Top 10 lời dạy sâu sắc nhất của Bác Hồ dành cho thiếu niên nhi đồng

Là người có tầm nhìn rộng mở và niềm tin vững chắc vào tương lai đất nước, ngay sau thành công của Cách mạng tháng Tám, Bác Hồ đã dành sự quan tâm đặc biệt đến giáo dục và đặt niềm tin lớn lao vào thế hệ trẻ – những chủ nhân tương lai của đất nước. Trong bức thư gửi các em học sinh ngày khai trường đầu tiên, Bác viết:

“Non sông Việt Nam có trở nên tươi đẹp hay không, dân tộc Việt Nam có được sánh vai với các cường quốc năm châu hay không, phần lớn đều nhờ công lao học tập của các em”.

Hai vấn đề trọng đại này chính là khát vọng của Bác và toàn thể dân tộc. Nguyện vọng đó hoàn toàn chính đáng và cần thiết, là mục tiêu lớn lao mà dân tộc ta từ bao đời hướng tới. Và chỉ có thể đạt được khi thế hệ trẻ không ngừng học tập, phấn đấu.

Vào năm 1946, sau chuyến trở về từ Pháp, Bác Hồ đã dành tặng "Thư gửi các cháu thiếu nhi" với những lời nhắn nhủ chân thành:

Bác viết những dòng này nhằm cảm ơn các cháu và đồng thời khuyên các cháu hãy luôn:

1. Siêng năng học tập,
2. Giữ gìn vệ sinh sạch sẽ,
3. Tôn trọng kỷ luật,
4. Thực hiện đời sống mới đầy ý nghĩa,
5. Luôn yêu thương và giúp đỡ cha mẹ, anh em.

Vào dịp Tết Trung thu năm 1952, Bác Hồ đã viết:

Ai yêu các nhi đồng bằng Bác Hồ Chí Minh?
Khuôn mặt các cháu rạng rỡ, hiền hòa
Chúc các cháu luôn chăm ngoan, học hành chăm chỉ
Tuổi nhỏ làm việc nhỏ, phát huy sức mình
Hăng hái tham gia kháng chiến giữ gìn hòa bình
Các cháu là cháu ngoan của Bác Hồ vĩ đại.

Những vần thơ này sau được nhạc sĩ Phạm Tuyên phổ nhạc thành ca khúc "Ai yêu các nhi đồng bằng Bác Hồ Chí Minh". Theo lời dạy của Bác, các em thiếu nhi hăng say học tập, phấn đấu, biết sẻ chia và giúp đỡ mọi người để trở thành con ngoan trò giỏi.

Với sự hiểu biết sâu sắc rằng tương lai đất nước phụ thuộc vào thế hệ trẻ, Bác Hồ từng nhắc nhở cha mẹ, thầy cô và các cấp chính quyền: “Dạy trẻ như trồng cây non, cây non tốt thì cây lớn mới khỏe mạnh. Giáo dục trẻ nhỏ tốt thì sau này các cháu thành người hiền tài”. Người cũng nhấn mạnh “giáo dục trẻ em là trách nhiệm chung của gia đình, nhà trường và xã hội, trong đó người lớn phải làm gương sáng cho các em”. Đặc biệt, Bác dặn dò thiếu niên nhi đồng: “Các cháu hãy chăm ngoan, biết nghe lời cha mẹ, siêng năng học hành, kính trọng thầy cô, thương yêu và giúp đỡ bạn bè. Giữ kỷ luật, không được tự do phóng túng vì điều đó không tốt. Phải thật thà và dũng cảm. Việc gì có lợi cho kháng chiến, cho Tổ quốc, các cháu hãy cố gắng làm. Tuổi các cháu tuy nhỏ nhưng nhiều việc nhỏ cộng lại sẽ thành việc lớn”. Bác cũng mong mỏi các cháu lớn lên xứng đáng với đất nước độc lập, tự do.

Bác Hồ luôn dành trọn tình thương yêu và sự khích lệ sâu sắc cho thế hệ măng non của đất nước. Nhân Ngày Quốc tế Thiếu nhi, Bác viết thư gửi các cháu: “Các cháu yêu quý! Ngày 1-6 là ngày dành cho các cháu bé trên toàn thế giới. Lẽ ra các cháu đều được sống trong no ấm, vui chơi, học hành như trẻ em ở Liên Xô... Nhưng nước Việt Nam ta, vì chiến tranh do giặc Pháp gây ra, nhà cửa bị đốt cháy, người dân bị giết hại, tài sản bị cướp bóc. Vì vậy, người lớn phải kháng chiến, trẻ con cũng phải góp phần kháng chiến. Bác rất thương các cháu và hứa rằng: khi đánh đuổi hết giặc Pháp, kháng chiến thành công, Bác cùng Chính phủ và các đoàn thể sẽ cố gắng làm cho các cháu được no đủ, vui chơi, học hành, và tận hưởng cuộc sống hạnh phúc. “Bao giờ đánh đuổi Nhật, Tây/ Trẻ em ta sẽ là bầy con cưng”.

“Vở này ta trao tặng cháu thân yêu

Gửi chút tình thương để cháu hiểu

Chăm học chăm làm ngày mai tốt nghiệp

Mai sau cháu giúp nước non vững bền”.

(Dành tặng cháu Nông Thị Trưng - 1944)

Trong số báo Cứu Quốc 1828 ra ngày 29/5/1951, Bác Hồ gửi "Thư gửi nhi đồng toàn quốc nhân ngày Quốc tế Thiếu nhi" với những lời đầu tiên: “Trung thu trăng sáng như gương/ Bác Hồ ngắm cảnh, nhớ thương nhi đồng”. Bác nhấn mạnh ngày 1/5 là ngày của người lao động thế giới đoàn kết đấu tranh, thì ngày 1/6 là dịp để các cháu nhi đồng trên toàn cầu thể hiện tinh thần đoàn kết và quyết tâm chiến đấu. Các cháu được khuyến khích thi đua học tập, tăng gia sản xuất và giúp đỡ gia đình thương binh, liệt sĩ - đó chính là hình thức đấu tranh của các cháu. Bác cũng dặn dò: “Các cháu phải đoàn kết, thương yêu nhau”, không chỉ trong nước mà còn với bạn bè thiếu nhi toàn thế giới, gọi đó là tinh thần quốc tế cao đẹp.

Trong kho tàng lời dạy của Bác Hồ, "Năm điều Bác Hồ dạy thiếu niên, nhi đồng" nổi bật như kim chỉ nam. Vào ngày 14-5-1961, nhân dịp kỷ niệm 20 năm thành lập Đội Thiếu niên Tiền phong, Bác đã gửi thư dặn dò các cháu năm điều quý giá:

1. Yêu Tổ quốc, yêu đồng bào.
2. Học tập tốt, lao động tốt.
3. Đoàn kết tốt, kỷ luật tốt.
4. Giữ gìn vệ sinh.
5. Thật thà, dũng cảm.

Những điều này chứa đựng truyền thống quý báu của dân tộc: lòng yêu nước sâu sắc, ý chí kiên cường chống ngoại xâm, tinh thần ham học hỏi, sự đoàn kết, lòng nhân ái và ý chí dũng cảm. Đến năm 1965, Bác bổ sung và hoàn thiện các câu cho cân đối, thêm đức "Khiêm tốn" vào câu cuối cùng nhằm nhắc nhở các cháu tránh sự tự kiêu, nhất là trong bối cảnh chiến tranh ác liệt:

1. Yêu Tổ quốc, yêu đồng bào.
2. Học tập tốt, lao động tốt.
3. Đoàn kết tốt, kỷ luật tốt.
4. Giữ gìn vệ sinh thật tốt.
5. Khiêm tốn, thật thà, dũng cảm.

"Trẻ em như búp trên cành" là câu thơ trong bài "Trẻ con" của Bác Hồ - một tác phẩm chan chứa tình yêu thương dành cho thiếu nhi. Suốt cuộc đời, Bác dành trọn tâm huyết viết cho các em, gửi gắm bao lời dạy bảo, trăn trở sâu sắc về thế hệ tương lai. Bác căn dặn:

Trẻ em như búp trên cành,
Biết ăn ngủ, biết học hành là ngoan.

Nguyên văn bài thơ:

Trẻ con
"Trẻ em như búp trên cành,
Biết ăn ngủ, biết học hành là ngoan,
Chẳng may vận nước gian nan,
Trẻ em cũng bị bận thân cực lòng.
Học hành, giáo dục đã không,
Nhà nghèo lại phải làm công, cày bừa.
Sức còn yếu, tuổi còn thơ,
Mà đã khó nhọc cũng như người già!
Có khi lìa mẹ, lìa cha,
Đi ăn ở với người ta bên ngoài.
Vì ai mà đến thế này?
Vì giặc Nhật với giặc Tây bạo tàn!
Khiến ta nước mất, nhà tan,
Trẻ em cũng phải cơ hàn xót xa.
Vậy nên con trẻ nước ta
Phải đoàn kết lại để mà đấu tranh!
Kẻ lớn cứu quốc đã đành,
Trẻ em cũng phải ra dành một vai.
Bao giờ đánh đuổi Nhật, Tây,
Trẻ em ta sẽ là bầy con cưng."

Bác Hồ không chỉ là vị lãnh tụ cách mạng vĩ đại mà còn là nhà giáo dục tận tâm. Người luôn dành sự quan tâm sâu sắc cho thế hệ trẻ – những người sẽ kế thừa và phát triển sự nghiệp cách mạng của ông cha. Bác từng nhấn mạnh vai trò to lớn của thanh niên – lực lượng xung kích và trụ cột của đất nước. Ngay trong dịp Tết năm 1946, Bác viết thư gửi thanh niên và nhi đồng, có những lời sâu sắc:

"Một năm bắt đầu từ mùa xuân, một đời người khởi đầu từ tuổi trẻ. Tuổi trẻ chính là mùa xuân của xã hội.

Nhân dịp năm mới, các cháu cần dấn thân và thực hành một "đời sống mới".

Đời sống mới là:
- Hăng hái, kiên định, không ngại gian khó.
- Chăm chỉ học tập, lao động và biết tiết kiệm.
- Chủ động làm những việc có ích như ủng hộ kháng chiến, tăng gia sản xuất.
- Tránh xa những thói hư tật xấu như ích kỷ, tự tư tự lợi.

Lời dạy của Bác thôi thúc tuổi trẻ suy ngẫm và hành động, xứng đáng là mùa xuân tươi đẹp, là mùa khởi đầu tràn đầy sức sống và hy vọng của xã hội.