Top 6 Bài soạn "Ông Một" (Ngữ văn 7 - SGK Chân trời sáng tạo) đặc sắc nhất

SUY NGẪM VÀ PHẢN HỒI

Câu hỏi 1: Hãy tìm những chi tiết thể hiện tình cảm của con voi đối với Đề đốc Lê Trực và người quản tượng. Tình cảm đó như thế nào?

Trả lời:

Các chi tiết cho thấy sự gắn bó của con voi với Đề đốc Lê Trực và người quản tượng:

- "Nó voi nhớ ông Đề Đốc, nhớ những năm tháng chiến trận, nhớ rừng": nó trở nên buồn bã, gầy gò, bỏ ăn.

- Dù người quản tượng thả voi về rừng, mỗi năm khi sang thu, nó lại trở về làng thăm ông, quỳ trước sân.

- Voi vẫn giúp người quản tượng bằng những việc như cuốn ống bắng ra sông lấy nước, lên nương dùng vòi lấy gỗ về.

- Khi người quản tượng mất, "nó quỳ giữa sân, rống gọi rồi kêu rền mãi". Biết gọi không được, voi chạy vào nhà, hít hơi chiếc giường cũ rồi buồn bã đi tìm chủ khắp làng, "chạy như voi hoang".

- Sau đó, voi nhiều năm mới trở lại, lặng lẽ đi qua nhà cũ, vừa hít ngửi vừa khe khẽ rên rồi âm thầm rời đi.

=> Con voi luôn dành tình yêu thương, sự gắn bó sâu sắc với Đề đốc và người quản tượng, thể hiện qua sự biết ơn và các hành động đầy tình cảm.

Câu hỏi 2: Người quản tượng và dân làng đã đối xử ra sao với con voi?

Trả lời:

- Người quản tượng:

+ Cho voi nghỉ ngơi sau vụ hè, chăm sóc tận tình, cho ăn nhiều mía và cháo.

+ Đối xử voi như người thân trong gia đình.

+ Biết voi nhớ rừng nên thả về, nhưng vẫn đón chào khi voi trở lại mỗi mùa thu.

- Dân làng:

+ Gọi voi bằng tên thân mật "Ông Một".

+ Nhiệt tình đón chào voi mỗi lần về làng.

+ Khi người quản tượng mất, vẫn quan tâm đến voi bằng cách mang mía cho nó.

Câu hỏi 3: Đoạn trích cho em hiểu điều gì về mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên?

Trả lời:

Đoạn trích nhấn mạnh tầm quan trọng của sự tôn trọng, yêu thương và ứng xử thân thiện giữa con người và thiên nhiên. Chúng ta cần xây dựng mối quan hệ gắn bó, biết ơn và coi động vật như bạn đồng hành, góp phần bảo vệ và hài hòa cuộc sống.

I. Giới thiệu về tác giả văn bản "Ông Một"

- Vũ Hùng sinh năm 1931 tại làng Láng, Cầu Giấy.

- Cuốn sách đầu tay của ông là Mùa săn trên núi xuất bản năm 1961. Suốt sự nghiệp, ông đã sáng tác hơn 40 đầu sách dành cho thiếu nhi, nhiều tác phẩm được dịch ra tiếng Anh, Pháp, Nga và Trung Quốc.

- Ông từng hai lần được trao giải thưởng của Hội Nhà văn Việt Nam với tác phẩm Sao Sao (1982) và Sống giữa bầy voi (1986).

II. Tìm hiểu tác phẩm "Ông Một"

• Thể loại: Truyện ngắn.
• Hoàn cảnh sáng tác: Trích từ Phía Tây Trường Sơn, in trong tập truyện Những truyện hay viết cho thiếu nhi.
• Phương thức biểu đạt: Tự sự kết hợp biểu cảm.
• Ngôi kể: Ngôi thứ ba.
• Tóm tắt: Ông Cao kể cho ba chiến sĩ Hưng, Sơn, Đức nghe câu chuyện xúc động giữa con voi của Đề đốc Lê Trực và người quản tượng. Con voi sau khi rời căn cứ trở nên buồn bã vì nhớ đề đốc và rừng, nhưng vẫn chăm chỉ giúp người quản tượng. Người quản tượng sau đó thả voi về rừng để nó tự do. Hàng năm sang thu, voi lại về làng được thiết đãi đón tiếp. Mười năm sau, người quản tượng qua đời, voi về làng rống gọi, buồn rầu rồi bỏ đi...
• Bố cục: Gồm hai phần: (1) Tình cảm gắn bó, xúc động giữa người quản tượng và con voi; (2) Sự nhớ thương và gắn bó của con voi với người quản tượng.
• Giá trị nội dung: Thể hiện tình cảm yêu thương, gắn bó giữa con voi và con người, đề cao sự hòa hợp giữa con người và thiên nhiên.
• Giá trị nghệ thuật: Ngôi kể thứ ba khách quan; nhân hóa làm nổi bật tâm trạng voi.

III. Phân tích chi tiết

Tình cảm con voi dành cho Đề đốc Lê Trực và người quản tượng:

• Với Đề đốc Lê Trực: Voi trở nên "ủ rũ" và buồn bã khi rời căn cứ, nhớ đề đốc và rừng, bỏ ăn.
• Với người quản tượng: Khi người quản tượng mất, voi không ăn dù dân làng mang mía cho, nó rống gọi và buồn bã bỏ đi, thể hiện sự trung thành và gắn bó sâu sắc.

Tình cảm người quản tượng dành cho voi: Ông chăm sóc tận tình, coi voi như con em, cho ăn đầy đủ, thả voi về rừng để nó được tự do nhưng vẫn đón tiếp nồng hậu khi voi trở về làng.

Suy ngẫm: Văn bản thể hiện mối quan hệ keo sơn giữa con người và thiên nhiên, nhấn mạnh sự trân trọng, yêu thương và gắn bó bền chặt giữa hai thế giới.

I. Về tác giả

- Nhà văn Vũ Hùng sinh năm 1931, quê Hà Nội.

- Các tác phẩm tiêu biểu: Mùa săn trên núi (1961), Sao Sao (1982), Sống giữa bầy voi (1986).

II. Tác phẩm "Ông Một"

• Thể loại: Truyện thiếu nhi.
• Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác: Trích từ tập Những truyện hay viết cho thiếu nhi.
• Phương thức biểu đạt: Tự sự kết hợp biểu cảm.
• Ngôi kể: Ngôi thứ ba.
• Tóm tắt nội dung: Câu chuyện kể về tình cảm sâu sắc giữa người quản tượng, ông Đề Đốc và dân làng với con voi trung thành. Voi nhớ ơn chủ cũ, được thả về rừng nhưng mỗi năm lại trở về thăm và được dân làng chào đón nồng nhiệt.
• Bố cục: Gồm ba phần: (1) Người quản tượng quan tâm, chăm sóc voi; (2) Voi được thả về rừng; (3) Tình cảm của voi dành cho chủ cũ.
• Giá trị nội dung: Khắc họa tình cảm gắn bó giữa con người và động vật.
• Giá trị nghệ thuật: Tình huống độc đáo, bố cục rõ ràng, ngôn từ giản dị, giàu cảm xúc.

III. Phân tích chi tiết

• Tình cảm của voi với Đề Đốc và người quản tượng: Voi nhớ nhung, quyến luyến, bỏ ăn khi rời căn cứ; gắn bó sâu sắc và trung thành với người quản tượng, luôn muốn gần gũi, giúp đỡ ông.
• Tình cảm người quản tượng với voi: Chăm sóc tận tình, coi voi như người thân, khuyên bảo voi để nó được tự do, ân cần đón tiếp khi voi trở về làng.
• Mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên: Thể hiện sự gần gũi, gắn bó yêu thương giữa con người và động vật; voi không chỉ là vật nuôi mà còn là người bạn trung thành, biết cảm nhận tình cảm của con người.

Câu 1 (trang 18, SGK Ngữ văn 7 tập 1): Những chi tiết thể hiện tình cảm của con voi với Đề Đốc và người quản tượng là gì? Đó là tình cảm như thế nào?

Trả lời: Voi nhớ Đề Đốc, ủ rũ, bỏ ăn; với người quản tượng, voi trung thành, thường xuyên về thăm, giúp việc, buồn bã khi chủ mất.

Câu 2 (trang 18, SGK Ngữ văn 7 tập 1): Người quản tượng và dân làng đã đối xử như thế nào với con voi?

Trả lời: Họ chăm sóc, yêu thương voi như con em trong gia đình; đón tiếp nồng nhiệt voi mỗi khi về làng; người quản tượng thả voi về rừng để nó được tự do.

Câu 3 (trang 18, SGK Ngữ văn 7 tập 1): Đoạn trích giúp em hiểu gì về mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên?

Trả lời: Mối quan hệ gắn bó thân thiết, voi trở thành người bạn trung thành của con người, biểu tượng cho sự hài hòa giữa thiên nhiên và cuộc sống con người.

Tác giả

• Tiểu sử

- Nhà văn Vũ Hùng sinh năm 1931 tại làng Láng, Cầu Giấy, Hà Nội.

- Ông từng học tại trường Bưởi (Chu Văn An) và Đại học Bách khoa Hà Nội.

• Sự nghiệp

- Nhập ngũ năm 1950, phụ trách Đài trưởng Đài Vô tuyến điện của Trung đoàn.

- Ông từng là phóng viên Khoa học kỹ thuật của báo Quân đội Nhân dân, biên tập viên Nhà xuất bản Ngoại văn và Nhà xuất bản Văn học.

- Vũ Hùng nguyên là Vụ trưởng Vụ hợp tác Quốc tế - Bộ Văn hóa.

- Năm 1989, ông định cư tại Pháp và trở về Việt Nam sinh sống từ tháng 5/2014.

- Phong cách sáng tác của ông hướng về thiên nhiên, động vật, rừng núi, cùng những trải nghiệm quân ngũ và phong tục các dân tộc Việt - Lào trên dải Trường Sơn.

- Một số tác phẩm tiêu biểu: Mùa săn trên núi, Sống giữa bầy voi, Giữ lấy bầu mật, Sao sao, Chú ngựa đồng cỏ, Người quản tượng và con voi chiến sĩ, Bầy voi đen, Con voi xa đàn, Con culi của tôi, Vườn chim…

Tác phẩm

• Tổng quan

Xuất xứ

- Trích từ Phía Tây Trường Sơn, trong tập Những truyện hay viết cho thiếu nhi của Vũ Hùng, gồm bốn truyện: Sao sao, Các bạn của Đam Đam, Phía Tây Trường Sơn, Ngày hè.

- Phía Tây Trường Sơn kể về hành trình của ba chiến sĩ trẻ trong Trung đoàn quân tình nguyện Việt Nam đến vùng Nam Lào năm 1947. Tại đây, bộ đội Lào tặng ba con voi để vận chuyển hàng hóa, vũ khí qua dãy Trường Sơn.

- Tóm tắt: Ba chiến sĩ Hưng, Sơn, Đức được giao nhiệm vụ vượt Trường Sơn đến bản Bun Mi, làng Vông Xay học làm quản tượng và dong voi về. Hành trình hơn một năm giúp họ khám phá thế giới tự nhiên, tìm hiểu về loài voi thông minh, trung thành, gan dạ và giàu tình nghĩa với con người. Đồng thời, họ trải nghiệm phong tục, văn hóa của “đất nước triệu voi” như tục phóng sinh, ăn Tết, lễ đón em bé, săn voi... Chuyến đi đem lại bài học về sống hòa hợp với thiên nhiên và trân trọng sự sống muôn loài.

- Đoạn trích trong SGK nằm ở phần đầu của Phía Tây Trường Sơn, khi ba chiến sĩ và ông Cao - người dẫn đường - tình cờ gặp con voi (gọi là ông Một) của Đề đốc Lê Trực, lãnh tụ nghĩa quân chống Pháp cuối thế kỷ XIX. Sau khi nghĩa quân tan rã, Đề đốc về quê và tặng voi cho người quản tượng thân tín chăm sóc. Ông Cao kể chuyện về con voi và người quản tượng cho ba chiến sĩ.

Bố cục

- Phần 1 (từ đầu đến “quắp những cây gỗ mang về”): Tình cảm gắn bó, cảm động giữa người quản tượng và con voi.

- Phần 2 (còn lại): Tình cảm nhớ thương của con voi dành cho ông quản tượng.

Thể loại: Truyện ngắn.

Phương thức biểu đạt: Tự sự kết hợp miêu tả, biểu cảm.

Giá trị nội dung và nghệ thuật

Giá trị nội dung

Đoạn trích giúp người đọc hiểu sâu sắc mối quan hệ khăng khít, gần gũi như tình ruột thịt giữa con người và thiên nhiên.

Giá trị nghệ thuật

- Ngôn từ trong sáng, giản dị, gần gũi với đời sống.

- Lối viết hấp dẫn, cuốn hút.

Câu 1 (trang 18, SGK Ngữ văn 7, tập 1)

Tìm một số chi tiết thể hiện tình cảm của con voi đối với Đề đốc Lê Trực và người quản tượng. Tình cảm đó như thế nào?

Phương pháp giải: Đọc kỹ văn bản, tìm các chi tiết thể hiện tình cảm của con voi.

Trả lời chi tiết:

Các chi tiết thể hiện tình cảm của con voi với Đề đốc Lê Trực và người quản tượng:

• Người quản tượng chăm sóc, vuốt ve và cho voi ăn để voi có sức trở về rừng.
• Hằng năm, voi đều quay trở về làng thăm người quản tượng.
• Mỗi lần về thăm làng, người quản tượng dẫn voi đi tắm và trồng sẵn nương mía để thiết đãi voi những bữa no nê.
• Khi biết người quản tượng mất, voi chạy vào nhà, hít hơi giường cũ rồi buồn bã đi ra.
• Chạy khắp làng tìm chủ.
• Sau khi người quản tượng mất, voi lặng lẽ đi qua nhà người quản tượng, tha thẩn trong sân, vừa tung vòi hít ngửi vừa khe khẽ rền rĩ rồi âm thầm bỏ đi.

=> Đó là tình cảm gắn bó, thủy chung, yêu thương như người thân trong gia đình.

Câu 2 (trang 18, SGK Ngữ văn 7, tập 1)

Người quản tượng và dân làng đã cư xử với con voi như thế nào?

Phương pháp giải: Đọc kỹ văn bản.

Trả lời chi tiết:

Người quản tượng và dân làng đối xử với con voi như người thân trong nhà:

• Họ nô nức cùng người quản tượng ra đón voi ở đầu làng.
• Những ngày ấy, nhà ông đông đúc người, trẻ con kéo đến tụ tập dưới chân voi, các bô lão mang đến nhiều quà.
• Khi voi từ rừng trở về, ông vui mừng dẫn voi lên nương mía trồng riêng để thiết đãi voi những bữa ăn no đủ.

=> Người quản tượng và dân làng coi voi như thành viên gia đình, thấu hiểu, tôn trọng và yêu quý voi. Họ mong đợi, háo hức chào đón voi như người thân trở về.

Câu 3 (trang 18, SGK Ngữ văn 7, tập 1)

Đoạn trích giúp em hiểu gì về mối quan hệ giữa con người với thế giới tự nhiên?

Phương pháp giải: Đọc kỹ đoạn trích và nêu suy nghĩ về mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên.

Trả lời chi tiết:

Đoạn trích thể hiện mối quan hệ gắn bó, khăng khít như tình ruột thịt giữa con người và thiên nhiên.

I. Giới thiệu về tác giả Vũ Hùng

Nhà văn Vũ Hùng sinh năm 1931 tại làng Láng, Cầu Giấy, Hà Nội. Ông từng học tại trường Bưởi (Chu Văn An) và Đại học Bách khoa Hà Nội. Năm 1950, ông nhập ngũ và đảm nhận vai trò Đài trưởng Đài Vô tuyến điện trong Trung đoàn quân tình nguyện Việt Nam tại Lào. Suốt sự nghiệp, ông làm phóng viên Khoa học kỹ thuật báo Quân đội nhân dân, biên tập viên Nhà xuất bản Ngoại văn và Nhà xuất bản Văn học. Vũ Hùng từng giữ chức Vụ trưởng Vụ hợp tác Quốc tế - Bộ Văn hóa. Năm 1989, ông định cư tại Pháp và trở về Việt Nam vào tháng 5/2014.

Tác phẩm của ông chủ yếu xoay quanh thiên nhiên, động vật, rừng núi, và trải nghiệm quân ngũ với những chuyến hành quân khám phá đất nước, phong tục tập quán các dân tộc Việt – Lào trên dải Trường Sơn. Trong sự nghiệp sáng tác, ông cho ra đời hơn 30 tác phẩm dành cho thiếu nhi, nhiều cuốn được ông chuyển ngữ sang tiếng Anh và tiếng Pháp. Ông từng đoạt giải thưởng Hội Nhà văn Việt Nam với các tác phẩm “Sao Sao” (1982) và “Sống giữa bầy voi” (1986). Năm 2016, 12 tập truyện của ông trong bộ 18 tập được vinh danh Giải Vàng Sách hay của Hội Xuất bản Việt Nam.

II. Khái quát tác phẩm Ông Một

1. Hoàn cảnh sáng tác

Trích từ tập truyện Phía Tây Trường Sơn, in trong tuyển tập Những truyện hay viết cho thiếu nhi của Vũ Hùng, gồm bốn truyện: Sao Sao, Các bạn của Đam Đam, Phía Tây Trường Sơn, và Ngày hè. Phía Tây Trường Sơn kể về chuyến đi năm 1947 của ba chiến sĩ trẻ thuộc Trung đoàn quân tình nguyện Việt Nam đến vùng Nam Lào. Bộ đội Lào đã tặng bộ đội Việt Nam ba con voi dùng vận chuyển hàng hóa, vũ khí trên dãy Trường Sơn.

Tác phẩm mô tả ba chiến sĩ Hưng, Sơn, Đức được giao nhiệm vụ vượt Trường Sơn đến bản Bun Mi, làng Vông Xay học làm quản tượng rồi dong voi về. Chuyến đi kéo dài hơn một năm đã giúp họ khám phá thế giới tự nhiên, học hỏi về loài voi – những sinh vật thông minh, dũng cảm, trung thành và đầy tình nghĩa với con người. Đồng thời, họ trải nghiệm văn hóa, phong tục của “đất nước triệu voi” như tục phóng sinh, ăn Tết, té nước, lễ đón em bé, cách săn voi... Chuyến đi mang lại nhiều bài học quý giá về sống hòa hợp với thiên nhiên và trân trọng sự sống muôn loài.

Đoạn trích trong SGK nằm ở phần đầu của Phía Tây Trường Sơn. Ba chiến sĩ cùng ông Cao – người dẫn đường – tình cờ gặp con voi mà ông gọi trân trọng là ông Một, thuộc về Đề đốc Lê Trực, lãnh tụ nghĩa quân kháng chiến chống Pháp cuối thế kỷ XIX. Sau khi nghĩa quân tan tác, Đề đốc Lê Trực về quê và tặng voi cho người quản tượng thân tín chăm sóc. Ông Cao kể lại câu chuyện về voi và người quản tượng cho ba chiến sĩ.

2. Thể loại: Truyện ngắn

Truyện ngắn là thể loại văn học kể chuyện bằng văn xuôi, thường có độ dài ngắn gọn, súc tích và mang ý nghĩa sâu sắc hơn so với tiểu thuyết.

3. Giá trị nội dung

Đoạn trích giúp người đọc thấu hiểu mối quan hệ gắn bó, khăng khít như tình ruột thịt giữa con người và thiên nhiên.

4. Đặc sắc nghệ thuật

Ngôn từ trong sáng, giản dị, gần gũi đời thường; lối viết hấp dẫn, sinh động, giàu cảm xúc.

III. Câu hỏi vận dụng kiến thức truyện ngắn Ông Một

Câu 1: Tìm chi tiết thể hiện tình cảm của con voi với Đề đốc Lê Trực và người quản tượng. Đó là tình cảm như thế nào?

Trả lời: Với Đề đốc Lê Trực, con voi buồn bã, ủ rũ khi xa rời, bỏ ăn, nhớ đời chiến trận và rừng núi. Với người quản tượng, voi thân thiết qua những hành động: thăm người quản tượng hàng năm, giúp việc nương rẫy, quỳ giữa sân nhà cũ, và khóc thương khi người quản tượng mất. Tình cảm ấy là sự gắn bó, yêu thương, thủy chung sâu sắc như ruột thịt.

Câu 2: Người quản tượng và dân làng cư xử thế nào với con voi?

Trả lời: Người quản tượng chăm sóc, thấu hiểu voi, coi voi như người thân trong nhà, thả voi về rừng khi cần, thiết đãi voi những bữa ăn no đủ. Dân làng yêu quý, đón tiếp voi nồng nhiệt, xem voi như thành viên trong cộng đồng.

Câu 3: Đoạn trích giúp em hiểu gì về mối quan hệ con người với thiên nhiên?

Trả lời: Mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên là tình bạn thân thiết, gần gũi, được xây dựng trên sự tôn trọng, yêu thương và hòa hợp. Con người cần trân trọng và biết ơn thiên nhiên như một người bạn đồng hành quý giá.

Trải nghiệm sâu sắc cùng tác phẩm

- Văn bản "Ông Một" được trích từ tập truyện "Phía Tây Trường Sơn" trong tuyển tập "Những truyện hay viết cho thiếu nhi" của Vũ Hùng (NXB Kim Đồng, 2020).

- Câu chuyện kể về chuyến hành quân năm 1947 của ba chiến sĩ trẻ thuộc Trung đoàn quân tình nguyện Việt Nam tới vùng Nam Lào, nhận được ba con voi từ bộ đội Lào để vận chuyển hàng hóa và vũ khí trên dãy Trường Sơn. Ba chiến sĩ được giao trọng trách học nghề quản tượng ở bản Bun Mi, làng Vông Xay, rồi dong voi về.

- Đoạn trích "Ông Một" nằm ở phần mở đầu tác phẩm, khi ba chiến sĩ cùng ông Cao – người dẫn đường – tình cờ gặp con voi được ông trân trọng gọi là Ông Một, thuộc về Đề đốc Lê Trực, lãnh tụ nghĩa quân kháng chiến chống Pháp cuối thế kỷ XIX. Sau thất bại, Đề đốc tặng con voi cho người quản tượng thân tín chăm sóc. Ông Cao kể lại câu chuyện về mối gắn bó sâu sắc giữa voi và người quản tượng.

Suy ngẫm và phản hồi

Câu 1. Những chi tiết thể hiện tình cảm sâu sắc của con voi đối với Đề đốc Lê Trực và người quản tượng là gì? Tình cảm ấy như thế nào?

• Với Đề đốc Lê Trực: con voi trở nên ủ rũ, nhớ thương, gầy yếu vì cuộc sống tù túng sau khi rời căn cứ, từng bỏ ăn một cách u sầu.
• Với người quản tượng: giúp việc nương rẫy, kéo gỗ; hằng năm trở về thăm, ở lại vài ngày giúp đỡ việc nhà; khóc thương khi người quản tượng mất, với nhiều hành động thể hiện sự gắn bó và thủy chung.

- Tình cảm giữa voi và người là sự yêu thương, gắn bó thân thiết như trong một gia đình.

Câu 2. Người quản tượng và dân làng cư xử thế nào với con voi?

• Người quản tượng thấu hiểu, chăm sóc chu đáo, cho ăn uống đầy đủ, xem voi như người thân; khi thấy voi nhớ rừng, quyết định thả về tự do, đón tiếp voi trở về bằng sự niềm nở, thiết đãi chu đáo.
• Dân làng đón tiếp nồng nhiệt, gọi voi bằng tên thân thương "Ông Một", tặng quà và cùng nhau chăm sóc.

Câu 3. Đoạn trích giúp ta hiểu gì về mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên?

Mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên là sự gắn bó mật thiết, như những thành viên trong một gia đình, cần được trân trọng, gìn giữ và bảo vệ bằng cả tấm lòng yêu thương và biết ơn.