Top 6 bài soạn Khóc Dương Khuê - Nguyễn Khuyến (Ngữ Văn 11) tinh tế và sâu lắng nhất

Bố cục

3 phần:

- Phần 1: 2 câu đầu: Tâm trạng đau xót của tác giả khi nghe tin bạn qua đời.

- Phần 2: Từ câu 3 đến 22: Ký ức tươi đẹp về tình bạn keo sơn.

- Phần 3: Các câu còn lại: Tác giả giãi bày nỗi đau mất mát.

Nội dung bài học

Bài thơ thể hiện tình bạn vĩnh cửu và nhân cách cao đẹp của Nguyễn Khuyến.

Hướng dẫn soạn bài

Câu 1:

Bài thơ chia thành 3 phần:

- Phần 1: 2 câu đầu: Tâm trạng đau buồn khi nghe tin bạn mất.

- Phần 2: Từ câu 3 đến 22: Ký ức tươi đẹp về tình bạn.

- Phần 3: Các câu còn lại: Sự mất mát và đau đớn của tác giả.

Câu 2:

Những kỷ niệm từ thời học trò, thi cử, làm quan, và lần gặp gỡ cuối:

- Cùng nhau học tập, ôn bài, ngâm thơ, uống rượu, bàn luận sách vở.

- Niềm vui khi cả hai còn khỏe mạnh trong lần gặp gần nhất.

Nhà thơ trách bạn vì ra đi quá sớm, khiến cuộc sống trở nên vô vị.

Câu 3:

- Cách diễn đạt giảm nhẹ: thôi, về, lên tiên.

- Từ láy nhấn mạnh nỗi đau: man mác, ngậm ngùi, ngẩn ngơ.

- Lặp từ tạo cảm xúc tha thiết: thôi, ai, cũng có lúc…

- Sử dụng điển tích, điển cố để diễn tả sự mất mát.

Trả lời câu 1 (trang 32 SGK Ngữ văn 11 tập 1):

Bố cục: 3 phần:

- Phần 1 (câu 1,2): Tâm trạng đau buồn trước sự ra đi của người bạn thân.

- Phần 2 (câu 3 đến câu 22): Những kỷ niệm đẹp về tình bạn thủy chung.

- Phần 3 (còn lại): Sự cô đơn và trống trải hiện tại.

Trả lời câu 2 (trang 32 SGK Ngữ văn 11 tập 1):

Tình bạn đẹp giữa Nguyễn Khuyến và Dương Khuê:

- Cách xưng hô đầy kính trọng và thân thiết: bác Dương – tôi.

- Nỗi đau không thể nguôi ngoai: điệp từ “thôi” nhấn mạnh sự mất mát.

- Những kỷ niệm khắc sâu trong tim:

+ Thời trẻ: đồng hành trong học tập, thi cử và những ngày vui vãn cảnh, làm thơ, thưởng rượu.

+ Khi về già: chung tâm sự thời cuộc, tuổi già sức yếu nhưng tình bạn không phai.

- Nỗi trống vắng: không rượu, không thơ, tiếng đàn và giường nằm trở nên lạnh lẽo.

Trả lời câu 3 (trang 32 SGK Ngữ văn 11 tập 1):

Biện pháp nghệ thuật:

- Điệp từ “không” tạo nhấn mạnh cảm giác mất mát.

- Điển tích, điển cố gợi sự liên tưởng sâu sắc.

- Thể thơ song thất lục bát cùng nhịp điệu trầm buồn thể hiện nỗi đau sâu lắng.

Câu 1 (trang 32 SGK Ngữ văn 11 tập 1)

Theo anh (chị), bài thơ này có thể chia thành bao nhiêu đoạn? Nội dung mỗi đoạn là gì?

Lời giải chi tiết:

- Đoạn 1 (hai câu đầu): Cảm giác đau đớn đột ngột trước sự ra đi của bạn.

- Đoạn 2 (từ câu 3 đến câu 22): Những ký ức ngọt ngào về tình bạn trở lại trong tâm trí nhà thơ.

- Đoạn 3 (phần còn lại): Hiện thực đau xót, trống trải khi không còn bạn tri âm bên cạnh.

Câu 2 (trang 32 SGK Ngữ văn 11 tập 1)

Tình bạn thắm thiết, bền chặt được thể hiện qua:

- Nỗi đau như cắt khi mất bạn, thể hiện qua câu thơ đầy xúc động:

Bác Dương thôi đã thôi rồi,

Nước mây man mác ngậm ngùi lòng ta.

- Những kỷ niệm khó phai, từ thời trẻ đến khi tuổi già, là minh chứng cho một tình bạn vượt thời gian.

- Hiện thực mất mát càng khắc sâu nỗi đau và sự tiếc thương khôn nguôi.

Câu 3 (trang 32 SGK Ngữ văn 11 tập 1)

Biện pháp nghệ thuật đặc sắc:

- Nghệ thuật nói giảm nói tránh: "Bác Dương thôi đã thôi rồi".

- Điệp từ "không" thể hiện sự trống vắng cùng cực:

Rượu ngon không cố bạn hiền,

Không mua không phải không tiền không mua.

- Sự trống trải được đẩy lên cao trào qua các hình ảnh và cảm xúc đầy sâu lắng, xót xa.

Bố cục

- Đoạn 1 (hai câu đầu): Mở đầu bằng nỗi đau bất ngờ trước sự ra đi của người bạn tri kỷ.

- Đoạn 2 (từ câu 3 đến câu 22): Gợi lại những kỷ niệm thân thiết và phản ánh cảm xúc trước thời cuộc.

- Đoạn 3 (phần còn lại): Nỗi trống vắng, đau thương khi đối diện với sự thiếu vắng bạn tri âm.

Câu 1: Bố cục bài thơ theo các đoạn trên, thể hiện rõ mạch cảm xúc của tác giả.

Câu 2:
- Những kỷ niệm đậm sâu: đồng hành trong những ngày tháng phong lưu và gian khó, từ khi trẻ đến lúc già.
- Nỗi mất mát khôn nguôi: những vật quen thuộc trở nên vô nghĩa khi thiếu đi người bạn tri âm, tri kỷ.

Câu 3:
- Biện pháp nghệ thuật: nói giảm, điệp từ, câu hỏi tu từ và sự đối lập giữa cái còn và cái mất.
- Ý thơ ngập tràn cảm xúc da diết, quặn thắt, kết tinh thành tiếng khóc của tình bạn tri kỷ.

Bố cục

- Đoạn 1 (hai câu đầu): Khơi gợi nỗi đau khi nghe tin bạn mất.

- Đoạn 2 (từ câu 3 đến câu 22): Ký ức sống động về tình bạn, qua từng dòng hồi tưởng của tác giả.

- Đoạn 3 (phần còn lại): Cảm giác trống trải và sự thật nghiệt ngã khi không còn bạn bên cạnh.

Câu 1: Phân tích bố cục như trên.

Câu 2:
- Sự thân mật, nghĩa tình trong cách xưng hô: tôi – bác.
- Nỗi đau và sự trống vắng khắc sâu qua hình ảnh thơ đối lập giữa có và không.
- Những kỷ niệm đẹp, từ thời trẻ đến lúc già, là minh chứng cho tình bạn vĩnh cửu.

Câu 3:
- Nghệ thuật đối lập: rượu ngon không có bạn hiền, giường kia treo cũng hững hờ, đàn kia gảy cũng ngẩn ngơ tiếng đàn.
- Điệp từ "không": tô đậm nỗi trống trải, hụt hẫng.
- Thể thơ song thất lục bát: diễn đạt cảm xúc sâu sắc, lắng đọng.

Câu 1:

- Đoạn 1 (hai câu đầu): Nỗi đau đớn khi nghe tin bạn mất, khắc sâu qua nhịp thơ gãy khúc.

- Đoạn 2 (từ câu 3 đến câu 22): Hồi tưởng những kỷ niệm tri âm, tri kỷ, sự đồng hành trong cuộc đời.

- Đoạn 3 (phần còn lại): Sự trống trải, hụt hẫng khi mất đi người bạn thân thiết.

Câu 2:

- Nỗi đau đớn đột ngột: Từ ngữ như "Thôi đã thôi rồi", nhịp thơ ngắt quãng thể hiện nỗi đau tức tưởi.

- Hồi tưởng kỷ niệm: Hình ảnh gắn bó từ thời trẻ đến lúc già, những lần thăm nhau đầy ý nghĩa.

- Sự trống trải khi bạn mất: Tâm trạng chuyển biến qua nhiều cung bậc, lắng đọng trong sự cô đơn tuổi già.

Câu 3:

- Biện pháp nghệ thuật: Điệp từ "không" tô đậm cảm giác trống vắng; câu hỏi tu từ tạo chiều sâu cảm xúc.

- Thể thơ song thất lục bát: Âm điệu nhẹ nhàng mà đau xót, nhân vật trữ tình tự bộc lộ nỗi lòng sâu kín.

=> Bài thơ khắc họa tình bạn thủy chung, đồng thời thể hiện chiều sâu tâm hồn của Nguyễn Khuyến.