7 Phân tích xuất sắc nhất diễn biến tâm trạng nhân vật trữ tình trong thi phẩm 'Vội vàng' của Xuân Diệu

Hoài Thanh trong 'Thi nhân Việt Nam' đã khắc họa chân dung Xuân Diệu: một hồn thơ cuồng say tình yêu, khát khao sống vội. 'Vội vàng' chính là bản ngân vang đầy đủ nhất cái tôi trữ tình ấy - một tâm hồn luôn rung động mãnh liệt trước vẻ đẹp nhân gian.

Ngay từ khổ thơ mở đầu, nhịp điệu gấp gáp cùng những ước muốn kỳ lạ đã bộc lộ cá tính độc đáo:

Tôi muốn tắt nắng đi
Cho màu đừng nhạt mất;
Tôi muốn buộc gió lại
Cho hương đừng bay đi.

Hai lần điệp khúc 'tôi muốn' như tuyên ngôn về khát vọng chế ngự tự nhiên. Những động từ 'tắt', 'buộc' thể hiện ý thức cá nhân muốn níu giữ vẻ đẹp phù du. Đó không phải sự ngạo mạn mà là tình yêu cuồng nhiệt với sắc màu cuộc đời.

Bức tranh thiên nhiên hiện lên trong trẻo, tràn đầy nhựa sống:

Của ong bướm này đây tuần tháng mật;
Này đây hoa của đồng nội xanh rì;
Này đây lá của cành tơ phơ phất...

Điệp ngữ 'này đây' năm lần vang lên như tiếng reo vui trước mâm tiệc trần gian. Cách cảm nhận độc đáo 'Tháng giêng ngon như một cặp môi gần' đã chuyển hóa vẻ đẹp thành hương vị, thể hiện sự tinh nhạy hiếm có trong cảm quan nghệ thuật.

Nhưng ngay giữa niềm hân hoan ấy, ý thức về sự phai tàn bỗng hiện lên đầy ám ảnh:

Xuân đương tới; nghĩa là xuân đương qua,
Xuân còn non, nghĩa là xuân sẽ già...

Nghịch lý thời gian khiến cái tôi trữ tình rơi vào bi kịch: càng yêu tha thiết lại càng đau đớn trước sự tàn phai. Đó chính là tinh thần nhân văn sâu sắc ẩn sau vẻ ngoài vồ vập, cuồng nhiệt của hồn thơ Xuân Diệu.

Xuân Diệu - 'ông hoàng thơ tình' với hồn thơ đắm say, cuồng nhiệt, đã dệt nên 'Vội vàng' như bản tình ca nồng nàn nhất. Bài thơ là cuộc hành trình cảm xúc đa chiều của cái tôi trữ tình trước vẻ đẹp chóng phai của kiếp người.

Khổ thơ mở đầu như tiếng reo vỡ òa:

Của ong bướm này đây tuần tháng mật
Này đây hoa của đồng nội xanh rì...

Điệp khúc 'này đây' năm lần vang lên như chuỗi ngọc kết tinh vẻ đẹp trần gian. Cách cảm nhận 'tháng giêng ngon như cặp môi gần' đã chuyển hóa mùa xuân thành khát vọng nhục cảm, thể hiện quan niệm thẩm mỹ độc đáo.

Nhưng giữa niềm hoan lạc, ý thức về thời gian bỗng hiện lên như gáo nước lạnh:

Tôi sung sướng nhưng vội vàng một nửa
Tôi không chờ nắng hạ mới hoài xuân

Chữ 'nhưng' như nốt lặng bất ngờ, báo hiệu sự chuyển mình từ say đắm sang hoảng loạn. Đó chính là bi kịch của cái tôi ý thức được sự mong manh của cái đẹp.

Đoạn kết bài thơ là cao trào của khát vọng sống:

Ta muốn ôm cả sự sống mới bắt đầu mơn mởn
Ta muốn riết mây đưa và gió lượn...

Điệp từ 'ta muốn' dồn dập như nhịp tim gấp gáp. Những động từ mạnh 'ôm', 'riết', 'say', 'thâu' đã vẽ nên chân dung một con người muốn chiếm lĩnh toàn bộ sự sống trong khoảnh khắc ngắn ngủi. Đó không phải sự ích kỷ mà là tình yêu cuộc sống đến tột cùng.

Qua 'Vội vàng', Xuân Diệu đã gửi gắm triết lý nhân sinh sâu sắc: sống là phải biết yêu say đắm, biết đau đớn trước cái đẹp phù du, và trên hết - phải biết vội vàng tận hưởng từng khoảnh khắc của hiện tại.

Nhà phê bình Hoài Thanh - người thấu hiểu hồn thơ Xuân Diệu hơn ai hết - từng nhận định: "Thi nhân bộc lộ chân thực nhất cái tôi của mình qua những rung động vi tế nhất, những cảm xúc mong manh khó gọi tên". Nhưng đối với đại chúng, Xuân Diệu mãi là thi sĩ của khát vọng giao cảm cuồng nhiệt với đời, của lời giục giã sống vội để tận hưởng mật ngọt trần gian. Và 'Vội vàng' chính là bản tuyên ngôn đầy đủ nhất cho triết lý sống ấy.

Bài thơ mở đầu bằng tứ thơ độc đáo:

Tôi muốn tắt nắng đi
Cho màu đừng nhạt mất;
Tôi muốn buộc gió lại,
Cho hương đừng bay đi.

Điệp khúc 'tôi muốn' vang lên như lời tuyên bố về cái tôi cá nhân dám thách thức quy luật tự nhiên. Những động từ mạnh 'tắt', 'buộc' thể hiện khát khao chiếm hữu cái đẹp phù du. Đó không phải sự ngạo mạn mà là tình yêu cuồng nhiệt với sắc màu cuộc đời.

Bức tranh thiên nhiên hiện lên trong trẻo, tràn đầy nhựa sống:

Của ong bướm này đây tuần tháng mật,
Này đây hoa của đồng nội xanh rì,
Này đây lá của cành tơ phơ phất...

Điệp ngữ 'này đây' năm lần vang lên như tiếng reo vui trước mâm tiệc trần gian. Cách cảm nhận 'Tháng giêng ngon như một cặp môi gần' đã chuyển hóa vẻ đẹp thành hương vị, thể hiện sự tinh nhạy hiếm có trong cảm quan nghệ thuật.

Nhưng giữa niềm hoan lạc, ý thức về thời gian bỗng hiện lên đầy ám ảnh:

Xuân đương tới; nghĩa là xuân đương qua,
Xuân còn non, nghĩa là xuân sẽ già...

Nghịch lý thời gian khiến cái tôi trữ tình rơi vào bi kịch: càng yêu tha thiết lại càng đau đớn trước sự tàn phai. Đó chính là tinh thần nhân văn sâu sắc ẩn sau vẻ ngoài vồ vập, cuồng nhiệt của hồn thơ Xuân Diệu.

Xuân Diệu - 'nhà thơ mới nhất trong các nhà thơ mới' (Hoài Thanh) - đã mang đến quan niệm sống 'vội vàng' đầy nhân văn qua thi phẩm cùng tên. Khác với lối sống gấp vội hời hợt ngày nay, 'vội vàng' của Xuân Diệu là sống tận tâm, tận hiến để thưởng thức trọn vẹn mật ngọt cuộc đời.

Thi nhân phát hiện vẻ đẹp kỳ diệu của tạo hóa không đâu xa mà ngay trong những điều giản dị: 'ong bướm tuần tháng mật', 'đồng nội xanh rì', 'cành tơ phơ phất'... Tất cả tạo thành 'bữa tiệc trần gian' mà ông say mê thưởng thức, đồng thời cũng 'vội vàng một nửa' vì lo sợ trước sự tàn phá của thời gian.

Xuân Diệu nhận thức sâu sắc quy luật 'một đi không trở lại' của thời gian: 'Xuân đương tới nghĩa là xuân đương qua'. Ông nuối tiếc mùa xuân ngay khi nó đang hiện hữu, bởi tuổi trẻ qua đi thì cuộc đời trở nên vô nghĩa. Đây chính là thông điệp sâu sắc: hãy trân trọng từng khoảnh khắc, nhất là những năm tháng thanh xuân ngắn ngủi.

Khao khát sống mãnh liệt được thể hiện qua chuỗi động từ tăng tiến: 'ôm - riết - say - thâu - cắn'. Thi nhân muốn hòa tan vào vũ trụ để tận hưởng trọn vẹn hương sắc cuộc đời. Quan niệm sống tích cực này mãi là bài học quý giá, đặc biệt với thế hệ trẻ - những người cần sống hết mình, cống hiến và tận hưởng ý nghĩa đích thực của tuổi xuân.

Xuân Diệu - 'nhà thơ mới nhất trong các nhà thơ mới' (Hoài Thanh) - đã mang đến một quan niệm sống đầy mới mẻ qua 'Vội vàng'. Bài thơ là bản giao hưởng của những cảm xúc mãnh liệt: từ khát khao chiếm hữu cái đẹp ('Tôi muốn tắt nắng đi/Cho màu đừng nhạt mất'), đến niềm say mê trước 'bữa tiệc trần gian' tràn đầy xuân sắc ('Của ong bướm này đây tuần tháng mật'), rồi nỗi lo âu trước sự tàn phá của thời gian ('Xuân đang tới, nghĩa là xuân đang qua').

Xuân Diệu không chỉ yêu mùa xuân của thiên nhiên mà còn khát khao tất cả những gì tươi đẹp trong cuộc sống. Ông nhận ra chân lý: cái đẹp không ở đâu xa mà ngay trong những điều giản dị quanh ta. Điều làm nên sự khác biệt của Xuân Diệu chính là cách ông biến nỗi ám ảnh về thời gian phù du thành triết lý sống tích cực: 'Mau đi thôi! Mùa chưa ngả chiều hôm'.

Bằng chuỗi động từ mạnh 'ôm - riết - say - thâu - cắn', thi nhân đã vẽ nên chân dung một con người muốn sống hết mình, tận hưởng trọn vẹn từng khoảnh khắc của tuổi xuân. 'Vội vàng' không phải là sống gấp mà là sống sâu, sống đầy - một thông điệp nhân sinh vượt thời gian.

Xuân Diệu - 'ông hoàng thơ tình' với hồn thơ đắm say - đã dệt nên 'Vội vàng' như bản tình ca nồng nàn nhất. Bài thơ là cuộc hành trình cảm xúc đa chiều: từ say đắm thiên nhiên ('Của ong bướm này đây tuần tháng mật') đến nỗi lo âu trước sự phai tàn của cái đẹp ('Tôi sung sướng nhưng vội vàng một nửa').

Thiên nhiên trong thơ Xuân Diệu hiện lên như 'thiên đường trên mặt đất', nơi mọi cảnh vật đều quấn quýt trong khúc tình si. Nhưng giữa niềm hoan lạc, thi nhân chợt nhận ra quy luật khắc nghiệt: 'Mùi tháng năm đều rớm vị chia phôi'. Đó chính là bi kịch của một tâm hồn quá yêu cái đẹp.

Kết thúc bài thơ là cao trào của khát vọng sống mãnh liệt: 'Ta muốn ôm/Cả sự sống mới bắt đầu mơn mởn'. Chuỗi động từ 'ôm - riết - say - thâu' như muốn chiếm lĩnh toàn bộ vẻ đẹp trần gian trong khoảnh khắc ngắn ngủi. Đó không phải sự tham lam mà là tình yêu cuộc sống đến tột cùng.

Xuân Diệu - 'nhà thơ mới nhất trong các nhà thơ mới' (Hoài Thanh) - đã thể hiện triết lý sống 'vội vàng' qua thi phẩm cùng tên. Bài thơ là tuyên ngôn về lẽ sống mãnh liệt: phải tận hưởng trọn vẹn từng khoảnh khắc của tuổi xuân và vẻ đẹp trần gian.

Khởi đầu bằng khát khao 'tắt nắng', 'buộc gió' để giữ mãi hương sắc cuộc đời, Xuân Diệu dẫn người đọc vào 'thiên đường trên mặt đất' với những hình ảnh tràn đầy nhựa sống: 'ong bướm tuần tháng mật', 'đồng nội xanh rì', 'cành tơ phơ phất'. Điệp khúc 'này đây' năm lần vang lên như tiếng reo vui trước bữa tiệc trần gian.

Nhưng giữa niềm hoan lạc, thi nhân chợt nhận ra nghịch lý: 'Xuân đương tới nghĩa là xuân đương qua'. Thời gian vô tình cướp đi tất cả - đó là bi kịch của một tâm hồn quá yêu cái đẹp. Từ nhận thức này, Xuân Diệu đúc kết triết lý nhân sinh: sống là phải biết 'ôm - riết - say - thâu' trọn vẹn từng khoảnh khắc, bởi tuổi trẻ như 'tháng giêng ngon như cặp môi gần' - rực rỡ mà mong manh.