6 bài soạn xuất sắc nhất khám phá "Bí ẩn tập tính di cư của loài chim" (Ngữ văn 8 - SGK Chân trời sáng tạo)

* Hướng dẫn phân tích

Trọng tâm: Văn bản lý giải nguyên nhân di cư của chim và bí quyết đằng sau đội hình bay chữ V đặc trưng.

Câu 1 (trang 46): Nhận diện đặc điểm văn bản thông tin giải thích hiện tượng tự nhiên trong bài.

Đáp án:

- Trình bày khoa học về nguyên nhân di cư và lợi thế của đội hình chữ V

- Vận dụng thuật ngữ sinh học chính xác

- Kết hợp minh họa số liệu thuyết phục

Câu 2 (trang 46): Phân tích hệ thống thông tin chính và vai trò của chi tiết bổ trợ.

Đáp án:

- Thông tin cốt lõi:

+ Động lực di cư của chim

+ Đặc điểm nhận dạng loài Én-sân mơ-rơ-lít

+ Cơ chế tiết kiệm năng lượng khi bay đội hình

- Chi tiết minh họa giúp cụ thể hóa thông tin qua số liệu và miêu tả sinh động

Câu 3 (trang 46): Phân tách thông tin chính-phụ trong đoạn giới thiệu loài Én-sân mơ-rơ-lít.

Đáp án:

- Thông tin chính: Đặc điểm nhận dạng loài chim

- Thông tin bổ sung: Miêu tả chi tiết hình thái và lộ trình di cư

→ Giúp người đọc hình dung rõ nét đặc điểm loài

Câu 4 (trang 46): Nhận định cách triển khai thông tin trong đoạn giải thích đội hình bay.

Đáp án:

- Trình bày logic từ nguyên nhân đến lợi ích

- Dẫn chứng bằng nghiên cứu cụ thể (tiết kiệm 18% năng lượng)

Câu 5 (trang 46): Đánh giá hiệu quả yếu tố phi ngôn ngữ.

Đáp án:

- Hình ảnh minh họa: Trực quan hóa đội hình bay

- Số liệu khoa học: Nâng cao độ tin cậy

Câu 1. Nhận diện đặc trưng của văn bản thông tin giải thích hiện tượng tự nhiên trong bài.

Gợi ý trả lời:

Văn bản mang đặc điểm tiêu biểu của thể loại thông tin khoa học: trình bày khách quan, chính xác về tập tính di cư kỳ thú của loài chim. Ngôn ngữ sử dụng chuyên biệt với hệ thống thuật ngữ sinh học, tập trung truyền tải tri thức thực tế thay vì yếu tố hư cấu. Mục đích chính là cung cấp thông tin chuẩn xác giúp người đọc hiểu rõ bản chất hiện tượng di cư.

Câu 2. Phân tích thông tin chính-phụ trong đoạn miêu tả loài Én-sân mơ-ro-lít và vai trò của chi tiết bổ trợ.

Gợi ý trả lời:

- Thông tin trọng tâm: Giới thiệu loài chim Én-sân mơ-ro-lít với đặc điểm kỳ lạ

- Chi tiết mở rộng:

+ Đặc điểm hình thái (mỏ, chân, dáng đứng)

+ Khả năng di chuyển (bay 8000km/năm)

+ Khu vực sinh sản (tây Canada)

→ Các chi tiết giúp minh họa sinh động, củng cố tính xác thực cho thông tin chính

Câu 3. Xác định thông tin cốt lõi và cách thức triển khai chi tiết hỗ trợ trong văn bản.

Gợi ý trả lời:

- Thông tin nền tảng:

+ Nguyên nhân di cư của chim

+ Lợi ích đội hình bay chữ V

- Chi tiết minh chứng: Ví dụ cụ thể về loài Én-sân mơ-rơ-lít

→ Giúp người đọc dễ dàng liên hệ thực tế, nắm bắt thông tin sâu sắc hơn

Câu 4. Phân tích phương pháp trình bày thông tin trong đoạn giải thích về mùa di cư.

Gợi ý trả lời:

Đoạn văn áp dụng lối diễn dịch khoa học: nêu luận điểm chính trước, sau đó dẫn chứng bằng số liệu cụ thể (tiết kiệm 18% năng lượng). Các ý được sắp xếp logic, có sự liên kết chặt chẽ giữa luận cứ và luận chứng.

Câu 5. Đánh giá hiệu quả của yếu tố phi ngôn ngữ trong văn bản.

Gợi ý trả lời:

Hình ảnh minh họa đóng vai trò:

- Công cụ trực quan hóa thông tin

- Tăng tính sinh động, giúp người đọc dễ hình dung

- Nâng cao độ tin cậy của nội dung trình bày

HƯỚNG DẪN PHÂN TÍCH

Câu 1: Nhận diện đặc trưng của văn bản thông tin khoa học giải thích hiện tượng tự nhiên.

Gợi ý:

Văn bản mang đậm tính chất khoa học với ngôn ngữ chính xác, khách quan, tập trung vào việc giải mã những bí ẩn trong tập tính di cư của loài chim. Sử dụng hệ thống thuật ngữ chuyên ngành và minh chứng cụ thể, văn bản hướng đến mục tiêu cung cấp tri thức chuẩn xác về hiện tượng tự nhiên kỳ thú này.

Câu 2: Phân tích hệ thống thông tin chính và vai trò của các minh chứng chi tiết.

Gợi ý:

- Thông tin nền tảng:
+ Nguyên nhân di cư của các loài chim
+ Lợi ích của đội hình bay chữ V

- Minh chứng bổ trợ:
+ Ví dụ điển hình về loài Én-sân mơ-rơ-lít
+ Số liệu cụ thể về lợi ích năng lượng (tiết kiệm 18%)

→ Giúp củng cố tính thuyết phục và làm sáng tỏ thông tin cốt lõi

Câu 3: Đánh giá cách thức trình bày thông tin trong đoạn văn.

Gợi ý:

Đoạn văn áp dụng phương pháp diễn dịch khoa học:
- Nêu luận điểm rõ ràng
- Triển khai hệ thống dẫn chứng logic
- Sử dụng số liệu chính xác
→ Tạo nên tính hệ thống và độ tin cậy cao

PHẦN MỞ RỘNG

Giá trị tác phẩm:
- Nội dung: Cung cấp tri thức sâu sắc về tập tính di cư
- Nghệ thuật: Kết hợp hài hòa giữa thông tin khoa học và minh họa trực quan

Câu 1 (trang 46, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Nhận diện đặc trưng của văn bản thông tin giải thích hiện tượng tự nhiên.

Phân tích:

Văn bản thể hiện rõ nét đặc điểm của thể loại khoa học thông tin với:
- Hệ thống thông tin chuẩn xác, minh bạch
- Dẫn chứng khoa học đáng tin cậy
- Ngôn ngữ chuyên môn rõ ràng
→ Mang đến cái nhìn toàn diện về hiện tượng chim di cư

Câu 2 (trang 46, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Phân tích hệ thống thông tin chính và vai trò của chi tiết bổ trợ.

Phân tích:

- Thông tin trọng tâm:
+ Nguyên nhân di cư
+ Lợi ích đội hình chữ V

- Chi tiết minh họa:
+ Ví dụ loài Én-sân mơ-rơ-lít
+ Số liệu cụ thể (tiết kiệm 18% năng lượng)

→ Tạo nên bức tranh toàn cảnh sinh động, dễ tiếp nhận

Câu 3 (trang 46, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Đánh giá phương pháp trình bày thông tin khoa học.

Phân tích:

Văn bản áp dụng phương pháp:
- Phân chia đề mục rõ ràng
- Kết hợp lý thuyết và minh chứng
- Sử dụng hình ảnh minh họa
→ Mang lại hiệu quả truyền đạt tối ưu

I. Khám phá tác phẩm Những điều bí ẩn trong tập tính di cư của các loài chim

• Thể loại: Văn bản khoa học thông tin
• Nguồn gốc: Trích từ 1001 thắc mắc "Sự thực có phải chim di cư là do chúng sợ lạnh?" (Báo Tiền Phong, 17/3/2022)
• Phương thức biểu đạt: Thuyết minh khoa học kết hợp tự sự

Tóm tắt nội dung:

- Hành trình di cư kỳ vĩ của hàng trăm tỷ chim mỗi năm giữa nơi sinh sản và trú đông

- Những bí ẩn về đội hình bay chữ V đầy tính toán

Bố cục:

1. Nguyên nhân di cư của loài chim

2. Bí mật đằng sau đội hình bay chữ V

Giá trị nổi bật:

- Cung cấp kiến thức khoa học chính xác

- Kết hợp hài hòa giữa thông tin và hình ảnh minh họa

II. Phân tích chi tiết tác phẩm

1. Nguyên nhân di cư:

• Nhu cầu thức ăn thay đổi theo mùa
• Bản năng sinh tồn và duy trì nòi giống

2. Bí mật đội hình chữ V:

• Hiệu ứng khí động học thông minh
• Tiết kiệm năng lượng tới 18%
• Cơ chế dẫn đường tập thể

Phương pháp trình bày:

• Kết hợp lý thuyết và minh chứng cụ thể
• Sử dụng hình ảnh minh họa trực quan
• Trình bày logic từ nguyên nhân đến hệ quả