Top 6 Bài phân tích "Huyện đường" (Ngữ văn 10 - SGK Kết nối tri thức) xuất sắc nhất

Hướng dẫn Soạn bài Huyện đường

Câu 1 (trang 132 SGK Ngữ Văn 10 tập 1)

Đề bài: Trải nghiệm và suy ngẫm về nghệ thuật tuồng - liệu loại hình sân khấu truyền thống này có thể tìm được chỗ đứng trong lòng khán giả đương đại?

Gợi ý

- Từng có dịp thưởng thức nghệ thuật tuồng.

- Tuồng mang giá trị văn hóa lâu đời nhưng đang đối mặt với thách thức trong việc chinh phục công chúng hiện đại. Để tỏa sáng, tuồng cần những cách tiếp cận mới mẻ, sáng tạo hơn.

Câu 2 (trang 132 SGK Ngữ Văn 10 tập 1)

Đề bài: Khám phá trọn vẹn hoặc từng phân cảnh của vở tuồng trên không gian mạng

Gợi ý

- Nền tảng Youtube.

Khám phá tác phẩm Huyện đường

Giải đáp thắc mắc:

Câu 1 (trang 132 SGK Ngữ Văn 10 tập 1)

Đề bài: Bố cục không gian huyện đường - gợi ý thiết kế sân khấu

Gợi ý

- Không gian được bài trí:

+ Chính giữa là bức hoành phi "huyện đường", hai bên là đôi câu đối, kế bên là lối vào hậu trường.

+ Bàn làm việc lớn đặt giữa phòng với đầy đủ văn phòng phẩm. Bên trái là bàn làm việc của đề lại, bày biện tương tự.

Câu 2 (trang 133 SGK Ngữ Văn 10 tập 1)

Đề bài: Nghệ thuật tự giới thiệu nhân vật trong tuồng

Gợi ý

Lối giới thiệu mang tính phô trương, cường điệu.

Câu 3 (trang 134 SGK Ngữ Văn 10 tập 1)

Đề bài: Biểu cảm đắc ý của tri huyện khi khoe mưu mẹo

Gợi ý

Nét mặt hả hê, giọng điệu đắc chí.

Câu 4 (trang 134 SGK Ngữ Văn 10 tập 1)

Đề bài: Sự cấu kết nhịp nhàng giữa tri huyện và đề lại

Gợi ý

Tri huyện vòi tiền Sò, xử phạt Nghêu và Ốc; đề lại muốn khép tội cả Sò và Hến.

Câu 5 (trang 135 SGK Ngữ Văn 10 tập 1)

Đề bài: Dự đoán diễn biến sau lời nói của lính lệ A

Gợi ý

Trùm Sò và Thị Hến có khả năng sẽ hối lộ lính lệ để được xử kiện thuận lợi.

Đáp án cuối bài

Câu 1 (trang 136 SGK Ngữ Văn 10 tập 1)

Đề bài: Tóm lược diễn biến đoạn trích.

Gợi ý

Tóm tắt ngắn gọn:

- Tri huyện tự giới thiệu.

- Đề lại trình bày vụ án Thị Hến.

- Phiên xử: Ốc, Nghêu, lí trưởng bị phạt; Trùm Sò và Thị Hến đang chờ xét xử.

- Lính lệ triệu tập các bên vào huyện đường.

Câu 2 (trang 136 SGK Ngữ Văn 10 tập 1)

Đề bài: Nhận diện những lời thoại phơi bày bản chất tương đồng giữa các nhân vật quyền lực.

Gợi ý

Những đoạn hội thoại đáng chú ý:

- "Vụ ấy à? Ý thầy thế nào?" (tri huyện)

- "Vâng, ta cứ bảo là để tra cứu đã" (đề lại)

- "Phải, nắm đứa có tóc" (tri huyện)

- "Ăn thua là những chỗ khó đấy" (tri huyện)

- "Nhắc lại ông Trùm, anh xã" (lính lệ A)

Câu 3 (trang 136 SGK Ngữ Văn 10 tập 1)

Đề bài: Lý giải sự thẳng thắn giữa tri huyện và đề lại. Phân tích sự ăn ý trong đối thoại.

Gợi ý

- Do cùng chung mục đích vụ lợi.

- Cuộc đối thoại nhịp nhàng cho thấy sự đồng lõa đã thành thói quen.

Câu 4 (trang 136 SGK Ngữ Văn 10 tập 1)

Đề bài: Cảm nhận về thái độ của người xưa với chốn công đường

Gợi ý

Người dân bất mãn khi nơi lẽ ra phải minh bạch lại trở thành chỗ tham nhũng, bất công.

Câu 5 (trang 136 SGK Ngữ Văn 10 tập 1)

Đề bài: Phân tích tính cách tri huyện qua lời tự giới thiệu. So sánh với cách giới thiệu thông thường.

Gợi ý

- Hiện lên là kẻ quyền thế nhưng tham lam, trụy lạc.

- Khác biệt rõ rệt với cách giới thiệu đời thường: một bên khoa trương, một bên giản dị.

Câu 6 (trang 136 SGK Ngữ Văn 10 tập 1)

Đề bài: Gợi ý diễn xuất khi dàn dựng cảnh Huyện đường

Gợi ý

Chú trọng:

- Cử chỉ, điệu bộ

- Biểu cảm gương mặt

- Thể hiện rõ bản chất nhân vật

Nhằm truyền tải trọn vẹn thông điệp tác phẩm.

Viết kết nối

Trình bày suy nghĩ về tiếng cười châm biếm trong đoạn trích (khoảng 150 chữ).

Gợi ý

Tiếng cười trong đoạn trích phơi bày thói tham nhũng trắng trợn của quan lại xưa. Tác giả dân gian đã khéo léo lên án một xã hội mà công lý bị mua bán, nơi kẻ cầm cân nảy mực lại chính là thủ phạm. Đây không chỉ là câu chuyện của quá khứ mà vẫn còn nguyên tính thời sự, nhắc nhở về sự trong sạch của bộ máy công quyền. Tác phẩm như lời cảnh tỉnh sâu sắc về đạo đức công vụ.

1. Không gian huyện đường - Những gợi ý thiết kế sân khấu

Gợi ý:

- Bức hoành phi "huyện đường" trang trọng ở vị trí trung tâm, hai bên là đôi câu đối cổ kính

- Bàn làm việc của tri huyện được bày biện đầy đủ văn phòng phẩm truyền thống

- Không gian bài trí thể hiện rõ nét quyền uy chốn công đường

2. Nghệ thuật tự giới thiệu nhân vật trong tuồng

Gợi ý:

Nhân vật thường tự giới thiệu bằng giọng điệu khoa trương, phô trương quyền thế và kinh nghiệm, tạo nét đặc trưng của nghệ thuật tuồng

3. Biểu cảm đắc thắng của tri huyện

Gợi ý:

Tri huyện bộc lộ rõ sự hả hê khi thực hiện được mưu mô tham nhũng, thể hiện qua nét mặt và cử chỉ khoái trá

4. Sự thông đồng giữa tri huyện và đề lại

Gợi ý:

Hai nhân vật này phối hợp nhịp nhàng trong việc moi tiền từ dân chúng, phơi bày bản chất tham lam của bộ máy quan lại

5. Diễn biến sau lời lính lệ

Gợi ý:

Lời nói của lính lệ hé lộ khả năng sẽ có hành vi hối lộ từ phía người dân để được xử kiện

B. Phân tích tác phẩm

Câu 1: Tóm tắt diễn biến chính

- Tri huyện tự giới thiệu đầy tự mãn

- Đề lại trình bày vụ án

- Phiên xử đầy bất công

- Lính lệ triệu tập các bên

Câu 2: Những lời thoại đặc sắc

Phân tích các câu nói thể hiện rõ bản chất tham nhũng của hệ thống quan lại

Câu 3: Sự thông đồng giữa các nhân vật

- Cùng chung mục đích vụ lợi

- Phối hợp nhịp nhàng như đã thành thói quen

Câu 4: Thái độ người dân với cửa quan

Vừa sợ sệt vừa bất lực trước bộ máy quan lại tham nhũng

Câu 5: Phân tích lời tự giới thiệu

- Thể hiện rõ bản chất tham nhũng, háo sắc

- Khác biệt với cách giới thiệu đời thường

Câu 6: Gợi ý diễn xuất

- Cử chỉ mạnh mẽ, rõ ràng

- Phối hợp nhịp nhàng với âm nhạc

- Thể hiện rõ tính cách nhân vật

Kết nối đọc - viết

Tiếng cười châm biếm trong tác phẩm không chỉ phê phán xã hội cũ mà còn mang tính thời sự sâu sắc, cảnh tỉnh về đạo đức công vụ.

I. Khám phá tác phẩm Huyện đường

• Thể loại: Tuồng đồ (hài kịch dân gian)

- Thuộc loại hình tuồng hài đặc sắc, lột tả chân thực những thói hư tật xấu trong xã hội phong kiến

- Được xem là kiệt tác tiêu biểu của nghệ thuật tuồng truyền thống

• Xuất xứ:

- Trích đoạn từ vở tuồng Nghêu, Sò, Ốc, Hến (Hoàng Châu Kỳ chỉnh lý, 1957)

- Thuộc cảnh mở đầu hồi II, phơi bày âm mưu nhũng nhiễu của bọn quan lại

• Giá trị nội dung:

- Phơi bày bộ mặt thối nát của bộ máy cai trị địa phương

- Tiếng cười châm biếm sâu cay đối với thói tham nhũng

• Giá trị nghệ thuật:

- Ngôn ngữ sắc sảo, đầy tính trào phúng

- Xây dựng nhân vật điển hình với những nét tính cách đặc trưng

II. Phân tích chi tiết

• Không gian huyện đường:

- Bức hoành phi "Huyện đường" uy nghiêm

- Bàn làm việc được bài trí đầy đủ nghiên bút

- Không gian phản ánh quyền uy nhưng cũng đầy giả tạo

• Hệ thống nhân vật:

Tri huyện:

Khái quát tác phẩm

Đoạn trích Huyện đường phơi bày cảnh quan lại tham nhũng bàn cách moi tiền từ vụ kiện của Thị Hến, qua đó lên án bộ máy cai trị thối nát thời phong kiến.

Phân tích chi tiết

1. Bối cảnh và không gian

- Khung cảnh huyện đường với bức hoành phi uy nghi nhưng đầy giả tạo

- Không gian phản ánh sự đối lập giữa vẻ bề ngoài trang nghiêm và bản chất tham lam bên trong

2. Hệ thống nhân vật điển hình

• Tri huyện:

- Kẻ cầm quyền tham lam, xảo quyệt

- Thủ đoạn: Lợi dụng chức vụ để vơ vét của dân

• Đề lại:

- Tay chân đắc lực, cùng chung mưu đồ

- Thủ đoạn: Bày mưu tính kế cùng cấp trên

• Lính lệ:

- Kẻ chạy việc nhưng cũng không kém phần tham lam

3. Nghệ thuật đặc sắc

- Xây dựng nhân vật có tính cách điển hình

- Ngôn ngữ đối thoại sắc sảo, giàu tính trào phúng

- Tiếng cười châm biếm đa tầng ý nghĩa

4. Giá trị nhân văn

- Phản ánh hiện thực xã hội phong kiến thối nát

- Lên án thói tham nhũng của quan lại

- Bài học về sự liêm chính trong công vụ

Hướng dẫn phân tích

1. Trước khi đọc

- Tìm hiểu về nghệ thuật tuồng truyền thống

- Xem trích đoạn trên Internet để cảm nhận sâu sắc hơn

2. Trong khi đọc

- Chú ý cách bài trí sân khấu

- Phân tích lời thoại của các nhân vật

- Nhận diện thủ pháp châm biếm

3. Sau khi đọc

- Tóm tắt diễn biến chính

- Phân tích tính cách nhân vật

- Rút ra bài học ý nghĩa

Kết nối sáng tạo

Viết đoạn văn trình bày suy nghĩ về giá trị phê phán xã hội thông qua tiếng cười châm biếm trong tác phẩm.

I. Khái quát tác phẩm Huyện đường

• Thể loại: Tuồng đồ (hài kịch dân gian)
• Xuất xứ: Trích đoạn từ vở tuồng Nghêu, Sò, Ốc, Hến (Hoàng Châu Kỳ chỉnh lý)
• Nội dung: Phơi bày cảnh quan lại tham nhũng bàn cách moi tiền từ vụ kiện
• Giá trị: Lên án bộ máy cai trị thối nát thời phong kiến

II. Phân tích chi tiết

1. Không gian huyện đường

- Bức hoành phi "Huyện đường" uy nghi nhưng đầy giả tạo

- Không gian phản ánh sự đối lập giữa vẻ bề ngoài và bản chất bên trong

2. Hệ thống nhân vật

• Tri huyện:

- Kẻ cầm quyền tham lam, xảo quyệt

- Thủ đoạn: Lợi dụng chức vụ để vơ vét của dân

• Đề lại:

- Tay chân đắc lực, cùng chung mưu đồ

• Lính lệ:

- Kẻ chạy việc nhưng cũng không kém phần tham lam

3. Nghệ thuật đặc sắc

- Ngôn ngữ đối thoại sắc sảo, giàu tính trào phúng

- Xây dựng nhân vật có tính cách điển hình

- Tiếng cười châm biếm đa tầng ý nghĩa

III. Ý nghĩa tác phẩm

- Phản ánh hiện thực xã hội phong kiến thối nát

- Bài học về sự liêm chính trong công vụ

- Giá trị nhân văn sâu sắc

IV. Hướng dẫn phân tích

1. Trước khi đọc

- Tìm hiểu về nghệ thuật tuồng truyền thống

- Xem trích đoạn để cảm nhận sâu sắc hơn

2. Trong khi đọc

- Chú ý cách bài trí sân khấu

- Phân tích lời thoại của các nhân vật

- Nhận diện thủ pháp châm biếm

3. Sau khi đọc

- Tóm tắt diễn biến chính

- Phân tích tính cách nhân vật

- Rút ra bài học ý nghĩa

V. Kết nối sáng tạo

Viết đoạn văn trình bày suy nghĩ về giá trị phê phán xã hội thông qua tiếng cười châm biếm trong tác phẩm.

I. Khám phá tác phẩm Huyện đường

1. Trải nghiệm về nghệ thuật tuồng

- Tuồng là loại hình nghệ thuật truyền thống đang đối mặt với thách thức trong việc thu hút khán giả hiện đại

- Cần sự đổi mới để phù hợp với thị hiếu đương đại

2. Phân tích cảnh huyện đường

- Không gian được bài trí trang nghiêm với hoành phi, câu đối

- Bàn làm việc của tri huyện và đề lại thể hiện quyền uy chốn công đường

3. Tính cách nhân vật

• Tri huyện:

- Thể hiện bản chất tham lam qua lời thoại và cử chỉ

- Cười khoái trá khi bàn mưu tính kế vụ lợi

• Đề lại:

- Kẻ tay chân đắc lực, cùng chung mưu đồ

• Lính lệ:

- Không kém phần tham lam, cơ hội

II. Giá trị tác phẩm

1. Giá trị hiện thực

- Phơi bày bộ mặt tham nhũng của bộ máy quan lại

- Phản ánh xã hội phong kiến thối nát

2. Giá trị nghệ thuật

- Xây dựng nhân vật điển hình

- Ngôn ngữ đối thoại sắc sảo

- Tiếng cười trào phúng đa tầng ý nghĩa

III. Hướng dẫn phân tích

1. Câu hỏi trọng tâm

- Phân tích không gian huyện đường

- Nhận diện tính cách nhân vật qua lời thoại

- Ý nghĩa tiếng cười châm biếm

2. Gợi ý diễn xuất

- Cử chỉ, điệu bộ cần rõ ràng, dứt khoát

- Kết hợp hài hòa với âm nhạc sân khấu

- Thể hiện rõ bản chất nhân vật

IV. Bài học nhân văn

- Lên án thói tham nhũng, vụ lợi

- Đề cao sự liêm chính trong công vụ

- Giá trị phê phán xã hội sâu sắc