8 Tản văn đặc sắc nhất về Sài Gòn

Một buổi chiều sau bữa cơm, cha tôi bất ngờ thông báo: "Năm học tới, Nhân sẽ vào trường nội trú". Cả nhà sững sờ. Là anh cả trong số bốn anh em, chỉ mình tôi hiểu ý nghĩa của hai chữ "nội trú", còn các em nhỏ chỉ biết ngơ ngác nhìn nhau. Ánh mắt mẹ tôi thoáng buồn, có lẽ bà đã đoán trước quyết định này.

Theo lời cha, tôi lục tìm chiếc cặp cũ để kiểm tra đồ dùng. Chiếc cặp giả da nhăn nheo được đặt lên bàn, lộ ra những cuốn vở cũ, sách giáo khoa và vài cây bút lặt vặt. Các em tôi tò mò lục lọi, bất ngờ phát hiện tiếng leng keng từ ngăn cặp nhỏ nhất - nơi cất giấu những đồng năm cắc tôi dành dụm để mua cây viết Pilot mơ ước. Nhìn các em tranh nhau nhặt tiền, tôi bỗng nói: "Thôi, mẹ cầm lấy mua bánh cho các em ăn đi".

Ngày nhập học đến nhanh hơn dự tính. Trong ánh bình minh mờ ảo, chiếc xích lô của chú Bảy chở theo hành trang đơn sơ: chiếc ghế bố, giăng mùng và chiếc rương gỗ nhỏ. Hành trình qua những con đường Sài Gòn, lên dốc xuống đèo, cuối cùng dừng lại trước rạp Văn Cầm - ngôi trường tạm của chúng tôi trong thời gian xây dựng cơ sở mới.

Những ngày nội trú đầu tiên mở ra một thế giới hoàn toàn khác. Ngoài chương trình học chính khóa dày đặc với trọng tâm tiếng Pháp, chúng tôi được trang bị kỹ năng sống quý giá: từ định hướng bằng la bàn, tìm nước trong rừng, đến cách làm thiệp từ vỏ trứng. Những chuyến cắm trại ở Rừng Sác, Lái Thiêu hay du ngoạn Vũng Tàu trở thành kỷ niệm khó quên, đặc biệt là đêm "trộm" măng cụt trong vườn nhà thầy Joseph.

Cuộc sống tập thể đầy ắp tiếng cười với những trò nghịch ngợm: từ trận giả giật foula đến những ca cháo "bí mật" trong mùng. Mùa khô hạn, mỗi xe bồn nước từ Bộ Xã Hội trở thành niềm vui lớn, dù mỗi người chỉ được vài lon nước sinh hoạt.

Những năm tháng ấy không chỉ dạy tôi kiến thức mà còn rèn luyện ý chí, sự tháo vát và tinh thần kỷ luật - hành trang quý giá cho cuộc đời sau này.

Bài: Trần Phụng Hiệp

Sài Gòn trong tôi vẫn là một miền ký ức chưa trọn vẹn. Nhớ có lần suýt chạm được vào thành phố ấy, khi còn là sinh viên Đại học Quy Nhơn. Một người bạn nhiệt tình mời cùng vào Sài Gòn dịp 30/4, vé xe đã mua, kế hoạch đã vạch. Nhưng số phận không cho phép khi mẹ tôi đột ngột nhập viện.

Thế là Sài Gòn cứ mãi là bức tranh tôi vẽ nên từ lời kể của bạn bè. Qua những câu chuyện của người bạn thân - một cậu học trò nghèo xứ Nghệ vào Sài Gòn lập nghiệp. Bạn kể về ngày đầu tiên đặt chân xuống bến xe miền Đông, về bà chủ quán nước tốt bụng chỉ đường như người mẹ hiền, về tình người ấm áp nơi đô thị tưởng chừng xô bồ.

Hai mươi năm sau, cậu học trò nghèo ngày ấy đã trở thành doanh nhân thành đạt, vẫn luôn tự hào: "Nhờ Sài Gòn bao dung, nghĩa tình". Những người bạn khác của tôi cũng kể về Sài Gòn với ánh mắt rạng ngời, như kể về quê hương thứ hai của mình.

Qua những trang văn, tôi làm quen với một Sài Gòn khác - nơi những tâm hồn đồng điệu gặp nhau. Nhà văn Đoàn Thạch Biền phát hiện bài thơ tôi đăng trên mạng xã hội và đăng lên tạp chí Áo Trắng. Nhà văn trẻ Tống Phước Bảo nhiệt tình gom sách ủng hộ thư viện miễn phí tôi xây dựng. Những mối quan hệ chưa từng gặp mặt mà thân thiết như tri kỷ.

Sài Gòn còn hiện lên trong tôi qua từng câu chữ đặc trưng - thứ ngôn ngữ mang đậm chất Nam Bộ. Giọng nói nhẹ nhàng như tiếng đàn, không sang trọng như Hà Nội, không trầm lắng như Huế, mà ngọt ngào như dòng nước phương Nam. Những bộ phim "Biệt động Sài Gòn", "Ván bài lật ngửa" hay trang văn Nguyễn Thi đã khắc sâu vào tâm trí tôi hình ảnh con người nơi đây: chân chất mà dũng cảm, bộc trực mà nghĩa tình.

Hơn hai mươi năm qua, Sài Gòn trong tôi vẫn là bức tranh đa sắc: một Sài Gòn hào hùng trong thước phim đen trắng, một Sài Gòn nghĩa tình qua lời kể bạn bè, và một Sài Gòn trong tưởng tượng - nhưng tôi tin là rất thật, bởi nó được vẽ nên từ những câu chuyện có thật.

Nguyễn Đình Ánh

Tôi rời quê hương ở cái tuổi đủ trưởng thành để nhớ, nhưng chưa đủ già để chỉ biết khóc thương quá khứ. Sài Gòn - nơi tôi lớn lên, nơi chứng kiến những năm tháng niên thiếu đầy mộng mơ, nước mắt và tiếng cười.

Những năm 60, Sài Gòn còn in dấu xe ngựa lóc cóc trên đường phố buổi sớm mai. Tiếng chuông nhà thờ vang vọng hòa cùng tiếng rao hàng rong, tiếng leng keng của những chiếc xe đạp cà rem. Mùa hè với hoa phượng đỏ rực, mùa mưa với những cơn mưa rào bất chợt tắm mát những hàng me già.

Chiến tranh ập đến, biến Sài Gòn hiền hòa thành nơi của những đêm giới nghiêm, vòng kẽm gai và hỏa châu. Thế hệ chúng tôi lớn lên giữa hai làn đạn, với tương lai mỏng manh như ngọn đèn trước gió.

Giờ đây trở lại, tôi như kẻ lạc loài trên chính quê hương mình. Sài Gòn xưa chỉ còn trong ký ức - một bức tranh đã phai màu theo năm tháng. Nhưng trong tim tôi, thành phố ấy mãi là người tình đầu, là vết son chói lọi không thể phai mờ.

Ph Ng

Lần đầu lên Sài Gòn thi đại học, tôi đã học bài học đầu tiên về tấm lòng người nơi đây. Hai chàng trai quê đói bụng sau buổi thi, ăn vội dĩa cơm sườn mà vẫn chưa đủ no. Thấy nải chuối trên bàn, tưởng miễn phí như trà đá, chúng tôi ăn ngấu nghiến. Khi tính tiền, bà chủ quán chỉ mỉm cười: "Chuối lần sau mới tính, giờ cứ ăn no mà thi cho tốt".

Những năm tháng mưu sinh trên đất Sài Gòn càng cho tôi thấm thía tính cách con người nơi đây. Có lần chở khách xích lô mà đuối sức giữa đường, không ngờ khách lại chính là tay đạp xe cừ khôi, vừa chở tôi về vừa trả tiền công hậu hĩnh. Người Sài Gòn là thế - luôn biết cách giúp đỡ mà không để ai phải ngượng ngùng.

Điều làm tôi cảm động nhất là những bình nước miễn phí trước hiên nhà, những tấm bảng chỉ đường hóm hỉnh, hay cách họ ân cần nhắc nhở khi thấy ai đó quên gạt chân chống xe. Dù thời gian trôi qua, cốt cách ấy vẫn còn nguyên trong những con người chân chất Sài Gòn.

Tôi không thể quên hình ảnh anh xích lô năm xưa, khi thấy bộ đồ tù của tôi, đã nói: "Lên đi thằng ông nội, tui chở về... Không tính tiền đâu". Câu nói ấy theo tôi suốt cả cuộc đời, như minh chứng cho tấm lòng bao dung của người Sài Gòn.

Huỳnh Hoàng Linh

Những năm tháng ở ngôi trường tạm bợ tại Thủ Đức đã khắc sâu vào tôi kỷ niệm về một Sài Gòn nghịch ngợm và đầy bí ẩn. Từ chú lao công với cây đàn accordion mê hoặc lũ học trò, đến vụ trốn chạy lãng mạn cùng con gái chủ tiệm cầm đồ - tất cả đều thấm đẫm chất Sài Gòn phóng khoáng.

Ngôi trường mới nằm giữa vùng đồng không mông quạnh, nơi dân địa phương thì thầm chuyện ma quái. Chúng tôi - lũ học trò hiếu động - biến nơi này thành sân chơi bất tận: nào đào khoai nướng, nào trộm dừa non, rồi cả những chuyến phiêu lưu trốn lên Sài Gòn bằng xe lửa. Thằng Dũng nhà giàu còn kịp mua chiếc mobylette xịn giữa chuyến đi, đúng chất dân Sài Gòn chính hiệu.

Nhưng ký ức ám ảnh nhất là những lần gặp 'người áo trắng' trong nhà vệ sinh lúc chạng vạng, và trận sét đánh kinh hoàng suýt nữa đã cướp đi mạng sống của lũ trẻ chúng tôi. Cả trường một phen hú vía, nhưng với lũ nhóc, đó lại thành chuyện ma quỷ ly kỳ để kể nhau nghe.

Những tháng ngày ấy, dù nghèo khó, nguy hiểm, nhưng tràn đầy niềm vui và bài học về tình người - một Sài Gòn không bao giờ có thể quên.

TRẦN PHỤNG HIỆP

Mỗi người bước qua đời ta đều để lại những bài học, và tôi sẽ bước tiếp hành trình ấy với tất cả sự can đảm.

Chiều Sài Gòn mưa rào, tôi chạy xe về trong mệt mỏi thì bất chợt thấy bóng hình quen thuộc. Một thoáng vội vàng đuổi theo, rồi lại mất dấu như số phận trêu ngươi. Một năm cố quên đi, chỉ cần thoáng thấy bóng dáng ấy, trái tim tôi lại đau nhói.

Trong quán cà phê góc phố, ly đen đắng hòa cùng giọt nước mắt lặng lẽ. Bài hát cũ vang lên: "Lạc đường giữa phố vắng một mình em" - lời ca như xé tan lớp vỏ bình yên tôi dày công xây đắp. Ký ức về người ấy ùa về: từ tờ giấy nhỏ ghi số điện thoại ngày đầu gặp gỡ, đến những lần hẹn hò bẽn lẽn, những phút ngại ngùng không dám nắm tay.

Mưa Sài Gòn lại rơi, giống như ngày chúng tôi chia tay. Tôi đã quá trẻ con để giữ lấy tình yêu, để giờ đây giữa lòng thành phố, tôi lạc mất người thương. Nhưng tôi học được rằng, mỗi người đến rồi đi đều để lại bài học. Tôi sẽ cất kỹ kỷ niệm về anh ở nơi sâu nhất trái tim, như cách tôi đã để anh lạc mất giữa Sài Gòn này.

Sưu tầm

Sài Gòn vẫn thế, chỉ có trái tim cậu đang gào thét trong bão tố. Tin nhắn "Tim tớ lại đau" khiến tôi lặng người. Thành phố này sao có thể tàn nhẫn với một trái tim yêu chân thành đến vậy?

Tôi im lặng để cậu được buồn, được đau, được trải qua nỗi niềm của riêng mình. Bức ảnh cậu gửi - bàn tay nắm chặt bàn tay trên chiếc xe máy cũ - chứa đựng cả bầu trời yêu thương mà giờ chỉ còn là kỷ niệm. Cậu từng yêu bằng cả tâm hồn: những chuyến dạo phố đêm, những bữa cơm trưa vội vã, những lần chải tóc cho người yêu...

"Nếu thấy người mình yêu hôn người khác, cậu sẽ làm gì?" - câu hỏi xé lòng ấy khiến tôi nghẹn ngào. Cậu đã chết lặng trong khoảnh khắc ấy, nhưng chẳng một lời oán trách. Cậu bảo sẽ chẳng thể yêu ai như đã yêu cô ấy, và tôi tin điều đó.

"Sài Gòn có bé như anh nghĩ không em?" - thành phố nhỏ bé mà sao lạc nhau là mất nhau mãi mãi. Sài Gòn ban ngày rực rỡ, đêm về lại khoét sâu những vết thương lòng. Thành phố tàn nhẫn khi tạo nên những ký ức đẹp để rồi bắt ta ôm nỗi nhớ khôn nguôi.

Nguồn: Chang

Mỗi người đều có giấc mơ riêng, và tôi - đứa trẻ quê nghèo - luôn ấp ủ giấc mơ mang tên Sài Gòn. Nơi ấy trong tâm trí tôi là miền đất hứa rực rỡ, qua lời kể của những người "mới ở trển về".

Mười tám tuổi, tôi đặt chân lên thành phố với ước mơ đổi đời. Sài Gòn đón tôi bằng ma trận đường phố và tiếng còi xe inh ỏi. Tôi dần hiểu "hoa lệ" nơi đây: hoa cho người giàu, lệ cho kẻ nghèo. Nhưng lệ ấy không chỉ là nỗi buồn, mà còn là niềm vui khi nhận được yêu thương.

Những ngày đói mòn đói mỏi, tôi sống nhờ vào tấm lòng bao dung của người Sài Gòn: bác chủ nhà cho khất tiền trọ, chị bán thức ăn dúi thêm thịt, chú cơm bình dân cho nợ cả tháng... Những con người ấy như mạch nước ngầm tưới mát giấc mơ tưởng đã khô héo của tôi.

Rồi Sài Gòn còn ban cho tôi tình yêu - người chồng cùng chung xuất phát điểm, cùng giấc mơ đổi đời. Từ khách trọ, tôi trở thành cư dân thành phố, không phải vì có hộ khẩu, mà vì nơi đây đã trở thành nhà.

Giờ đây, tiếng máy bay đêm không còn làm tôi khó chịu, mà trở thành âm thanh thân thuộc. Có những đêm về quê, tôi lại thao thức vì thiếu đi thứ âm thanh ồn ã mà ấm áp ấy.

Sài Gòn vẫn thế, vẫn dang rộng vòng tay đón những đứa trẻ mơ ước như tôi ngày nào.

- Sưu tầm -