8 Bí ẩn bốn mùa khiến trẻ em tò mò nhất

Giải thích cho bé: Khi nhìn hoàng hôn, nhiều người nghĩ mặt trời màu vàng cam. Nhưng thực chất, ánh sáng mặt trời tổng hợp đủ bảy sắc cầu vồng tạo thành màu trắng tinh khiết.

Kiến thức thú vị: 99% mọi người đều nhầm tưởng mặt trời màu vàng. Sự thật? Ánh sáng mặt trời vốn dĩ trắng tinh! Hiện tượng khúc xạ qua bầu khí quyển (hiệu ứng Rayleigh) đã lọc bớt các tia xanh, chỉ để lại dải vàng cam ấm áp mà mắt thường thấy. Đây cũng chính là bí mật đằng sau màu xanh ngắt của bầu trời và sắc vàng rực rỡ lúc hoàng hôn.

Giải thích dễ hiểu: Trục Trái Đất nghiêng 2 độ chính là thủ phạm! Khi bán cầu ngả về phía Mặt Trời, ánh nắng chiếu trực diện tạo nên mùa hè oi ả. Ngược lại, khi nghiêng xa đi, chúng ta đón mùa đông lạnh giá.

Sự thật thú vị: Khoảng cách tới Mặt Trời không phải nguyên nhân chính. Dù Trái Đất có xa hơn đôi chút vào mùa hè, nhưng góc nghiêng mới là yếu tố quyết định. Ánh sáng tập trung hơn khi chiếu thẳng, giống như dùng đèn pin chiếu vuông góc sẽ tạo vệt sáng nhỏ nhưng rực rỡ hơn là chiếu xiên.

Kể bé nghe: Mùa thu như bức tranh muôn vẻ - Hà Nội thu sang với hương hoa sữa nồng nàn, cốm non thơm phức trong câu hát đi cùng năm tháng. Trong khi đó, phương Nam lại đón thu theo cách riêng, không vàng lá nhưng trời trong xanh dịu dàng.

Điều kỳ thú: Thu đến vào tháng 9-11 ở Bắc bán cầu, nhưng lại là tháng 3-5 ở Nam bán cầu. Gần xích đạo, thu không rõ rệt mà chỉ có mùa khô - mưa. Thu về, ngày ngắn dần, diệp lục trong lá cây thoái hóa để lộ ra sắc đỏ, cam, vàng rực rỡ - món quà cuối cùng của thiên nhiên trước giấc ngủ đông.

Giải thích cho trẻ: Xuân đến như phép màu sau đông giá, là mùa giao thoa giữa cái lạnh tàn dư và cái ấm đang lên. Khi Bắc bán cầu rộn ràng đón xuân thì Nam bán cầu lại đang vào thu.

Sự thật bất ngờ: Thiên văn học xác định xuân bắt đầu từ xuân phân (21/3 ở Bắc bán cầu). Văn hóa Á Đông lại tính từ lập xuân (5/2). Dù cách tính nào, xuân vẫn là mùa của sự sống bừng tỉnh - khi đất trời giao hòa, cây cối đâm chồi sau giấc ngủ đông dài.

Giải thích cho bé: Xuân về không giống nhau trên toàn thế giới. Ở vùng nhiệt đới, người ta thường phân biệt mùa mưa - mùa khô thay vì bốn mùa. Khi Trái Đất nghiêng dần về phía Mặt Trời, ngày dài hơn, cây cối đua nhau đâm chồi nảy lộc, nhưng mỗi vùng lại có đặc trưng riêng - có nơi xuân ẩm ướt, nơi lại khô ráo.

Kiến thức thú vị: Xuân là mùa của những biến động thời tiết khó lường. Không khí ấm từ xích đạo giao tranh với khí lạnh từ cực, tạo nên những cơn bão đầu mùa. Đáng ngạc nhiên, nhiệt độ có thể tăng đột ngột lên 30°C, thậm chí gây sốc nhiệt nếu không đề phòng. Mùa bão chính thức bắt đầu từ 15/5 ở Thái Bình Dương, nhưng đôi khi xuất hiện sớm như cơn bão Ana tháng 4/2003.

Bé có biết: Dù sa mạc nổi tiếng với cái nóng thiêu đốt, nhưng tại Atacama (Chile) - nơi khô hạn nhất thế giới, từng có trận tuyết rơi dày tới 80cm vào năm 2011 khi luồng khí lạnh từ Nam Cực tràn về.

Bí mật thiên nhiên: Sahara - hoang mạc nóng lớn nhất thế giới cũng từng đón tuyết. Thị trấn Ain Sefra (Algeria) được mệnh danh 'cửa ngõ Sahara' đã 4 lần đón tuyết trong 42 năm, với lớp tuyết dày nhất lên tới 1m năm 2017. Những trận tuyết hiếm hoi này xảy ra khi khối không khí lạnh từ Bắc Cực tràn xuống kết hợp với độ cao 1000m của khu vực.

Bé có biết: Những bông tuyết thường chỉ nhỏ như sợi tóc, nhưng năm 1887 tại Montana (Mỹ), người dân đã kinh ngạc chứng kiến bông tuyết khổng lồ rộng tới 38cm - to như chiếc chảo!

Kỳ quan tinh thể: Mỗi bông tuyết là một kiệt tác độc nhất vô nhị của tự nhiên, hình thành quanh hạt bụi nhỏ trong khối không khí siêu lạnh. Chúng phát triển thành 8 nhóm chính với 80 biến thể, từ hình kim, cột đến phiến mỏng. Màu trắng tinh khiết của tuyết thực chất đến từ hiện tượng khúc xạ ánh sáng qua vô số mặt tinh thể băng.

Khám phá cùng bé: Aomori (Nhật Bản) giữ kỷ lục thành phố nhiều tuyết nhất thế giới với lớp phủ dày tới 80m mỗi năm. Đặc biệt hơn, loài côn trùng Weta ở New Zealand có thể đóng băng toàn thân khi đông về, rồi 'hồi sinh' khi xuân sang.

Sự thật ấn tượng: Nhật Bản chiếm 3/10 vị trí thành phố nhiều tuyết nhất, trong đó Aomori từng ghi nhận -24°C (1931). Từ tháng 11 đến tháng 4, thành phố chìm trong biển tuyết trắng với độ dày kỷ lục 7.8m nhờ gió mùa đông bắc lạnh giá.