Top 5 bài văn hay nhất cảm nhận về bài thơ "Chiều sông Thương" trong sách Ngữ văn 7 - SGK Kết nối tri thức

"Ôi, những dòng sông bắt nguồn từ đâu,

Mà khi trở về quê hương, lại hóa thành những khúc ca say mê.

Người hát khi chèo thuyền vượt thác ghềnh,

Gợi muôn sắc muôn hình trôi theo dòng sông xuôi."

"Muôn dáng sông xuôi" không chỉ hiện lên qua vẻ đẹp thiên nhiên mà còn trở thành nguồn cảm hứng bất tận trong thơ văn của biết bao nghệ sĩ. Đó là dòng Vàm Cỏ Đông trong thơ Hoài Vũ, dòng sông quê xanh mướt của Tế Hanh, là "sông Đuống trôi lấp lánh" trong thi ca Hoàng Cầm, là dòng Đà giang trôi dài trong tùy bút Nguyễn Tuân, và là dòng Hương giang mềm mại như tấm lụa qua ngòi bút Hoàng Phủ Ngọc Tường.

Hữu Thỉnh mang đến cho nền văn học một bài thơ tuyệt đẹp, được cảm hứng từ dòng sông xứ Kinh Bắc: sông Thương. "Chiều sông Thương" theo thể thơ ngũ ngôn với 32 câu liền mạch, không dấu ngắt, tạo nên dòng cảm xúc tuôn trào mãnh liệt, như một khoảnh khắc bùng nổ trong tâm hồn.

Thời gian và không gian được khắc họa ngay từ nhan đề và những câu thơ mở đầu: một buổi chiều thu yên bình bên dòng sông Thương hiền hòa, trù phú. Chiều thu thường khơi gợi nỗi nhớ, sự thương da diết, đặc biệt với những người con xa quê. Dù chưa về đến ngõ nhà, hình ảnh dòng sông thân thương đã làm dạt dào cảm xúc trong lòng thi nhân. Mỗi người con đều có những suy tưởng sâu lắng khi nhớ về dòng sông quê hương – nơi lưu giữ bao kỷ niệm thân thiết, gắn bó.

Trong cảm nhận của Hữu Thỉnh, sông Thương là dòng sông mộng mơ, nhẹ nhàng chảy giữa miền quê đầy trù phú:

"Đi suốt cả ngày thu

vẫn chưa về tới ngõ

dùng dằng hoa quan họ

nở tím bên sông Thương

nước vẫn nước đôi dòng

chiều vẫn chiều lưỡi hái

những gì sông muốn nói

cánh buồm đang hát lên

đám mây trên Việt Yên

rủ bóng về Bố Hạ

lúa cúi mình giấu quả

ruộng bời con gió xanh

nước màu đang chảy ngoan

giữa lòng mương máng nổi

mạ đã thò lá mới

trên lớp bùn sếnh sang

cho sắc mặt mùa màng

đất quê mình thịnh vượng

những gì ta gửi gắm

sắp vàng hoe bốn bên

hạt phù sa rất quen

sao mà như cổ tích

mấy cô coi máy nước

mắt dài như dao cau

ôi con sông màu nâu

ôi con sông màu biếc

dâng cho mùa sắp gặt

bồi cho mùa phôi thai

nắng thu đang trải đầy

đã trăng non múi bưởi

bên cầu con nghé đợi

cả chiều thu sang sông."

Vẻ đẹp của dòng sông hiện lên qua những nét chấm phá tinh tế: hoa quan họ – sắc tím dịu dàng của lục bình trôi trên dòng nước yên ả, tạo nên hình ảnh thân thương, dịu dàng. Câu thơ "Nước vẫn nước đôi dòng, chiều vẫn chiều lưỡi hái" vừa giữ nguyên sự vĩnh hằng của cảnh vật, vừa gợi lên sự hoài niệm sâu sắc. Ý thơ mơ hồ, đầy thi vị khiến ta cảm nhận dòng sông tràn đầy sức sống, giàu phù sa bồi đắp cho đất đai quê hương; những cánh buồm căng gió hòa cùng âm thanh rộn ràng của sông nước.

Bức tranh chiều trên sông Thương được tô điểm bởi những hình ảnh tuyệt đẹp: đám mây nhẹ nhàng rủ bóng, ruộng lúa cúi đầu giấu hạt, gió xanh thổi qua bờ ruộng bời, nước chảy hiền hòa, mạ non vươn lên từ bùn đất màu mỡ… Tất cả hòa quyện tạo nên một mùa màng no ấm, trù phú nơi xứ Kinh Bắc – một bức tranh sinh động và rực rỡ, trái ngược hoàn toàn với hình ảnh đạn bom tàn phá ngày nào.

Ngày nay, Kinh Bắc đã đổi thay với diện mạo tươi mới, màu sắc rực rỡ của mùa màng thịnh vượng được khắc họa rõ nét qua câu thơ: "Cho sắc mặt mùa màng, đất quê mình thịnh vượng". Phép nhân hóa làm bật lên niềm tự hào sâu sắc của nhà thơ dành cho mảnh đất quê hương. Từng câu thơ như một lời ca ngợi trọn vẹn về sự giàu có và hạnh phúc của làng quê thân yêu.

Những ước mơ, hi vọng của nhà thơ về quê hương được gửi gắm trong câu thơ: "Những gì ta gửi gắm sắp vàng hoe bốn bên" – hình ảnh mùa vàng rực rỡ trên khắp cánh đồng rộng lớn, biểu tượng cho một mùa màng bội thu và cuộc sống sung túc. Câu thơ như tiếng reo vui hân hoan, chứa đựng niềm tự hào và hạnh phúc vô bờ bến của người con xa quê trở về nhìn thấy sự đổi thay của quê hương.

Nhà thơ cũng bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc với dòng sông Thương đã đem phù sa bồi đắp mảnh đất Kinh Bắc qua từng hạt phù sa, "rất quen" nhưng lại diệu kỳ như chuyện cổ tích, mang lại sự thịnh vượng kỳ diệu cho quê hương.

Những câu kết của bài thơ vang lên như khúc ca vui tươi, dào dạt trong tâm hồn người con xa xứ: "Ôi con sông màu nâu, ôi con sông màu biếc, dâng cho mùa sắp gặt, bồi cho mùa phôi thai." Dù là dòng sông mùa nước nổi đen nâu phù sa hay dòng sông trong veo màu xanh biếc, đều mang sức sống dạt dào cho đất đai và người dân Kinh Bắc, hòa quyện tình yêu và sự tin tưởng vào tương lai tươi sáng của quê hương.

Bài thơ không chỉ là bức tranh tuyệt đẹp về dòng sông Thương mà còn chứa đựng tình cảm yêu mến, niềm tự hào sâu sắc của nhà thơ dành cho dòng sông, quê hương và đất nước, được thể hiện qua thể thơ năm chữ giàu nhạc điệu, với ngôn từ giản dị mà tràn đầy sức gợi.

Ôi, những dòng sông bắt nguồn từ đâu, để rồi khi về đến quê hương lại vang lên những câu hát mượt mà. Người chèo đò ca vang trên sóng nước, vượt qua thác ghềnh, gợi lên muôn hình muôn vẻ của dòng sông xuôi chảy.”

“Trăm dáng sông xuôi” không chỉ là vẻ đẹp thiên nhiên mà còn là nguồn cảm hứng bất tận trong thơ văn của nhiều nghệ sĩ: dòng Vàm Cỏ Đông trong thơ Hoài Vũ, sông quê xanh thẳm của Tế Hanh, sông Đuống lấp lánh trong thơ Hoàng Cầm, dòng Đà Giang mềm mại trong tùy bút Nguyễn Tuân hay Hương Giang dịu dàng như tấm lụa trong kí Hoàng Phủ Ngọc Tường.

Hữu Thỉnh cũng mang đến cho văn học một áng thơ tuyệt đẹp lấy cảm hứng từ dòng sông quê hương Kinh Bắc – sông Thương. “Chiều sông Thương” được viết theo thể ngũ ngôn, 32 câu liền mạch không dấu ngắt, tạo cảm giác cảm xúc dồn dập tuôn trào, hiện lên rõ ràng bức tranh thời gian và không gian buổi chiều thu trên dòng sông êm đềm, trù phú – nơi gợi nhớ sâu sắc tình quê hương.

Dù chưa bước đến ngõ, chỉ cần nhìn thấy dòng sông thân thuộc, tâm hồn nhà thơ đã dâng trào bao xúc cảm. Với mỗi người, dòng sông quê luôn khơi dậy những suy tư, kỷ niệm sâu sắc, là nguồn cảm hứng bất tận của thi ca. Trong cảm nhận của Hữu Thỉnh, sông Thương hiện lên như bức tranh thơ mộng, êm đềm chảy qua miền quê giàu có:

Đi suốt cả ngày

Thu vẫn chưa về tới ngõ

Dùng dằng hoa Quan họ…

Đã trăng non múi bưởi

Bên cầu con nghé đợi

Cá chiều thu sang sông

Vẻ đẹp của dòng sông được tô điểm bởi những nét chấm phá đặc sắc: hoa quan họ – sắc tím của lục bình mềm mại trôi giữa dòng nước dịu dàng.

Những chùm lục bình tím lặng lẽ trôi theo dòng nước êm đềm: “Nước vẫn nước đôi dòng/chiều vẫn chiều lưỡi hái”. Cảnh vật dẫu có nguyên vẹn, vẫn gợi thương nhớ sâu đậm đến thế?

Thi vị trong thơ Hữu Thỉnh là sự mơ hồ, gợi mở trong từng câu chữ. “Chiều lưỡi hái” là buổi chiều thế nào? “Những gì sông muốn nói/cánh buồm đang hát lên” mang nghĩa gì? Không thể gò bó vào một cách hiểu cụ thể, ta chỉ cảm nhận được sự sống động, tươi vui của dòng sông qua tiếng hát ngân vang, phù sa bồi đắp cho mùa màng quê hương Kinh Bắc, thuyền bè xuôi ngược tấp nập.

Bức tranh chiều sông Thương càng thêm phần sinh động với hình ảnh mây rủ bóng xuống dòng nước tạo nên khung cảnh thanh bình, dịu dàng. Chữ “rủ” không buồn mà như hòa quyện với cảnh sắc tươi vui của vụ mùa bội thu, ruộng đồng mơn mởn, phù sa màu mỡ đắp bồi cho đất đai, sự sống đang tiếp nối phát triển.

Tất cả những ước vọng, niềm tin về một quê hương giàu đẹp đang hiện thực hóa: “Những gì ta gửi gắm/sắp vàng hoe bốn bên”. Câu thơ như tiếng reo vui mừng cho một tương lai tươi sáng, với hình ảnh cánh đồng mênh mông nhuộm vàng mùa gặt, niềm vui của người con xa quê trở về chứng kiến sự đổi thay.

Những câu kết như khúc ca dào dạt cảm xúc, hòa cùng tiếng lòng người con xa xứ: “Ôi con sông màu nâu/ôi con sông màu biếc (Dâng cho mùa sắp gặt /Bồi cho mùa phôi thai”. Tiếng “Ôi” vang lên hai lần, như khắc sâu tình yêu mãnh liệt với dòng sông – nguồn mạch sự sống cho mảnh đất và con người Kinh Bắc.

Dòng sông ấy vẫn miệt mài “dâng” phù sa cho mùa gặt và “bồi” đắp cho mùa mới đang hình thành, mang trong mình bao mơ ước và sức sống vẹn tròn từ thượng nguồn đến hạ lưu.

Buổi chiều thu thơ mộng trên dòng sông Thương thuộc vùng Bố Hạ, Việt Yên không chỉ là bối cảnh thời gian và không gian nghệ thuật mà còn là cảm xúc sâu lắng của người con xa trở về quê hương – có thể là người lính – với tâm trạng vừa bâng khuâng vừa trìu mến. Chiều thu thường man mác nỗi buồn, nhưng "Chiều sông Thương" lại ngập tràn những rung động thiết tha, chân thành. Người trở về dường như ôm trọn cảnh vật trong mắt, hòa quyện hồn mình vào thiên nhiên, từng bước chân cứ ngập ngừng, vấn vương như níu giữ không gian thân thương. Có lẽ chính nét duyên dáng của cô gái Kinh Bắc – hoa Quan họ – khiến dòng sông quê nhà bỗng nhuốm sắc tím mộng mơ, chân người như chần chừ không rời:

"Đi suốt cả ngày

Thu vẫn chưa về tới ngõ

Dùng dằng hoa Quan họ

Nở tím bên sông Thương".

Dòng sông Thương quê mẹ, quê em với nước đôi dòng vẫn ẩn chứa bao lưu luyến, nhớ thương: "dòng trong dòng dục, em trông ngọn nào"... Một buổi chiều mùa gặt trăng non nhẹ nhàng ló dạng, cảnh vật uốn cong như lưỡi hái mượt mà – một hình ảnh thơ tài hoa, sâu sắc. Cánh buồm, dòng sông, đám mây đều được nhân hóa, chan chứa hồn người, như đón chào, vui mừng sự trở về của người đi xa:

"Những gì sông muốn nói

Cánh buồm đang hát lên

Đám mây trên Việt Yên

Rủ bóng về Bố Hạ".

Nhà thơ – đứa con đi xa – say sưa ngắm nhìn cánh đồng quê, gió thu dịu dàng như "con gió xanh", lúa cong mình trĩu hạt như cúi đầu giấu quả. Chữ "ngoan" tinh tế miêu tả dòng nước đỏ nặng phù sa trôi êm trong lòng mương máng:

"Nước màu đang chảy ngoan

Giữa lòng mương máng nổi".

Toàn cảnh đồng quê từ đường nét đến sắc màu tràn đầy sức sống ấm no, chan chứa niềm tin và hy vọng. Mạ non vừa nhú lá trên lớp bùn tươi tốt, những cánh đồng lúa trải dài vàng óng khắp bốn phương trời. Dòng sông ấu thơ mang phù sa ký ức, như cổ tích diệu kỳ: "Hạt phù sa rất quen - Sao mà như cổ tích". Nhà thơ một lần nữa nhắc đến cô gái Kinh Bắc duyên dáng, không phải kiểu "môi cắn chỉ quết trầu" hay "cười như mùa thu tỏa nắng" ở bên kia sông Đuống, mà là những cô gái lao động với ánh mắt thăm thẳm, da diết:

"Mấy cô coi máy nước

Mắt dài như dao cau".

Chàng trai xúc động trở về, cất tiếng hát khẽ vang, tình yêu quê hương dâng tràn trong tâm hồn. Câu cảm thán cùng điệp ngữ làm giọng thơ thêm bồi hồi, say đắm, phác họa bức tranh quê nhà ngập tràn sắc màu yêu thương:

"Ôi con sông màu nâu

Ôi con sông màu biếc

Dâng cho mùa sắp gặt

Bồi cho mùa phôi thai".

Tiếng thơ đong đầy ân tình với đất mẹ, với quê cha – nơi đã nuôi dưỡng và lớn lên người con trở về.

Màu nắng thu dịu nhẹ trong chiều tà, vầng trăng non thoáng hiện như mùi bưởi, con nghé đứng đợi mẹ bên cầu. Mỗi chi tiết đều mộc mạc, dân dã mà chan chứa nét yên bình:

"Nắng thu đang trải đầy

Đã trăng non múi bưởi

Bên cầu con nghé đợi

Cá chiều thu sang sông".

Cảnh sắc quê hương mộc mạc, nên thơ, là tình quê tràn ngập tâm hồn. Bài thơ "Chiều sông Thương" đọng lại mãi trong lòng người đọc, như hòa quyện con sông xưa trong ca dao cùng dòng sông màu nâu, màu biếc của Hữu Thỉnh. Đó là sức sống, là tình cảm chan chứa, là sự hòa quyện tinh tế của thơ và đời.

Thơ Hữu Thỉnh luôn dạt dào những cảm xúc sâu sắc, tinh tế về thiên nhiên và con người Việt Nam. Bài thơ "Chiều sông Thương" khắc họa một bức tranh quen thuộc, gần gũi, khiến người đọc thấm đẫm tình yêu mến qua từng câu chữ nhẹ nhàng, da diết.

Ngay mở đầu, ta thấy hình ảnh người lữ khách trong cảnh chiều thu mênh mông, bước chân còn "dùng dằng" chưa thể về tới ngõ, bởi sắc tím hoa Quan họ bung nở bên bờ sông gợi bao nỗi nhớ:

"Đi suốt cả ngày thu

vẫn chưa về tới ngõ

dùng dằng hoa Quan họ

nở tím bên bờ sông"

Cảnh vật chiều thu như ôm trọn tâm hồn nhân vật trữ tình. Những câu thơ tiếp theo qua điệp khúc "nước vẫn nước đôi dòng / chiều vẫn chiều lưỡi hái" nhấn mạnh sự vẹn nguyên của thiên nhiên, không đổi thay theo năm tháng. Hình ảnh cánh buồm được nhân hóa "đang hát lên" tràn đầy sức sống, như lời ca vui tươi của cuộc sống:

"Những gì sông muốn nói

Cánh buồm đang hát lên

Đám mây trên Việt Yên

Rủ bóng về Bố Hạ"

Bầu trời dịu dàng như đang mềm mại rủ bóng, còn cánh đồng lúa thì nghiêng mình trĩu hạt, hòa cùng làn gió mát rượi của mùa thu:

"Lúa cúi mình giấu quả

Ruộng bời con gió xanh"

Dòng nước phù sa êm ả chảy ngoan trong mương máng, mạ non nhú lá xanh mơn mởn trên lớp bùn sền sệt tươi tốt, mở ra một bức tranh đồng quê trù phú, hứa hẹn mùa bội thu:

"Nước màu đang chảy ngoan

Giữa lòng mương máng nổi

Mạ đã thò lá mới

Trên lớp bùn sếnh sang"

Đồng lúa vàng hoe trải dài dưới ánh nắng thu, ánh mắt người nhà thơ chan chứa niềm vui và tự hào về quê hương:

"Hạt phù sa tất quen

Sao mà như cổ tích"

Hai câu thơ kết lại đầy xúc cảm khi tác giả gọi nhẹ tên con sông thân thương với cả màu nâu phù sa và sắc xanh biếc trong veo, biểu tượng cho sự sống và sinh trưởng:

"Ôi con sông màu nâu

Ôi con sông màu biếc

Dâng cho mùa sắp gặt

Bồi cho mùa phôi thai"

Thể thơ năm chữ giản dị, hình ảnh gần gũi cùng các biện pháp tu từ nhân hóa, so sánh tạo nên bức tranh sông Thương thu hút, chan chứa tình yêu thiên nhiên, đất nước của nhà thơ. Cách viết liền mạch, không viết hoa đầu dòng từ câu thứ hai tạo cảm giác như lời kể tâm tình, chân thật của người con xa quê nhớ thương. Bài thơ không chỉ ghi lại nét đẹp đồng quê Bắc Bộ mà còn gửi gắm lòng say mê và niềm tin của tác giả dành cho mảnh đất Kinh Bắc giàu truyền thống.

Vẻ đẹp thiên nhiên và đất nước luôn là nguồn cảm hứng bất tận của nhiều tác giả. Trong số đó, Hữu Thỉnh nổi bật với ngòi bút uyển chuyển, giàu sức sáng tạo. Những bài thơ của ông không chỉ khắc họa vẻ đẹp thiên nhiên mà còn thấm đẫm cảm xúc sâu lắng của nhân vật trữ tình. "Chiều sông Thương" là một tác phẩm tiêu biểu, vẽ nên bức tranh dịu dàng, trù phú của dòng sông Kinh Bắc thân thương.

Bài thơ viết theo thể thơ năm chữ với cách gieo vần tinh tế, tái hiện chiều tà bên dòng sông Thương – khoảnh khắc vừa mơ màng vừa chan chứa cảm xúc của người con xa quê. Hình ảnh buổi chiều trở thành biểu tượng cho sự lắng đọng, khắc khoải trong tâm hồn.

"Nước vẫn nước đôi dòng,
Chiều vẫn chiều lưỡi hái,
Những gì sông muốn nói,
Cánh buồm đang hát lên"

Mỗi thi sĩ nhìn cảnh vật theo một cách riêng, tạo nên nét độc đáo trong từng sáng tác. Với Hữu Thỉnh, sông Thương hiện lên dịu dàng, nhẹ nhàng như người con gái miền quê với sắc tím hoa Quan họ quyến rũ, mềm mại. Điệp từ "vẫn" vang lên như nỗi nhớ da diết về quá khứ, khiến người đọc bâng khuâng, tò mò về điều gì đã níu giữ trái tim thi nhân.

Những chi tiết nhỏ nhặt, tưởng như đơn giản, lại làm bừng sáng bức tranh thiên nhiên tràn đầy sức sống. Dòng sông và con thuyền căng buồm mang phù sa trở về bồi đắp mảnh đất quê hương, góp phần làm nên sự phồn vinh.

"Đi suốt cả ngày thu,
Vẫn chưa về tới ngõ,
Dùng dằng hoa Quan họ,
Nở tím bên bờ sông"

Khung cảnh buổi chiều mang sức hút mãnh liệt, níu chân nhân vật trữ tình giữa nỗi nhớ quê hương. Từ “dùng dằng” thể hiện sự lưu luyến, ngập ngừng không rời, tạo nên không gian đầy mơ màng, đẹp đẽ như một lớp áo trùm lên dòng sông thân thương.

"Nước màu đang chảy ngoan,
Giữa lòng mương máng nổi,
Mạ đã thò lá mới,
Trên lớp bùn sếnh sang"

Khổ thơ dịu dàng như tấm lòng của nhà thơ dành cho dòng nước sông Thương – chầm chậm, ngoan ngoãn mang phù sa nuôi dưỡng mạ non. Lớp bùn sền sệt trở thành nguồn sống trù phú, mở ra niềm hy vọng về mùa màng bội thu, ấm no. Sự sinh sôi của cây mạ như lời nguyện cầu cho sự phát triển, nảy nở của tình cảm và mơ ước con người.

Mặc dù cảm xúc không được bày tỏ trực tiếp, nhưng qua từng câu chữ, ta cảm nhận được sự rung động tinh tế của thi sĩ trước vẻ đẹp và sự quyến rũ của buổi chiều trên sông Thương. Các biện pháp tu từ như nhân hóa làm cho con sông trở nên sống động, gần gũi, khiến người đọc như lạc bước vào một thế giới vừa thực vừa mộng.

Bài thơ "Chiều sông Thương" của Hữu Thỉnh không chỉ vẽ nên cảnh sắc quê hương mà còn gửi gắm niềm tin, khát vọng về một tương lai tươi sáng, trù phú. Dòng sông ấy vẫn mãi chảy, mang theo câu chuyện của thời gian, của lòng người không bao giờ ngừng nghỉ.