Top 6 Bài phân tích "Nghị luận về tác phẩm thơ" ấn tượng nhất lớp 12

I. Bản chất nghị luận thơ ca

1. Nghệ thuật bình giảng thi phẩm:

Là quá trình vận dụng tinh tế các thao tác lập luận để khám phá chiều sâu tư tưởng và phong cách nghệ thuật, thông qua lăng kính cảm xúc thẩm mỹ, tư duy sáng tạo và những liên tưởng phong phú của người bình.

II. Phương pháp phân tích bài thơ

1. Áp dụng thực tế: Bài thơ "Cảnh khuya" - Hồ Chí Minh

"Tiếng suối trong như tiếng hát xa
Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa
Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ
Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà"

a. Giải mã tác phẩm

Bối cảnh sáng tác:
- Thời điểm: Giai đoạn đầu kháng chiến chống Pháp
- Không gian: Chiến khu Việt Bắc - nơi Bác trực tiếp lãnh đạo cuộc kháng chiến
Tầng ý nghĩa:
- Vẻ đẹp hùng vĩ của thiên nhiên Việt Bắc
- Hình tượng lãnh tụ - nghệ sĩ: hòa quyện giữa tâm hồn thi sĩ và trách nhiệm cách mạng
Đặc sắc nghệ thuật:
- Sự giao thoa hài hòa giữa chất cổ điển và hiện đại

b. Cấu trúc bài phân tích

Mở bài: Giới thiệu hoàn cảnh sáng tác và giá trị cốt lõi
Thân bài:
- Luận điểm 1: Bức tranh thiên nhiên đêm trăng
+ Hình ảnh đặc sắc: tiếng suối, trăng, hoa, cổ thụ
+ Nghệ thuật miêu tả tinh tế
- Luận điểm 2: Chân dung tinh thần Hồ Chí Minh
+ Nỗi trăn trở vì vận nước
+ Sự hòa quyện giữa tâm hồn nghệ sĩ và ý chí chiến sĩ
- Luận điểm 3: Sự kết tinh nghệ thuật
+ Chất cổ điển: thể thơ tứ tuyệt, bút pháp ước lệ
+ Chất hiện đại: tư tưởng yêu nước cách mạng
Kết bài: Khẳng định giá trị bền vững của tác phẩm

Ghi nhớ:

Đối tượng nghị luận thơ đa dạng (toàn bài, đoạn thơ, hình tượng...). Cần chú trọng phân tích ngôn từ, hình ảnh, nhịp điệu, cấu trúc...
Bài viết cần đảm bảo:
- Giới thiệu khái quát tác phẩm
- Phân tích giá trị nội dung và nghệ thuật
- Đánh giá tổng quan

Thực hành

Phân tích khổ thơ cuối "Tràng Giang" - Huy Cận:

"Lớp lớp mây cao đùn núi bạc
Chim nghiêng cánh nhỏ: bóng chiều sa
Lòng quê dờn dợn vời non nước
Không khói hoàng hôn cũng nhớ nhà"

Bài làm:

Huy Cận - thi sĩ của nỗi sầu vạn kỷ, đã khắc họa thành công tâm trạng thế hệ qua khổ thơ cuối Tràng Giang. Hai câu đầu mở ra không gian kỳ vĩ với hình ảnh "mây đùn núi bạc" tạo thế đối lập với "cánh chim nghiêng" bé nhỏ, gợi nỗi cô đơn trước vũ trụ bao la. Đặc biệt, hai câu cuối đã nâng tầm tứ thơ khi diễn tả nỗi nhớ quê hương da diết mà không cần đến "khói hoàng hôn" như thơ xưa, thể hiện tình yêu đất nước sâu nặng và tinh thần cách tân trong sáng tạo nghệ thuật.

I - NỀN TẢNG LÝ THUYẾT

1. Quy trình chuẩn bị bài nghị luận thơ:

a) Khám phá đề tài và phát triển ý tưởng

b) Xây dựng hệ thống luận điểm

c) Triển khai bài viết

d) Hoàn thiện và chỉnh sửa

2. Cấu trúc bài nghị luận chuẩn mực:

a) Khởi luận: Giới thiệu tác phẩm và nhận định khái quát

b) Thân luận: Phân tích chiều sâu nghệ thuật và nội dung

c) Kết luận: Đánh giá giá trị tư tưởng và thẩm mỹ

Yêu cầu cốt lõi: Thể hiện cảm nhận cá nhân thông qua phân tích ngôn từ, hình ảnh, nhịp điệu và cấu trúc tác phẩm.

II - PHƯƠNG PHÁP THỰC HÀNH

Câu 1. Phương pháp tiếp cận đề bài

a) Hai dạng đề chính:

- Đề có định hướng rõ (phân tích, cảm nhận...)

- Đề mở (yêu cầu tự xác định hướng triển khai)

b) Giải mã từ khóa:

- Phân tích: Đi sâu vào các yếu tố cấu thành

- Cảm nhận: Nhấn mạnh trải nghiệm chủ quan

- Suy nghĩ: Phát triển tư duy phê bình

Câu 2. Nghệ thuật phân tích bài "Quê hương"

a) Phần Thân bài tập trung khai thác:

- Hình tượng người dân chài kiên cường

- Khung cảnh làng quê sống động

- Ngôn ngữ thơ giàu nhạc tính

b) Sức thuyết phục đến từ:

- Hệ thống dẫn chứng chọn lọc

- Cảm xúc chân thành của người viết

- Phân tích đa chiều các yếu tố nghệ thuật

III - THỰC HÀNH PHÂN TÍCH

Khổ đầu "Sang thu" - Hữu Thỉnh:

- Tín hiệu mùa thu: Hương ổi, gió se, sương chùng chình

- Nghệ thuật: Từ ngữ gợi cảm, đa giác quan

- Không gian: Từ gần đến xa, tạo chiều sâu cảm nhận