Top 6 bài soạn luyện tập tóm tắt tác phẩm tự sự lớp 9 đáng tham khảo nhất

I. Ý nghĩa của việc tóm tắt văn bản tự sự:
- Giúp người đọc, người nghe nắm nhanh nội dung trọng tâm của câu chuyện.
- Là một thao tác thiết yếu trong quá trình tiếp cận tác phẩm.
- Bản tóm tắt cần làm nổi bật nhân vật và sự kiện chính, thể hiện cô đọng, dễ ghi nhớ.

II. Thực hành tóm tắt văn bản tự sự:
Câu 1 trang 58, 59 SGK Ngữ văn 9 tập 1: Khi tóm tắt *Chuyện người con gái Nam Xương*, nhiều bạn đã liệt kê các sự việc sau:
– Trương Sinh ra trận, để lại mẹ già và vợ trẻ – Vũ Nương.
– Mẹ mất, Vũ Nương chăm lo chu đáo việc tang ma.
– Trở về, Trương Sinh nghi ngờ vợ ngoại tình do lời con nhỏ.
– Vũ Nương uất ức, gieo mình xuống sông tự vẫn.
– Phan Lang, do cứu Linh Phi, được trả ơn và gặp Vũ Nương dưới thuỷ cung.
– Phan Lang kể lại chuyện, Trương Sinh lập đàn giải oan, Vũ Nương hiện về.
Đánh giá: Nội dung khá đầy đủ, tuy nhiên thiếu chi tiết quan trọng: khi ngồi bên đèn, nghe con nói về “người đàn ông đêm nào cũng đến”, Trương Sinh mới hiểu ra vợ bị oan, không phải đợi tới lời kể của Phan Lang. Đây là chi tiết cần thiết, cần bổ sung để bài tóm tắt hợp lý và chính xác.

Câu 2: Viết đoạn tóm tắt Chuyện người con gái Nam Xương khoảng 20 dòng:
Vũ Nương, người phụ nữ hiền hậu, nết na ở Nam Xương, lấy Trương Sinh – người chồng giàu có nhưng hay ghen. Khi chồng đi lính, nàng một mình chăm lo mẹ chồng và sinh con trai tên Đản. Mẹ chồng mất, nàng lo tang chu đáo. Khi về, nghe con nói bóng gió, Trương Sinh nghi ngờ vợ phản bội, mắng nhiếc, đuổi đi. Vũ Nương không thể minh oan, gieo mình xuống sông Hoàng Giang.
Nàng được Linh Phi cứu sống, gặp lại Phan Lang dưới thuỷ cung. Qua Phan Lang, nàng nhắn gửi lời đến chồng. Trương Sinh hối hận, lập đàn giải oan. Vũ Nương hiện về nói lời từ biệt rồi biến mất.

Câu 3: Tóm tắt cô đọng:
Vũ Nương bị chồng nghi oan nên tự vẫn. Được Linh Phi cứu sống, nàng gặp Phan Lang dưới thuỷ cung, nhờ nhắn lời tới Trương Sinh. Trương Sinh ân hận, lập đàn giải oan, Vũ Nương hiện về rồi hóa thành bóng hình mờ ảo.

III. Luyện tập:
Câu 1: Tóm tắt *Chiếc lá cuối cùng*:
Giôn-xi mắc bệnh nặng, tuyệt vọng nhìn từng chiếc lá rơi ngoài cửa sổ. Cô tin mình sẽ chết khi chiếc lá cuối cùng rụng. Cụ Bơ-men – họa sĩ già, đã âm thầm vẽ chiếc lá cuối cùng để níu giữ niềm tin cho cô. Cụ qua đời vì viêm phổi, còn Giôn-xi hồi phục.
Tóm tắt hồi thứ 14 – Hoàng Lê nhất thống chí:
Quân Thanh xâm lược Thăng Long. Vua Quang Trung tự mình dẫn quân ra Bắc, tổ chức duyệt binh, phân đạo tác chiến. Đại phá quân Thanh, tiến vào Thăng Long mồng 5 Tết. Tôn Sĩ Nghị tháo chạy, Lê Chiêu Thống trốn theo.

Câu 2: Kể chuyện đời thường:
Một buổi sáng trong lành, tôi gặp một em bé lạc mẹ tại công viên. Tôi đã trấn an và giúp em tìm lại người thân. Khoảnh khắc ấy đọng lại niềm vui và sự ấm áp trong lòng tôi.

I. Kiến thức cốt lõi

Để tóm tắt một văn bản tự sự hiệu quả, người học cần lưu ý:

- Tóm tắt đúng trọng tâm, không thêm bớt chi tiết, giữ nguyên tinh thần của tác phẩm.

- Trình bày khách quan, không lồng ghép quan điểm cá nhân.

- Bảo đảm mạch truyện đầy đủ: mở đầu – diễn biến – kết thúc.

II. Hướng dẫn trả lời câu hỏi SGK

1. Vai trò của việc tóm tắt văn bản tự sự

Câu 1 – Trang 58 SGK Ngữ văn 9 tập 1:

Tóm tắt truyện “Chiếc lá cuối cùng”: Giôn-xi lâm bệnh và tuyệt vọng, đợi chiếc lá thường xuân cuối cùng rụng xuống để lìa đời. Cụ Bơ-men âm thầm vẽ một chiếc lá để giữ lại niềm hy vọng cho cô. Giôn-xi sống, còn cụ qua đời vì nhiễm bệnh.

Câu 2 – Trang 58:

a) Tóm tắt giúp người đọc nhanh chóng nắm bắt cốt truyện, ý nghĩa tác phẩm.

b) Các tình huống thực tế cần kỹ năng này gồm: thuật lại sự việc vắng mặt, báo cáo sự kiện, hoặc trình bày nguyên nhân kết quả vụ việc.

2. Thực hành tóm tắt truyện “Chuyện người con gái Nam Xương”

Câu 1 – Trang 58:

Các sự việc chính đã được nêu khá đầy đủ, tuy nhiên thiếu chi tiết then chốt: chiếc bóng trên tường giúp Trương Sinh nhận ra lỗi lầm. Cần thêm vào để câu chuyện trọn vẹn, hợp lý.

Câu 2 – Trang 59:

Vũ Thị Thiết, vợ Trương Sinh, vì bị hiểu lầm nên trẫm mình xuống sông. Sau mới rõ oan khiên qua lời con trẻ và cuộc hội ngộ kỳ lạ với Phan Lang ở thủy cung. Trương Sinh hối hận, lập đàn giải oan. Vũ Nương trở về trong khoảnh khắc linh thiêng, rồi tan biến mãi mãi.

Câu 3 – Trang 59:

Tóm gọn: Vũ Nương, người phụ nữ đức hạnh, bị chồng nghi oan nên tự vẫn. Sau mới minh oan và trở về trong thoáng chốc, để lại nỗi tiếc thương khôn nguôi.

Luyện tập

Bài 1 – Trang 59:

Tóm tắt “Lão Hạc”: Vì muốn giữ lại mảnh vườn cho con, lão Hạc phải bán đi con chó thân yêu. Sau thời gian sống khổ cực, ông xin bả chó của Binh Tư để tự tử. Cái chết của ông khiến ông giáo và Binh Tư bàng hoàng xúc động.

Ghi nhớ:

Việc tóm tắt văn bản tự sự là kỹ năng thiết yếu giúp cô đọng tác phẩm thành một chuỗi sự việc chính xác, liền mạch và dễ tiếp cận.

I. Tầm quan trọng của việc tóm tắt văn bản tự sự

1. Khám phá các tình huống tiêu biểu

2. Tư duy và hoàn thành những yêu cầu sau:

a. Tóm tắt văn bản tự sự là một nhu cầu thiết yếu trong đời sống hiện đại, khi con người không phải lúc nào cũng có thời gian để đọc hoặc xem trọn vẹn một tác phẩm.

b. Một số trường hợp khác cần tóm tắt: Kể lại vở kịch cho bà, kể lại ngày học tập cho mẹ, kể lại trận đánh của chú bộ đội.

II. Thực hành tóm tắt

Câu 1 - SGK Ngữ văn 9, trang 58:

a. Các nhân vật và sự kiện đã khá đầy đủ, nhưng thiếu chi tiết then chốt: cảnh đứa bé chỉ bóng cha trên tường – tình tiết mở nút của truyện.

b. Cần bổ sung chi tiết quan trọng trên sau sự kiện thứ tư để hoàn thiện bản tóm tắt.

Câu 2 - Tóm tắt truyện "Người con gái Nam Xương"

Trương Sinh cưới Vũ Nương – người vợ hiền thục, nhưng phải ra trận sớm. Khi về, vì hiểu lầm lời con, anh nghi ngờ vợ phản bội. Vũ Nương uất ức gieo mình xuống sông. Sau đó, anh nhận ra sự thật khi con chỉ vào bóng anh và gọi là cha. Phan Lang – nhờ cứu Linh Phi – gặp lại Vũ Nương ở thủy cung, được nhờ chuyển lời nhắn và chiếc hoa vàng. Trương Sinh lập đàn giải oan, thấy vợ hiện về từ dòng sông rồi tan biến.

Câu 3 - Tóm tắt ngắn gọn "Người con gái Nam Xương"

Trương Sinh vừa cưới vợ thì ra trận. Vợ anh – Vũ Nương – ở nhà sinh con, lo ma chay cho mẹ chồng. Nghe lời con thơ, Trương Sinh nghi vợ không chung thủy. Vũ Nương tự vẫn. Khi con trai chỉ chiếc bóng trên tường và gọi là bố, Trương Sinh mới thấu rõ nỗi oan. Vũ Nương hiện về qua lời kể của Phan Lang, gửi lại hoa vàng và từ biệt mãi mãi.

III. Luyện tập tóm tắt các văn bản tự sự

Lão Hạc: Người nông dân nghèo, chân chất. Con trai bỏ đi vì không có tiền cưới vợ. Vì thương con, Lão Hạc bán chó Vàng, gửi tiền nhờ ông giáo lo hậu sự. Sau khi xin bả chó, Lão Hạc chết đau đớn. Ông giáo hiểu ra sự hy sinh cao cả của ông.

Chiếc lá cuối cùng: Xiu và Giôn-xi là hai nữ họa sĩ trẻ. Khi Giôn-xi bị bệnh nặng, cô tuyệt vọng và chờ chiếc lá cuối cùng rụng xuống để lìa đời. Cụ Bơ-men âm thầm vẽ lại chiếc lá vào đêm mưa, giúp cô gái có lại niềm tin sống, và chính cụ đã qua đời vì cảm lạnh sau đêm đó.

I. Vai trò quan trọng của việc tóm tắt tác phẩm tự sự

Việc tóm tắt tác phẩm tự sự giúp người đọc nhanh chóng nắm bắt nội dung chính của câu chuyện, nhất là khi thời gian và điều kiện tiếp cận bị hạn chế.

II. Thực hành kỹ năng tóm tắt

- Một số tình tiết quan trọng còn thiếu cần bổ sung, đặc biệt là nút mở của câu chuyện:

+ Khi thấy bé Đản chỉ vào cái bóng và gọi là cha, Trương Sinh nhận ra vợ mình bị hàm oan.

Tóm tắt truyện "Người con gái Nam Xương"

Vũ Nương là người vợ hiền hậu, đảm đang, nhưng không may gặp phải người chồng đa nghi – Trương Sinh. Sau chiến tranh, anh trở về và nghe con trẻ nói vu vơ nên nghi ngờ vợ. Không thể giãi bày, Vũ Nương chọn cách gieo mình xuống sông. Thần Linh Phi thương tình cứu nàng về thủy cung. Gặp lại Phan Lang – người quen cũ, nàng gửi lời nhắn đến Trương Sinh lập đàn giải oan bên sông. Vũ Nương hiện về giữa dòng nước, nói lời từ biệt và tan biến vào huyền thoại.

III. Luyện tập tóm tắt

Bài 1 (SGK Ngữ văn 9, trang 59)

Truyện Lão Hạc: Lão Hạc – một lão nông nghèo, sống cô độc, yêu thương con trai và chú chó Vàng. Không muốn phiền hà ai, lão bán chó và dành dụm tiền nhờ ông giáo lo hậu sự. Cuối cùng, lão chọn cái chết đau đớn bằng bả chó, để giữ trọn nhân phẩm.

Hoàng Lê nhất thống chí: Nguyễn Huệ nghe tin giặc Thanh tiến đánh, lập tức lên ngôi lấy hiệu Quang Trung, thân chinh chỉ huy nghĩa quân tiến ra Bắc. Với chiến lược tài tình, ông đánh tan quân Thanh, buộc Tôn Sĩ Nghị và bè lũ Lê Chiêu Thống tháo chạy, giành lại Thăng Long oai hùng.

Bài 2 (SGK Ngữ văn 9, trang 59)

Kể lại một câu chuyện ngắn gọn, súc tích mà em từng chứng kiến hoặc được nghe kể, xoay quanh chủ đề: người tốt việc tốt, tình thầy trò, tình bạn cảm động, hay những trải nghiệm sâu sắc đáng nhớ.

I. Ý nghĩa của việc tóm tắt văn bản tự sự

Câu 1. Phân tích tình huống.

Câu 2.

a. Tóm tắt văn bản là thao tác giúp người đọc và người nghe tiếp cận nhanh chóng nội dung chính của câu chuyện, đồng thời loại bỏ các chi tiết phụ, làm nổi bật tuyến sự việc và nhân vật chính. Sự ngắn gọn trong văn bản tóm tắt giúp dễ nhớ, dễ hiểu.

II. Thực hành tóm tắt văn bản tự sự

Trả lời câu 1 (SGK Ngữ Văn 9, trang 58)

Một chi tiết then chốt bị thiếu là: sau cái chết của Vũ Nương, Trương Sinh cùng con ngồi bên ngọn đèn, bé trai chỉ vào chiếc bóng trên tường và nói đó là người thường đến với bé mỗi đêm. Chi tiết ấy làm Trương Sinh bàng hoàng nhận ra vợ bị oan, cần được bổ sung vào bản tóm tắt.

Trả lời câu 2 (SGK Ngữ Văn 9, trang 59)

Tóm tắt truyện "Người con gái Nam Xương": Trương Sinh cưới Vũ Nương rồi ra trận. Trong thời gian ấy, nàng chu toàn việc nhà, chăm sóc mẹ chồng. Khi trở về, nghe lời con trẻ, Trương Sinh nghi vợ không chung thủy. Vũ Nương bị oan, gieo mình xuống sông. Sau này, Trương Sinh tình cờ nghe con nhắc đến cái bóng và nhận ra sự thật. Vũ Nương nhờ Phan Lang – người từng được Linh Phi cứu – gửi lời nhắn cho chồng, Trương Sinh lập đàn giải oan. Vũ Nương hiện lên trên sông, rồi dần tan biến.

Trả lời câu 3 (SGK Ngữ Văn 9, trang 59)

Bản rút gọn: Trương Sinh nghi ngờ vợ vì lời nói trẻ thơ. Vũ Nương uất ức trẫm mình xuống sông. Sau khi phát hiện sự thật, Trương Sinh ân hận lập đàn giải oan. Vũ Nương trở về chốc lát giữa dòng nước, rồi tan vào cõi mơ hồ.

III. Luyện tập

Tóm tắt truyện "Lão Hạc"

Lão Hạc – người cha nghèo, sống cô độc với con chó Vàng là kỷ vật của người con trai. Không muốn đụng đến mảnh vườn để lại cho con, lão bán chó, từ chối giúp đỡ, tự dành dụm lo hậu sự và tìm đến cái chết bằng bả chó, giữ trọn danh dự trong nỗi khổ nghèo.

I. Vai trò thiết yếu của việc tóm tắt văn bản tự sự

Câu 1: (SGK Ngữ văn 9, trang 58)

Khám phá ba tình huống:

a) Vì bị ốm, em không tham gia buổi xem phim "Chiếc lá cuối cùng" cùng lớp. Em muốn bạn kể tóm tắt nội dung phim.

b) Cô giáo yêu cầu học sinh đọc và tóm tắt truyện "Chuyện người con gái Nam Xương" để chuẩn bị bài học trên lớp.

c) Trong buổi sinh hoạt câu lạc bộ Văn học, em cần giới thiệu một tác phẩm yêu thích, bước đầu là phải tóm tắt văn bản trước khi phân tích.

Trả lời: Tóm tắt văn bản tự sự là bước quan trọng để nắm nội dung cốt lõi của câu chuyện, giúp ghi nhớ và truyền đạt hiệu quả, đồng thời phục vụ cho việc phân tích sâu hơn. Các tình huống trên đều chứng minh tầm quan trọng của kỹ năng này.

Câu 2:

a) Cả ba tình huống đều cho thấy nhu cầu cần thiết phải tóm tắt văn bản để hiểu và vận dụng hiệu quả.

b) Một số tình huống khác trong cuộc sống:

• Trình bày tóm tắt sự việc trong cuộc họp lớp.
• Ghi chép ngắn gọn nội dung sách để làm bài thuyết trình.
• Kể lại một câu chuyện trong gia đình hay ngoài xã hội cho người khác hiểu nhanh.

II. Thực hành tóm tắt văn bản tự sự

Câu 1: (SGK Ngữ văn 9, trang 58)

Liệt kê sự kiện chính của "Chuyện người con gái Nam Xương" như sau:

• Trương Sinh đi lính, để lại mẹ và vợ là Vũ Nương.
• Vũ Nương chăm sóc mẹ chồng chu đáo, lo ma chay khi bà mất.
• Trương Sinh trở về, nghe lời con nghi ngờ vợ.
• Vũ Nương oan ức, gieo mình xuống sông tự vẫn.
• Phan Lang cứu rùa Linh Phi nên được cứu sống, gặp Vũ Nương dưới thủy cung.
• Vũ Nương gửi hoa vàng và lời nhắn cho Trương Sinh.
• Trương Sinh lập đàn giải oan, thấy vợ hiện về giữa dòng sông.

Nhận xét: Thiếu chi tiết quan trọng: Bé Đản chỉ bóng cha, Trương Sinh nhờ đó mới hiểu nỗi oan. Đây là nút thắt then chốt.

Câu 2: (SGK Ngữ văn 9, trang 59)

Tóm tắt truyện: Vũ Nương là người vợ hiền, khi chồng là Trương Sinh đi lính, nàng hết lòng chăm lo cho mẹ chồng và con. Khi chồng về, do hiểu lầm lời con nhỏ, Trương Sinh nghi ngờ vợ không chung thuỷ, khiến nàng uất ức tự vẫn. Sau này, Trương Sinh phát hiện sự thật nhờ con chỉ bóng, hiểu vợ mình bị oan. Vũ Nương được Phan Lang gặp lại dưới thủy cung, nhắn gửi lại chồng. Trương Sinh lập đàn giải oan, Vũ Nương hiện lên nhưng không thể trở về.

Câu 3:

Tóm tắt ngắn gọn: Trương Sinh nghi oan vợ là Vũ Nương do hiểu lầm lời con. Vũ Nương uất ức tự tử. Nhờ con nói bóng là cha, Trương Sinh hiểu ra nỗi oan. Phan Lang gặp lại Vũ Nương dưới thủy cung. Trương Sinh lập đàn giải oan, nàng hiện lên giữa dòng sông.

III. Luyện tập

Câu 1: Tóm tắt các văn bản đã học:

– Lão Hạc: Lão Hạc sống cô độc, nghèo khổ, thương con trai đi làm xa. Vì giữ lại mảnh vườn cho con, lão bán chó Vàng và nhờ ông Giáo trông hộ tài sản. Cuối cùng, lão xin bả chó tự kết liễu đời mình. Cái chết của lão khiến ông Giáo suy ngẫm sâu sắc.

– Chiếc lá cuối cùng: Giôn-xi bệnh nặng, tuyệt vọng. Cụ Bơ-men vẽ chiếc lá thường xuân để giữ hy vọng cho cô. Giôn-xi khỏi bệnh, cụ Bơ-men qua đời vì cảm lạnh – một cái chết đầy hy sinh.

– Hoàng Lê nhất thống chí: Trước sự xâm lược của quân Thanh, Nguyễn Huệ lên ngôi vua, lãnh đạo quân Tây Sơn đánh tan quân Thanh. Chiến thắng diễn ra thần tốc trong dịp Tết, quân địch tháo chạy hỗn loạn. Vua Lê và tướng giặc rơi vào cảnh thê thảm.

Câu 2: Tóm tắt miệng một sự việc từng chứng kiến:

Mở đoạn: Chiều thứ Bảy vừa qua tại công viên gần nhà, em chứng kiến một hành động đẹp của một bạn học sinh khi trả lại chiếc ví đánh rơi cho một cô bác lớn tuổi.

Thân đoạn: Sau khi nhặt được ví, bạn học sinh nhờ bảo vệ công viên tìm người đánh rơi, chờ gần một tiếng để trả lại ví nguyên vẹn.

Kết đoạn: Em cảm thấy cảm phục hành động trung thực, thấy rõ giá trị của lòng tốt trong cuộc sống. Em tự nhủ sẽ luôn sống lương thiện và có trách nhiệm như bạn ấy.