Top 6 Bài soạn "Giọt sương đêm" (Ngữ văn 6 - SGK Chân trời sáng tạo) xuất sắc nhất

Khởi động tâm thế đọc

1. Bạn đã từng gặp bọ dừa trong đời thực chưa? Hãy chia sẻ hiểu biết của bạn về loài vật này. Nếu chưa từng gặp, hãy khám phá thông tin qua sách báo hoặc internet.
2. Kể về một khoảnh khắc bất ngờ đã làm thay đổi quyết định quan trọng của bạn trong cuộc sống.

Gợi ý thảo luận

1. Bọ dừa (Brontispa longissima) thuộc họ Ánh kim, là loài côn trùng đặc biệt với vẻ ngoài độc đáo.
2. Một lần không nghe lời mẹ dặn, tôi bị ốm sau buổi trưa đi chơi nắng. Bài học về việc lắng nghe lời khuyên của người lớn đã theo tôi từ đó.

Khám phá tác phẩm

1. Điều gì trong giọt sương đêm đã khiến Bọ Dừa thay đổi quyết định?
2. Triết lý sâu sắc nào ẩn chứa trong lời cụ giáo Cóc?

Gợi ý phân tích

1. Giọt sương lạnh buốt chạm vào cổ đã đánh thức nỗi nhớ quê nhà đã bị lãng quên trong Bọ Dừa.
2. Lời cụ giáo Cóc gợi mở: đôi khi chỉ một khoảnh khắc nhỏ bé cũng đủ làm thay đổi cả cuộc đời, khiến ta nhìn lại những điều quan trọng đã bỏ quên.

Đào sâu suy ngẫm

1. Tác phẩm sử dụng ngôi kể nào? Những nhân vật chính tạo nên câu chuyện?
2. Phân biệt giọng kể trong đoạn văn miêu tả cảnh đêm thanh vắng ở Bờ Giậu.

Trong không gian tĩnh lặng đêm khuya, tiếng Tắc Kè gọi cửa vang lên thảng thốt. Bầu không khí yên ắng đến mức có thể nghe rõ từng bước chân nhẹ nhàng của Ốc Sên trở về, chiếc áo dài lướt qua chiếc lá rụng khẽ khàng.

1. Sắp xếp các tình tiết chính theo trình tự diễn biến câu chuyện.

Gợi ý nhận định

1. Tác phẩm sử dụng ngôi kể thứ ba khách quan với các nhân vật: Thằn Lằn, Bọ Dừa và cụ giáo Cóc.
2. Đoạn văn được kể bằng giọng điệu của người dẫn chuyện.
3. Trình tự sự kiện: e → b → d → a → c

Nghệ thuật đặc sắc

1. Phân tích biện pháp tu từ nổi bật trong đoạn miêu tả các loài bọ cánh cứng.

Thông điệp nhân văn

1. Hành trình tự nhận thức của Bọ Dừa qua đêm định mệnh.
2. Chiêm nghiệm về giá trị của những điều giản dị trong cuộc sống.
3. Ý nghĩa mở trong cách kết thúc tác phẩm.

Khám phá tác phẩm

Câu 1. Bạn đã từng quan sát bọ dừa ngoài đời thực? Hãy chia sẻ hiểu biết của bạn về loài côn trùng đặc biệt này.

- Bọ dừa (Brontispa longissima) thuộc họ Ánh kim, là loài gây hại chủ yếu trên cây dừa.

- Chúng có vẻ ngoài độc đáo với lớp cánh cứng ánh kim lấp lánh.

Câu 2. Kể về khoảnh khắc bất ngờ đã làm thay đổi quyết định quan trọng trong cuộc đời bạn.

Gợi mở:

Một lần trốn học chơi điện tử bị phát hiện, nhìn nỗi buồn trong mắt mẹ, tôi chợt nhận ra cần phải thay đổi để trở thành người con ngoan.

* Tác giả và tác phẩm

- Nhà văn Trần Đức Tiến (sinh 1953) với giọng văn đồng thoại đặc biệt tinh tế, hồn nhiên.

- "Giọt sương đêm" trích từ tập truyện "Xóm Bờ Giậu" (NXB Kim Đồng, 2018), một tác phẩm đầy chất thơ về thế giới loài vật.

Trải nghiệm văn bản

Câu 1. Tại sao giọt sương bé nhỏ lại có sức mạnh thay đổi quyết định của Bọ Dừa?

Giọt sương lạnh buốt chạm vào cổ như tiếng gọi từ quá khứ, đánh thức nỗi nhớ quê nhà đã ngủ yên bao năm trong tâm hồn Bọ Dừa.

Câu 2. Triết lý sâu sắc ẩn chứa trong lời cụ giáo Cóc?

- "Có khi người ta thức trắng chỉ vì một giọt sương"

- Ý nghĩa: Đôi khi những điều nhỏ bé nhất lại có sức mạnh lay động tâm hồn, đánh thức những giá trị cốt lõi đã bị lãng quên.

Suy tưởng và chiêm nghiệm

Câu 1. Nghệ thuật kể chuyện và hệ thống nhân vật trong tác phẩm?

- Ngôi kể thứ ba khách quan

- Bộ ba nhân vật: Bọ Dừa (nhân vật chính), Thằn Lằn và cụ giáo Cóc.

Câu 2. Phân tích giọng điệu trong đoạn văn miêu tả cảnh đêm:

Tiếng Tắc Kè vang lên trong đêm vắng. Không gian tĩnh lặng đến mức có thể nghe rõ từng bước chân nhẹ nhàng của Ốc Sên trở về, chiếc áo dài lướt qua lá rụng khẽ khàng.

=> Giọng kể của người dẫn chuyện với ngôn từ giàu hình ảnh.

Câu 3. Sắp xếp mạch truyện và nhận định sự kiện quan trọng nhất.

Gợi ý:

• Trình tự: e - b - d - a - c
• Sự kiện a quan trọng nhất, thể hiện chủ đề tình yêu quê hương.

Câu 4. Phân tích nghệ thuật miêu tả các loài bọ cánh cứng:

Điệp khúc "Anh" kết hợp nghệ thuật nhân hóa và so sánh tài tình, vừa khắc họa đặc điểm loài vật, vừa gợi những phẩ chất con người - đặc trưng của truyện đồng thoại.

Câu 5. Hành trình thức tỉnh của Bọ Dừa:

Trong đêm thanh vắng, những âm thanh quen thuộc và giọt sương bất ngờ đã trở thành cú hích đánh thức nỗi nhớ quê hương sâu thẳm.

Câu 6. Thông điệp nhân văn từ trải nghiệm của Bọ Dừa:

- Trải nghiệm: Sống chậm lại để lắng nghe thiên nhiên và chính mình.

- Thông điệp: Đừng để cuộc sống hối hả khiến ta đánh mất những giá trị giản dị nhưng quý giá.

Câu 7. Cách kết thúc mở và gợi ý kết thúc khác:

- Kết thúc mở để độc giả tự chiêm nghiệm.

- Có thể kết thúc bằng hình ảnh Bọ Dừa trở về quê, tìm lại những ký ức xưa.

I. Chân dung tác giả Trần Đức Tiến

- Sinh ngày 2/5/1953 tại làng Cao Đà, Hà Nam - vùng đất văn hiến. Cựu học sinh chuyên Văn trường Lê Hồng Phong danh tiếng, từng đạt danh hiệu học sinh giỏi Văn toàn miền Bắc.

- Hành trình sáng tác: Từ Hà Nội (1970-1986) đến Vũng Tàu (1986-nay), nơi biển cả đã góp phần nuôi dưỡng chất văn trong trẻo, hồn nhiên trong các tác phẩm của ông.

- Vị thế văn chương: Là cây bút kỳ cựu với nhiều vai trò quan trọng trong Hội Nhà văn Việt Nam, đặc biệt ở mảng văn học thiếu nhi.

- Triết lý sáng tác: "Văn chương phải bắt nguồn từ cuộc sống đời thường", ông được mệnh danh là "người chưng cất truyện ngắn nguyên chất".

- Tác phẩm tiêu biểu: Linh hồn bị đánh cắp, Bụi trần, Làm mèo cùng nhiều giải thưởng văn chương uy tín.

II. Tác phẩm "Giọt sương đêm"

- Thể loại: Truyện đồng thoại - nơi thế giới loài vật trở thành tấm gương phản chiếu tâm hồn con người.

- Xuất xứ: Trích từ tập Xóm Bờ Giậu (2018) - bức tranh sống động về thế giới thiên nhiên kỳ thú.

- Nghệ thuật kể chuyện: Sử dụng ngôi thứ ba linh hoạt, ngôn ngữ giàu hình ảnh và nhạc tính.

- Cốt truyện: Hành trình thức tỉnh của Bọ Dừa qua một đêm ở trọ đặc biệt tại xóm Bờ Giậu, nơi giọt sương bé nhỏ trở thành chất xúc tác cho nỗi nhớ quê nhà trỗi dậy.

- Thông điệp: Sự trở về với những giá trị nguyên sơ, giản dị của cuộc sống.

III. Phân tích chi tiết

- Không gian đêm trọ: Một bức tranh âm thanh sống động với tiếng Tắc Kè, Ốc Sên, giọt sương rơi... tạo nên khúc nhạc đồng quê.

- Biến cố giọt sương: Khoảnh khắc đánh thức ký ức, khiến Bọ Dừa nhận ra mình đã lãng quên quê hương bao năm.

- Nghệ thuật miêu tả: Sử dụng tài tình các biện pháp điệp ngữ, so sánh, nhân hóa để khắc họa thế giới loài vật sinh động.

IV. Đối thoại với tác phẩm

- Câu hỏi 1: Khám phá thế giới bọ dừa - loài côn trùng nhỏ bé nhưng mang vẻ đẹp độc đáo của tự nhiên.

- Câu hỏi 2: Chia sẻ về những giọt sương trong đời - những khoảnh khắc nhỏ bé làm thay đổi cuộc đời.

- Bài học: Trân trọng những điều giản dị, biết lắng nghe tiếng gọi từ quá khứ và tình yêu quê hương.

Tinh thần tác phẩm

Hành trình thức tỉnh của Bọ Dừa - chàng lữ khách phương xa - qua một đêm trọ đặc biệt tại xóm Bờ Giậu. Từ chối nơi trú ẩn chật hẹp của Thằn Lằn, Bọ Dừa chọn vòm trúc làm giường ngủ. Giữa đêm thanh vắng với tiếng lá xào xạc, côn trùng rỉ rả, giọt sương lạnh buốt rơi trúng cổ đã trở thành hồi chuông đánh thức nỗi nhớ quê nhà đã ngủ quên bao năm. Sáng hôm sau, quyết định về quê của Bọ Dừa trở thành điểm nhấn ý nghĩa nhất câu chuyện.

Cấu trúc tác phẩm

- Phần 1: Cuộc gặp gỡ giữa Bọ Dừa và cư dân xóm Bờ Giậu

- Phần 2: Đêm thức trắng đầy chiêm nghiệm và quyết định trở về

Thông điệp nghệ thuật

Bằng bút pháp đồng thoại tinh tế kết hợp các biện pháp tu từ sinh động, tác giả đã khắc họa thành công thế giới loài vật như tấm gương phản chiếu tâm hồn con người. Câu chuyện nhẹ nhàng nhắc nhở về giá trị của quê hương và những điều giản dị trong cuộc sống.

Khám phá tác phẩm

1. Thế giới bọ dừa: Loài côn trùng nhỏ bé với đặc tính sinh học thú vị, biểu tượng cho những lữ khách phiêu bạt.

2. Giọt sương thức tỉnh: Khoảnh khắc giọt sương rơi trở thành bước ngoặt đánh thức hoài niệm, gợi mở về sức mạnh của những điều nhỏ bé.

3. Nghệ thuật kể chuyện: Ngôi thứ ba linh hoạt, ngôn ngữ giàu hình ảnh và nhạc tính tạo nên bức tranh đồng quê sống động.

Đối thoại với văn bản

- Câu 1: Giọt sương như tiếng gọi từ tiềm thức, đánh thức nỗi nhớ quê hương đã bị lãng quên trong cuộc mưu sinh.

- Câu 2: Lời cụ giáo Cóc chứa đựng triết lý sâu sắc về sức mạnh của những khoảnh khắc bé nhỏ có thể làm thay đổi cả cuộc đời.

- Câu 3-7: Phân tích nghệ thuật kể chuyện, đặc trưng thể loại đồng thoại và thông điệp nhân văn về sự trân trọng giá trị nguyên sơ của cuộc sống.

Khám phá tác phẩm

1. Tác giả Trần Đức Tiến

- Nhà văn chuyên về đồng thoại với giọng văn hồn nhiên, tinh tế

- Quan niệm sáng tác: "Văn chương bắt nguồn từ cuộc sống đời thường"

- Các tác phẩm tiêu biểu: Xóm Bờ Giậu, Vương quốc vắng nụ cười, Làm mèo

2. Nội dung chính

- Thể loại: Truyện đồng thoại với thế giới loài vật sống động

- Cốt truyện: Hành trình thức tỉnh của Bọ Dừa qua một đêm ở xóm Bờ Giậu

- Điểm nhấn: Giọt sương đêm trở thành biểu tượng đánh thức nỗi nhớ quê hương

3. Phân tích chi tiết

- Không gian đêm trọ: Bức tranh âm thanh sống động với tiếng lá xào xạc, côn trùng rỉ rả

- Biến cố giọt sương: Khoảnh khắc đánh thức ký ức, khiến Bọ Dừa nhận ra mình đã lãng quên quê hương

- Nghệ thuật kể chuyện: Sử dụng tài tình các biện pháp điệp ngữ, so sánh, nhân hóa

4. Giá trị tác phẩm

- Thông điệp: Trân trọng những giá trị nguyên sơ của quê hương

- Nghệ thuật: Ngôn ngữ giàu hình ảnh, cách kể chuyện hấp dẫn

5. Đối thoại với văn bản

- Câu hỏi 1: Khám phá thế giới bọ dừa - loài côn trùng nhỏ bé

- Câu hỏi 2: Ý nghĩa của giọt sương trong hành trình tự nhận thức

- Câu hỏi 3: Phân tích nghệ thuật miêu tả thế giới loài vật

Khám phá tác phẩm

1. Chuẩn bị đọc

- Khám phá thế giới bọ dừa: Loài côn trùng nhỏ bé với vẻ đẹp độc đáo

- Chia sẻ trải nghiệm: Khoảnh khắc bất ngờ thay đổi quyết định cuộc đời

2. Trải nghiệm văn bản

- Giọt sương thức tỉnh: Biểu tượng của ký ức quê hương

- Triết lý cụ giáo Cóc: Sức mạnh của những điều nhỏ bé

3. Suy ngẫm sâu sắc

- Nghệ thuật kể chuyện: Ngôi thứ ba linh hoạt

- Nhân vật: Thằn Lằn, Bọ Dừa, cụ giáo Cóc - ba tính cách đặc trưng

- Điểm nhấn: Quyết định trở về quê - bước ngoặt ý nghĩa nhất

4. Nghệ thuật đặc sắc

- Điệp khúc "anh" tạo nhịp điệu

- So sánh, nhân hóa sinh động

- Ngôn ngữ giàu hình ảnh, từ láy gợi cảm

5. Thông điệp nhân văn

- Trân trọng giá trị quê hương

- Lắng nghe tiếng gọi từ thiên nhiên

- Kết thúc mở để độc giả tự chiêm nghiệm