6 di tích lịch sử lừng danh nhất đất Bắc Ninh - Hành trình về nguồn

Chùa Phật Tích, mang tên tự "Vạn Phúc tự", uy nghi tọa lạc trên sườn núi Phật Tích thuộc xã Phật Tích, huyện Tiên Du ngày nay. Được xây dựng từ năm 1057 dưới thời vua Lý Thánh Tông, ngôi chùa này từng là một trong những đại danh lam bậc nhất Đại Việt.

Trải qua hơn 10 thế kỷ, chùa vẫn bảo tồn nguyên vẹn nền móng kiến trúc thời Lý với 4 tầng bậc quy mô, cùng kho tàng cổ vật vô giá: tượng Phật A-di-đà bằng đá xanh - bảo vật quốc gia, 10 linh thú đá, các tác phẩm điêu khắc đầu người mình chim độc đáo, cùng hệ thống chân tảng chạm khắc tinh xảo mô tả dàn nhạc cung đình.

Nơi đây còn lưu giữ nhiều hiện vật từ các triều đại Lê-Nguyễn như vườn tháp cổ, tượng Thiền sư Chuyết Chuyết, bia ký cổ... Mỗi viên gạch, mỗi pho tượng đều thấm đẫm tinh hoa nghệ thuật Phật giáo Việt Nam, trở thành bảo tàng sống về kiến trúc - điêu khắc thời Lý-Trần.

Dù trải qua bao biến thiên lịch sử, Phật Tích tự vẫn giữ nguyên nét uy nghiêm cổ kính, thu hút hàng triệu du khách hành hương mỗi năm. Ngôi chùa không chỉ là di sản văn hóa vật thể mà còn là biểu tượng tâm linh của vùng đất Kinh Bắc.

Địa chỉ: Thôn Phật Tích, xã Phật Tích, huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh

Nằm tại phường Tam Sơn, thành phố Từ Sơn, khu di tích này là nơi lưu giữ những ký ức về người chiến sĩ cộng sản kiên trung Ngô Gia Tự. Ngôi nhà được xây dựng từ năm 1916 dưới thời Khải Định, trải qua bao thăng trầm lịch sử vẫn giữ nguyên giá trị như một chứng tích cách mạng quan trọng.

Nơi đây không chỉ là chứng nhân cho quá trình trưởng thành của đồng chí Ngô Gia Tự mà còn là địa điểm diễn ra nhiều sự kiện lịch sử trọng đại. Tháng 9/1928, ngôi nhà này đã chứng kiến Đại hội Bắc Kỳ của Việt Nam Cách mạng Thanh niên, nơi đề ra chủ trương "Vô sản hóa" mang tính bước ngoặt.

Khu di tích bao gồm ngôi nhà chính 5 gian kiến trúc cổ truyền thống bằng gỗ, mái ngói, cùng nhà điện thờ Đức Thánh Trần. Mỗi hiện vật, mỗi góc nhà đều thấm đẫm tinh thần cách mạng, ghi dấu những hoạt động bí mật của các chiến sĩ tiền bối.

Được trùng tu năm 2008 nhân dịp kỷ niệm 100 năm ngày sinh đồng chí Ngô Gia Tự, khu di tích ngày nay trở thành "địa chỉ đỏ" giáo dục truyền thống yêu nước cho thế hệ trẻ.

Địa chỉ: Khu phố Tam Sơn, phường Tam Sơn, thành phố Từ Sơn, Bắc Ninh

Nằm tại phường Phù Khê, thành phố Từ Sơn, khu di tích này là nơi tôn vinh cuộc đời và sự nghiệp của vị Tổng Bí thư trẻ tuổi nhất Đảng Cộng sản Việt Nam - đồng chí Nguyễn Văn Cừ (1912-1941). Công trình được xây dựng ngay trên nền nhà cũ của gia đình, tái hiện nguyên vẹn không gian sống giản dị với ngôi nhà 5 gian mái rạ, nhà bếp, cổng và vườn cây.

Khu di tích gồm hai phần chính: Nhà lưu niệm được phục dựng tỉ mỉ theo nguyên mẫu với những hiện vật quý như bức hoành phi "Trí thành", nơi thờ tự, gian dạy học của cụ Đồ Quán - thân phụ đồng chí; và Nhà trưng bày hiện đại lưu giữ hàng trăm tài liệu, hình ảnh quý giá về cuộc đời hoạt động cách mạng sôi nổi của người chiến sĩ cộng sản kiên trung.

Được xếp hạng Di tích lịch sử cấp Quốc gia từ năm 1989, nơi đây không chỉ là địa chỉ giáo dục truyền thống cách mạng mà còn là điểm đến văn hóa ý nghĩa. Hàng năm, khu di tích đón tiếp nhiều đoàn khách trong nước và quốc tế đến tham quan, dâng hương tưởng niệm vị lãnh tụ tài ba của Đảng.

Địa chỉ: Phường Phù Khê, thành phố Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh

Chùa Bút Tháp, ngôi danh lam cổ tự với nhiều tên gọi mỹ miều như Ninh Phúc tự hay Thiếu Lâm tự, tọa lạc tại thôn Bút Tháp, xã Đình Tổ, huyện Thuận Thành. Được vinh danh là Di tích Quốc gia đặc biệt năm 2013, nơi đây là bảo tàng sống của nghệ thuật kiến trúc Phật giáo Việt Nam.

Với diện tích 10.000m², quần thể chùa được bố trí hài hòa gồm 7 tòa nhà nối tiếp nhau trải dài hơn 100m, từ Tam quan giản dị đến hệ thống Tiền Đường, Thượng điện, Tích Thiện Am... Dù trải qua 5 lần trùng tu nhưng vẫn giữ nguyên vẹn nét kiến trúc cổ kính thế kỷ 14 - được giới chuyên môn đánh giá là công trình kiến trúc Phật giáo hoàn chỉnh nhất còn sót lại.

Chùa Bút Tháp sở hữu 4 bảo vật quốc gia vô giá: Tượng Quan Âm nghìn mắt nghìn tay, pho tượng Tam Thế, tòa Cửu phẩm Liên Hoa và Hương án. Đặc biệt nhất là ngọn tháp đá Báo Nghiêm - nơi thờ Thiền sư Chuyết Chuyết, trở thành biểu tượng đặc trưng của ngôi chùa.

Trải qua hơn 7 thế kỷ, chùa Bút Tháp vẫn giữ nguyên vẹn nét đẹp cổ kính, là trung tâm Phật giáo quan trọng của vùng Kinh Bắc và điểm đến tâm linh hấp dẫn du khách trong và ngoài nước.

Địa chỉ: Thôn Bút Tháp, xã Đình Tổ, huyện Thuận Thành, Bắc Ninh

Chùa Dâu, ngôi chùa cổ nhất Việt Nam với hơn 2000 năm lịch sử, được mệnh danh là 'mẹ của các ngôi chùa' trong hệ thống chùa Tứ Pháp. Tọa lạc tại xã Thanh Khương, huyện Thuận Thành, chùa mang nhiều tên gọi thiêng liêng: Diên Ứng tự, Pháp Vân tự hay Cổ Châu tự.

Là trung tâm Phật giáo hình thành sớm hơn cả các trung tâm nổi tiếng tại Trung Quốc, chùa Dâu thể hiện sự giao thoa độc đáo giữa Phật giáo với tín ngưỡng thờ Mẫu bản địa và Ấn Độ giáo. Nơi đây thờ Pháp Vân (Thần Mây) cùng hệ thống Tứ Pháp, cùng tượng thờ Đức Thạnh Quang - biểu tượng của thần Shiva.

Kiến trúc chùa Dâu là sự kết hợp hài hòa giữa các công trình: tháp Hòa Phong cổ kính, Tiền đường uy nghi, hệ thống hành lang dài và hồ nước phía trước. Được công nhận là Di tích Quốc gia đặc biệt năm 2013, chùa Dâu không chỉ là điểm hành hương linh thiêng mà còn là bảo tàng sống của văn hóa tâm linh Việt.

Hàng năm, lễ hội chùa Dâu vào ngày 8/4 âm lịch thu hút hàng vạn du khách, tái hiện những giá trị văn hóa truyền thống đặc sắc của vùng đất Kinh Bắc.

Địa chỉ: Xã Thanh Khương, huyện Thuận Thành, Bắc Ninh

Đền Đô và khu Lăng mộ các vị vua triều Lý tại phường Đình Bảng, Từ Sơn là quần thể di tích đặc biệt quan trọng, được công nhận Di tích Quốc gia đặc biệt năm 2014. Đền Đô (Cổ Pháp điện) được xây dựng từ năm 1030 dưới thời Lý Thái Tông, là nơi thờ tự 8 vị vua triều Lý - triều đại khai sinh kinh thành Thăng Long.

Với diện tích hơn 31.000m², quần thể đền gồm 21 công trình kiến trúc độc đáo: Cửa Rồng uy nghi, nhà Phương đình cổ kính, hồ bán nguyệt duyên dáng... Đặc biệt nhất là bức "Chiếu dời đô" bằng gốm men ngọc với 214 chữ - tượng trưng cho 214 năm trị vì của nhà Lý.

Cách đó 2km là khu Thọ lăng Thiên Đức - nơi an nghỉ của 8 vị vua Lý cùng các hoàng thái hậu. Nơi đây xưa kia là khu rừng cấm với nhiều cây báng cổ thụ, nay trở thành điểm hành hương quan trọng để tưởng nhớ công ơn các bậc tiền nhân đã có công dựng nước.

Hàng năm, nơi đây đón hàng vạn du khách đến tham quan, dâng hương cầu quốc thái dân an, tiếp nối truyền thống văn hiến ngàn năm.

Địa chỉ: Phường Đình Bảng, thành phố Từ Sơn, Bắc Ninh