nhạc và sức gợi của từ ngữ trong việc thể hiện tâm trạng.

3. Hình tượng người mẹ được khắc họa như thế nào?

Gợi mở: Tập trung vào những chi tiết đắt giá trong bài thơ.

4. Bài thơ gửi gắm thông điệp nhân văn gì?

Gợi mở: Liên hệ với giá trị đạo đức truyền thống của dân tộc.

I. Hành trình sáng tạo của thi nhân

- Lưu Trọng Lư (1911-1991) - người nghệ sĩ đa tài của đất Hà Thành

- Phong cách nghệ thuật độc đáo: ngôn từ trong veo như sương mai, ý thơ tinh tế tựa tranh thủy mặc

- Những tác phẩm để đời: "Tiếng thu" - khúc nhạc lòng của thi sĩ, "Khói lam chiều" - bức tranh quê đầy hoài niệm

II. Khám phá tinh hoa Nắng mới

1. Thể thơ: Thất ngôn - sự hòa quyện giữa truyền thống và hiện đại
2. Nguồn cảm hứng: Trích từ tập "Tiếng thu" - bản giao hưởng của tâm hồn
3. Nghệ thuật biểu đạt: Hội họa ngôn từ kết hợp trữ tình sâu lắng
4. Cấu trúc:

- Khổ 1: Bình minh ký ức - nơi nắng mới hồi sinh quá khứ

- Khổ 2+3: Dòng chảy hoài niệm - mẹ hiện hình trong nỗi nhớ

Tầng sâu ý nghĩa:

- Hành trình trở về với hình bóng mẹ qua lăng kính của lòng biết ơn và tình yêu vô bờ

Nét đặc sắc nghệ thuật:

- Vũ điệu thất ngôn uyển chuyển

- Ngôn từ như dòng suối mát lành

- Nghệ thuật tu từ được chưng cất tinh tế

III. Hành trình cảm nhận

1. Bức tranh nắng mới - khơi nguồn ký ức

- Tiếng gà trưa xao xác trở thành chiếc chìa khóa mở cánh cửa hoài niệm

- Hai từ láy "xao xác", "não nùng" như nốt trầm trong bản nhạc tâm hồn

- Ánh nắng mới trở thành chất xúc tác đánh thức miền ký ức tưởng đã ngủ quên

2. Dòng chảy tâm tình - nơi mẹ hiện hình

- Hình ảnh mẹ thấp thoáng sau tấm áo đỏ phơi, nụ cười ẩn hiện

- Điệp khúc "nắng mới" như sợi chỉ đỏ xuyên suốt bức tranh ký ức

- Nghệ thuật phối sáng tài tình giữa quá khứ rực rỡ và hiện tại nhạt nhòa

3. Nốt lặng cuối - dư ba vĩnh cửu

- "Nét cười đen nhánh" trở thành hình ảnh ám ảnh, khắc sâu vào tâm khảm

- Nghệ thuật tả thực pha lãng mạn tạo nên bức chân dung mẹ đa chiều

- Ba nét vẽ chấm phá: nắng mới, áo đỏ, nụ cười đủ dựng nên hình hài bất tử

IV. Góc nhìn đa chiều

Câu 1: Phân tích mạch cảm xúc xuyên suốt tác phẩm?

Gợi mở: Tập trung vào sự vận động từ ngoại cảnh đến tâm cảnh

Câu 2: Nhận xét về nghệ thuật sử dụng ngôn ngữ?

Gợi mở: Khám phá tính nhạc và sức gợi của hệ thống từ láy

Câu 3: Hình tượng người mẹ được kiến tạo như thế nào?

Gợi mở: Phân tích nghệ thuật khắc họa chân dung gián tiếp

Câu 4: Giá trị nhân văn được gửi gắm qua tác phẩm?

Gợi mở: Liên hệ với triết lý sống của dân tộc

Câu 1. Tâm tư nhân vật trữ tình được bộc lộ qua:
- Nỗi niềm thương nhớ mẹ da diết
- Biểu hiện qua:
• Từ ngữ đầy ám ảnh: "rượi buồn", "nhớ"
• Hình ảnh đặc tả: mẹ trong chiếc áo đỏ rực, nụ cười hiền hậu với hàm răng đen nhánh

Câu 2. Nghệ thuật ngôn từ đặc sắc:
• Vốn từ thuần Việt, giản dị mà sâu lắng
• Nhịp thơ biến hóa (3/4, 2/5, 4/3)
• Vần chân tinh tế (thời - phơi)

Câu 3. Chân dung người mẹ:
Hiện lên qua nỗi nhớ với vẻ đẹp bình dị: dáng mẹ phơi áo đỏ bên giậu nắng, nụ cười đôn hậu khắc sâu trong ký ức

Câu 4. Tư tưởng tác phẩm:
• Cảm hứng chủ đạo: Tình mẫu tử thiêng liêng
• Giá trị truyền thống: Lòng hiếu thảo - nét đẹp văn hóa Việt

Tinh hoa nội dung

– Dòng hồi ức về mẹ chan chứa tình thương, làm sống dậy giá trị đạo đức truyền thống: lòng hiếu thảo, đạo lý uống nước nhớ nguồn của dân tộc.

Nét đặc sắc nghệ thuật

– Thể thơ thất ngôn với nhịp điệu du dương

– Ngôn từ giản dị mà sâu lắng

– Hệ thống biện pháp tu từ đa dạng

Khám phá tác phẩm

Câu 1. Tâm tư nhân vật trữ tình được bộc lộ qua:

- Nỗi nhớ mẹ khôn nguôi

- Biểu hiện qua:

• Từ ngữ gợi hình: "nhớ", "chửa xóa mờ"
• Hình ảnh đặc tả: dáng mẹ phơi áo đỏ, nụ cười đen nhánh ẩn sau tay áo

Câu 2. Nghệ thuật ngôn từ:

• Vốn từ mộc mạc đậm chất Bắc Bộ
• Nhịp thơ linh hoạt (3/4, 4/3, 2/5)
• Vần chân tinh tế tạo giai điệu trữ tình

Câu 3. Chân dung người mẹ:

Hiện lên trong ký ức với vẻ đẹp thuần hậu: dáng hình phơi áo đỏ bên giậu nắng, nụ cười trong trẻo sau tà áo.

Câu 4. Thông điệp tác phẩm:

- Tình mẫu tử thiêng liêng

- Bài học về lòng hiếu thảo, đạo lý làm người

* Khám phá tác phẩm:

Tinh thần cốt lõi: Tình mẫu tử thiêng liêng - viên ngọc quý nhất trong kho tàng tâm hồn mỗi con người. Mối dây vô hình này trở thành điểm tựa tinh thần, nguồn an ủi và sức mạnh nội tâm vô giá.

Phân tích chi tiết:

Câu 1: Tâm tư nhân vật trữ tình bộc lộ qua:

- Nỗi nhớ mẹ khắc khoải qua các hình ảnh: "Lòng rượi buồn theo thời dĩ vãng", "Tôi nhớ mẹ tôi thuở thiếu thời"

Câu 2: Nghệ thuật đặc sắc:

- Nhịp thơ 4/3 đều đặn (riêng câu 2 nhịp 2/2/3)

- Vần thông tạo giai điệu trầm buồn

Câu 3: Chân dung người mẹ:

- Hiện lên trong nỗi nhớ với hình ảnh đẹp đẽ: dáng mẹ phơi áo đỏ dưới nắng mới, nụ cười đen nhánh ẩn sau tà áo

Câu 4: Thông điệp nhân văn:

- Ca ngợi tình mẫu tử bất diệt

- Gìn giữ giá trị gia đình truyền thống