Top 6 Bài soạn "Dục Thúy Sơn" (Ngữ văn 10 - SGK Kết nối tri thức) tinh tuyển nhất

* Khám phá trước khi đọc

Gợi mở (trang 24 sgk Ngữ văn 10 Tập 2):

- Sông Bạch Đằng: kiệt tác "Phú sông Bạch Đằng" (Trương Hán Siêu)

- Núi Côn Sơn: thi phẩm "Côn Sơn ca" (Nguyễn Trãi)

- Đèo Ngang: tuyệt tác "Qua đèo Ngang" (Bà Huyện Thanh Quan)

2.

"Côn Sơn ca" của Nguyễn Trãi khắc họa hình tượng nhân vật trữ tình hòa điệu cùng thiên nhiên thơ mộng. Bức tranh thiên nhiên và con người quyện hòa làm một.

* Thưởng thức văn bản

Hướng dẫn tiếp cận tác phẩm:

1. Đặc điểm thể loại thơ ngũ ngôn bát cú:

- Vần gieo ở các câu 1,2,4,6,8 (vần "an" trong bản phiên âm). Nhịp thơ du dương như khúc nhạc trầm.

2. Nghệ thuật miêu tả độc đáo:

- 6 câu đầu vẽ nên bức tranh Dục Thúy Sơn tựa chốn bồng lai.

- Hình ảnh ẩn dụ "hoa sen nổi" gợi vẻ đẹp thanh khiết Phật giáo, phản ánh vẻ lộng lẫy của ngọn núi có chùa tháp.

- Nghệ thuật so sánh: "bóng tháp" như "trâm ngọc", "dòng sông" tựa "mái tóc huyền" tạo nét thướt tha tiên nữ.

* Suy ngẫm sau khi đọc

Tổng quan nội dung:

Tác phẩm khắc họa Dục Thúy Sơn như tiên cảnh giáng trần, qua đó bộc lộ tình yêu thiên nhiên và nỗi niềm hoài cổ của Nguyễn Trãi về Trương Hán Siêu - người từng gắn bó với nơi này.

Gợi ý phân tích:

Câu 1 (trang 25):

- Bản dịch thơ đảo vị trí câu 3-4 so với nguyên tác.

- Thiếu chi tiết "thanh ngọc" (màu ngọc xanh) ở câu 5.

- Thay "thúy hoàn" (tóc biếc) bằng "tóc huyền" ở câu 6.

Câu 2 (trang 25):

- Bố cục 2 phần:

+ 6 câu đầu: tả cảnh Dục Thúy Sơn

+ 2 câu cuối: tâm sự hoài niệm

Câu 3 (trang 25):

- Dục Thúy Sơn hiện lên như đóa sen trên biển, tiên cảnh giáng trần.

- Ngôn ngữ hình tượng "tiên san", "liên hoa" khắc họa vẻ đẹp siêu thực.

- Màu sắc chủ đạo: sắc xanh ngọc của tháp và nước.

Câu 4 (trang 25):

- Nghệ thuật miêu tả tinh tế: dáng núi như sen nở, tháp tựa trâm ngọc, sông như tóc biếc.

- Hệ thống ẩn dụ đa tầng: vừa tả thực vừa mang ý nghĩa biểu tượng về vẻ đẹp thanh cao.

- Tâm hồn nghệ sĩ tinh tế và tình yêu thiên nhiên say đắm của tác giả.

Câu 5 (trang 25):

- Nỗi "hữu hoài" khác biệt với các bài thơ cùng đề tài, thể hiện chiều sâu suy tưởng về sự biến đổi của tạo hóa và thân phận con người.

- Mối đồng điệu giữa Nguyễn Trãi và Trương Hán Siêu qua không gian thời gian.

* Viết kết nối

Bài tập (trang 58):

Đoạn văn phân tích vẻ đẹp tâm hồn Nguyễn Trãi:

Qua "Dục Thúy Sơn", Nguyễn Trãi bộc lộ tâm hồn nghệ sĩ đa cảm. Cái nhìn tinh tế biến ngọn núi thành sinh thể sống động, kết hợp nét hiện thực và lãng mạn. Ngòi bút tài hoa phác họa Dục Thúy Sơn vừa thanh tao như đóa sen Phật giáo, vừa gợi cảm tựa hình ảnh thiếu nữ. Sự hòa quyện giữa cảm xúc thẩm mỹ và chiều sâu triết lý thể hiện con mắt "nhìn thấu sáu cõi" của bậc đại trí. Bài thơ là minh chứng cho tình yêu thiên nhiên say đắm và nỗi niềm trăn trở về nhân tình thế thái của Ức Trai.

I. Tác giả Nguyễn Trãi - Danh nhân văn hóa thế giới

- Nguyễn Trãi (1380-1442), hiệu Ức Trai, quê gốc Chi Ngại (Hải Dương), sau định cư tại Nhị Khê (Hà Nội)

- Xuất thân từ gia đình danh gia vọng tộc, thấm nhuần tinh thần yêu nước và truyền thống văn chương bác học

- Sự nghiệp văn chương đồ sộ:

+ Tác phẩm chữ Hán: Quân trung từ mệnh tập, Bình Ngô đại cáo, Ức Trai thi tập... - những áng văn bất hủ

+ Tác phẩm chữ Nôm: Quốc âm thi tập với 254 bài thơ đa dạng thể loại

+ Công trình địa lý Dư địa chí - báu vật văn hóa dân tộc

- Phong cách nghệ thuật độc đáo:

+ Văn chính luận sắc bén với lập luận chặt chẽ

+ Thơ trữ tình thấm đẫm triết lý nhân sinh

II. Kiệt tác Dục Thúy sơn

• Thể loại: Thơ ngũ ngôn bát cú Đường luật
• Hoàn cảnh sáng tác: Giai đoạn sau kháng chiến chống Minh, trước khi lui về Côn Sơn ẩn dật
• Nội dung cốt lõi:

Bài thơ khắc họa bức tranh Dục Thúy sơn kỳ vĩ, qua đó bộc lộ tình yêu thiên nhiên và nỗi niềm hoài cổ của tác giả

• Bố cục:

- 6 câu đầu: Tả cảnh núi non hùng vĩ

- 2 câu cuối: Tâm sự hoài niệm về người xưa

• Giá trị nghệ thuật:

- Ngôn ngữ hình tượng, giàu sức gợi

- Nghệ thuật ẩn dụ, so sánh tinh tế

III. Khám phá tác phẩm

1. Trước khi đọc:

- Gợi nhớ các địa danh nổi tiếng trong thơ ca: sông Bạch Đằng, núi Côn Sơn, đèo Ngang...

- Cảm nhận vẻ đẹp thiên nhiên trong "Côn Sơn ca"

2. Đọc hiểu:

- Đặc điểm thể thơ ngũ ngôn bát cú

- Nghệ thuật miêu tả tài hoa: hình ảnh hoa sen, trâm ngọc, mái tóc biếc...

3. Suy ngẫm:

- Vẻ đẹp Dục Thúy sơn như tiên cảnh giáng trần

- Tâm hồn nghệ sĩ tinh tế và tình yêu quê hương sâu nặng

- Nỗi niềm hoài cổ về quá khứ vàng son

IV. Bài học cuộc sống

- Trân trọng vẻ đẹp thiên nhiên quê hương

- Gìn giữ giá trị văn hóa truyền thống

- Sống có trách nhiệm với lịch sử dân tộc

A. Cấu trúc nghệ thuật Dục Thúy sơn

Bài thơ được chia làm hai phần hòa quyện:

- Sáu câu đầu: Bức tranh thiên nhiên Dục Thúy sơn hùng vĩ mà thơ mộng

- Hai câu cuối: Tâm sự hoài cổ về người xưa đầy xúc động

B. Tinh hoa nội dung

Tác phẩm là sự kết tinh giữa bút pháp tả cảnh điêu luyện và tấm lòng yêu nước thiết tha. Nguyễn Trãi không chỉ vẽ nên bức tranh sơn thủy hữu tình mà còn gửi gắm nỗi niềm trước sự biến thiên của thời cuộc.

C. Tinh túy tác phẩm

Dục Thúy sơn hiện lên như chốn bồng lai tiên cảnh, nơi hội tụ vẻ đẹp thi ca và triết lý nhân sinh. Qua đó, ta thấy được tâm hồn nghệ sĩ tinh tế và trái tim nặng tình với quá khứ vàng son của dân tộc.

KHÁM PHÁ TÁC PHẨM

Câu 1: Những địa danh đi vào thi ca Việt Nam

Gợi ý: Hồ Gươm, sông Hương, núi Ngự, đèo Ngang - những chứng nhân lịch sử được thi vị hóa qua ngòi bút các thi nhân.

Câu 2: Cảm nhận về thơ ca lấy cảm hứng từ địa danh

Gợi ý: Bài thơ "Đây thôn Vĩ Dạ" của Hàn Mặc Tử đã biến khung cảnh Huế thành bức tranh thơ đầy ám ảnh, nơi cảnh và tình hòa quyện khôn tả.

PHÂN TÍCH CHUYÊN SÂU

Câu 1: Sự khác biệt giữa bản dịch nghĩa và bản dịch thơ

- Bản dịch nghĩa: Trung thành với nguyên tác nhưng thiếu nhạc tính

- Bản dịch thơ: Giữ được âm hưởng thơ ca nhưng đôi chỗ mất đi sắc thái ý nghĩa

Câu 2: Kết cấu độc đáo của bài thơ

- Đề: Giới thiệu cảnh sắc Dục Thúy sơn

- Thực: Khắc họa vẻ đẹp tiên cảnh qua nghệ thuật đối

- Luận: Mở rộng tầm nhìn về không gian và thời gian

- Kết: Tâm sự hoài niệm qua hình ảnh bia đá phong rêu

Câu 3: Vẻ đẹp toàn cảnh Dục Thúy sơn

- Dáng núi như đóa sen thanh khiết

- Bóng tháp tựa trâm ngọc quý giá

- Sóng nước phản chiếu như mái tóc mây

Câu 4: Nghệ thuật miêu tả và tâm hồn thi sĩ

- Những hình ảnh cận cảnh đầy sáng tạo

- Liên tưởng độc đáo thể hiện tâm hồn đa cảm

- Cái nhìn tinh tế trước vẻ đẹp thiên nhiên

Câu 5: Thông điệp nhân văn trong hai câu kết

- Nỗi niềm riêng về sự phù du của kiếp người

- Triết lý về sự vĩnh hằng của nghệ thuật

- Tấm lòng trân quý di sản văn hóa dân tộc

VIẾT KẾT NỐI

Phân tích vẻ đẹp tâm hồn Nguyễn Trãi qua Dục Thúy sơn:

Nguyễn Trãi hiện lên là bậc thi nhân tài hoa với tâm hồn nhạy cảm trước cái đẹp. Cái nhìn nghệ thuật của ông biến cảnh vật thành những hình tượng đầy chất thơ, nơi thiên nhiên và con người giao hòa. Qua nỗi niềm hoài cổ, ta thấy một trí tuệ uyên thâm luôn trăn trở về vận mệnh dân tộc. Bài thơ là sự kết tinh của tình yêu thiên nhiên, lòng tự hào về di sản văn hóa và triết lý nhân sinh sâu sắc.

Tinh hoa nội dung

Bài thơ là bức tranh thiên nhiên Dục Thúy sơn hùng vĩ qua ngòi bút tài hoa của Nguyễn Trãi, thể hiện tình yêu quê hương đất nước và lòng tri ân với tiền nhân.

Khám phá tác phẩm

Câu 1: Những địa danh đi vào thi ca

Gợi mở: Sông Bạch Đằng, núi Côn Sơn - những chứng nhân lịch sử được thi vị hóa qua thơ ca.

Câu 2: Cảm nhận về thơ lấy cảm hứng từ địa danh

Gợi ý: Bài "Bạch Đằng hải khẩu" của Nguyễn Trãi khắc họa không gian sông nước hùng vĩ, nơi hội tụ niềm tự hào dân tộc và nỗi ngậm ngùi hoài cổ.

Phân tích chuyên sâu

Câu 1: Đặc điểm thể loại thơ ngũ ngôn bát cú Đường luật với kết cấu chặt chẽ, vần điệu hài hòa.

Câu 2: Nghệ thuật miêu tả tinh tế qua:

- Hình ảnh so sánh: dáng núi như đóa sen, bóng tháp tựa trâm ngọc

- Ẩn dụ sâu sắc: bia đá khắc thơ như chứng nhân thời gian

Câu 3: Bức tranh toàn cảnh Dục Thúy sơn:

- Vẻ đẹp thơ mộng: núi sen, tháp ngọc, sóng tóc mây

- Không gian hài hòa giữa thiên nhiên và con người

Câu 4: Chi tiết cận cảnh đặc sắc:

- Dáng núi thanh thoát như đóa sen

- Bóng tháp lấp lánh dưới mặt nước

- Phản chiếu núi non như mái tóc thiếu nữ

Câu 5: Thông điệp nhân văn trong hai câu kết:

- Nỗi niềm hoài cổ về giá trị văn hóa truyền thống

- Triết lý về sự vĩnh hằng của nghệ thuật

Suy ngẫm và kết nối

Bài thơ "Dục Thúy sơn" là sự kết tinh của tâm hồn nghệ sĩ và trí tuệ uyên bác. Nguyễn Trãi không chỉ vẽ nên bức tranh sơn thủy hữu tình mà còn gửi gắm nỗi niềm thời thế. Qua hình ảnh bia đá phong rêu, ta thấy một trái tim nặng tình với quá khứ vàng son, một tấm lòng luôn đau đáu về vận mệnh dân tộc. Đó chính là vẻ đẹp tâm hồn cao quý của bậc đại trí, đại nhân - Nguyễn Trãi.

KHÁM PHÁ TÁC PHẨM

Câu 1: Những địa danh đi vào thi ca dân tộc

Gợi mở: Hồ Gươm, Vũng Tàu, Đà Lạt - những nguồn cảm hứng bất tận cho các thi nhân.

Câu 2: Cảm nhận về thơ lấy cảm hứng từ địa danh

Gợi ý: Bài "Thơ viết ở biển" của Hữu Thỉnh với những câu thơ đầy nhạc tính, phổ thành ca khúc "Biển, nỗi nhớ và em" lay động lòng người.

PHÂN TÍCH TÁC PHẨM

Câu 1: Sự khác biệt giữa bản dịch nghĩa và dịch thơ

- Bản dịch nghĩa: Trung thành nguyên tác nhưng thiếu nhạc điệu

- Bản dịch thơ: Giữ được âm hưởng thơ ca nhưng đôi chỗ giản lược ý nghĩa

Câu 2: Kết cấu bài thơ theo lối Đường luật

- Đề: Giới thiệu cảnh sắc Dục Thúy sơn

- Thực: Miêu tả chi tiết vẻ đẹp tiên cảnh

- Luận: Mở rộng tầm suy tưởng

- Kết: Tâm sự hoài niệm qua hình ảnh bia đá phong rêu

Câu 3: Bức tranh Dục Thúy sơn

- Dáng núi thanh thoát như đóa sen

- Bóng tháp lấp lánh tựa trâm ngọc

- Sóng nước phản chiếu như mái tóc mây

Câu 4: Nghệ thuật miêu tả và tâm hồn thi sĩ

- Những hình ảnh cận cảnh đầy sáng tạo

- Liên tưởng độc đáo thể hiện tâm hồn đa cảm

- Cái nhìn tinh tế trước vẻ đẹp thiên nhiên

Câu 5: Thông điệp nhân văn trong hai câu kết

- Nỗi niềm riêng về sự phù du của kiếp người

- Triết lý về sự vĩnh hằng của nghệ thuật

- Tấm lòng trân quý di sản văn hóa dân tộc

VIẾT KẾT NỐI

Phân tích vẻ đẹp tâm hồn Nguyễn Trãi qua Dục Thúy sơn:

Nguyễn Trãi hiện lên là bậc thi nhân với tâm hồn nhạy cảm trước cái đẹp. Cái nhìn nghệ thuật của ông biến cảnh vật thành những hình tượng đầy chất thơ. Qua nỗi niềm hoài cổ, ta thấy một trí tuệ uyên thâm luôn trăn trở về vận mệnh dân tộc. Bài thơ là sự kết tinh của tình yêu thiên nhiên, lòng tự hào về di sản văn hóa và triết lý nhân sinh sâu sắc.

KHÁM PHÁ TÁC PHẨM

Câu 1: Những địa danh đi vào thi ca

Gợi ý: Côn Sơn, Hương Sơn - những thắng cảnh trở thành nguồn cảm hứng bất tận cho các thi nhân.

Câu 2: Cảm nhận về thơ lấy cảm hứng từ địa danh

Gợi mở: Bài ca Côn Sơn của Nguyễn Trãi là bức tranh thiên nhiên hòa quyện với tâm hồn thi sĩ, nơi con người và cảnh vật giao cảm.

PHÂN TÍCH CHUYÊN SÂU

Câu 1: Sự khác biệt giữa bản dịch nghĩa và dịch thơ

- Bản dịch nghĩa: Trung thành nguyên tác nhưng thiếu nhạc điệu

- Bản dịch thơ: Giữ được âm hưởng thơ ca nhưng đôi chỗ giản lược ý nghĩa

Câu 2: Kết cấu bài thơ theo lối Đường luật

- Sáu câu đầu: Bức tranh thiên nhiên Dục Thúy sơn

- Hai câu cuối: Tâm sự hoài niệm về người xưa

Câu 3: Bức tranh Dục Thúy sơn

- Dáng núi thanh thoát như đóa sen

- Bóng tháp lấp lánh tựa trâm ngọc

- Sóng nước phản chiếu như mái tóc mây

Câu 4: Nghệ thuật miêu tả và tâm hồn thi sĩ

- Những hình ảnh cận cảnh đầy sáng tạo

- Liên tưởng độc đáo thể hiện tâm hồn đa cảm

- Cái nhìn tinh tế trước vẻ đẹp thiên nhiên

Câu 5: Thông điệp nhân văn trong hai câu kết

- Nỗi niềm riêng về sự phù du của kiếp người

- Triết lý về sự vĩnh hằng của nghệ thuật

- Tấm lòng trân quý di sản văn hóa dân tộc

VIẾT KẾT NỐI

Phân tích vẻ đẹp tâm hồn Nguyễn Trãi qua Dục Thúy sơn:

Nguyễn Trãi hiện lên là bậc thi nhân với tâm hồn nhạy cảm trước cái đẹp. Cái nhìn nghệ thuật của ông biến cảnh vật thành những hình tượng đầy chất thơ. Qua nỗi niềm hoài cổ, ta thấy một trí tuệ uyên thâm luôn trăn trở về vận mệnh dân tộc.