Top 10 điều cần tránh để trẻ phát triển toàn diện và khỏe mạnh nhất

Trẻ nhỏ thường xuyên bị trách móc khi những đồ vật hư hỏng vì trẻ "đã chạm vào chúng". Trẻ vốn ngây thơ, chưa biết cách tự bảo vệ mình. Khi bị đổ lỗi oan, trẻ chỉ biết khóc thật to để bày tỏ nỗi bất công. Có lúc trẻ bị mắng, có lúc lại im lặng, nhưng cảm giác oan ức vẫn ám ảnh trẻ. Trẻ cảm nhận thế giới thật bất công và đáng sợ. Lâu dần, trẻ không dám chạm vào bất cứ đồ vật nào của người khác vì sợ làm hỏng. Đến khi trưởng thành, tổn thương ấy vẫn còn, dù người gây ra có lãng quên. Không ai nhớ đã đổ lỗi cho trẻ, nhưng trẻ vẫn ghi nhớ rõ ràng những tổn thương đó.

Bạn biết không, có những người không dám chịu trách nhiệm cho hành động của mình nên đổ lỗi cho người khác, nhất là trẻ con. Họ sợ bị phạt, sợ bị mắng nên tìm cách đẩy tội sang người khác. Khi bạn im lặng trước những chuyện như vậy, trẻ nghĩ bạn thất vọng hoặc không bảo vệ chúng khi chúng vô tội. Hãy trao lại công bằng cho trẻ, hoặc ít nhất hãy nói với trẻ rằng bạn tin trẻ không làm điều đó. Điều này rất quan trọng cho sự phát triển tâm lý và giúp trẻ tránh được những vết thương tinh thần lâu dài.

Bất kỳ hình thức bạo lực nào đối với trẻ đều để lại vết thương sâu sắc trong tâm hồn. Khi trẻ nghịch ngợm khiến bạn mất bình tĩnh, cây chổi hay lời quát tháo lớn tiếng không phải là giải pháp. Trẻ cứng đầu không nghe lời, bạn nổi giận và hét lên, chỉ khiến trẻ thêm sợ hãi và tổn thương.

Trẻ không rõ liệu những trận đòn hay tiếng quát có giúp chúng ngoan ngoãn hơn hay không, nhưng chắc chắn là những nỗi sợ hãi khôn nguôi, ám ảnh trong lòng trẻ. Đó chính là minh chứng rõ ràng nhất cho sự nguy hại của bạo lực đối với sự phát triển tâm lý của trẻ.

Nhiều cha mẹ lo lắng rằng việc vui chơi sẽ làm xao nhãng học tập của con, dẫn đến việc hạn chế hoặc thậm chí cấm tuyệt đối giờ chơi của trẻ. Trẻ nhỏ vốn yêu thích vui đùa, và việc mất tập trung là điều dễ hiểu. Tuy nhiên, không vì thế mà tước đoạt đi quyền được vui chơi cùng bạn bè, những khoảnh khắc quý giá mà trẻ xứng đáng được tận hưởng.

Tripi mong bạn ghi nhớ rằng, tuổi thơ chính là quãng thời gian duy nhất trong đời ta có thể thỏa sức chơi đùa không ràng buộc. Khi trưởng thành, chúng ta mang trên vai bao lo toan, sẽ không còn những phút giây quên cả đường về như thuở nhỏ. Đừng lấy đi niềm vui ấy của con, hãy để trẻ lưu giữ những kỷ niệm đẹp nhất đời mình!

Không phải cuộc hôn nhân nào cũng trọn vẹn, cũng không phải cha mẹ nào cũng luôn dành cho con sự yêu thương và trách nhiệm. Tuy nhiên, nếu vô tình bạn đã chọn sai người để đồng hành hay tự làm tổn thương chính hôn nhân của mình, đừng để con trẻ phải lớn lên trong sự oán hận giữa cha mẹ.

Khi người lớn tranh cãi, đừng kéo trẻ vào vòng xoáy đó. Đừng bắt một đứa trẻ phải chọn lựa giữa cha hoặc mẹ khi chúng còn quá nhỏ để hiểu chuyện. Sự ích kỷ của người lớn có thể gieo rắc vào tâm hồn trẻ những tổn thương sâu sắc và gây ra rối loạn tâm lý không đáng có.

Chắc hẳn ai cũng quen thuộc với hình ảnh "con nhà người ta" – nhân vật mà nhiều phụ huynh hay đem ra làm chuẩn mực để so sánh con mình. Thật buồn là không ít cha mẹ từng bị so sánh như vậy lại vô tình áp đặt áp lực tương tự lên con mình. Vì sao ư? Chỉ vì thất vọng khi thấy con chưa bằng người ta?

Ngay cả người lớn với tâm lý trưởng thành cũng từng có lúc so sánh bản thân và cảm thấy tự ti sâu sắc, thậm chí nhiều người đã mất phương hướng đến mức phải tự kết liễu đời mình. Vậy một đứa trẻ vốn mong manh tổn thương sẽ chịu đựng ra sao khi bị so sánh? Một lời nói vô tâm có thể ám ảnh cả ngày, huống chi những lời chê bai, dèm pha hay so sánh đầy tổn thương?

Ở Việt Nam, nhiều bậc cha mẹ khi giận dữ đã buông ra những lời cay nghiệt như “Mai mốt mày có nước đi ăn mày!”, “Thà lúc sinh ra bóp mũi cho chết đi!”, “Tao không có đứa con như mày!” hay “Đẻ ra con gà con vịt còn bán được!”. Thật khó hiểu mục đích của những lời này là gì? Liệu có phải để xả giận mà không bận tâm đến tổn thương mà con trẻ phải gánh chịu? Hay chỉ để khẳng định quyền làm cha làm mẹ được phép mắng chửi con mình như thế?

Đừng bao giờ tin rằng “thương cho roi cho vọt” sẽ khiến trẻ biết nghe lời. Ngược lại, những lời cay nghiệt ấy sẽ làm cho trẻ ngày càng trở nên cứng đầu và mất niềm tin vào tình yêu thương, bởi khi cha mẹ không còn yêu thương, trẻ biết trông cậy vào ai?

Câu tục ngữ “Cha mẹ nuôi con như trời như bể, con nuôi cha mẹ kể tháng kể ngày” không phải lúc nào cũng đúng trong nhiều trường hợp. Có biết bao người cha mẹ Việt Nam âm thầm hy sinh, như người đạp xích lô, người đổ rác, bằng mồ hôi và nước mắt để con cái có được thành đạt. Họ không bao giờ than vãn hay kể lể nỗi khổ trước mặt con. Một câu chuyện xúc động kể về một bà mẹ vợ – người phụ nữ kiên cường không một lời than phiền, dù làm đủ nghề cực nhọc, chịu đựng bệnh tật một mình để con cái được an nhàn và phát triển.

Vì vậy, các bậc cha mẹ đừng dùng những lời như “Mày biết tao nuôi mày khổ sở thế nào không?” để làm gánh nặng tâm lý cho con. Nuôi dưỡng con cái đến khi trưởng thành là trách nhiệm pháp lý và đạo đức, không phải để biến thành lời oán than. Nếu không đủ lòng kiên nhẫn và yêu thương, đừng vội sinh con để rồi khiến chúng phải chịu đựng thêm sự tổn thương từ chính cha mẹ mình.

Bí mật của trẻ không hề lớn lao như những âm mưu vĩ đại, mà thường chỉ là những mẩu chuyện nhỏ nhặt trong lớp học hay những điều vụn vặt với bạn bè. Khi trẻ chia sẻ với bạn điều gì đó, là lúc trẻ bắt đầu hình thành sự tin tưởng và nhận thức về thế giới xung quanh. Trẻ mong muốn bạn là người duy nhất biết đến, bởi với chúng, đó là kho báu vô giá.

Tuy nhiên, khi bạn vô tình hay cố ý kể cho người khác nghe những điều riêng tư như chuyện trẻ tè dầm hay điểm kém, lòng tin của trẻ sẽ dần vỡ vụn. Với trẻ, những chuyện nhỏ ấy là thế giới của chúng, và bạn làm tổn thương chúng không kém gì bị phản bội. Nếu bạn từng giận dữ khi bạn thân tiết lộ bí mật của mình, thì trẻ cũng vậy, chỉ khác là chúng không thể giận dữ mà chỉ biết thất vọng và buồn bã vô cùng.

Khi trẻ dặn bạn “Con kể cho mẹ nghe, mẹ phải giữ bí mật nhé!”, đó là minh chứng rõ ràng nhất cho sự tin tưởng. Hãy trân trọng và bảo vệ niềm tin ấy, đồng thời suy ngẫm xem mình đã vô tình làm tổn thương trẻ bằng những lần tiết lộ bí mật trước đó chưa. Vì tình yêu thương bắt đầu từ sự tôn trọng và giữ gìn những điều riêng tư nhất của con trẻ.

Đừng bao giờ dùng lời nói xúc phạm với bất kỳ ai, đặc biệt là trẻ nhỏ – những tâm hồn non nớt chưa thể tự định nghĩa giá trị bản thân. Những lời bạn thốt ra, dù chỉ là đùa vui hay trêu chọc, sẽ thấm sâu vào tâm trí trẻ một cách vô thức. Đừng gọi trẻ là “ngố” khi chơi đùa, đừng chê bai chiếc răng sún hay điểm kém, cũng đừng gán cho trẻ những tính từ tiêu cực như “phá phách” hay “khó chịu”.

Thời gian trôi qua, những lời đó biến thành vết thương trong lòng trẻ, khiến trẻ tự nhìn mình qua lăng kính của sự tự ti và nghi ngờ. Có đứa trẻ từng bị ám ảnh về ngoại hình chỉ vì một câu nói vô ý: “Ốm quá thì xấu, phải mập lên mới đẹp, không ai chơi cùng đâu.” Câu nói ấy gieo vào tâm trí bé một nỗi lo lắng sâu sắc và ước mong thay đổi để được chấp nhận.

Hơn thế nữa, những định kiến bạn áp đặt – gọi trẻ là “nhút nhát” khi trẻ vốn là người hướng nội, hay phàn nàn trẻ “nhiều chuyện” khi trẻ đặt câu hỏi – đều khiến trẻ dần đánh mất sự tự tin, thu mình lại trong im lặng và ngại ngùng. Vì thế, mỗi lời nói dành cho trẻ cần được cân nhắc kỹ càng.

Khi cảm thấy mệt mỏi trước sự hiếu kỳ của trẻ, hãy thành thật chia sẻ rằng bạn cần thời gian nghỉ ngơi hoặc chưa biết trả lời câu hỏi đó. Trẻ sẽ hiểu và trân trọng sự thẳng thắn, đồng thời học cách tôn trọng cảm xúc của người khác.