Top 6 Bài phân tích "Dục Thúy Sơn" (Ngữ văn 10 - SGK Chân trời sáng tạo) xuất sắc nhất

Câu 1

Nguyễn Trãi đã khắc họa núi Dục Thúy với những nét đẹp nào? Phân tích nghệ thuật miêu tả độc đáo trong hai câu thực.

Hướng dẫn:

- Phân tích kỹ văn bản

- Tập trung vào các chi tiết miêu tả vẻ đẹp núi Dục Thúy

Giải mã:

- Núi hiện lên với vẻ đẹp thần tiên, diễm lệ

- Nghệ thuật đặc sắc trong hai câu thực: hoa sen, bóng tháp tựa trâm ngọc

+ Phép đối tài tình: phù đối trụy (nổi - rơi), tạo chiều sâu không gian

+ Hình ảnh hoa sen gợi cảnh tiên giữa trần gian

Câu 2

Nhận diện biện pháp nghệ thuật trong hai câu luận. Phân tích giá trị biểu cảm của hình ảnh "trâm thanh ngọc", "kính thúy hoàn".

Hướng dẫn:

- Đọc sâu hai câu luận

- Khám phá ý nghĩa hình ảnh

Giải mã:

- Nghệ thuật so sánh tinh tế: Bóng tháp như trâm ngọc biếc/ Sông lấp lánh tựa mái tóc xanh

+ Hình ảnh "trâm ngọc", "tóc biếc" nâng tầm vẻ đẹp thiên nhiên thành kiệt tác

=> Nghệ thuật so sánh kết hợp hình ảnh đắt giá giúp cảnh vật thêm phần sống động, chứa đựng thông điệp nghệ thuật sâu sắc

Câu 3

Làm rõ mạch cảm xúc tác giả. Vì sao Nguyễn Trãi nhắc đến Trương Thiếu bảo ở cuối bài? Ý nghĩa sâu xa?

Hướng dẫn:

- Theo dõi diễn biến tâm tư

- Phân tích hai câu kết

Giải mã:

- Dòng cảm xúc từ ngợi ca cảnh đẹp đến hoài niệm về Trương Thiếu bảo

- Nhắc đến vị quan này vì ông từng lưu bút tích tại Dục Thúy Sơn

=> Thể hiện đạo lý uống nước nhớ nguồn, đồng thời gửi gắm suy tư về dòng chảy thời gian

Câu 4

Hình ảnh nào trong bài khiến bạn xúc động nhất? Giải thích?

Hướng dẫn:

Chia sẻ cảm nhận cá nhân

Giải mã:

Hình ảnh hoa sen trên mặt nước để lại dấu ấn sâu đậm nhất. Đây không chỉ là loài hoa thanh khiết mà còn cho thấy khả năng phát hiện vẻ đẹp trong điều giản dị của tác giả, thể hiện tâm hồn nghệ sĩ tinh tế.

I. Nguyễn Trãi - Tinh hoa văn hóa dân tộc

• Hành trình một đời người

- Ức Trai (1380-1442) - người con ưu tú của đất Hải Dương, sau định cư tại Nhị Khê (Hà Tây).

- Xuất thân từ gia đình trí thức Nho học: cha là Nguyễn Ứng Long (tiến sĩ triều Trần), mẹ là Trần Thị Thái (cháu ngoại danh tướng Trần Nguyên Hãn).

- Cả đời mang nặng mối thù nhà nợ nước, trở thành cánh tay phải của Lê Lợi trong khởi nghĩa Lam Sơn.

- Kiệt tác Bình Ngô đại cáo - bản tuyên ngôn độc lập bất hủ.

- Bi kịch Lệ Chi Viên với án tru di tam tộc, phải đợi hơn 20 năm mới được minh oan.

⇒ Tóm lược:

+ Danh nhân văn hóa thế giới, nhà tư tưởng kiệt xuất.

+ Nạn nhân của chế độ phong kiến với vụ án oan khốc nhất lịch sử.

• Di sản văn chương đồ sộ

Tác phẩm tiêu biểu

- Chữ Hán: Quân Trung từ mệnh tập (văn kiện ngoại giao), Bình Ngô đại cáo (thiên cổ hùng văn), Ức trai thi tập (tâm sự ẩn sĩ).

- Chữ Nôm: Quốc âm thi tập - viên ngọc quý của thơ ca dân tộc với 254 bài thơ chia làm 4 phần chính.

Đóng góp nghệ thuật

* Văn chính luận:

- Kết tinh tư tưởng nhân nghĩa, yêu nước thương dân.

- Nghệ thuật lập luận sắc bén, kết cấu chặt chẽ.

* Thơ trữ tình:

- Hội tụ hai mạch nguồn cảm hứng: yêu nước và nhân đạo.

- Đóng góp lớn về thể loại và ngôn ngữ văn học.

II. Dục Thúy sơn - Bản hòa ca thiên nhiên

• Thể loại: Thơ ngũ ngôn bát cú chữ Hán.
• Hoàn cảnh sáng tác: Sau kháng chiến chống Minh, trước khi về ẩn cư Côn Sơn.
• Nội dung cốt lõi:

Bài thơ như bức tranh thủy mặc vẽ nên vẻ đẹp núi Dục Thúy, đồng thời thể hiện nỗi niềm hoài cổ về Trương Hán Siêu - người đi trước từng gắn bó với danh thắng này.

• Cấu trúc nghệ thuật:

- 6 câu đầu: Tả cảnh núi non hùng vĩ mà nên thơ.

- 2 câu cuối: Bộc lộ tâm trạng hoài niệm.

• Giá trị cốt lõi:

- Ngợi ca vẻ đẹp thiên nhiên kỳ vĩ.

- Thể hiện triết lý nhân sinh sâu sắc.

III. Phân tích tác phẩm

• Bức tranh thiên nhiên

- Hình ảnh so sánh độc đáo: núi như đóa sen nổi, như cảnh tiên giáng trần.

- Màu sắc hài hòa: xanh ngọc của tháp, xanh biếc của nước.

- Nghệ thuật nhân hóa tài tình: tháp như trâm cài, sông như tóc biếc.

• Tầng sâu tâm trạng

- Nỗi niềm hoài cổ về Trương Hán Siêu.

- Suy tư về sự hữu hạn của kiếp người trước thiên nhiên vĩnh cửu.

IV. Trả lời câu hỏi

Câu 1: Nghệ thuật tả cảnh đặc sắc qua hình ảnh so sánh "sen nổi - tiên sa".

Câu 2: Biện pháp nhân hóa qua hình ảnh "trâm ngọc - tóc biếc".

Câu 3: Mạch cảm xúc từ tả cảnh đến hoài niệm, triết lý.

Câu 4: Hình ảnh ấn tượng nhất là đóa sen nổi - biểu tượng vẻ đẹp thanh cao.

I. Đôi nét về tác giả Nguyễn Trãi

- Danh nhân văn hóa (1380-1442)

- Quê hương: Chi Ngại, Chí Linh - mảnh đất địa linh nhân kiệt

- Phong cách: Sắc bén trong tư duy, uyển chuyển trong biểu đạt

- Kiệt tác tiêu biểu: Áng thiên cổ hùng văn Bình Ngô đại cáo, cùng nhiều tác phẩm giá trị khác

II. Hành trình khám phá Dục Thúy Sơn

1. Thể thơ: Đường luật chỉn chu
2. Nguồn gốc: Trích từ tập thơ Ức Trai thi tập
3. Nghệ thuật: Chất trữ tình đậm nét
4. Cấu trúc:

- Phần đầu: Bức tranh sơn thủy Dục Thúy Sơn

- Phần cuối: Nỗi niềm hoài cổ của thi nhân

5. Thông điệp:

- Ngợi ca vẻ đẹp thần tiên của thiên nhiên

- Gửi gắm tâm tư sâu kín

6. Nét đặc sắc nghệ thuật:

- Bút pháp tả cảnh ngụ tình

- Ngôn từ trau chuốt, hình ảnh gợi cảm

- Nghệ thuật ẩn dụ song hành

III. Cảm nhận chi tiết kiệt tác thơ ca

• Bức tranh Dục Thúy Sơn

- Hình ảnh non nước hữu tình được khắc họa bằng ngòi bút tài hoa

- Điệp khúc 'tiên san', 'tiên cảnh' tạo nhịp điệu mê hoặc

- Nghệ thuật đối lập 'phù'-'trụy' đầy tinh tế

- Hình ảnh sen nở giữa dòng nước gợi sự thanh khiết

• Tâm tư Nguyễn Trãi

- Nỗi niềm hoài niệm về bậc tiền nhân Trương Hán Siêu

- Hình ảnh bia đá rêu phong gợi chiều sâu suy tưởng

- Hai chữ 'nhớ xưa' chất chứa bao nỗi niềm

* Sau giờ học

Tinh hoa tác phẩm: Bài thơ không chỉ vẽ nên bức tranh thiên nhiên tuyệt mỹ mà còn thể hiện tấm lòng của Ức Trai trước di sản văn hóa dân tộc.

Câu 1. Khám phá vẻ đẹp huyền ảo của Dục Thúy Sơn qua ngòi bút tài hoa Nguyễn Trãi

- Bức tranh thiên nhiên được khắc họa sinh động: Dáng núi tựa đóa sen thanh khiết nổi trên mặt nước, bóng tháp cổ kính như trâm ngọc quý giá, mặt hồ trong veo phản chiếu cảnh sắc tựa mái tóc thiếu nữ.

- Nét độc đáo trong nghệ thuật miêu tả: Phép đối tinh tế 'phù-trụy' tạo chiều sâu không gian, đưa người đọc vào thế giới nghệ thuật đa chiều.

Câu 2. Nghệ thuật ngôn từ trong hai câu luận đầy sáng tạo

- Biện pháp tu từ: So sánh đầy gợi hình (bóng tháp - trâm ngọc) và nhân hóa tinh tế (sóng nước - gương soi).

- Hình ảnh 'trâm thanh ngọc', 'kính thúy hoàn' thổi hồn vào cảnh vật, biến núi non thành tuyệt tác của tạo hóa với vẻ đẹp vừa hùng vĩ vừa nữ tính.

Câu 3. Dòng chảy cảm xúc và triết lý nhân văn sâu sắc

- Mạch thơ: Từ say mê trước vẻ đẹp thiên nhiên đến suy tư về giá trị văn hóa lịch sử.

- Hình ảnh Trương Thiếu bảo: Gợi nhớ Trương Hán Siêu - danh nhân gắn liền với di sản văn hóa Dục Thúy Sơn.

- Thông điệp: Thể hiện tấm lòng tri ân với tiền nhân và nỗi trăn trở về sự biến thiên của thời gian.

Câu 4. Những hình ảnh ám ảnh nghệ thuật

• Hình tượng đặc sắc: Đóa sen nở giữa dòng nước, cảnh tiên giáng trần.
• Lý do: Tạo nên bức tranh sơn thủy hòa quyện giữa thực và ảo, đưa người đọc vào không gian thần tiên kỳ ảo.

* Gợi mở tiếp cận tác phẩm

Tinh hoa nội dung: Bài thơ khắc họa bức tranh Dục Thúy Sơn hùng vĩ mà nên thơ, gieo vào lòng người đọc những rung cảm sâu sắc về thiên nhiên và con người.

Sau khi thưởng thức:

Câu 1: Vẻ đẹp Dục Thúy Sơn qua lăng kính nghệ thuật

- Vẻ đẹp tựa chốn bồng lai với hình ảnh non xanh nước biếc

- Nghệ thuật đặc sắc: Phép đối 'phù-trụy' tạo chiều sâu thẳm, đưa cảnh vật vào thế giới đa chiều kỳ ảo

Câu 2: Bút pháp nghệ thuật độc đáo

- Thủ pháp so sánh và nhân hóa tài tình, biến cảnh vật thành sinh thể có hồn

- Hình ảnh 'trâm ngọc', 'tóc biếc' nâng tầm vẻ đẹp tự nhiên lên mức nghệ thuật

Câu 3: Dòng chảy tâm tư thi nhân

- Từ ngỡ ngàng trước cảnh đẹp đến hoài niệm về Trương Hán Siêu

- Nỗi niềm tri ân tiền nhân và suy tư về dòng chảy thời gian

Câu 4: Hình tượng nghệ thuật ám ảnh

- Đóa sen thanh khiết nổi trên dòng nước - biểu tượng của vẻ đẹp thuần khiết giữa đời thường

*Hướng dẫn khám phá

Câu 1 (trang 47 SGK Ngữ văn 10 Tập 2): Núi Dục Thúy hiện lên như một bức tranh thiên nhiên kỳ vĩ với vẻ đẹp nào? Điểm độc đáo trong cách miêu tả của tác giả qua hai câu thực?

Gợi mở:

- Vẻ đẹp núi Dục Thúy: Mang nét thơ mộng đặc biệt, tựa chốn bồng lai tiên cảnh với danh xưng "non tiên".

- Nghệ thuật miêu tả: Tác giả phác họa từ hai góc nhìn đối lập mà hài hòa: Từ mặt đất ngước lên như đóa sen vươn khỏi làn nước, từ trời cao nhìn xuống tựa cảnh tiên giáng thế. Ngọn núi trở thành giao điểm của tinh hoa đất trời.

Câu 2: Nghệ thuật đặc sắc nào được vận dụng trong hai câu luận? Hình tượng "trâm ngọc xanh", "gương tóc biếc" mang lại hiệu quả nghệ thuật gì?

Khám phá:

- Thủ pháp nghệ thuật:

+ Ẩn dụ: Bóng tháp tựa trâm ngọc điểm xuyết.

+ Nhân hóa: Tháp Linh Tế in bóng xuống mặt nước như mái đầu thiếu nữ được cài trâm ngọc, sóng nước trở thành tấm gương lớn soi bóng tóc mây.

- Hình ảnh "trâm ngọc xanh", "gương tóc biếc" thổi hồn nhân văn vào cảnh vật, tạo nên bức tranh thiên nhiên duyên dáng đầy chất thơ.

Câu 3: Mạch cảm hứng chủ đạo xuyên suốt bài thơ? Vì sao tác giả nhắc đến Trương Thiếu bảo ở phần kết? Ý nghĩa ẩn sau đó?

Câu 4: Hình tượng nghệ thuật nào trong bài khiến bạn day dứt nhất?

Chiêm nghiệm:

- Hình ảnh "tấm bia phủ hoa rêu phong" ám ảnh bởi sự giao thoa giữa quá khứ và hiện tại, vừa gợi nỗi niềm hoài cổ về dấu tích người xưa, vừa là lời ngợi ca bền bỉ về tài hoa dân tộc. Kết thúc mở ấy để lại dư ba sâu lắng trong lòng độc giả.