6 cây bút lẫy lừng nhất của dòng văn học hiện thực phê phán Việt Nam

Vũ Trọng Phụng (1912-1939) - hiện tượng văn học độc đáo của Việt Nam thế kỷ 20. Xuất thân từ Hưng Yên nhưng gắn bó máu thịt với Hà Nội, ông là cây bút đa tài: nhà văn, nhà báo, nhà viết kịch. Chỉ với 9 năm cầm bút ngắn ngủi (1930-1939), 'Balzac Việt Nam' đã để lại di sản đồ sộ: 9 tiểu thuyết, 9 phóng sự, 30 truyện ngắn cùng nhiều kịch bản. Số đỏ - kiệt tác trào phúng của ông - cùng các tác phẩm như Giông tố, Kỹ nghệ lấy Tây đã phơi bày bộ mặt xã hội thực dân nửa phong kiến với ngòi bút sắc sảo, chân thực đến phũ phàng. Cuộc đời ông là chuỗi bi kịch: nghèo khổ, bệnh tật và những tranh cãi về 'văn chương khiêu dâm' - để rồi qua đời ở tuổi 27 trong quên lãng, phải đến gần nửa thế kỷ sau mới được công nhận xứng đáng.

Nguyên Hồng (1918-1982) - cây bút xuất sắc của dòng văn học hiện thực với trái tim đầy ắp yêu thương dành cho những mảnh đời bất hạnh. Xuất thân từ Nam Định, tuổi thơ ông là chuỗi ngày cơ cực: cha nghiện ngập, mẹ bị hắt hủi, bản thân phải lang thang kiếm sống. Chính hoàn cảnh ấy đã hun đúc nên một Nguyên Hồng với ngòi bút thấm đẫm tình người. Tác phẩm đầu tay Bỉ vỏ (1937) đã đưa ông lên đỉnh cao văn đàn khi mới 19 tuổi. Cả đời cầm bút, ông không ngừng viết về những "con người nhỏ bé" với sự đồng cảm sâu sắc. Những ngày thơ ấu - cuốn hồi ký xúc động về tuổi thơ dữ dội - cùng nhiều tác phẩm khác đã mang về cho ông Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học Nghệ thuật. Ông ra đi đột ngột năm 1982 khi đang viết dở Núi rừng Yên Thế, để lại niềm tiếc thương vô hạn.

Phạm Duy Tốn (1883-1924) - nhà văn tiên phong của văn xuôi quốc ngữ. Xuất thân từ Hà Nội nhưng gắn bó sâu sắc với vùng quê Hà Tây, ông là một trong những cây bút đa tài: nhà văn, nhà báo, dịch giả. Từ bỏ công việc thông ngôn ổn định để theo đuổi nghiệp văn chương, ông đã để lại dấu ấn sâu đậm với những truyện ngắn hiện thực xuất sắc như Sống chết mặc bay - tác phẩm được coi là viên gạch đầu tiên xây nên nền móng cho truyện ngắn hiện đại Việt Nam. Với ngòi bút sắc sảo, ông đã phơi bày mặt trái xã hội thực dân nửa phong kiến: từ cảnh quan lại vô nhân đạo đến thói hư tật xấu của tầng lớp thị dân. Dù sáng tác không nhiều nhưng mỗi tác phẩm của ông đều như một thước phim chân thực về xã hội Việt Nam đầu thế kỷ 20.

Nguyễn Công Hoan (1903-1977) - nhà văn lớn với hơn 50 năm cầm bút. Xuất thân từ gia đình Nho học ở Hưng Yên, tuổi thơ được nghe những giai thoại châm biếm quan trường đã hình thành nên phong cách văn chương trào lộng đặc trưng của ông. Từ tác phẩm đầu tay Kiếp hồng nhan (1923) đến hơn 200 truyện ngắn sau này, ông đã dựng nên bức tranh toàn cảnh xã hội Việt Nam nửa đầu thế kỷ 20 với ngòi bút sắc sảo. Không chỉ là nhà văn, ông còn là nhà giáo, nhà báo và nhà hoạt động cách mạng nhiệt thành. Với cương vị Chủ tịch đầu tiên của Hội Nhà văn Việt Nam (1957-1958), ông đã có nhiều đóng góp quan trọng cho nền văn học cách mạng. Những tác phẩm như Răng con chó của nhà tư sản, Hai thằng khốn nạn đã khắc họa sinh động thân phận người dân nghèo dưới chế độ cũ.

Nam Cao (1915-1951) - tên thật Trần Hữu Tri, người con của làng Đại Hoàng (Hà Nam). Xuất thân từ gia đình nông dân nghèo, ông sớm thấu hiểu nỗi khổ của những kiếp người 'dưới đáy'. Bút danh Nam Cao được ghép từ tên huyện Nam Sang và tổng Cao Đà - một cách giữ gìn nguồn cội. Cuộc đời ông là hành trình dài của sự vật lộn: từ những ngày làm thư ký hiệu may ở Sài Gòn đến khi trở thành nhà văn lớn của nền văn học hiện thực. Chí Phèo - kiệt tác văn học của ông - đã trở thành biểu tượng cho thân phận người nông dân bị đẩy vào bước đường cùng. Không chỉ viết về nông thôn, Nam Cao còn khắc họa sâu sắc bi kịch của trí thức nghèo qua Sống mòn. Ông hy sinh năm 1951 trong khi làm nhiệm vụ, để lại di sản văn học đồ sộ với những tác phẩm đạt tới tầm triết lý nhân sinh sâu sắc.

Ngô Tất Tố (1893-1954) là nhà văn, nhà báo lỗi lạc quê ở làng Lộc Hà, Đông Anh, Hà Nội. Xuất thân từ nền giáo dục Nho học, ông đỗ đầu xứ năm 1915. Năm 1926, ông bắt đầu sự nghiệp báo chí và văn chương với nhiều bút danh khác nhau. Tác phẩm của ông phản ánh chân thực xã hội phong kiến nửa đầu thế kỷ XX, tiêu biểu là Tắt đèn - kiệt tác văn học hiện thực phê phán. Dù bị chính quyền thực dân đàn áp, ông vẫn kiên cường đấu tranh bằng ngòi bút sắc bén. Ngô Tất Tố mãi là tượng đài của nền văn học cách mạng Việt Nam.