Top 6 Bài soạn 'Ngữ cảnh' (Ngữ Văn 11) ấn tượng và sâu sắc nhất

I. Khái niệm ngữ cảnh

II. Thành tố cấu thành ngữ cảnh

III. Ý nghĩa và tầm quan trọng

Thực hành (trang 106 SGK Ngữ văn 11 tập 1):

Bài 1: Phân tích chi tiết văn bản gắn với bối cảnh lịch sử - xã hội cụ thể

Bài 2: Khám phá mối liên hệ giữa tình huống giao tiếp và nội dung thơ Hồ Xuân Hương

Bài 3: Hiểu nhân vật bà Tú qua lăng kính ngữ cảnh văn hóa xã hội

Bài 4: Phân tích ngữ cảnh lịch sử đặc biệt trong sáng tác văn học

Bài 5: Nhận diện mục đích giao tiếp ẩn sau câu hỏi thông thường

Phần I: Tìm hiểu bản chất ngữ cảnh

- Phân tích câu nói "Giờ muộn thế này mà họ chưa ra nhỉ?" như một ví dụ điển hình về ngữ cảnh mơ hồ

- Xác định các yếu tố then chốt: nhân vật giao tiếp, thời-không gian, đối tượng được nhắc đến

* Bản chất ngữ cảnh: Là không gian ngôn ngữ nơi lời nói được sản sinh và tiếp nhận một cách chính xác

Phần II: Ứng dụng thực tiễn

Câu 1: Phân tích bối cảnh lịch sử thời Pháp thuộc qua ngòi bút Nguyễn Đình Chiểu

Câu 2: Giải mã tâm trạng cô đơn trong thơ Hồ Xuân Hương qua ngữ cảnh đêm khuya

Câu 3: Hiểu sâu hình tượng bà Tú qua bối cảnh xã hội phong kiến

Câu 4: Khám phá ngữ cảnh lịch sử đặc biệt đằng sau bài thơ trào phúng

Câu 5: Phân tích mục đích giao tiếp ẩn sau câu hỏi thông thường

Câu 1: Phân tích bối cảnh lịch sử đau thương qua Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc - tiếng khóc bi tráng cho những người nông dân anh dũng hi sinh năm 1861. Những câu văn thấm đẫm nỗi căm hờn khi phải chứng kiến quê hương bị giày xéo.

Câu 2: Giải mã nỗi cô đơn thăm thẳm trong thơ Hồ Xuân Hương - nỗi đau người phụ nữ giữa đêm khuya thanh vắng, tiếng trống canh dồn dập như thúc giục nỗi sầu.

Câu 3: Hình tượng bà Tú hiện lên đầy xúc động qua ngữ cảnh gia đình nghèo khó, người vợ tảo tần gánh vác cả gia đình với gánh hàng rong.

Câu 4: Bức tranh châm biếm về trường thi thời Pháp thuộc - nơi mất đi vẻ nghiêm trang truyền thống, thay vào đó là sự lố lăng của quan Tây và vợ.

Câu 5: Nghệ thuật giao tiếp tinh tế qua câu hỏi gián tiếp về thời gian - cách ứng xử khéo léo giữa những người xa lạ.

Câu 1: Khám phá ngữ cảnh đặc biệt trong Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc - nơi tinh thần yêu nước của người nông dân bùng lên mãnh liệt trước cảnh nước mất nhà tan.

Câu 2: Thấu hiểu tâm trạng người phụ nữ qua hai câu thơ đầy ám ảnh - sự cô đơn được đặt trong không gian đêm khuya mênh mông.

Câu 3: Hình ảnh bà Tú được khắc họa chân thực qua ngữ cảnh gia đình - người phụ nữ 'một duyên hai nợ' với gánh nặng mưu sinh.

Câu 4: Ngữ cảnh lịch sử đặc biệt đằng sau những vần thơ trào phúng - sự xuất hiện của quan Tây và vợ trong trường thi truyền thống.

Câu 5: Nghệ thuật giao tiếp tế nhị - câu hỏi về thời gian ẩn chứa quy tắc ứng xử khôn khéo nơi công cộng.

Câu 1: Đi sâu vào ngữ cảnh lịch sử bi tráng của Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc - bối cảnh đất nước rên xiết dưới gót giày xâm lược, nỗi đau đớn và căm hờn của người dân mất nước.

Câu 2: Giải mã tâm trạng người phụ nữ trong thơ Hồ Xuân Hương - nỗi cô đơn thấm thía giữa đêm trường, số phận lỡ làng trong xã hội phong kiến.

Câu 3: Hình tượng bà Tú qua lăng kính ngữ cảnh gia đình - người phụ nữ 'một nắng hai sương' với gánh nặng mưu sinh, tình yêu thương chồng con vô bờ.

Câu 4: Bức tranh chân thực về xã hội giao thời qua ngữ cảnh trường thi - nơi truyền thống Nho học bị xáo trộn bởi sự xâm lăng văn hóa.

Câu 5: Nghệ thuật giao tiếp tinh tế - câu hỏi gián tiếp thể hiện văn hóa ứng xử khéo léo trong giao tiếp xã hội.

Ý nghĩa then chốt: Ngữ cảnh chính là chìa khóa vàng để thấu hiểu văn chương, là nền tảng của mọi giao tiếp thành công, bao gồm cả yếu tố văn hóa, lịch sử và tâm lý.

I. Bản chất ngữ cảnh

Ngữ cảnh là không gian giao tiếp đa chiều, nơi lời nói được sinh thành và thấu hiểu, kết nối người nói với người nghe qua mạch ngầm văn hóa - lịch sử.

II. Yếu tố cấu thành

Gồm tứ trụ: nhân vật giao tiếp, bối cảnh xã hội - không gian, hiện thực được phản ánh, và mạch văn chảy xuyên suốt tác phẩm.

III. Sức mạnh ngữ cảnh

Là chìa khóa vàng mở cánh cửa thấu hiểu văn chương, đồng thời là nền tảng của mọi giao tiếp thành công.

Thực hành phân tích

Câu 1: Khám phá ngữ cảnh đau thương đằng sau Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc - nơi lòng căm thù giặc bùng lên từ những điều nhục nhã hàng ngày.

Câu 2: Giải mã nỗi cô đơn thăm thẳm trong thơ Hồ Xuân Hương - tiếng lòng người phụ nữ giữa đêm khuya vắng lặng.

Câu 3: Hình tượng bà Tú qua lăng kính gia cảnh - người phụ nữ 'một duyên hai nợ' với gánh hàng rong nuôi cả gia đình.

Câu 4: Bối cảnh lịch sử đặc biệt trong thơ Tú Xương - sự lố bịch của quan Tây giữa trường thi truyền thống.

Câu 5: Nghệ thuật giao tiếp tinh tế - câu hỏi gián tiếp thể hiện văn hóa ứng xử tế nhị.