Top 6 bài soạn “Cà Mau quê xứ” (Ngữ văn 11 - SGK Kết nối tri thức) xuất sắc nhất

I. Tác giả văn bản Cà Mau quê xứ

- Trần Tuấn, sinh năm 1967, tên thật là Trần Ngọc Tuấn, quê gốc Hà Nội.

- Trong làng báo và kho tàng văn học Việt Nam, anh nổi bật với phong cách bút ký sâu sắc, giàu cảm xúc, lối viết tinh tế cùng những liên tưởng sáng tạo độc đáo.

II. Tìm hiểu tác phẩm Cà Mau quê xứ

• Thể loại

Văn bản thuộc thể loại tản văn.

• Hoàn cảnh sáng tác và xuất xứ

Tác phẩm trích từ tập "Uống cà phê trên đường", ghi lại trải nghiệm chân thực, sâu sắc của tác giả trong chuyến thăm mảnh đất Cà Mau.

• Phương thức biểu đạt

Tự sự kết hợp với biểu cảm.

• Tóm tắt nội dung

Cà Mau, vùng đất cuối cùng của hình chữ S, hiện lên trong mắt tác giả như một bức tranh hài hòa giữa thiên nhiên và con người. Tác giả đã ấp ủ mong ước đến đây từ lâu và sau chuyến đi, anh say mê với vẻ đẹp và tâm hồn người dân nơi đây.

• Bố cục

Phần 1: Từ đầu đến đoạn thơ "thần với Cà Mau" – khắc họa khoảnh khắc đặt chân đến vùng đất này.

Phần 2: Tiếp đó mô tả cảnh sắc và cuộc sống con người Cà Mau.

Phần 3: Phần còn lại thể hiện tình cảm sâu sắc của tác giả.

• Giá trị nội dung

Tác phẩm phác họa chân thực cảnh vật và con người mộc mạc, hiền hòa của Cà Mau, thể hiện sự rung động và tình cảm chân thành của tác giả. Khung cảnh được gợi mở qua lăng kính của các nhà văn, nhà thơ nổi tiếng như Nguyễn Tuân, Anh Đức, Xuân Diệu.

• Giá trị nghệ thuật

- Thể thơ tự do giúp biểu đạt cảm xúc sâu sắc.

- Ngôn ngữ giản dị, tinh tế, giàu hình ảnh.

- Khắc họa chân thực, sinh động, giàu tính biểu cảm.

III. Tìm hiểu chi tiết tác phẩm

• Vẻ đẹp đất Mũi Cà Mau

Tươi mới, sống động trong đời sống con người nơi đây.

- Những câu chuyện, hình ảnh sinh động về cuộc sống, lao động của cư dân Đất Mũi được kể lại chân thực, mang hơi thở hiện thực và tính thời sự.

- Các nhân vật, sự kiện đều gần gũi, thể hiện dòng chảy cuộc sống luôn đổi thay, vận động.

Liên tưởng với các nhà văn, nhà thơ về Mũi Cà Mau

- Từ trước Cách mạng đến nay, nhiều tác giả như Nguyễn Bính, Nguyễn Tuân, Anh Đức, Xuân Diệu, Sơn Nam, Nguyễn Ngọc Tư đã khai thác và viết về mảnh đất này, tạo nên một vùng văn chương đặc sắc, là nguồn cảm hứng sáng tạo dạt dào.

Tâm thế và nghệ thuật viết tản văn

- Tác giả đến với Mũi Cà Mau trong tâm thế nhẹ nhàng, tò mò khám phá, trải nghiệm đa giác quan, ghi lại cảm xúc, suy ngẫm sâu sắc qua lăng kính tản văn.

- Sự kết hợp giữa hiện thực và biểu cảm tạo nên nét độc đáo cho tác phẩm.

Chất trữ tình

- Thể hiện qua cảm xúc tự nhiên, sâu sắc của tác giả, cùng những hình ảnh gợi cảm xúc mạnh mẽ như cảnh vật, con người, lời văn dung dị nhưng lay động lòng người.

Ngôn ngữ và biện pháp tu từ

- Sử dụng linh hoạt từ ngữ hiện đại, từ láy giàu hình ảnh, ngôn ngữ địa phương đặc sắc.

- Biện pháp nhân hóa, chuyển nghĩa tạo hình ảnh sinh động, liên tưởng bất ngờ, làm giàu sức biểu đạt và cảm xúc.

I. Trần Tuấn

Tiểu sử

- Trần Tuấn, sinh năm 1967 với tên khai sinh là Trần Ngọc Tuấn, quê ở Hà Nội.

- Trong làng báo và kho tàng văn học Việt Nam, anh được biết đến như một cây bút ký mang dấu ấn riêng biệt, sâu sắc, giàu cảm xúc với lối viết trau chuốt, đầy liên tưởng.

Tác phẩm tiêu biểu

- Ma thuật ngón (2008)

- Đừng gọi tôi là Lại Phiền Hà (2008)

- Chậm hơn dừng lại (2017)

II. Tác phẩm Cà Mau quê xứ

Thể loại và phương thức biểu đạt

- Thể loại: Ký

- Phương thức biểu đạt: Tự sự

Hoàn cảnh sáng tác

- “Cà Mau quê xứ” trích trong tập “Uống cà phê trên đường của Vũ”, ghi lại những trải nghiệm gần gũi, đầy ấn tượng của tác giả khi đến vùng đất Cà Mau.

Nội dung chính

Tác phẩm phác họa chân thực mảnh đất Cà Mau, vùng cực Nam của Tổ quốc, qua chuyến đi trải nghiệm thực tế của tác giả. Câu chuyện xen lẫn khung cảnh thiên nhiên tươi đẹp cùng con người hiền hòa, thân thương. Những cảm xúc trìu mến được gửi gắm qua từng trang viết, gợi nhớ đến những trang ký của Nguyễn Tuân, Anh Đức và Xuân Diệu.

Tóm tắt

Cà Mau – mảnh đất mà nhà văn Trần Tuấn đã ấp ủ trong trí tưởng tượng lâu nay, giờ đây hiện ra với vẻ đẹp hòa quyện giữa thiên nhiên và con người. Chuyến đi khám phá đã chắp bút cho tác phẩm “Cà Mau quê xứ”. Trước đó, nhiều nhà văn, nhà thơ đã từng viết về nơi đây – từ hình ảnh chiến sĩ dũng cảm đến những khoảnh khắc chia tay đầy xúc động. Tác giả hòa mình vào cuộc sống mộc mạc của người dân, nơi cây đước và thiên nhiên thấm đẫm từng hơi thở. Mọi trải nghiệm như một giấc mơ đẹp không thể nào quên trong tâm hồn tác giả.

Nghệ thuật

- Thể thơ tự do giúp tác giả bộc lộ trọn vẹn tâm tư.

- Ngôn từ giản dị mà giàu cảm xúc.

- Hiện thực chân thật, giàu ý nghĩa sâu sắc.

Trước khi đọc

Câu 1. Ba tiếng “Mũi Cà Mau” gợi lên trong bạn những cảm xúc và suy nghĩ gì?

Điểm cực Nam của đất nước, nơi xa xôi và thiêng liêng.

Câu 2. Bạn biết gì về vùng đất Mũi Cà Mau qua sách báo, phim ảnh hay truyền thông?

Đất Mũi Cà Mau thuộc xã Đất Mũi, huyện Ngọc Hiển, cách TP. Cà Mau hơn 100 km, giáp biển Đông và biển Tây (Vịnh Thái Lan).

Đọc văn bản

Câu 1. Mục đích chuyến đi của tác giả đến Mũi Cà Mau là gì?

Đi chơi.

Câu 2. Hình ảnh nhà thơ Nguyễn Bính được nhắc đến nhằm thể hiện tâm trạng nào của tác giả?

Nỗi nhớ quê hương sâu sắc.

Câu 3. Từ “xứ” trong tác phẩm liên kết thế nào với nhan đề?

Chỉ vùng đất Mũi Cà Mau.

Sau khi đọc

Câu 1. Tác giả có tâm thế thế nào khi đến Mũi Cà Mau? Ý nghĩa của tâm thế đó với người viết tản văn?

- Tâm thế “đi chơi” nhẹ nhàng, vui tươi.

- Giúp tác giả tìm thấy niềm cảm hứng mới để quan sát, trải nghiệm và sáng tác.

Câu 2. Những khung cảnh và nhân vật nào thể hiện sự sống động, tươi mới của đời sống vùng Đất Mũi?

- Anh bạn nhà văn kể về cảm xúc của khách khi đến nơi: “Người ôm cây cột mốc, kẻ ôm cây đước, kẻ nằm lăn trong bùn mà khóc vì sướng.”

- Cảnh anh em nhà báo ngồi lai rai tại các nhà dân xã Đất Mũi.

- Người phụ nữ lột thịt ghẹ tại cơ sở gia công thực phẩm.

- Câu chuyện lịch sử về sự lựa chọn giữa con tôm và cây đước, kể lại tại nhà Phó Chủ tịch xã Lê Hoàng Liêm.

Câu 3. Những nhà văn, nhà thơ nào được tác giả liên tưởng khi đến Mũi Cà Mau? Ý nghĩa của những liên tưởng đó?

• Trước Cách mạng: Nguyễn Bính, nhà thơ lãng mạn từng đặt chân đến Mũi Cà Mau.
• Kháng chiến chống Mỹ: Nguyễn Tuân với bút ký “Khi nào Bắc Nam thống nhất, anh sẽ vô thăm đầu tiên?”
• Anh Đức với bút ký “Bức thư Cà Mau”
• Xuân Diệu với bài thơ “Mũi Cà Mau”
• Sơn Nam – pho từ điển sống về Nam Bộ
• Nguyễn Ngọc Tư – nhà văn sống và viết về Cà Mau

- Mũi Cà Mau là nguồn cảm hứng sáng tạo dồi dào, cũng là thách thức đối với người viết.

Câu 4. Chất trữ tình trong tản văn được biểu hiện thế nào?

- Tâm trạng nhẹ nhàng nhưng sâu lắng, thỏa nỗi khát khao hạt phù sa tươi mới.

- Mượn lời văn Nguyễn Ngọc Tư để nói hộ niềm xúc động sâu sắc.

- Sự bồi hồi lạ lùng trước những biểu hiện tình cảm của người dân và khách phương xa.

- Giao hòa với thiên nhiên, con người bằng sự thân thương và gần gũi.

- Niềm xúc động mãnh liệt khi rời Mũi Cà Mau: “Không có khói, mà sao bước chân lên tàu rời Mũi, mắt tôi chợt cay nhòe.”

- Chất trữ tình hiện hữu xuyên suốt, là nét đặc trưng của thể loại tản văn.

Câu 5. Dưới ngòi bút, vùng Đất Mũi hiện lên với sắc thái nào?

Vừa chân thực vừa đậm chất trữ tình.

Câu 6. Nhận xét về ngôn ngữ và biện pháp tu từ trong tác phẩm?

- Ngôn ngữ đậm chất tản văn, giàu cảm xúc.

- Sử dụng các câu hỏi tu từ tinh tế, gây ấn tượng.

Kết nối đọc - viết

Qua câu “Không có khói, mà sao bước chân lên tàu rời Mũi, mắt tôi chợt cay nhòe”, hãy viết đoạn văn khoảng 150 chữ diễn tả cảm xúc của bạn về Mũi Cà Mau.

Bằng những trang văn đầy xúc cảm, tác phẩm giúp ta nhận thức sâu sắc về vẻ đẹp tươi mới của đất nước qua hình ảnh Cà Mau – mảnh đất thiêng liêng, thơ mộng, khiến lòng người thêm tự hào và yêu quý quê hương hơn bao giờ hết.

Dàn ý Phân tích "Cà Mau quê xứ"

Mở bài:

- Giới thiệu tổng quan về tác giả Trần Tuấn, những nét nổi bật trong cuộc đời và phong cách sáng tác.

- Giới thiệu sơ lược về tác phẩm "Cà Mau quê xứ", nêu bật nội dung và giá trị nghệ thuật.

Thân bài:

- Mục đích chuyến đi của tác giả đến Cà Mau.

- Khung cảnh thiên nhiên và đời sống con người nơi đây.

- Tình cảm sâu sắc và cảm xúc chân thành của tác giả dành cho vùng đất mũi.

Kết bài: Khẳng định những đặc sắc về nội dung và nghệ thuật của tác phẩm, đồng thời thể hiện tình cảm sâu đậm của tác giả với Cà Mau.

Phân tích "Cà Mau quê xứ"

Trên mảnh đất Việt Nam, mỗi vùng miền đều là nguồn cảm hứng sáng tác bất tận của các nhà văn, nhà thơ. Trần Tuấn cũng không ngoại lệ, ông đã trải nghiệm thực tế để cảm nhận và ghi lại vẻ đẹp, tính cách con người Việt Nam. Nổi bật trong sự nghiệp ông là tác phẩm "Cà Mau quê xứ" – trích từ tập "Uống cà phê trên đường của Vũ" – ghi lại những cảm xúc và trải nghiệm của ông trên đất mũi Cà Mau.

Cà Mau, điểm tận cùng của đất nước, hiện lên trong tác phẩm với vẻ giản dị mộc mạc, con người nơi đây chất phác nhưng kiên cường. Tác giả khắc họa thiên nhiên và con người nơi đây qua lăng kính của mình, thể hiện tình cảm sâu sắc dành cho vùng đất này. Cảnh vật được gợi nhớ qua những trang ký của Nguyễn Tuân, Anh Đức và Xuân Diệu: đầm lầy, cây đước, giọt phù sa – những yếu tố mộc mạc mà sống động, thôi thúc tác giả trở thành người “nông nổi kỳ quặc”. Thiên nhiên giản đơn, bình dị, với cây đước là hình ảnh đặc trưng của vùng đất này.

Tác giả miêu tả cây đước hòa mình trong phù sa, bên cạnh đàn cá tôm, cùng ánh bình minh và hoàng hôn đất mũi – bức tranh thiên nhiên sống động, chân thực qua ngòi bút tinh tế. Nhưng điều làm tác giả đọng lại sâu sắc nhất là con người nơi đây. Qua câu hỏi hài hước, tò mò về con cá "ai đây ta, ai mà lặn lội tới xứ bùn sinh rừng rú này", tác giả như phản ánh sự tò mò và thân thiện của người dân địa phương. Những người Cà Mau chịu nhiều khó khăn, thiên tai và thiếu thốn, song vẫn giữ được nét hiếu khách và chất phác đậm đà.

Tác giả ghi lại hình ảnh chân thực về người đến đất mũi: “Người ôm cây cột mốc, kẻ ôm cây đước, kẻ lại nằm lăn xuống bùn lầy”, đó là tình cảm sâu sắc không chỉ của ông mà còn của nhiều người khi đến đây. Những hình ảnh, cảm xúc ấy ám ảnh tác giả, khiến ông liên tưởng đến Nguyễn Tuân, thể hiện những trăn trở, gắn bó sâu sắc với vùng đất này. Những hình ảnh thiên nhiên và con người vẫn sống động trong tâm trí ông, mang đến cảm xúc yêu thương, nhung nhớ thấm đẫm nước mắt. Qua lối kể sử dụng liệt kê, so sánh và ngôn ngữ giản dị mà sinh động, tác phẩm tái hiện vẻ đẹp thiên nhiên, con người và tình cảm sâu nặng dành cho Cà Mau.

“Cà Mau quê xứ” không chỉ là tác phẩm thể hiện tài năng sáng tạo độc đáo của Trần Tuấn, mà còn vẽ nên bức tranh giản dị mà chân thành về mảnh đất và con người Cà Mau – một vùng đất đậm chất thật thà, kiên cường và tình cảm.

* Trước khi đọc

Câu hỏi 1. (trang 45 SGK Ngữ văn 11 Tập 2): Ba tiếng “Mũi Cà Mau” gợi lên trong bạn những suy nghĩ, cảm xúc gì?

Trả lời:

Tên gọi Cà Mau bắt nguồn từ tiếng Khmer “Tưk Kha-mau”, nghĩa là nước đen, ám chỉ màu nước đặc trưng do lá tràm rụng phủ kín thảm rừng U Minh. Mũi Cà Mau - điểm tận cùng thiêng liêng của Tổ quốc, một kỳ quan thiên nhiên độc nhất vô nhị, nơi cư dân ví như “Đất biết nở, rừng biết đi và biển sinh sôi”.

Câu hỏi 2. (trang 45 SGK Ngữ văn 11 Tập 2): Bạn biết gì về vùng đất Mũi Cà Mau qua sách báo, phim ảnh và truyền thông?

Trả lời:

Cà Mau là vùng đất trũng thường xuyên ngập lụt, với hiện tượng bồi lở diễn ra ở cả hai bờ biển Đông và Tây. Nơi đây có năm nhóm đất chính gồm: đất phèn, than bùn, bãi bồi, đất mặn và đất kênh rạch. Đất mặn chiếm phần lớn tại các vùng ven biển, còn đất phèn chiếm hơn 64% diện tích toàn tỉnh, tạo nên đặc trưng thổ nhưỡng độc đáo cho Cà Mau.

* Đọc văn bản:

Gợi ý trả lời câu hỏi trong khi đọc

• Tác giả đến Mũi Cà Mau với mục đích gì?

Tác giả đến Mũi Cà Mau với mục đích thư giãn, khám phá.

• Liên tưởng văn học của tác giả ra sao?

Tác giả nhớ về những trang ký, thơ của Nguyễn Tuân, Anh Đức, Xuân Diệu, gieo mầm những khát khao hòa bình, hòa quyện qua từng câu chữ.

• Tâm trạng của tác giả và mọi người khi đến Mũi Cà Mau?

Đây là vùng đất ấp ủ trong tâm tưởng lâu nay, lần đầu đặt chân đến khiến tác giả đắm say cảnh sắc, con người nơi này.

• Hình ảnh nhà thơ Nguyễn Bính trong liên tưởng nói lên điều gì?

Gợi nhớ nỗi nhớ nhà, khắc sâu tâm trạng hoài cổ của tác giả.

• Ý nghĩa từ “xứ” trong nhan đề?

“Xứ” ám chỉ vùng đất mũi Cà Mau với những địa danh gắn bó.

• Cái nhìn của tác giả về đời sống thực tế ở đây như thế nào?

Con người Cà Mau giữ trong mình tình cảm chân thành, sống hòa nhập với thiên nhiên, dù đời sống gian khó vẫn bền bỉ và cần cù, dựng lên những mái nhà giản dị giữa cảnh vật mộc mạc.

• Khó khăn người dân vùng đất Mũi phải trải qua?

Họ đối mặt với thiên tai, sự bấp bênh của thiên nhiên, ví như tôm cá bị ngạt bởi bùn lầy, cây đước bị chặt phá để mở rộng diện tích nuôi tôm.

• Cảm xúc tác giả bộc lộ ở phần kết?

Mọi vẻ đẹp nơi đây in đậm trong lòng tác giả, khiến ông xúc động đến rơi lệ, dành trọn tình yêu thương cho vùng đất mũi thiêng liêng này.

* Sau khi đọc

Nội dung chính: Tác phẩm “Cà Mau quê xứ” khắc họa chân thực vùng đất tận cùng phía Nam của Tổ quốc, với thiên nhiên xanh tươi và con người giản dị, qua trải nghiệm sống động của tác giả. Những cảm xúc yêu mến, trân trọng và gắn bó sâu sắc được bộc lộ qua từng câu chữ, được gợi lên từ trang ký của những văn nhân nổi tiếng như Nguyễn Tuân, Anh Đức, Xuân Diệu.

Gợi ý trả lời câu hỏi sau khi đọc văn bản:

Câu 1 (trang 50 SGK Ngữ văn 11 Tập 2): Tác giả có tâm thế thế nào khi đến Mũi Cà Mau? Ý nghĩa của tâm thế đó?

Trả lời: Tác giả đến Mũi Cà Mau trong trạng thái nhẹ nhàng, thoải mái, tạo điều kiện cho cảm xúc được trọn vẹn, giúp ông ghi lại những hình ảnh chân thực và tinh tế của thiên nhiên cùng con người nơi đây.

Câu 2 (trang 50 SGK Ngữ văn 11 Tập 2): Những khung cảnh và nhân vật nào thể hiện tính sống động của đời sống vùng Đất Mũi?

Trả lời: Những người dân cần cù, chịu khó, dù đối mặt với thiên tai và khó khăn vẫn vui vẻ, hiếu khách và giữ được sự chất phác đặc trưng.

Câu 3 (trang 50 SGK Ngữ văn 11 Tập 2): Tác giả liên tưởng đến những nhà văn nào đã có duyên nợ với vùng đất? Ý nghĩa của những liên tưởng đó?

Trả lời: Những nhà văn như Nguyễn Tuân, Anh Đức, Xuân Diệu là nguồn cảm hứng, giúp tác giả cảm nhận sâu sắc hơn về mảnh đất này, đồng thời nhấn mạnh sức sống và vẻ đẹp văn hóa của vùng đất Mũi.

Câu 4 (trang 50 SGK Ngữ văn 11 Tập 2): Chất trữ tình trong bài tản văn được thể hiện như thế nào?

Trả lời: Qua những xúc cảm chân thành, những ký ức và hình ảnh sống động, tác giả đã truyền tải một cách sâu sắc tình yêu và sự lưu luyến dành cho vùng đất và con người Mũi Cà Mau.

Câu 5 (trang 50 SGK Ngữ văn 11 Tập 2): Sắc màu riêng của vùng Đất Mũi dưới ngòi bút tác giả như thế nào?

Trả lời: Vừa mang đậm tính hiện thực, vừa chan chứa chất trữ tình sâu sắc, tạo nên bức tranh sống động về vùng đất cuối cùng của Tổ quốc.

Câu 6 (trang 50 SGK Ngữ văn 11 Tập 2): Phương diện nào nổi bật trong bài tản văn? Vì sao?

Trả lời: Phương diện nổi bật là tình cảm chủ quan của người viết, thể hiện qua cách ông quan sát tinh tế và đặt nhiều tình cảm sâu sắc vào từng chi tiết trong tác phẩm.

Câu 7 (trang 50 SGK Ngữ văn 11 Tập 2): Nhận xét về ngôn ngữ và biện pháp tu từ trong tác phẩm?

Trả lời: Tác giả sử dụng nhiều câu hỏi tu từ, thể hiện sự tò mò, trăn trở, đồng thời ngôn ngữ mang đậm chất tản văn, nhẹ nhàng nhưng sâu sắc.

* Kết nối đọc – viết

Bài tập (trang 50 SGK Ngữ văn 11 Tập 2): Từ câu “Không có khói, mà sao bước chân lên tàu rời Mũi, mắt tôi chợt cay nhòe”, hãy viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) nói về cảm xúc đối với Mũi Cà Mau.

Đoạn văn tham khảo:

Qua tác phẩm, Cà Mau hiện lên như một viên ngọc tươi sáng trên dải đất hình chữ S, gợi lên niềm tự hào về vẻ đẹp thiên nhiên và văn hóa quê hương. Tình cảm sâu sắc của tác giả dành cho vùng đất cuối trời này khiến ông không khỏi bồi hồi xúc động. Từng hình ảnh, âm thanh và mùi vị nơi đây như khắc sâu vào tâm hồn ông, khiến khi rời khỏi, lòng ông nghẹn ngào, đôi mắt cay cay theo những bước chân xa dần. Cảm xúc ấy không chỉ là nỗi nhớ, mà còn là sự trân trọng và yêu thương chân thành dành cho mảnh đất và con người Mũi Cà Mau.

Nội dung chính

Tác phẩm "Cà Mau quê xứ" hiện lên sinh động với hình ảnh mảnh đất tận cùng phía Nam hình chữ S Việt Nam, nơi tác giả trải nghiệm thực tế cuộc sống, thiên nhiên và con người mộc mạc, hiền hòa. Qua từng câu chữ, tác giả gửi gắm tình yêu thương và cảm xúc sâu sắc dành cho vùng đất này, đồng thời gợi nhớ những trang ký ức của Nguyễn Tuân, Anh Đức và Xuân Diệu.

Trước khi đọc 1

Câu 1 (trang 45, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Ba tiếng "Mũi Cà Mau" đánh thức trong bạn những cảm xúc và suy tư nào?

Phương pháp giải:

Dựa vào vốn hiểu biết và cảm nhận cá nhân để trả lời.

Đáp án gợi ý:

Mũi Cà Mau – vùng đất tận cùng Tổ quốc, nằm xa xôi về phía Nam, gợi lên hình ảnh thiên nhiên hoang sơ, khắc nghiệt và cuộc sống giản dị, bền bỉ của người dân nơi đây.

Trước khi đọc 2

Câu 2 (trang 45, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Bạn hiểu gì về vùng đất Mũi Cà Mau qua sách báo, phim ảnh, truyền thông?

Phương pháp giải:

Dựa vào kiến thức thu nhận từ các nguồn tư liệu.

Đáp án gợi ý:

Mũi Cà Mau thuộc xã Đất Mũi, huyện Ngọc Hiển, cách thành phố Cà Mau hơn 100 km. Nơi đây sở hữu hệ sinh thái rừng ngập mặn đa dạng, phong phú, thu hút du khách với các điểm như vườn chim Lâm Viên, vườn chim Cà Mau và vườn chim Ngọc Hiển.

Trong khi đọc 1

Câu 1 (trang 45, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Tác giả đến Mũi Cà Mau với mục đích gì?

Phương pháp giải:

Quan sát đoạn đầu tác phẩm để tìm câu trả lời.

Đáp án gợi ý:

Tác giả đến Mũi Cà Mau với mục đích khám phá và trải nghiệm vùng đất này.

Trong khi đọc 2

Câu 2 (trang 46, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Chú ý những liên tưởng của tác giả về văn học.

Phương pháp giải:

Đọc kỹ đoạn văn liên quan để trả lời.

Đáp án gợi ý:

Tác giả liên tưởng đến những tên tuổi văn học như Nguyễn Tuân, Anh Đức và Xuân Diệu qua những trải nghiệm và cảm xúc về Mũi Cà Mau.

Trong khi đọc 3

Câu 3 (trang 46, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Trạng thái tình cảm của tác giả và mọi người khi đến Mũi Cà Mau?

Phương pháp giải:

Đọc kỹ đoạn văn từ "Mà cũng thiệt lạ!... một mảng mây ngàn tuổi." để cảm nhận.

Đáp án gợi ý:

Họ đều cảm thấy lạ lùng, tò mò, và bộc lộ những hành động chân thật, đầy cảm xúc trước mảnh đất mới mẻ và kỳ thú này.

Trong khi đọc 4

Câu 4 (trang 47, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Hình ảnh nhà thơ Nguyễn Bính góp phần thể hiện tâm trạng gì của người viết?

Phương pháp giải:

Xem chi tiết đoạn liên tưởng đến Nguyễn Bính.

Đáp án gợi ý:

Hình ảnh nhà thơ Nguyễn Bính làm tăng thêm nỗi nhớ nhà và sự sâu lắng trong cảm xúc của tác giả.

Trong khi đọc 5

Câu 5 (trang 48, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Từ "xứ" liên kết thế nào với nhan đề bài?

Phương pháp giải:

Đọc kỹ đoạn văn có từ "xứ" để hiểu liên hệ.

Đáp án gợi ý:

Từ "xứ" chỉ địa danh Mũi Cà Mau, khẳng định mối liên hệ thân thương với quê hương.

Trong khi đọc 6

Câu 6 (trang 48, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Nhận xét về cách ghi lại những chi tiết đời sống thực của người viết?

Phương pháp giải:

Đọc kỹ các đoạn mô tả đời sống dân cư.

Đáp án gợi ý:

Tác giả dành tình cảm chân thành cho mảnh đất này, cảm nhận sự giản dị, cần cù và sức sống bền bỉ của người dân nơi đây.

Trong khi đọc 7

Câu 7 (trang 49, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Những khó khăn mà con người Đất Mũi đã trải qua?

Phương pháp giải:

Đọc kỹ đoạn mô tả về ảnh hưởng môi trường và đời sống.

Đáp án gợi ý:

Người dân phải đối mặt với sình lầy gây ngạt thở cho tôm, buộc họ phải chặt cây đước để làm vuông tôm, ảnh hưởng đến hệ sinh thái.

Trong khi đọc 8

Câu 8 (trang 50, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Cách tác giả thể hiện cảm xúc ở phần kết?

Phương pháp giải:

Tập trung vào đoạn kết của bài viết.

Đáp án gợi ý:

Tác giả dùng hình ảnh chiếc than đước làm biểu tượng cho tình cảm giản dị, chân thật và bộc lộ nỗi nhớ thương sâu sắc khi rời mảnh đất thân thương qua câu văn đầy xúc động: "Không có khói, mà sao bước chân lên tàu rời Mũi, mắt tôi chợt cay nhòe."

Sau khi đọc 1

Câu 1 (trang 50, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Tác giả có tâm thế ra sao khi đến Mũi Cà Mau? Ý nghĩa của tâm thế đó với tác phẩm?

Phương pháp giải:

Dựa vào cảm xúc khởi đầu của tác giả.

Đáp án gợi ý:

Tác giả đến với tâm trạng háo hức, chờ đợi và khát khao khám phá, giúp cảm nhận sâu sắc và truyền tải chân thực vẻ đẹp thiên nhiên và con người nơi đây.

Sau khi đọc 2

Câu 2 (trang 50, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Tính tươi mới, sống động của đời sống vùng Đất Mũi được thể hiện qua những khung cảnh, nhân vật nào?

Phương pháp giải:

Quan sát các chi tiết mô tả cuộc sống của người dân.

Đáp án gợi ý:

Qua hình ảnh nhà sàn lá dừa nước, các cơ sở gia công, cá bơi dưới biển và nhân vật như anh Nguyễn Hoàng Phúc, chị Tuyết, ta thấy hiện lên một cộng đồng lao động cần cù, chân chất và yêu đời.

Sau khi đọc 3

Câu 3 (trang 50, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Tác giả liên tưởng đến nhà văn, nhà thơ nào và ý nghĩa của liên tưởng đó?

Phương pháp giải:

Xem tên các tác giả được nhắc đến trong bài.

Đáp án gợi ý:

Liên tưởng đến Nguyễn Tuân, Anh Đức, Xuân Diệu và Nguyễn Bính thể hiện sự gắn kết sâu sắc với truyền thống văn học Việt Nam và sức sống bền bỉ của văn hóa nơi đây.

Sau khi đọc 4

Câu 4 (trang 50, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Chất trữ tình thể hiện thế nào trong bài tản văn?

Phương pháp giải:

Nhìn nhận các yếu tố cảm xúc và hình ảnh biểu tượng.

Đáp án gợi ý:

Chất trữ tình hòa quyện trong từng câu chữ qua những cảm xúc chân thành, những hình ảnh giản dị mà sâu sắc về thiên nhiên, con người Đất Mũi.

Sau khi đọc 5

Câu 5 (trang 50, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Sắc màu riêng của vùng Đất Mũi dưới ngòi bút tác giả như thế nào?

Phương pháp giải:

Quan sát những câu văn thể hiện sự nhận định của tác giả.

Đáp án gợi ý:

Đất Mũi hiện lên vừa bình dị, giản đơn, vừa đậm đà bản sắc nơi tận cùng Tổ quốc, là nơi giao hòa giữa thiên nhiên và con người lao động cần cù, tạo nên vẻ đẹp mộc mạc nhưng cuốn hút.

Sau khi đọc 6

Câu 6 (trang 50, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Phương diện nổi bật trong bài tản văn là gì? Vì sao?

Phương pháp giải:

Phân tích kỹ các yếu tố trong tác phẩm.

Đáp án gợi ý:

Phương diện nổi bật là tình cảm và cảm xúc chủ quan của tác giả khi đối diện thiên nhiên và con người Đất Mũi, thể hiện qua những nhận thức tinh tế và sâu sắc, làm nên sức sống và giá trị của tác phẩm.

Sau khi đọc 7

Câu 7 (trang 50, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Nhận xét về ngôn ngữ và biện pháp tu từ trong tác phẩm?

Phương pháp giải:

Chú ý các biện pháp nghệ thuật và cách dùng ngôn ngữ.

Đáp án gợi ý:

Ngôn ngữ giản dị, chân thật; tác giả vận dụng linh hoạt các biện pháp như liệt kê, ẩn dụ và dẫn dụng thơ ca nhằm làm nổi bật cảm xúc và tình yêu quê hương sâu sắc.

Kết nối đọc - viết

Câu 1 (trang 50, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Từ câu "Không có khói, mà sao bước chân lên tàu rời Mũi, mắt tôi chợt cay nhòe", hãy viết đoạn văn thể hiện cảm xúc của tác giả với Mũi Cà Mau.

Phương pháp giải:

Đọc kỹ đoạn cuối tác phẩm.

Đáp án gợi ý:

Câu văn là biểu tượng rõ nét cho nỗi lưu luyến sâu sắc của tác giả với Mũi Cà Mau, thể hiện qua hình ảnh giản dị chiếc than đước và ánh mắt đẫm lệ không thể cầm lòng khi phải rời xa nơi đây, bộc lộ tình cảm chân thành và gắn bó khôn nguôi với vùng đất tận cùng Tổ quốc.

Câu 1. Tâm trạng của tác giả khi đặt chân đến Mũi Cà Mau như thế nào? Tâm trạng ấy mang ý nghĩa ra sao với người viết tản văn?

Trả lời:

Tác giả đến Mũi Cà Mau với tâm thế nhẹ nhàng, thư thái, giúp ông mở rộng tầm nhìn, cảm nhận sâu sắc vẻ đẹp thiên nhiên và con người nơi đây.

Câu 2. Tính sống động, tươi mới của cuộc sống người dân Đất Mũi được phản ánh qua những khung cảnh và nhân vật nào?

Trả lời:

Cuộc sống người dân Đất Mũi hiện lên qua hình ảnh những con người chịu khó, vượt qua nhiều thử thách và khó khăn, luôn giữ tinh thần lạc quan, mến khách và giản dị. Chính nét chân thật ấy đã khiến tác giả bị cuốn hút và ghi nhớ mãi.

Câu 3. Tác giả đã liên tưởng đến những nhà thơ, nhà văn nào gắn bó với mảnh đất này? Ý nghĩa của những liên tưởng đó là gì?

Trả lời:

Tác giả nhớ về những tên tuổi văn học như Nguyễn Tuân, Anh Đức, Xuân Diệu, qua đó thể hiện sự gắn kết sâu sắc và vẻ đẹp văn hóa của vùng đất Mũi Cà Mau.

Câu 4. Chất trữ tình được thể hiện ra sao trong tác phẩm tản văn này?

Trả lời:

Chất trữ tình lan tỏa trong từng cảm xúc của tác giả dành cho thiên nhiên và con người mảnh đất này, dù đã xa, ký ức vẫn đọng lại, níu giữ và làm sống dậy tình yêu thương tha thiết trong lòng ông.

Câu 5. Dưới nét bút của tác giả, sắc thái riêng biệt của vùng Đất Mũi được thể hiện thế nào?

Trả lời:

Sắc màu Đất Mũi vừa đậm nét hiện thực vừa thấm đẫm chất trữ tình, nơi ấy hiện lên giản dị, yên bình, hòa quyện với sự kiên cường và chân chất của con người nơi tận cùng Tổ quốc.

Câu 6. Bạn nghĩ phương diện nào nổi bật hơn trong bài tản văn? Vì sao?

Trả lời:

Phương diện nổi bật chính là cảm xúc chủ quan của tác giả khi trải nghiệm thiên nhiên và con người Đất Mũi, bởi chính tình cảm chân thành và những quan sát tinh tế đã làm sống động tác phẩm.

Câu 7. Nhận xét về cách dùng ngôn ngữ và biện pháp tu từ trong tác phẩm?

Trả lời:

Tác giả sử dụng nhiều biện pháp tu từ, đặc biệt là câu hỏi tu từ, giúp bộc lộ cảm xúc và tạo chiều sâu cho bài viết, đồng thời ngôn ngữ mang đậm chất tản văn mộc mạc nhưng đầy sức gợi.