7 Cách khởi động sáng tạo môn Ngữ Văn THCS - Khơi dậy đam mê học tập

Bài học: Các phương châm hội thoại

Hoạt động: Học sinh thể hiện tình huống giao tiếp thông qua tiểu phẩm ngắn

Sau khi xem tiểu phẩm, em có nhận xét gì về cách sử dụng ngôn ngữ của các nhân vật?

Học sinh thảo luận sôi nổi => Giáo viên khéo léo dẫn dắt vào bài mới

Trong giao tiếp, chúng ta không chỉ quan tâm đến lượt lời mà cần tuân thủ các nguyên tắc hội thoại. Ngoài phương châm về chất và lượng, chúng ta cần lưu ý những yếu tố nào? Bài học hôm nay sẽ cùng khám phá sâu hơn vấn đề này.

Bài học: NGHỆ THUẬT KẾT HỢP YẾU TỐ MIÊU TẢ TRONG VĂN BẢN THUYẾT MINH

Tuổi thơ làng quê Việt Nam không thể thiếu hình ảnh con trâu thân thuộc. Nhớ những trưa hè mang cơm cho cha, ta mê mải ngắm nhìn đàn trâu thảnh thơi gặm cỏ dưới nắng vàng. Lớn hơn chút nữa, tự hào ngồi trên lưng trâu như một kỵ sĩ nhỏ trong buổi chiều chăn thả. Trâu đưa ta qua đồng, xuống sông, khi thì thong thả, khi phi nước đại - ký ức tuổi thơ đong đầy niềm vui giản dị! Con trâu chăm chỉ, hiền lành đã trở thành người bạn thân thiết khắc sâu vào tâm khảm mỗi người.

Hoàng hôn buông, khi ngày lao động khép lại, trâu ung dung bước đi chậm rãi trên con đường làng, miệng nhai cỏ đều đặn. Dáng đi khoan thai, điềm đạm ấy như gói trọn cái hồn yên bình của làng quê Việt.

Thử lược bỏ các từ ngữ miêu tả và cảm nhận sự khác biệt của đoạn văn?

HS: chia sẻ cảm nhận

GV: Trong văn thuyết minh về các sự vật gần gũi như cây cối, danh lam thắng cảnh..., ngoài việc cung cấp thông tin chính xác, việc khéo léo đan cài yếu tố miêu tả sẽ giúp bài văn sinh động, giàu sức gợi. Vậy sử dụng yếu tố miêu tả thế nào cho hiệu quả? Chúng ta cùng khám phá...

Bài học: Cô bé bán diêm - Áng văn đầy nhân văn

Khởi động bằng bài hát "Thiếu nhi thế giới liên hoan"

Khi giai điệu kết thúc, giáo viên nhấn nhá: "Vui liên hoan, thiếu nhi thế giới. Ta ca hát vang lên niềm vui..." - giai điệu rộn rã ấy như tôn vinh tuổi thơ hạnh phúc.

Nhận xét về bài hát: Giai điệu tươi vui, tràn đầy sức sống, thể hiện khát khao về một thế giới tuổi thơ tươi đẹp.

Nhưng đâu phải mọi trẻ em đều may mắn có được tuổi thơ như thế. Cô bé bán diêm trong kiệt tác của Andersen chính là minh chứng đau lòng cho những mảnh đời thiếu thốn. Câu chuyện sẽ mở ra cho chúng ta nhiều suy ngẫm sâu sắc...

Bài học: Nhớ rừng - Thế Lữ

Giáo viên khơi gợi: "Khoảnh khắc nào trong đời khiến em xúc động nhất? Đó có thể là niềm vui hay nỗi buồn sâu lắng?"

Học sinh chia sẻ tự do

Mỗi chúng ta đều mang trong mình những miền ký ức riêng - có khi là ánh nắng ấm áp, có khi lại là mảng tối u buồn. Những kỷ niệm đau thương thường bị chôn vùi, trong khi những hạnh phúc ngọt ngào luôn khiến ta khát khao được trở về. Khát vọng ấy càng mãnh liệt hơn khi hiện tại đầy bế tắc. Bài thơ "Nhớ rừng" sẽ đưa chúng ta vào hành trình cảm xúc đầy ám ảnh này.

Bài học: ĐẤU TRANH CHO MỘT THẾ GIỚI HOÀ BÌNH (Gabriel García Márquez)

Cách 1: Trình chiếu hình ảnh biểu tượng hòa bình và đặt câu hỏi: "Những hình ảnh này gợi cho em suy nghĩ gì?"

Học sinh bày tỏ cảm nhận (về khát vọng hòa bình, tình đoàn kết nhân loại, sự bình đẳng...)

Giáo viên: Hòa bình luôn là khát vọng ngàn đời của nhân loại, nhưng hiểm họa chiến tranh vẫn luôn rình rập. Trong thời đại vũ khí hạt nhân, nhiệm vụ bảo vệ hòa bình càng trở nên cấp thiết. Tác phẩm của Márquez sẽ cho chúng ta góc nhìn sâu sắc về trách nhiệm này.

Cách 2: Chiếu tư liệu về Thế chiến II và cuộc không kích Syria, yêu cầu học sinh nhận xét

Lịch sử nhân loại là chuỗi dài những xung đột đẫm máu. Thế kỷ XX chứng kiến hai cuộc thế chiến tàn khốc, và ngày nay, vũ khí hạt nhân vẫn là mối đe dọa thường trực. Trước hiểm họa đó, đấu tranh cho hòa bình không còn là lựa chọn mà là nghĩa vụ thiêng liêng của mỗi công dân toàn cầu. Bài viết của Márquez sẽ thức tỉnh chúng ta về sứ mệnh cao cả này.

Trò chơi 1: Đuổi hình bắt chữ Hán Việt

Chia lớp thành 4 đội thi đua tìm tên thành viên có yếu tố Hán Việt và giải nghĩa. Đội chiến thắng sẽ là đội có nhiều đáp án chính xác nhất trong thời gian ngắn nhất.

Trò chơi 2: Sứ giả ẩm thực Việt

Học sinh thi kể tên các loại bánh truyền thống đặc trưng của các vùng miền. Giáo viên có thể trưng bày bánh trôi nước thật và đặt câu hỏi: "Vì sao Hồ Xuân Hương lại chọn hình ảnh bánh trôi nước làm biểu tượng trong thơ?" Từ đó dẫn dắt vào bài thơ đặc sắc này.

Trò chơi 3: Ghép từ đồng nghĩa

Sử dụng các mảnh ghép ghi hai câu thơ trong bài Qua Đèo Ngang. Học sinh tìm các cặp từ đồng nghĩa (nước-quốc, nhà-gia) và phân tích sắc thái nghĩa. Hoạt động này giúp học sinh hiểu sâu về từ đồng nghĩa một cách sinh động.

Bài học: Khi con tu hú - Tiếng lòng khát khao tự do

Giáo viên khơi gợi: "Theo em, điều quý giá nhất trong cuộc sống là gì?"

Học sinh tích cực thảo luận và bảo vệ quan điểm (sức khỏe, tình yêu, gia đình, hạnh phúc...)

Giáo viên: Mỗi người mang trong mình một hệ giá trị riêng. Với nhà thơ Tố Hữu, tự do chính là lẽ sống, là khát vọng cháy bỏng. Như Bác Hồ từng viết:

"Trên đời ngàn vạn điều cay đắng

Cay đắng chi bằng mất tự do"

Nhưng mỗi thế hệ, mỗi con người lại có cách cảm nhận và thể hiện khát vọng tự do khác nhau. Bài thơ "Khi con tu hú" sẽ cho chúng ta thấy cách người chiến sĩ trẻ Tố Hữu cất lên tiếng lòng tha thiết ấy.