8 bước rèn luyện kỹ năng giải toán cho học sinh Tiểu học

Bước này đặc biệt phù hợp với học sinh khá giỏi. Sau khi đã giải quyết xong bài toán, học sinh có thể thử tìm ra cách giải khác hoặc một lời giải khác, nhưng phải bảo đảm đúng yêu cầu và đáp án. Hơn thế nữa, học sinh có thể phát triển bài toán này thành những dạng bài khác nhau và đưa ra các phương pháp giải quyết, có thể ẩn đi một phần thông tin hoặc thêm yêu cầu tìm thành phần bị thiếu đó...

Với các bài toán có lời văn, giáo viên cần đưa ra những câu hỏi mở rộng giúp học sinh nhận diện các yếu tố toán học trong bài toán. Điều này giúp học sinh phân biệt được phần nào là thông tin có liên quan đến toán học, phần nào không, từ đó dễ dàng nắm vững nội dung chính của bài toán. Khi học sinh đã hiểu rõ bài toán, họ sẽ biết cách tóm tắt và loại bỏ những yếu tố không liên quan để giải quyết vấn đề một cách hiệu quả.

Chú ý hướng dẫn học sinh xác định cơ sở để xây dựng lời giải:

• Dựa vào câu hỏi của bài toán.
• Dựa vào kế hoạch giải đã chuẩn bị từ trước.

Việc xây dựng lời giải và các phép tính là một trong những bước quan trọng nhất trong quá trình giải toán. Chỉ khi học sinh hiểu rõ các bước tiếp theo, họ mới có thể thực hiện đúng và hiệu quả. Giáo viên cần chỉ dẫn học sinh rằng mỗi lời giải và phép tính đều là những bước tiếp nối hợp lý, giúp học sinh từng bước thực hiện kế hoạch giải quyết bài toán.

Sau khi đã phân tích bài toán ở bước trước, học sinh bắt đầu giải quyết bài toán bằng cách trình bày lời giải và thực hiện các phép tính cần thiết để tìm ra đáp số. Lưu ý rằng lời giải cần được viết rõ ràng, đầy đủ, không sử dụng ký hiệu hay viết tắt. Các phép tính cũng phải được trình bày một cách minh bạch, từng bước một, và phải có đơn vị đo phù hợp. Sau khi có đáp số, học sinh cần viết lại kết quả theo yêu cầu của đề bài và kiểm tra lại xem kết quả có đúng với yêu cầu không.

Để học sinh có thể luyện tập thành thạo, giáo viên có thể đưa ra các bài toán mới tương tự những bài toán đã giải. Các cách để làm điều này bao gồm:

• Thay đổi dữ liệu trong bài toán
• Thay đổi đối tượng trong bài toán
• Thay đổi cả đối tượng và dữ liệu
• Thay đổi các từ ngữ chỉ mối quan hệ trong bài toán
• Thêm số lượng đối tượng trong bài toán
• Đặt câu hỏi khó hơn cho bài toán ban đầu.

Đọc kỹ đề bài là bước đầu tiên vô cùng quan trọng. Để giải quyết chính xác một bài toán, học sinh cần đọc thật cẩn thận để hiểu rõ bài toán cho biết gì, yêu cầu ra sao, từ đó áp dụng vào dạng toán tương ứng. Thực tế, nhiều học sinh gặp phải sai sót không phải vì bài toán quá khó mà vì họ chỉ đọc đề một lần qua loa rồi vội vàng giải ngay. Đặc biệt, có những trường hợp học sinh đọc nhầm số liệu, dẫn đến kết quả sai lệch.

Sau khi nắm vững nội dung bài toán ở bước 1, học sinh sẽ tiến hành tóm tắt bài toán. Việc tóm tắt phải đầy đủ các yếu tố quan trọng như: bài toán cho biết gì và yêu cầu gì, nhưng phải được trình bày ngắn gọn, chỉ tập trung vào những thông tin cần thiết, loại bỏ những yếu tố không liên quan. Tùy vào từng dạng toán, cách tóm tắt sẽ khác nhau: có thể tóm tắt bằng lời, hình vẽ, sơ đồ, ký hiệu, hoặc kết hợp các phương tiện trên để thiết lập mối quan hệ rõ ràng giữa những gì đã cho và những gì cần tìm. Nếu học sinh tóm tắt đúng, điều đó chứng tỏ họ đã hiểu bài toán.

Để tìm ra cách giải bài toán, chúng ta thường áp dụng phương pháp hỏi ngược từ cuối lên. Mỗi phần chưa biết phải được xác định và tìm ra dựa trên các dữ liệu có sẵn, đồng thời chọn lựa phép tính phù hợp để giải quyết vấn đề.