Top 10 bài thơ xuất sắc của Bà Huyện Thanh Quan

Buổi chiều lữ khách

Chiều tà mơ màng, bóng hoàng hôn vương,
Tiếng ốc vọng xa lẫn trong trống đồn.
Gác mái, ngư phủ về làng xa thẳm,
Gõ sừng, người chăn trâu trở về thôn.
Ngàn mai gió thổi chim bay mỏi cánh,
Dặm liễu sương rơi khách bước vội vã.
Người ở lâu đài, kẻ đường xa lữ thứ,
Ai kể nổi nỗi buốt giá trong lòng?
Có bản ghi tên là Cảnh chiều hôm, Chiều hôm nhớ nhà.
Nguồn:

• Việt văn diễn giảng hậu bán thế kỷ XIX, Nguyễn Tường Phượng, Phan Văn Sách, Bùi Hữu Sung, Trường Nguyễn Khuyến, Hà Nội, 1953.
• Văn đàn bảo giám, Nhà xuất bản Văn học, 2004.

Cảnh đẹp Hương Sơn

Nam thiên đệ nhất cảnh đẹp ngời,
Thuyền nan đón khách mái chèo vơi.
Hai bên núi ngát hương thơm suối,
Bốn bề hoa ngàn thả bóng rơi.
Cửa Phật lơ thơ trên tầng đá,
Chùa tiên mênh mang khói hương trôi.
Tiếng "Nam vô" vang xa xua tục lụy,
Non nước Bồng Lai thuở ấy rồi!

Tức cảnh chiều thu

Tiếng tiêu thánh thót rơi từng giọt mưa,
Khen ai tài tình vẽ cảnh thu xưa.
Xanh mướt tán cổ thụ tròn như bóng,
Trắng ngần dòng sông lặng sóng mưa.
Bầu trời đất nước say men rượu cạn,
Túi thơ phong nguyệt nặng từng câu.
Cảnh đẹp cũng ưa người tinh ý,
Ngắm cảnh ai mà chẳng bồi hồi?

Nguồn:

• Việt văn diễn giảng hậu bán thế kỷ XIX, Nguyễn Tường Phượng, Phan Văn Sách, Bùi Hữu Sung, Trường Nguyễn Khuyến, Hà Nội, 1953.
• Văn đàn bảo giám, Nhà xuất bản Văn học, 2004.

Chùa Trấn Bắc

Trấn Bắc hành cung cỏ dãi dầu,
Khách qua nơi ấy bỗng chạnh đau.
Mấy toà sen thoảng mùi hương ngự,
Năm thức mây phong nét áo chầu.
Sóng phế hưng dội vang nhịp rộn,
Chuông kim cổ vọng lắng mau.
Người xưa, cảnh cũ giờ đâu tá?
Chỉ thấy lòng ngẩn ngơ lũ trọc đầu!

Nguồn:

• Việt Nam thi văn hợp tuyển, Dương Quảng Hàm, Bộ Quốc gia Giáo dục xuất bản, Hà Nội, 1951.
• Việt văn diễn giảng hậu bán thế kỷ XIX, Nguyễn Tường Phượng, Phan Văn Sách, Bùi Hữu Sung, Trường Nguyễn Khuyến, Hà Nội, 1953.
• Văn đàn bảo giám, Nhà xuất bản Văn học, 2004.

Song nữ tế tế thái thuỷ văn

Trước sàng linh lặng than khóc rưng rưng:
Trăm năm chưa mãn, mẹ vội lên cõi Phật, con bơ vơ chẳng gặp mẹ đâu,
Ơn chín chữ chẳng đền, khắp trời con tìm mà mẹ không thấy.
Mẹ ơi, mẹ đã xa!
Con nặng tình thương thiết tha, sao nỡ lìa,
Nhớ mẹ, nỗi niềm xưa cũ khôn nguôi, xiết kể không dứt.
Duyên hợp trời ban, nghe theo lời mẹ từ thuở mười chín,
Từng ngày theo dấu mẹ khắp nẻo đường trần.
Sanh thành bảy tám lần đã trải qua,
Lá sân chi lại như dòng họ Tạ bao đời.
Từ nhân thấm đượm tiếng thơm danh gia,
Đường thanh lịch cũng thấm đượm hương đời.
Ba kỷ chưa trọn lời nguyền giai lão,
Buồng hung từng gió mưa tủi sầu,
Năm mươi năm chưa hết kiếp phù sinh,
Chồi liễu bỗng phủ sương chiều tà.
Ôi!
Lá rụng ngàn xuân,
Mây lồng núi đỉnh.
Trên tiên cảnh có tiếng báo tin,
Chim thanh bay rước mẹ đi cho trọn nghĩa thanh tao,
Dưới trần dù cưu dạ từ, tìm đâu ơn non bể đền đáp.
Núm đồng nghiêng, tiếng chuông rè khó cấm,
Chùm quả nặng, cành lá cũng chẳng nâng nổi.
Biết có một trai là đủ, nhưng mây bay hạc lánh, phải dựa vào hàng tôn quý,
Biết mười gái chưa đủ, thuyền đầy quả mãn, sự tương trợ chỉ nhờ tay nữ tế.
Ngày nay:
Nhân tiết hạ thiên,
Lâm tuần đoan ngọ.
Gọi là bát nước điển hương, lòng thành kính dâng lên trong lễ tế này.

Tiêu đề bài là văn tế của hai chàng rể tế mẹ vợ, viết bằng chữ Nôm, lưu trong Quốc phong ngẫu vịnh (ký hiệu VHv.2248), bảo tồn tại Thư viện Hán Nôm.

Nguồn: Vũ Thanh Hằng, “Một bài văn tế bằng chữ Nôm,” Tạp chí Hán Nôm, số 1/1990

Đền Trấn Võ

Chiều xuân êm dịu đến Trấn đài,
Lòng nhẹ nhàng không vướng chút trần ai.
Ba hồi chiêu mộ, tiếng chuông dậy sóng,
Một vùng tang thương, nước trời lẫn lộn.
Bể ái ngàn trùng không thể tát cạn,
Nguồn ân sâu thẳm khó vơi bớt.
Nào biết cực lạc ở đâu xa?
Cực lạc đây, chín rõ mười vàng.

Cảnh Thu

Nhẹ nhàng tiếng tầu tiêu rơi giọt sương,

Ngợi khen ai tài vẽ cảnh thu sương,

Cổ thụ xanh um, tán lá xòe tròn,

Dòng sông phẳng lặng trắng xóa mênh mông.

Giang sơn dốc nghiêng, men rượu say say,

Túi thơ nặng trĩu, trăng phong bay bay,

Cảnh sắc cũng mến người, ắt có lý,

Thấy cảnh ai nỡ chẳng ngẩn ngơ say.

Nguồn:

• Nguyễn Tường Phượng, Phan Văn Sách, Bùi Hữu Sủng, Việt văn diễn giảng hậu bán thế kỷ XIX, Trường Nguyễn Khuyến xuất bản, Hà Nội, 1953.
• Văn đàn bảo giám, NXB Văn học, 2004.

Qua đèo Ngang

Bước chân qua đèo Ngang bóng chiều tà,

Cỏ cây xen đá, lá phủ hoa hoa.

Lom khom dưới núi, người tiều vài chú,

Lác đác bên sông, nhà rợ thấp xa.

Nhớ nước xót lòng, con cuốc kêu mãi,

Thương nhà mỏi miệng, tiếng da da rầu.

Dừng chân đứng lại: trời, non, nước rộng,

Một mảnh tình riêng, ta với ta.

Nguồn:

• Việt văn diễn giảng hậu bán thế kỷ XIX, Nguyễn Tường Phượng, Phan Văn Sách, Bùi Hữu Sung, Trường Nguyễn Khuyến xuất bản, Hà Nội, 1953.
• Văn đàn bảo giám, NXB Văn học, 2004.
• Thử bàn về vấn đề phiên Nôm, Nguyễn Ngọc San, Hội nghị Quốc tế về chữ Nôm, 11-2004.

Thăng Long hoài cổ

Tạo hóa dựng nên cuộc vui chơi,

Đến nay thoáng chốc mấy thu trời.

Lối cũ xe ngựa vang hồn thu,

Nền lâu đài bóng tịch dương soi.

Đá vẫn trơ gan với thời gian,

Nước vẫn chau mặt chịu tang thương.

Nghìn năm gương cũ soi kim cổ,

Cảnh xưa người cũ buồn đoạn trường.

Có bản chép tiêu đề là "Hoài cổ".

Nguồn:

• Việt văn diễn giảng hậu bán thế kỷ XIX, Nguyễn Tường Phượng, Phan Văn Sách, Bùi Hữu Sung, Trường Nguyễn Khuyến xuất bản, Hà Nội, 1953.
• Văn đàn bảo giám, NXB Văn học, 2004.

Chiều hôm nhớ nhà

Ánh vàng phủ non tây bóng tà chiều,
Ngọn cỏ rung rinh, tuyết lấm hoa li ti.
Ngàn mai lác đác, chim tìm tổ ấm,
Dặm liễu buồn bã, khách nhớ quê nhà.
Còi mục vang vọng dưới trăng miền khoáng dã,
Chài lưới tung gió giữa bãi cát bình yên.
Lòng quê xa cách, bước chân ngao ngán,
Mấy ai chung tình có thấu nỗi niềm?

Tiêu đề trong "Văn đàn bảo giám" ghi là "Nhớ nhà".

Nguồn:

• Việt Nam thi văn hợp tuyển, Dương Quảng Hàm, Bộ Quốc gia Giáo dục xuất bản, Hà Nội, 1951.
• Việt văn diễn giảng hậu bán thế kỷ XIX, Nguyễn Tường Phượng, Phan Văn Sách, Bùi Hữu Sung, Trường Nguyễn Khuyến xuất bản, Hà Nội, 1953.
• Văn đàn bảo giám, NXB Văn học, 2004.