Top 6 Bài phân tích "Đợi mẹ" (Ngữ văn 7 - SGK Chân trời sáng tạo) sâu sắc và cảm xúc nhất

Khởi động tâm hồn

Trong cuộc đời, ai cũng từng trải qua cảm giác đợi chờ. Hãy thổ lộ những rung động sâu kín nhất khi em mong ngóng một người thân yêu.

Gợi ý:

Khoảnh khắc chờ đợi thường đong đầy những cảm xúc lắng đọng - có thể là nôn nao khắc khoải, cũng có thể ngọt ngào hạnh phúc khi nghĩ về phút giây đoàn tụ.

Cảm nhận tác phẩm

Câu 1. Bức tranh tâm trạng nào hiện lên trong tâm trí em khi đọc khổ thơ đầu?

Câu 2. Theo em, người mẹ đang ẵm bồng ai? Căn cứ vào chi tiết nào để khẳng định điều đó?

Gợi mở:

Câu 1. Hình ảnh một em bé thơ ngây đang bồn chồn ngóng mẹ giữa đêm khuya, đôi mắt trẻ thơ dõi theo từng bóng hình trên cánh đồng vắng.

Câu 2. Người mẹ đang bế đứa con thơ vào nhà. Câu thơ "nỗi đợi vẫn nằm mơ" gợi lên hình ảnh em bé chìm vào giấc ngủ trong vô thức vẫn khắc khoải chờ mẹ.

Khám phá nghệ thuật

Câu 1. Nhận diện nghệ thuật gieo vần và nhịp điệu bài thơ. Điều gì làm nên sức hấp dẫn của cách gieo vần và ngắt nhịp này?

Câu 2. Chỉ ra và phân tích giá trị biểu đạt của các từ ngữ, hình ảnh và biện pháp tu từ thể hiện nỗi lòng đứa trẻ đợi mẹ.

Câu 3. Cảm nhận của em về hình tượng thơ "nỗi đợi vẫn nằm mơ" được bế vào nhà.

Câu 4. Bài thơ bộc lộ những tình cảm sâu kín nào của tác giả? Hãy tìm những chi tiết chứng minh.

Câu 5. Thông điệp sâu sắc nào được gửi gắm qua thi phẩm này?

Câu 6. Từ tình mẫu tử thiêng liêng trong bài thơ, hãy viết đoạn văn ngắn bày tỏ suy nghĩ về giá trị của tình thân gia đình.

Gợi ý phân tích:

Câu 1. Nghệ thuật:

• Vần thơ: vần lưng tinh tế
• Nhịp thơ: biến chuyển linh hoạt 3/3, 2/3, 3/2

=> Tạo nên âm điệu tự nhiên mà sâu lắng, phù hợp với mạch cảm xúc bài thơ.

Câu 2. Những phương tiện nghệ thuật đặc sắc:

• Ngôn từ: "ngồi nhìn", "trông ngóng"
• Hình ảnh: "vầng trăng non", "cánh đồng đêm", "hoa mận trắng"
• Biện pháp tu từ: ẩn dụ "nỗi đợi", nhân hóa "đom đóm"

=> Khắc họa sinh động tâm trạng khắc khoải chờ mong của đứa trẻ.

Câu 3. Hình tượng "nỗi đợi nằm mơ" là một sáng tạo độc đáo, cho thấy nỗi nhớ mẹ đã thấm sâu vào tiềm thức đứa trẻ, trở thành nỗi ám ảnh dịu dàng mà day dứt.

Câu 4. Bài thơ là lời tri ân cảm động về tình mẫu tử, thể hiện qua:

• Hình ảnh người mẹ lam lũ "lội bùn ì oạp"
• Nỗi khát khao được gần mẹ của đứa con
• Khoảnh khắc đoàn viên đầy xúc động

Câu 5. Thông điệp sâu sắc về sự hi sinh thầm lặng của người mẹ và tình yêu vô điều kiện của đứa con - những giá trị nhân văn vĩnh cửu.

Câu 6. Gia đình là nơi ta tìm về sau mọi sóng gió cuộc đời. Ở đó có tình yêu vô điều kiện, có sự bao dung vô bờ, và trên hết là những hi sinh thầm lặng mà lớn lao. Hãy trân quý từng khoảnh khắc bên người thân, bởi đó chính là hạnh phúc giản dị mà vĩnh hằng nhất.

I. Hành trình sáng tạo của nhà thơ Vũ Quần Phương

- Tác giả tài hoa (sinh 1940) với tên khai sinh Vũ Ngọc Chúc

- Quê hương đôi bờ:

+ Gốc gác từ làng quê Hải Hậu, Nam Định (quê cha)

+ Chào đời tại mảnh đất kinh kỳ Từ Liêm, Hà Nội (quê mẹ)

- Sự nghiệp đa tài:

+ Nhà thơ - nhà phê bình - dịch giả xuất sắc

+ Vinh dự đón nhận Giải thưởng Nhà nước về Văn học Nghệ thuật (2007)

- Những tác phẩm để đời: Cỏ mùa xuân, Hoa trong cây, Vầng trăng trong xe bò, Vết thời gian...

II. Khám phá tinh hoa bài thơ Đợi mẹ

Thể loại: Thơ tự do - sự phóng khoáng của cảm xúc

Xuất xứ: Trích từ tập Thơ về mẹ - bản tình ca thiêng liêng

Nghệ thuật biểu đạt: Ngôn ngữ biểu cảm chạm đến trái tim

Tinh thần tác phẩm: Hình ảnh em bé thơ ngồi đợi mẹ dưới trăng khuya, nỗi mong chờ thấm vào từng cảnh vật, để rồi ngay trong giấc ngủ vẫn khắc khoải đợi chờ.

Cấu trúc nghệ thuật:

- Phần 1: Khúc dạo đầu với nỗi chờ mong thơ trẻ

- Phần 2: Bản hòa ca tình mẫu tử thiêng liêng

Thông điệp nghệ thuật:

- Vẻ đẹp của tình mẫu tử vĩnh hằng

- Sức mạnh của ngôn từ giản dị mà sâu lắng

- Hình ảnh thơ đa tầng ý nghĩa

III. Hành trình cảm nhận

1. Khung cảnh đợi chờ:

- Không gian: Đêm tĩnh lặng với ruộng lúa, vầng trăng

- Tâm trạng: Nỗi khắc khoải qua điệp khúc "nhìn ra", "nhìn vầng"

- Nghệ thuật: Điệp ngữ tạo nhịp, ẩn dụ "vầng trăng" như tấm lòng con trẻ

2. Giây phút hội ngộ:

- Hình ảnh đối lập: "bàn chân mẹ lội bùn" - "nỗi đợi nằm mơ"

- Triết lý sâu xa: Tình yêu thấm vào tiềm thức

- Cảnh vật hòa điệu: Đom đóm, hoa mận như chia vui

IV. Đối thoại với tác phẩm

Câu hỏi 1: Cảm nhận về nhịp điệu bài thơ?

Gợi mở: Vần lưng uyển chuyển cùng nhịp 3/2, 2/3 như nhịp thở của trái tim mong đợi

Câu hỏi 3: Ý nghĩa hình ảnh "nỗi đợi nằm mơ"?

Khám phá: Nỗi nhớ hóa thành giấc mơ, tình yêu trở thành vô thức

Câu hỏi 5: Thông điệp tác giả gửi gắm?

Chiêm nghiệm: Bài ca về sự hi sinh thầm lặng và tình yêu vô điều kiện

Câu hỏi 6: Bài học về tình thân?

Suy tư: Gia đình là bến đỗ bình yên - nơi tình yêu luôn đợi chờ

I. Chân dung nghệ sĩ Vũ Quần Phương

Nhà thơ - nhà báo - nhà phê bình văn học (sinh 8/9/1940), tên thật Vũ Ngọc Chúc. Xuất thân từ làng quê Hải Trung, Hải Hậu, Nam Định. Từ bác sĩ chuyển sang nghiệp văn chương năm 1967, ông để lại dấu ấn sâu đậm qua các vị trí: Chủ tịch Hội Văn học Hà Nội, Tổng biên tập báo Người Hà Nội, và hiện là Phó Tổng biên tập tạp chí Văn chương Việt Nam. Được trao Giải thưởng Nhà nước về Văn học Nghệ thuật năm 2007.

Tác phẩm tiêu biểu: Cỏ mùa xuân, Vầng trăng trong xe bò, Vết thời gian cùng nhiều công trình phê bình giá trị.

II. Tinh hoa thi phẩm Đợi mẹ

1. Xuất xứ: Trích từ tập Thơ về mẹ (2012) - bản tình ca muôn thuở

2. Thể loại: Thơ tự do - sự giải phóng của cảm xúc

3. Cấu trúc:

- Phần 1: Khúc dạo đầu với nỗi mong chờ thơ trẻ

- Phần 2: Bản hòa ca tình mẫu tử thiêng liêng

4. Tinh thần tác phẩm: Hình ảnh em bé khắc khoải đợi mẹ dưới trăng khuya, nỗi nhớ thấm vào cảnh vật, để rồi ngay trong giấc ngủ vẫn đau đáu chờ mong.

5. Giá trị nhân văn:

- Khúc ca về tình mẫu tử vĩnh hằng

- Bức tranh hiện thực về người mẹ lam lũ

- Triết lý sâu sắc về sự chờ đợi

6. Nghệ thuật đặc sắc:

- Ngôn từ giản dị mà đa nghĩa

- Hình ảnh thơ đầy ám ảnh

- Nhịp điệu như nhịp đập trái tim

III. Hành trình khám phá

1. Nghệ thuật ngôn từ:

- Điệp ngữ "nhìn" - nỗi khắc khoải không lời

- Ẩn dụ "nỗi đợi nằm mơ" - tình yêu thấm vào tiềm thức

2. Hình tượng nghệ thuật:

- "Bàn chân mẹ lội bùn" - hiện thân của sự hi sinh

- "Vầng trăng non" - người bạn của nỗi nhớ

3. Triết lý nhân sinh:

- Sự chờ đợi như một phần của tình yêu

- Hạnh phúc giản dị từ khoảnh khắc đoàn viên

IV. Đối thoại với tác phẩm

Câu 1: Nhịp điệu bài thơ như nhịp tim đập, vần lưng uyển chuyển kết hợp nhịp 3/2, 2/3 tạo nên giai điệu của nỗi nhớ.

Câu 3: Hình ảnh "nỗi đợi nằm mơ" là sáng tạo độc đáo, cho thấy tình yêu đã trở thành vô thức.

Câu 5: Thông điệp về sự hi sinh thầm lặng và tình yêu vô điều kiện trong gia đình.

Câu 6: Gia đình là bến đỗ bình yên - nơi tình yêu luôn đợi chờ và sưởi ấm tâm hồn.

Tinh hoa nội dung

Bài thơ "Đợi mẹ" là bản tình ca cảm động về tình mẫu tử, được viết nên từ những rung cảm chân thành của trái tim khao khát tình mẹ. Qua nỗi đợi chờ khắc khoải của em bé, tác phẩm không chỉ khắc họa hình ảnh người mẹ tần tảo mà còn cho thấy vị trí thiêng liêng của mẹ trong tâm hồn trẻ thơ.

Khám phá tác phẩm

Chuẩn bị đọc: Chia sẻ cảm xúc khi chờ đợi - những bồi hồi, thấp thỏm, mong ngóng khôn nguôi.

Trải nghiệm văn bản:

- Hình ảnh em bé đợi mẹ dưới trăng khuya

- Nghệ thuật ẩn dụ độc đáo "nỗi đợi nằm mơ"

Suy ngẫm:

- Nhịp thơ linh hoạt như nhịp tim chờ đợi

- Hệ thống hình ảnh giàu sức gợi

- Thông điệp về tình mẫu tử thiêng liêng

Hướng dẫn phân tích

Câu 1: Nhịp điệu bài thơ được tạo nên bởi:

- Vần lưng uyển chuyển

- Ngắt nhịp 3/2, 2/3 đầy biến hóa

Câu 3: Hình ảnh "nỗi đợi nằm mơ" là sáng tạo nghệ thuật độc đáo, cho thấy tình yêu đã thấm sâu vào tiềm thức.

Câu 5: Thông điệp về sự hi sinh thầm lặng và tình yêu vô điều kiện trong gia đình.

Câu 6: Gia đình là bến đỗ bình yên - nơi mỗi chúng ta được yêu thương và chở che.

I. Hành trình sáng tạo của nhà thơ Vũ Quần Phương

- Nhà thơ tài hoa (1940) với bút danh Ngọc Vũ, Phương Viết

- Quê hương: Hải Trung, Hải Hậu, Nam Định

- Sự nghiệp đồ sộ: từ bác sĩ trở thành nhà thơ, nhà phê bình văn học

- Tác phẩm tiêu biểu: Hoa trong cây, Vầng trăng trong xe bò, Vết thời gian

II. Tinh hoa thi phẩm Đợi mẹ

Thể loại: Thơ tự do - dòng cảm xúc không biên giới

Xuất xứ: Trích từ tập Thơ về mẹ (2012)

Bố cục:

- Khúc dạo đầu: Em bé đợi mẹ trong đêm tối

- Điệp khúc: Cảnh vật đồng quê về đêm

- Kết tấu: Nỗi chờ mong khắc khoải

Giá trị nhân văn:

- Bản tình ca về tình mẫu tử thiêng liêng

- Bức tranh hiện thực về người mẹ lam lũ

- Thông điệp về sự trân quý tình thân

III. Hành trình cảm nhận

1. Hình tượng nghệ thuật:

- "Vầng trăng non" - người bạn của nỗi nhớ

- "Bàn chân mẹ lội bùn" - hiện thân của hi sinh

- "Nỗi đợi nằm mơ" - tình yêu thấm vào tiềm thức

2. Nghệ thuật ngôn từ:

- Điệp ngữ "nhìn" - nỗi khắc khoải không lời

- Nhịp thơ linh hoạt như nhịp tim chờ đợi

IV. Đối thoại với tác phẩm

Câu 1: Nhịp điệu bài thơ như tiếng lòng thổn thức, vần lưng uyển chuyển kết hợp nhịp 3/2, 2/3 tạo nên giai điệu của nỗi nhớ.

Câu 3: Hình ảnh "nỗi đợi nằm mơ" là sáng tạo độc đáo, cho thấy tình yêu đã trở thành vô thức.

Câu 5: Thông điệp về sự hi sinh thầm lặng và tình yêu vô điều kiện trong gia đình.

Câu 6: Gia đình là bến đỗ bình yên - nơi mỗi chúng ta được yêu thương và chở che.

I. Khám phá tác phẩm

Bài thơ "Đợi mẹ" là bức tranh cảm động về tình mẫu tử, khắc họa hình ảnh em bé khắc khoải chờ mẹ trong đêm tối với những cung bậc cảm xúc tinh tế.

II. Hành trình cảm nhận

1. Chuẩn bị đọc:

- Cảm xúc khi chờ đợi: háo hức, mong ngóng, bồn chồn

- Sự chờ đợi mang lại những trải nghiệm cảm xúc đa dạng

2. Trải nghiệm văn bản:

- Hình ảnh em bé đợi mẹ trong khung cảnh đêm tĩnh lặng

- Nghệ thuật miêu tả tâm trạng qua cảnh vật

- Hình ảnh đặc sắc "nỗi đợi nằm mơ"

3. Suy ngẫm:

- Nhịp thơ linh hoạt như nhịp tim chờ đợi

- Hệ thống hình ảnh giàu sức gợi

- Thông điệp về giá trị gia đình

III. Phân tích chi tiết

Câu 1: Nghệ thuật gieo vần và ngắt nhịp độc đáo, tạo nhịp điệu như tiếng lòng thổn thức.

Câu 3: Hình ảnh "nỗi đợi nằm mơ" là sáng tạo nghệ thuật đặc sắc, thể hiện tình yêu thấm sâu vào tiềm thức.

Câu 5: Thông điệp về sự trân trọng những khoảnh khắc gia đình.

Câu 6: Gia đình là điểm tựa tinh thần vững chắc nhất trong cuộc đời mỗi người.