Top 10 bài văn cảm nhận khổ thơ đầu và cuối trong bài thơ "Đoàn thuyền đánh cá" của Huy Cận (lớp 9) sâu sắc nhất

Sau năm 1945, văn học Việt Nam bước sang thời kỳ văn chương cách mạng, mang âm hưởng tráng ca anh hùng, cổ vũ tinh thần chiến đấu và kiến thiết quê hương. Từ nỗi sầu cô tịch thời Thơ Mới, Huy Cận chuyển mình, mang đến những vần thơ ngợi ca thiên nhiên, con người lao động. "Đoàn thuyền đánh cá" là minh chứng tiêu biểu, vẽ nên bức tranh rộng mở của biển khơi và tinh thần lao động hăng say. Hai khổ thơ đầu và cuối như hai mảnh ghép của vòng tuần hoàn thời gian: lúc bắt đầu ra khơi và khi trở về đầy thắng lợi.

Ra đời sau chuyến đi thực tế tới vùng mỏ Quảng Ninh, bài thơ như tấm gương phản chiếu cuộc sống lao động miệt mài của ngư dân giữa không gian biển cả. Huy Cận tô điểm vẻ đẹp rực rỡ của tự nhiên kết hợp hình ảnh con người đầy lạc quan, phấn chấn trong công cuộc xây dựng đất nước. Khổ thơ đầu là cảnh đoàn thuyền nhổ neo lúc hoàng hôn, khổ thơ cuối là hình ảnh trở về rạng rỡ trong bình minh. Những hình ảnh lặp lại giữa hai khổ thơ gợi suy tưởng về vòng quay không ngừng của vũ trụ và đời sống lao động. Biển cả, hoàng hôn, bình minh - tất cả hòa quyện, nâng bước con người trong hành trình dựng xây Tổ quốc.

"Mặt trời xuống biển như hòn lửa
Sóng đã cài then, đêm sập cửa
Đoàn thuyền đánh cá lại ra khơi
Câu hát căng buồm cùng gió khơi"

Thiên nhiên bao la trở thành sân khấu lớn cho đoàn thuyền xuất phát. Hình ảnh mặt trời lặn rực rỡ, ví như hòn lửa cháy đỏ giữa biển khơi. "Sóng cài then", "đêm sập cửa" - những liên tưởng tinh tế biến vũ trụ thành mái nhà, nơi người dân chài ra vào trong nhịp sống thường nhật. Khi mọi vật nghỉ ngơi, đoàn người lại bắt đầu công việc, với câu hát bay lên như lời ca của sự sống, là động lực cho con thuyền căng buồm vượt sóng. Hình ảnh con người được nâng tầm, ngang hàng với thiên nhiên, là chủ thể chứ không bị thiên nhiên chi phối.

Chất liệu nghệ thuật đậm đặc trong từng câu chữ: hình ảnh hùng vĩ, ngôn ngữ giàu nhạc tính, phép ẩn dụ sâu sắc. Không gian từ hoàng hôn sang đêm được khắc họa bằng những nét chấm phá đầy thi vị, nơi con người không hề bé nhỏ mà sánh vai cùng biển trời bao la.

"Câu hát căng buồm với gió khơi
Đoàn thuyền chạy đua cùng mặt trời
Mặt trời đội biển nhô màu mới
Mắt cá huy hoàng muôn dặm phơi"

Khúc hát lặp lại là lời ca khải hoàn. Không còn là niềm mong mỏi, giờ đây là tiếng reo mừng chiến thắng. Mặt trời không còn lặn xuống mà "đội biển nhô màu mới", báo hiệu ngày mới sinh sôi và tràn đầy hy vọng. "Mắt cá huy hoàng muôn dặm phơi" – hình ảnh đầy kiêu hãnh, kết tinh thành quả lao động. Cá nhiều, biển êm, trời sáng - ba biểu tượng cho cuộc sống ấm no, trù phú. Những người dân chài như tráng sĩ trở về, tay lưới nặng trĩu chiến công, ghi dấu nét đẹp của lao động chân chính.

"Đoàn thuyền chạy đua cùng mặt trời" – câu thơ rực sáng, đưa con người vươn tới tầm vóc vũ trụ. Mặt trời, nguồn sống của muôn loài, giờ đây là bạn đồng hành của con người trong hành trình dựng xây tương lai. Giọng thơ mạnh mẽ, đầy tự hào, dường như không tồn tại sự nhỏ bé, e dè. Những người lao động ấy không chỉ làm chủ đại dương mà còn làm chủ vận mệnh, luôn hướng về phía trước, như chính đất nước Việt Nam sau chiến tranh đang từng bước đổi mới và vươn lên.

Với nghệ thuật tương phản và lặp lại, bài thơ tạo nên sự cộng hưởng đầy tinh tế giữa không gian và thời gian. Dù sử dụng cùng hình ảnh, nhưng mỗi khổ thơ mang sắc thái và ý nghĩa khác biệt, khiến người đọc cảm nhận được sự sống động, lạc quan và ý chí bền bỉ của con người trong hành trình chinh phục thiên nhiên và xây dựng Tổ quốc.

“Đoàn thuyền đánh cá” là một thi phẩm tiêu biểu trong giai đoạn sau Cách mạng tháng Tám, phản ánh vẻ đẹp thiên nhiên và con người Việt Nam trong công cuộc lao động mới. Huy Cận đã dùng vần thơ rực rỡ để thổi hồn vào cuộc sống trên biển cả, biểu tượng cho niềm tin và lòng yêu quê hương nồng nàn. Hai khổ thơ đầu và cuối là điểm nhấn đặc sắc, phản ánh rõ nét tinh thần của bài thơ.

Hình ảnh “mặt trời xuống biển như hòn lửa” hiện lên đầy ấn tượng – một phép so sánh thi vị giữa khối lửa rực hồng và cảnh chiều buông trên biển cả. Sự sống dường như rút về phía chân trời, nhường chỗ cho bóng tối bao phủ không gian. Những động từ như “cài”, “sập” được nhân hoá sinh động, như khép lại một ngày dài của vũ trụ bao la:

“Sóng đã cài then, đêm sập cửa.”

Chính trong khoảnh khắc thiên nhiên nghỉ ngơi ấy, con người bắt đầu hành trình mới giữa biển khơi:

“Đoàn thuyền đánh cá lại ra khơi.”

Tiếng hát của người lao động hoà vào gió biển, cùng nhau nâng cánh buồm căng gió ra khơi. Hình ảnh “câu hát căng buồm cùng gió khơi” là biểu tượng cho tinh thần lao động tràn đầy hứng khởi, cho khát vọng chinh phục thiên nhiên.

Điệp lại ở khổ cuối, vẫn là hình ảnh câu hát ấy, nhưng mang sắc thái tươi mới hơn – đó là bản ca chiến thắng sau một đêm lao động miệt mài. Đoàn thuyền trở về không chỉ trong ánh sáng của mặt trời mà còn trong ánh hào quang của thành quả lao động:

“Đoàn thuyền chạy đua cùng mặt trời
Mặt trời đội biển nhô màu mới
Mắt cá huy hoàng muôn dặm phơi.”

Sự vận động từ hoàng hôn đến bình minh như một chu kỳ vĩnh cửu của thiên nhiên và con người. Trên nền trời sáng rực, muôn vạn mắt cá ánh lên như những mặt trời nhỏ – biểu tượng cho sự no đủ và hạnh phúc. Đoàn thuyền trở về trong niềm vui chan hoà, thể hiện một niềm tin rạng rỡ vào tương lai tươi sáng của quê hương, đất nước.

Sau năm 1945, văn học Việt Nam bước vào thời kỳ cách mạng, thấm đẫm tinh thần sử thi hào hùng, tạo động lực mạnh mẽ cho công cuộc đấu tranh và dựng xây đất nước. Thoát khỏi nỗi u hoài của Thơ mới, Huy Cận mang đến một luồng sinh khí tươi sáng, phấn khởi qua hình ảnh thiên nhiên và con người cần mẫn trong công cuộc kiến thiết. “Đoàn thuyền đánh cá” là tác phẩm đánh dấu bước chuyển cảm hứng ấy, bắt nguồn từ vẻ đẹp của biển cả và tinh thần lao động rộn ràng nơi miền duyên hải. Hai khổ thơ đầu và cuối tạo nên vòng tròn kết nối, mở ra hành trình ra khơi và trở về đầy ấn tượng.

Bài thơ ra đời sau chuyến đi thực tế của nhà thơ tới vùng mỏ Quảng Ninh, được ví như bức tranh sống động, ghi lại hình ảnh đoàn thuyền vươn khơi giữa màn đêm sâu thẳm. Trên nền trời rộng lớn, ánh nhìn thi sĩ lắng đọng niềm tin và tự hào về con người lao động, những người làm chủ đại dương mênh mông. Khổ đầu là lúc thuyền ra khơi trong hoàng hôn, khổ cuối là khoảnh khắc rạng rỡ trở về. Cảnh tượng lặp lại thể hiện vòng tuần hoàn của thời gian và công việc, nơi con người đồng hành cùng vũ trụ để kiến tạo cuộc sống.

Mở đầu bằng cảnh hoàng hôn rực rỡ:

"Mặt trời xuống biển như hòn lửa
Sóng đã cài then, đêm sập cửa
Đoàn thuyền đánh cá lại ra khơi,
Câu hát căng buồm cùng gió khơi".

Hình ảnh mặt trời rực đỏ được ví như “hòn lửa”, gợi cảm giác ấm nóng và tráng lệ, khắc họa ranh giới giữa ngày và đêm một cách đầy nghệ thuật. Biển như ngôi nhà thân thuộc của người dân chài, với “sóng cài then” và “đêm sập cửa” biểu trưng cho sự yên ả, chuẩn bị cho giấc ngủ sâu. Trong khi thiên nhiên nghỉ ngơi, con người lại bắt đầu hành trình chinh phục đại dương. “Đoàn thuyền đánh cá” là hình ảnh ẩn dụ cho sức sống tràn trề, niềm tin mạnh mẽ của người lao động. Họ hát vang giữa trời biển bao la, câu hát ấy không chỉ tiếp sức cho hành trình mà còn sánh ngang cùng vũ trụ rộng lớn.

Với hình ảnh thơ giàu tính biểu cảm, khổ thơ khắc họa sự hòa quyện kỳ diệu giữa con người và thiên nhiên. Thiên nhiên không còn là phông nền đơn thuần, mà là bạn đồng hành của con người, nâng đỡ và tiếp sức cho hành trình lao động vẻ vang. Cảnh ra khơi được miêu tả như một bản anh hùng ca, nơi con người không nhỏ bé mà đầy oai phong, sánh bước cùng trời đất.

Khổ thơ cuối lặp lại nhịp điệu hân hoan, nhưng giờ là khi đoàn thuyền trở về với thắng lợi hiển hách:

"Câu hát căng buồm với gió khơi
Đoàn thuyền chạy đua cùng mặt trời
Mặt trời đội biển nhô màu mới
Mắt cá huy hoàng muôn dặm phơi".

Câu hát của người dân chài vang lên như khúc khải hoàn. Ánh bình minh xuất hiện thay cho hoàng hôn, đánh dấu một ngày mới ngập tràn sinh khí. “Mặt trời đội biển” biểu trưng cho sức sống mãnh liệt và niềm hy vọng. “Mắt cá huy hoàng” không chỉ nói về thành quả lao động mà còn phản chiếu khát vọng sống no đủ, sung túc. Hình ảnh con người lao động hiện lên như những tráng sĩ về từ trận tuyến, hiên ngang và rạng ngời giữa thiên nhiên.

Đặc sắc nghệ thuật bài thơ nằm ở hình ảnh “Đoàn thuyền chạy đua cùng mặt trời”, nâng tầm con người ngang hàng với vũ trụ. Giọng điệu thơ từ đầu đến cuối tràn ngập niềm tự hào, khắc họa vẻ đẹp lao động, tinh thần bất khuất và ý chí dựng xây đất nước. Người dân chài – biểu tượng cho con người Việt Nam thời kỳ mới, luôn hướng về ánh sáng, vững vàng giữa cuộc sống đổi thay.

Với hình ảnh lặp lại ở khổ đầu và cuối, “Đoàn thuyền đánh cá” không chỉ là bức tranh hoành tráng về biển khơi mà còn là lời ca hào hùng tôn vinh người lao động. Không gian, thời gian và con người tạo nên một chỉnh thể thống nhất, giàu cảm hứng và đầy ý nghĩa. Bài thơ là minh chứng cho hồn thơ Huy Cận sau Cách mạng – khỏe khoắn, giàu sức sống và đầy tin tưởng vào tương lai đất nước.

Huy Cận, cây bút thi ca tiêu biểu của thơ hiện đại Việt Nam, đã để lại dấu ấn sâu sắc qua bài thơ “Đoàn thuyền đánh cá” sáng tác năm 1958 trong chuyến đi thực tế tại Hòn Gai – Quảng Ninh, được in trong tập thơ “Trời mỗi ngày lại sáng”. Thi phẩm là khúc ca hào sảng, là bản giao hưởng tráng lệ của thiên nhiên và con người lao động giữa biển cả mênh mông. Qua khổ thơ đầu và cuối, bài thơ thể hiện rõ niềm tin yêu, niềm kiêu hãnh của nhà thơ trước Tổ quốc đang thay da đổi thịt.

Ra đời trong giai đoạn miền Bắc bước vào công cuộc xây dựng xã hội chủ nghĩa, bài thơ mang âm hưởng khoẻ khoắn, dồi dào sức sống, là minh chứng cho sự chuyển biến sâu sắc trong cảm hứng nghệ thuật của Huy Cận. Nếu trước cách mạng, thiên nhiên trong thơ ông thường mênh mang, lạnh lẽo, khiến con người trở nên nhỏ bé, thì ở đây, vũ trụ trở nên gần gũi, thân thiết và là nơi con người làm chủ, đầy tự tin và mạnh mẽ. Ngay khổ đầu tiên, ta bắt gặp hình ảnh đoàn thuyền ra khơi giữa lúc hoàng hôn buông xuống.

Mặt trời xuống biển như hòn lửa
Sóng đã cài then đêm sập cửa

Hình ảnh mặt trời được ví như hòn lửa khổng lồ lặn xuống biển sâu là một sáng tạo thi vị, khiến cảnh hoàng hôn trở nên kỳ vĩ, rực rỡ và đầy tính sử thi. Khác với vẻ u buồn trong thơ tiền chiến, thiên nhiên ở đây bừng sáng và sống động. “Sóng đã cài then đêm sập cửa” – một phép nhân hoá tài tình biến màn đêm thành căn nhà khổng lồ, nơi con người và thiên nhiên sống chan hoà. Trong khi vũ trụ nghỉ ngơi, con người lại bắt đầu cuộc mưu sinh bằng khúc hát lao động đầy khí thế:

Đoàn thuyền đánh cá lại ra khơi
Câu hát căng buồm cùng gió khơi

Đó là hình ảnh tập thể vững chãi, khí thế ra khơi không phải đơn độc mà là một sức mạnh đoàn kết, chan chứa niềm tin. Tiếng hát không chỉ là âm thanh của niềm vui mà còn là linh hồn của cuộc sống mới, là khúc nhạc cổ vũ tinh thần lao động bền bỉ.

Khi bình minh ló rạng, đoàn thuyền trở về trong niềm vui chiến thắng:

Câu hát căng buồm cùng gió khơi
Đoàn thuyền chạy đua cùng mặt trời

Tiếng hát vẫn vang vọng, như một sợi chỉ đỏ xuyên suốt bài thơ. Hình ảnh “đoàn thuyền chạy đua cùng mặt trời” thể hiện sức sống dồi dào, sự khẩn trương nhưng đầy chủ động của người lao động. Tư thế con người được nâng lên tầm vũ trụ, vươn mình mạnh mẽ làm chủ thời gian, làm chủ biển cả.

Mặt trời đội biển nhô màu mới
Mắt cá huy hoàng muôn dặm phơi

Hình ảnh thơ cuối bài là một tuyệt tác. Mặt trời hiện lên như thần mặt trời đội biển, mang đến ánh sáng và hy vọng. “Mắt cá huy hoàng” không chỉ biểu trưng cho thành quả lao động mà còn là biểu tượng cho cuộc sống mới rực rỡ, trọn vẹn, vươn tới tương lai tươi sáng.

Với giọng điệu mạnh mẽ, giàu hình ảnh và cảm xúc, bài thơ là khúc ca ca ngợi thiên nhiên, con người lao động và Tổ quốc thân yêu. Huy Cận bằng bút pháp lãng mạn và trí tưởng tượng phong phú đã thêu dệt nên bức tranh lao động kỳ vĩ, tràn ngập ánh sáng, âm thanh và khí thế thời đại. “Đoàn thuyền đánh cá” không chỉ là một bài thơ – đó là bản anh hùng ca ca ngợi sức sống mới đang bừng nở khắp đất trời.

Huy Cận, cây bút sáng giá của phong trào Thơ mới, từng mang đến những thi phẩm thấm đẫm nỗi sầu vũ trụ. Nhưng kể từ sau Cách mạng, thơ ông như bừng lên sức sống mới, ấm nồng hơi thở của đời thường. "Đoàn thuyền đánh cá" là bản hòa ca ngợi ca niềm vui và sự say mê của người lao động giữa biển cả bao la. Đọc bài thơ, ta như cảm nhận được niềm vui sống, và hình ảnh mặt trời in đậm trong tâm trí người đọc.

“Mặt trời xuống biển như hòn lửa
Sóng đã cài then, đêm sập cửa.
Đoàn thuyền đánh cá lại ra khơi,
Câu hát căng buồm cùng gió khơi.”

Ngay khổ thơ đầu, chất lãng mạn và hào sảng đã vang lên như nhịp sóng vỗ rì rào. Mặt trời lặn xuống đại dương – một cảnh hoàng hôn tuyệt đẹp được khắc họa bằng phép so sánh tài tình. Biện pháp nhân hóa “sóng đã cài then, đêm sập cửa” khiến khung cảnh như bức tranh kỳ vĩ, nơi đất trời bao la hóa thành ngôi nhà thân thuộc, ấm áp. Trong thời khắc thiên nhiên nghỉ ngơi, con người lại khởi đầu một ngày lao động mới với đoàn thuyền đồng lòng ra khơi, thể hiện sức mạnh cộng đồng và niềm hân hoan mãnh liệt. Từ “lại” khẳng định chu kỳ đều đặn và bền bỉ, mang theo khúc hát lên đường dào dạt sinh lực.

“Câu hát căng buồm với gió khơi,
Đoàn thuyền chạy đua cùng mặt trời.
Mặt trời đội biển nhô màu mới,
Mắt cá huy hoàng muôn dặm phơi.”

Khổ cuối như tiếng hát khải hoàn sau một đêm lao động vất vả. Cấu trúc lặp tạo sự liền mạch đầy hứng khởi. Hình ảnh con thuyền và mặt trời được nhân hóa, cùng “chạy đua” thể hiện sự nỗ lực hết mình để về bến kịp lúc bình minh. “Mắt cá huy hoàng” – ánh sáng từ khoang thuyền chứa đầy cá như niềm tự hào của người lao động về thành quả xứng đáng. Từ đầu đến cuối, bài thơ là bản anh hùng ca lao động hân hoan và tràn đầy sức sống, minh chứng cho tài hoa thi vị và cảm xúc sâu sắc của Huy Cận.

Huy Cận (1919–2005) là một trong những thi sĩ tiêu biểu của phong trào Thơ mới. Trước Cách mạng, ông thường gửi gắm hồn thơ vào vũ trụ bao la đầy nỗi buồn man mác. Sau Cách mạng, dòng thơ ông trở nên tràn đầy sinh khí, hướng về đất nước, con người với niềm tự hào dào dạt. Bài thơ “Đoàn thuyền đánh cá”, sáng tác năm 1958 sau chuyến đi thực tế tại vùng mỏ Hạ Long, là một khúc tráng ca hùng tráng về thiên nhiên hùng vĩ và tinh thần lao động phơi phới. Đặc biệt, khổ 1 và khổ 2 chứa đựng cảm xúc lãng mạn và lý tưởng cao đẹp.

Bài thơ mở ra trong dòng chảy thời gian từ hoàng hôn, đêm trăng cho đến bình minh – mỗi khung cảnh là một biểu tượng cho hành trình lao động hào hùng của con người thời đại mới.

Ngay khổ thơ đầu, thiên nhiên vào đêm hiện lên lung linh huyền ảo dưới con mắt giàu tưởng tượng và bàn tay điêu luyện của nhà thơ:

“Mặt trời xuống biển như hòn lửa
Sóng đã cài then, đêm sập cửa”

Phép so sánh và nhân hóa được vận dụng một cách nhuần nhuyễn: hoàng hôn không còn là nỗi buồn ảm đạm mà rực rỡ như hòn lửa lớn; màn đêm buông xuống được ví như cánh cửa vũ trụ đóng lại. Thiên nhiên như một mái nhà lớn thân thuộc, nơi con người bước đi giữa biển đêm vẫn thấy gần gũi, an yên. Trong khi trời đất nghỉ ngơi, đoàn thuyền lại bắt đầu ngày mới với sức mạnh tập thể, thể hiện một guồng quay lao động ổn định, đầy khí thế và hào hứng:

“Đoàn thuyền đánh cá lại ra khơi”

Không phải những chiếc thuyền lẻ loi, mà là cả đoàn thuyền lớn mạnh, phối hợp hài hòa giữa gió khơi, buồm căng và tiếng hát rộn ràng. Sự kết nối đó mang lại vẻ đẹp lãng mạn và hiện thực của một thế hệ lao động mới tràn đầy khát vọng. Câu hát không chỉ là âm thanh, mà còn là tâm hồn, là ước nguyện yên bình, là niềm tin vào một chuyến ra khơi thắng lợi.

“Hát rằng cá bạc biển Đông lặng
Cá thu biển Đông như đoàn thoi
Đêm ngày dệt biển muôn luồng sáng
Đến dệt lưới ta, đoàn cá ơi”

Khổ thơ thứ hai mở ra một thế giới đầy ánh sáng và hình ảnh lộng lẫy. “Cá bạc” không chỉ nói về số lượng, mà còn ẩn chứa sự trân quý, giàu có của biển cả. “Cá thu” được ví như “đoàn thoi”, ánh lên từ thực tế thân quen khi cá thu ánh trăng lướt nhanh trên mặt nước. Biển cả trở thành tấm vải khổng lồ, nơi những con cá đan dệt nên ánh sáng và thành quả. Hình ảnh “đến dệt lưới ta” với từ “ta” vang lên đầy tự hào, khẳng định một cái tôi tập thể mạnh mẽ, hòa mình trong khúc ca lao động giữa vũ trụ. Tất cả tạo nên một bản giao hưởng đầy lãng mạn, vang vọng niềm tin và sự gắn kết giữa con người với thiên nhiên.

Tóm lại, bằng cảm hứng trữ tình bay bổng, nghệ thuật liên tưởng phong phú và nhịp điệu thơ rộn ràng, hai khổ thơ đầu trong bài “Đoàn thuyền đánh cá” của Huy Cận đã khắc họa vẻ đẹp kỳ vĩ của biển cả và sức sống mạnh mẽ của con người lao động. Qua đó, tác phẩm không chỉ là một bài thơ, mà còn là lời mời gọi đồng hành cùng nhân dân dựng xây Tổ quốc tươi đẹp hơn từng ngày.

Bài thơ “Đoàn thuyền đánh cá” của Huy Cận là một khối thống nhất trọn vẹn, cảm xúc trong thơ theo dòng chảy của chuyến ra khơi – từ lúc mặt trời lặn đến khi bình minh hé rạng. Khác với mọi sinh hoạt thường nhật trên đất liền, hành trình này diễn ra trong khoảng thời gian giao hòa giữa ngày và đêm. Nếu bài thơ là bản tráng ca tôn vinh lao động tập thể và người lao động trên biển, thì khổ thơ mở đầu như một khúc hát lên đường, còn khổ kết lại vang lên lời ca khải hoàn khi đoàn thuyền trở về sau một đêm lao động hăng say và thành công rực rỡ.

Khởi đầu bài thơ là lời ca hào hứng, náo nức của những người lao động trên đại dương bao la:

“Mặt trời xuống biển như hòn lửa
Sóng đã cài then, đêm sập cửa.
Đoàn thuyền đánh cá lại ra khơi,
Câu hát căng buồm cùng gió khơi.”

Hai câu mở đầu khắc họa khoảnh khắc xuất phát với hình ảnh tráng lệ và giàu sức sống. Thiên nhiên được nhân hóa, so sánh: biển lúc hoàng hôn như một ngôi nhà lớn đang đóng cửa nghỉ ngơi, nhưng đó cũng là lúc dân chài bắt đầu công việc với câu hát căng buồm, xuôi theo gió khơi. Tâm trạng háo hức, tự hào về biển quê hương giàu đẹp hiện rõ trong từng âm vang của bài hát. Sự hòa quyện giữa cánh buồm, gió biển và câu hát tạo nên một không gian vừa chân thực vừa mơ mộng, tràn đầy niềm tin và hy vọng. Niềm hứng khởi khi ra khơi sẽ được đền đáp bằng chiến lợi phẩm đầy khoang lúc trở về.

“Câu hát căng buồm với gió khơi,
Đoàn thuyền chạy đua cùng mặt trời.
Mặt trời đội biển nhô màu mới
Mắt cá huy hoàng muôn dặm phơi.”

Khổ thơ cuối như một điểm chấm hoàn chỉnh cho hành trình, đánh dấu thời điểm trở về. Nếu lúc bắt đầu là mặt trời lặn đỏ rực như hòn lửa, thì lúc kết thúc là bình minh với sắc màu mới, mở ra một ngày mới. Đoàn thuyền đầy ắp cá tươi, buồm giương phẳng lặng như đang đua tranh với ánh mặt trời rạng rỡ, vẽ nên bức tranh biển cả rực rỡ và tráng lệ. Tiếng hát trở về vang lên như khúc ca chiến thắng, niềm vui chiến công sau một đêm lao động cần mẫn. Sự lặp lại âm hưởng lạc quan, yêu đời xuyên suốt bài thơ là minh chứng cho tinh thần hăng say, niềm tự hào sâu sắc của người lao động biển.

Hai khổ thơ mở đầu và kết thúc nổi bật nhất trong bài thơ, tạo nên vòng tròn thời gian – không gian hoàn chỉnh, phản chiếu niềm vui, khí thế lao động không chỉ của ngư dân mà còn là cảm xúc của nhà thơ trước thiên nhiên bao la và cuộc sống đầy sức sống của đất trời.

Bài thơ "Tiểu đội xe không kính" là bản hùng ca về lòng dũng cảm, ý chí kiên cường cùng tình yêu thiết tha dành cho miền Nam thân yêu. Trong khi đó, "Đoàn thuyền đánh cá" là khúc tráng ca ca ngợi sức lao động cần mẫn của con người trong quá trình xây dựng xã hội chủ nghĩa ở miền Bắc sau giải phóng.

Những khổ thơ đầu miêu tả chuyến hành trình đánh cá đầy thử thách nhưng tràn ngập niềm vui, hòa cùng cảnh sắc thiên nhiên tươi đẹp và không khí thi đua sôi nổi. Đến khổ thơ cuối, tác giả mô tả cảnh đoàn thuyền trở về trong ánh bình minh rạng rỡ:

"Câu hát căng buồm với gió khơi,
Đoàn thuyền chạy đua cùng mặt trời.
Mặt trời đội biển nhô màu mới,
Mắt cá huy hoàng muôn dặm phơi."

Huy Cận sử dụng thủ pháp đầu cuối tương ứng khi câu đầu của khổ cuối lặp lại câu cuối của khổ đầu, tạo nên điệp khúc vững chãi cho toàn bài. Câu hát theo chân người dân chài xuyên suốt hành trình với tinh thần lạc quan, tin tưởng và vui mừng, nhấn mạnh niềm vui lao động làm giàu cho quê hương đất nước.

Đoàn thuyền trở về trong tiếng hát hân hoan, với khoang thuyền đầy ắp cá, dũng mãnh "chạy đua cùng mặt trời" tranh thủ từng khoảnh khắc lao động. Hình ảnh đoàn thuyền ngang tầm với vũ trụ là phép hoán dụ biểu tượng cho con người trong tư thế sánh ngang cùng thiên nhiên rộng lớn. Trong cuộc đua ấy, con người đã chiến thắng. Khi "mặt trời đội biển nhô màu mới", thì "mắt cá huy hoàng muôn dặm phơi" cũng rực rỡ theo.

"Mặt trời đội biển nhô màu mới" là hình ảnh nhân hóa vẻ đẹp ngày mới như huyền thoại rực rỡ. Đây không phải mặt trời thiên nhiên thông thường mà là mặt trời lung linh từ muôn mắt cá dưới ánh bình minh, gợi lên không khí thần thoại và bản hùng ca lao động.

Câu kết tỏa sáng niềm vui thành quả lao động, muôn mắt cá như muôn mặt trời rực rỡ, tô điểm thêm bức tranh trời biển quê hương. Đó là niềm vui chiến thắng, thành quả đầy đủ của mùa tôm cá và vinh quang giản dị của người lao động.

Qua khổ thơ, ta thấy hình ảnh thuyền và người nổi bật giữa vũ trụ rộng lớn, biểu tượng cho niềm vui chiến thắng to lớn. Văn học Việt Nam sau 1945 không chỉ dựng chân dung anh bộ đội cứu nước mà còn tôn vinh người lao động cần cù xây dựng xã hội chủ nghĩa. Bài thơ là khúc ca ngợi những con người đang ngày đêm cống hiến sức mình cho tổ quốc.

Nhà nghiên cứu Trần Đình Sử trong bình giảng các tác phẩm văn học lớp 9 đã viết: "Câu hát căng buồm đưa thuyền đi, nay đưa thuyền về nhưng với tư thế mới: chạy đua cùng mặt trời và trong cuộc đua này, con người đã về đích trước, giành chiến thắng. Khi mặt trời vừa đội biển nhô lên ánh đỏ rực thì thuyền đã về bến từ lâu. Ánh sáng ban mai làm thành quả lao động thêm huy hoàng rực rỡ".

Tác giả khắc họa đoàn thuyền đánh cá theo vòng tuần hoàn thời gian, từ đêm đến sáng, theo mạch cảm xúc của bài thơ là khúc hát ngợi ca tinh thần lao động hăng say, xây dựng quê hương đất nước, tạo nên hậu phương vững chắc cho miền Nam ruột thịt.