Top 6 Bài soạn "Mẹ" (Ngữ văn 7 - SGK Chân trời sáng tạo) tinh tuyển - Khám phá những phân tích sâu sắc nhất về tác phẩm

Câu 1 (Trang 106, SGK Ngữ văn 7, tập 2)

Đối chiếu nghệ thuật gieo vần và nhịp điệu giữa ba thi phẩm: Mẹ, Đợi mẹ và Một con mèo nằm ngủ trên ngực tôi. Làm rõ giá trị biểu đạt của các kỹ thuật vần - nhịp khác biệt này.

Phân tích:

Bài "Mẹ" sử dụng vần cách (thẳng-trắng; già-xa) kết hợp nhịp 2/2 và 1/3, tạo nhạc tính sinh động, gợi hình ảnh mẹ đa chiều. Trong khi đó, "Đợi mẹ" với vần cách linh hoạt (nhà-xa) và nhịp lẻ 2/3/2, diễn tả tinh tế nỗi mong chờ. Riêng bài về chú mèo dùng vần chân (mèo-veo) cùng nhịp 3/2/3, khắc họa sự nâng niu kỷ niệm.

Câu 2 (Trang 106, SGK Ngữ văn 7, tập 2)

Nhận định về cách biểu đạt tình cảm con-mẹ trong bài thơ, phân tích qua ngôn từ và biện pháp nghệ thuật.

• Tình cảm được bộc lộ trực tiếp qua:
- Hình ảnh so sánh mẹ-cau: nhấn mạnh sự tảo tần
- Cử chỉ "nâng trên tay": sự nâng niu vô bờ
- "Không cầm được lệ": nỗi xót xa trước thời gian

Câu 3-4 (Trang 106, SGK)

Chủ đề xuyên suốt: Tình mẫu tử thiêng liêng. Thông điệp sâu sắc về sự trân quý những hy sinh thầm lặng của mẹ, thức tỉnh ý thức yêu thương chăm sóc cha mẹ khi còn có thể.

Tinh hoa nội dung: Bài thơ khéo léo mượn hình ảnh cây cau bình dị để vẽ nên chân dung người mẹ. Qua đó, tác giả gửi gắm nỗi niềm về cuộc đời lam lũ của mẹ, tình yêu thương vô bờ của con và nỗi xót xa khi thời gian với mẹ ngày một ít đi.

Câu 1. Phân tích nghệ thuật vần - nhịp trong ba bài thơ

Khám phá:

Mẹ: Vần cách tinh tế, nhịp 2/2 uyển chuyển - tạo giai điệu trầm bổng, khắc họa hình ảnh mẹ đầy xúc động.

Đợi mẹ: Vần lưng duyên dáng, nhịp 3/2 linh hoạt - diễn tả tâm trạng bồi hồi mong nhớ.

Một con mèo...: Vần cách sáng tạo, nhịp 3/5 biến hóa - như khúc hát ru đầy yêu thương.

Câu 2. Cảm nhận tình cảm con - mẹ qua ngôn từ nghệ thuật

Tinh tế nhận xét:

- Tình cảm được bộc lộ chân thành qua:
• So sánh mẹ-cau: ẩn dụ đầy ám ảnh về sự tần tảo
• "Nâng trên tay": cử chỉ nâng niu đầy trân quý
• "Không cầm được lệ": khoảnh khắc xúc động nghẹn ngào

Câu 3-4. Thông điệp sâu sắc

- Chủ đề: Tình mẫu tử thiêng liêng vượt thời gian
- Bài học: Hãy trân trọng từng phút giây bên mẹ, yêu thương khi còn có thể

I. Chân dung tác giả

- Đỗ Trung Lai (1950) - nhà thơ Hà Nội với hồn thơ đậm chất dân dã

- Tác phẩm tiêu biểu: Đêm sông Cầu (1990), Anh em và những người khác (1990), Thơ và tranh (1998)

II. Tinh hoa tác phẩm Mẹ

• Thể loại: Thơ 4 chữ giàu nhạc điệu
• Xuất xứ: Trích từ tập Đêm Sông Cầu (NXB Quân đội, 2003)
• Nội dung cốt lõi: Hình ảnh mẹ già qua lăng kính cây cau, thể hiện tình yêu con sâu nặng
• Nghệ thuật đặc sắc:
  • Hình ảnh so sánh độc đáo
  • Ngôn từ giản dị mà sâu lắng
  • Nhịp thơ uyển chuyển

III. Khám phá chiều sâu tác phẩm

• Biểu tượng cây cau:
  • Song hành cùng hình ảnh mẹ
  • Cau thẳng tắp - mẹ lưng còng: nghịch lý xót xa
  • Miếng trầu chia tám: dấu hiệu thời gian không chờ đợi
• Thông điệp nhân văn:
  • Trân trọng từng khoảnh khắc bên mẹ
  • Thấu hiểu sự hy sinh thầm lặng
  • Yêu thương khi còn có thể

Tinh túy nội dung

Bài thơ khéo léo mượn hình ảnh cây cau thân thuộc để khắc họa chân dung người mẹ. Qua đó, tác giả gửi gắm nỗi niềm về cuộc đời lam lũ của mẹ, tình yêu thương vô bờ của con và nỗi xót xa khi thời gian bên mẹ ngày một ít đi.

Câu 1. Nghệ thuật vần - nhịp đặc sắc

Mẹ: Vần cách (thẳng-trắng) kết hợp nhịp 2/2 và 1/3 tạo giai điệu trầm bổng, khắc họa hình ảnh mẹ đầy xúc động.

Đợi mẹ: Vần cách linh hoạt (nhà-xa) với nhịp 2/3/2, diễn tả tâm trạng bồi hồi mong nhớ.

Một con mèo...: Vần chân (mèo-veo) cùng nhịp 3/2/3 như khúc hát ru đầy yêu thương.

Câu 2. Tình cảm con - mẹ qua ngôn từ nghệ thuật

- Thể hiện trực tiếp qua:
• So sánh mẹ-cau: ẩn dụ về sự hy sinh thầm lặng
• "Nâng trên tay": cử chỉ nâng niu trân quý
• "Không cầm được lệ": khoảnh khắc nghẹn ngào xúc động

Câu 3-4. Thông điệp sâu sắc

- Chủ đề: Tình mẫu tử thiêng liêng vượt thời gian
- Bài học: Hãy trân trọng từng phút giây bên mẹ, yêu thương khi còn có thể

Hướng dẫn khám phá tác phẩm

Bài thơ Mẹ là bản tình ca cảm động về tình mẫu tử, thể hiện lòng kính yêu vô hạn của người con dành cho mẹ qua những hình ảnh đời thường mà sâu sắc.

Câu 1. Nghệ thuật vần điệu đặc sắc

Mẹ: Vần trắc kết hợp nhịp 2/2 tạo giai điệu trầm lắng, phù hợp với tâm tư về mẹ.

Đợi mẹ: Vần sát cùng nhịp 2/3 như nhịp tim hồi hộp chờ mong.

Một con mèo...: Vần tiếp (mèo-veo) với nhịp 3/2/3 như tiếng vuốt ve âu yếm.

Câu 2. Tình cảm con - mẹ qua ngôn từ

- Hình ảnh "cây cau" - "quả cau": Biểu tượng cho sự tàn phá của thời gian lên mẹ
- "Con nâng trên tay": Cử chỉ nâng niu chứa đựng bao trân quý
- Câu hỏi tu từ "Sao mẹ ta già?": Tiếng kêu đầy bất lực trước quy luật tự nhiên

Câu 3-4. Thông điệp nhân văn

- Chủ đề: Tình mẫu tử thiêng liêng trong cuộc đời
- Bài học: Hãy trân trọng từng khoảnh khắc bên mẹ, đừng để sự hối tiếc đến muộn màng

I. Chân dung tác giả Đỗ Trung Lai

- Sinh ngày 7/4/1940 tại làng Bùng, Hà Nội

- Sự nghiệp đa dạng: Nhà thơ, nhà báo, Đại tá Quân đội

- Các tác phẩm tiêu biểu: Đêm sông Cầu (1990), Thơ và tranh (1998), Thời thơ ấu của chàng Lau Sậy (2008)

II. Tinh hoa tác phẩm Mẹ

• Thể loại: Thơ bốn chữ giàu nhạc điệu
• Xuất xứ: Trích từ tập Đêm sông Cầu
• Nội dung cốt lõi: Khắc họa hình ảnh mẹ qua biểu tượng cây cau, thể hiện tình yêu thương và nỗi xót xa trước sự già đi của mẹ
• Nghệ thuật đặc sắc: Sử dụng thành công các biện pháp so sánh, tương phản, câu hỏi tu từ

III. Khám phá chiều sâu tác phẩm

• Hình tượng cây cau:
  • Cau thẳng - mẹ còng: nghịch lý đầy xót xa
  • Cau xanh - mẹ bạc: sự tàn phá của thời gian
  • Miếng cau khô: ẩn dụ cho sự héo mòn của mẹ
• Tình cảm con - mẹ:
  • "Con nâng trên tay": cử chỉ nâng niu đầy trân quý
  • "Không cầm được lệ": nỗi đau không thể kìm nén
  • Câu hỏi "Sao mẹ ta già?": tiếng kêu đầy bất lực
• Thông điệp nhân văn: Hãy trân trọng từng khoảnh khắc bên mẹ khi còn có thể