Top 6 Bài soạn "Phải chăng chỉ có ngọt ngào mới làm nên hạnh phúc" (Ngữ văn 6 - SGK Chân trời sáng tạo) tinh tuyển

A. Hướng dẫn soạn bài "Phải chăng chỉ có ngọt ngào mới làm nên hạnh phúc?" cô đọng:

Yêu cầu

Căn cứ vào sơ đồ gợi ý, xác định luận điểm, hệ thống lập luận và dẫn chứng trong văn bản.

Đáp án:

B. Khái quát trọng tâm bài soạn "Phải chăng chỉ có ngọt ngào mới làm nên hạnh phúc":

I. Tác phẩm

Nguồn gốc

- Trích từ tuyển tập Những bài nghị luận xã hội tinh tuyển, NXB Đại học Sư phạm TP.HCM, 2016.

Cấu trúc (3 phần)

- Phần mở: Đặt vấn đề về bản chất hạnh phúc

- Phần thân: Phân tích đa chiều về hạnh phúc

- Phần kết: Khẳng định hạnh phúc hiện hữu quanh ta

Đặc điểm: Văn nghị luận xã hội sâu sắc

Phong cách: Lập luận chặt chẽ, dẫn chứng sinh động

Cốt lõi nội dung

Hạnh phúc không đơn thuần từ ngọt ngào - nó còn nảy sinh từ gian khó. Như tình mẫu tử thiêng liêng qua thai nghén vất vả, hay niềm vui sống của bệnh nhân nan y. Tác phẩm khéo léo chứng minh: hạnh phúc là sự cân bằng giữa ngọt bùi và đắng cay.

Giá trị nhân văn

- Cách lập luận sắc bén, thấu tình đạt lý

- Ngôn từ giàu sức gợi hình

- Hệ thống ví dụ thực tế sinh động

Khám phá tác phẩm

• Nguồn gốc xuất xứ

- Trích từ tuyển tập Những áng văn nghị luận xã hội tinh hoa, NXB Đại học Sư phạm TP.HCM, 2016.

• Cấu trúc tác phẩm (3 phần then chốt)

- Phần khởi: Đặt vấn đề nghị luận về bản chất đa chiều của hạnh phúc

- Phần triển: Phân tích sâu sắc các khía cạnh tạo nên hạnh phúc đích thực

- Phần hợp: Khẳng định chân lý hạnh phúc hiện hữu trong từng khoảnh khắc đời thường

• Thể loại: Văn nghị luận xã hội đặc sắc
• Phong cách: Lập luận sắc bén kết hợp cảm xúc tinh tế
• Giá trị nhân văn và nghệ thuật

Tầm vóc nội dung

Tác phẩm như một luận án thu nhỏ, dùng hệ thống lập luận chặt chẽ và dẫn chứng sinh động để chứng minh quan điểm đa chiều về hạnh phúc, khẳng định hạnh phúc không phải là đích đến mà là hành trình.

Đặc sắc nghệ thuật

- Hệ thống luận điểm rõ ràng, logic mạch lạc

- Ngôn từ giàu hình ảnh và sức gợi cảm

- Kho tàng dẫn chứng đa dạng từ đời sống đến văn hóa

Câu hỏi thảo luận: Xác định hệ thống luận điểm, lý lẽ và bằng chứng trong văn bản (SGK Ngữ văn 6 tập 2 - trang 53)

Giải mã tác phẩm

- Vấn đề trọng tâm: Giải mã bản chất đa chiều của hạnh phúc

- Luận điểm 1: Ngọt ngào là thành tố của hạnh phúc

• Lập luận 1.1: Sự ngọt ngào mang lại cảm giác bình an và viên mãn
• Dẫn chứng 1.1: Những cử chỉ yêu thương giản dị từ gia đình, bạn bè có sức mạnh làm ấm lòng và thắp lên niềm vui
• Lập luận 1.2: Điều kiện vật chất đầy đủ tạo không gian cho hạnh phúc phát triển
• Dẫn chứng 1.2: Bill Gates dùng tài sản để xoa dịu nỗi đau nhân loại, chứng minh sự ngọt ngào có thể được nhân rộng

- Luận điểm 2: Hạnh phúc đích thực thường được rèn giũa qua thử thách

• Lập luận 2.1: Niềm hạnh phúc vô bờ của tình mẫu tử sinh ra từ đau đớn
• Dẫn chứng 2.1: Hành trình vượt cạn đau đớn được đền đáp bằng tiếng khóc chào đời thiêng liêng
• Lập luận 2.2: Hạnh phúc có thể nảy nở ngay trong nghịch cảnh
• Dẫn chứng 2.2: Câu chuyện Võ Thị Ngọc Nữ - nghệ sĩ múa dùng nghệ thuật để vượt lên bệnh tật, truyền cảm hứng sống

Tri thức văn chương
*Tác phẩm "Phải chăng chỉ có ngọt ngào mới làm nên hạnh phúc"
- Xuất xứ: Trích từ tuyển tập Những áng văn nghị luận xã hội tinh tuyển, NXB Đại học Sư phạm TP.HCM, 2016
- Phong cách: Nghị luận sâu sắc
- Thể loại: Văn bản nghị luận xã hội đặc sắc
- Tinh hoa nội dung:
Một chiều thu, đứa trẻ ngây thơ hỏi mẹ: "Mẹ ơi, có phải hạnh phúc chỉ đến từ những điều ngọt ngào?". Người mẹ trầm ngâm suy tư. Hạnh phúc - hai tiếng giản dị mà hàm chứa cả đại dương cảm xúc. Nó có thể là ánh nắng ấm áp của yêu thương, nhưng cũng có khi là viên ngọc được mài giũa từ những vất vả, lo toan. Điều kỳ diệu là hạnh phúc luôn hiện hữu quanh ta, chỉ cần ta biết mở lòng đón nhận.
- Trọng tâm nghị luận: Giải mã bản chất đa chiều của hạnh phúc
- Kiến trúc tác phẩm:
Phần 1: Khẳng định giá trị của những điều ngọt ngào trong kiến tạo hạnh phúc
+ Luận cứ 1: Sự ngọt ngào nuôi dưỡng tâm hồn bằng cảm giác bình an
+ Minh chứng: Những cử chỉ yêu thương giản dị trong gia đình có sức mạnh sưởi ấm tâm hồn
+ Luận cứ 2: Điều kiện vật chất tạo nền tảng cho hạnh phúc phát triển
+ Minh chứng: Bill Gates dùng tài sản để xoa dịu nỗi đau nhân loại
Phần 2: Khám phá sự thâm sâu - hạnh phúc từ nghịch cảnh
+ Luận cứ 1: Niềm hạnh phúc thiêng liêng của tình mẫu tử sinh ra từ đau đớn
+ Minh chứng: Khoảnh khắc thiêng liêng khi tiếng khóc chào đời cất lên
+ Luận cứ 2: Nghị lực sống có thể biến nghịch cảnh thành hạnh phúc
+ Minh chứng: Hành trình truyền cảm hứng của nghệ sĩ Võ Thị Ngọc Nữ
- Giá trị nhân văn: Tác phẩm như tấm gương phản chiếu đa chiều về hạnh phúc, khẳng định giá trị của cả niềm vui lẫn nỗi đau trong hành trình kiến tạo ý nghĩa cuộc sống.
- Nét đặc sắc nghệ thuật: Hệ thống lập luận chặt chẽ kết hợp với ngôn từ giàu hình ảnh và kho tàng dẫn chứng sinh động.
*Bản chất văn nghị luận
- Định nghĩa: Loại hình văn học dùng hệ thống luận điểm, luận cứ để thuyết phục người đọc về một quan điểm, tư tưởng.
- Đặc trưng: Kết cấu mạch lạc, lập luận sắc bén, dẫn chứng thuyết phục, giọng điệu khúc chiết.
*Quy trình sáng tác văn nghị luận:
1. Khởi nguyên:
+ Định hình chủ đề và phong cách
+ Sưu tầm tư liệu làm sáng tỏ luận đề
2. Kiến thiết ý tưởng:
+ Xây dựng hệ thống luận điểm
+ Thiết kế dàn bài khoa học
3. Hiện thực hóa:
+ Chuyển hóa ý tưởng thành văn phong mạch lạc
4. Hoàn thiện:
+ Chỉnh sửa và đúc kết kinh nghiệm
Hướng dẫn khám phá tác phẩm
Yêu cầu: Phân tích hệ thống luận điểm, luận cứ trong văn bản
Giải đáp:
Trọng tâm nghị luận: Bản chất đa diện của hạnh phúc trong đời sống
- Quan điểm 1: Ngọt ngào như khởi nguồn của hạnh phúc
+ Luận cứ: Cảm giác bình an từ những điều giản dị
+ Minh chứng: Sức mạnh của tình cảm gia đình
+ Luận cứ: Vật chất như phương tiện kiến tạo hạnh phúc
+ Minh chứng: Hành động nhân ái của Bill Gates
- Quan điểm 2: Nghịch cảnh như lò luyện hạnh phúc đích thực
+ Luận cứ: Hạnh phúc vượt lên trên đau đớn thể xác
+ Minh chứng: Khoảnh khắc thiêng liêng của tình mẫu tử
+ Luận cứ: Nghị lực biến khó khăn thành động lực
+ Minh chứng: Câu chuyện truyền cảm hứng của nghệ sĩ múa
- Triết lý nhân sinh: Hạnh phúc là sự hòa quyện giữa ngọt ngào và thử thách, tạo nên bản giao hưởng trọn vẹn của cuộc sống.

Tinh túy nội dung

Hạnh phúc là bức tranh đa sắc màu, nơi những nét vẽ ngọt ngào của yêu thương hòa quyện cùng gam màu thử thách. Đó có thể là ánh mắt ấm áp của cha mẹ, lời quan tâm chân thành của bạn bè, hay nghĩa cử cao đẹp như Bill Gates dành phần lớn tài sản để xoa dịu nỗi đau nhân loại. Nhưng hạnh phúc cũng ẩn chứa trong những giọt mồ hôi của mẹ khi vượt cạn, trong nụ cười kiên cường của những bệnh nhân chiến đấu với bệnh tật. Sự thật sâu sắc là hạnh phúc luôn hiện hữu quanh ta, chỉ cần ta biết trân trọng từng khoảnh khắc.

Cấu trúc tác phẩm

Tác phẩm được kiến tạo thành 4 phần mạch lạc:

- Phần khởi nguyên: Đặt vấn đề về bản chất của hạnh phúc

- Phần luận giải 1: Minh chứng hạnh phúc đến từ những điều ngọt ngào

- Phần luận giải 2: Khẳng định hạnh phúc được rèn giũa qua nghịch cảnh

- Phần kết luận: Tổng hòa quan điểm về hạnh phúc

Thông điệp cốt lõi

Tác phẩm như ngọn hải đăng dẫn lối, chỉ ra rằng hạnh phúc không phải điểm đến xa xôi mà là hành trình ta cảm nhận bằng cả ngọt ngào lẫn gian nan. Chìa khóa của hạnh phúc nằm ở khả năng nhận ra những điều quý giá đang hiện hữu quanh mình.

Hướng dẫn khám phá tác phẩm

Giải mã hệ thống luận điểm:

Trọng tâm: Bản chất đa chiều của hạnh phúc

- Quan điểm 1: Ngọt ngào như khởi nguồn hạnh phúc

+ Luận cứ: Sự ngọt ngào nuôi dưỡng tâm hồn

+ Minh chứng: Sức mạnh của tình cảm gia đình

+ Luận cứ: Điều kiện vật chất hỗ trợ hạnh phúc

+ Minh chứng: Nghĩa cử của Bill Gates

- Quan điểm 2: Gian nan như lò luyện hạnh phúc

+ Luận cứ: Hạnh phúc vượt lên đau đớn thể xác

+ Minh chứng: Khoảnh khắc thiêng liêng của người mẹ

+ Luận cứ: Nghị lực biến thử thách thành cơ hội

+ Minh chứng: Câu chuyện truyền cảm hứng của nghệ sĩ Võ Thị Ngọc Nữ

1. Tác giả và kiệt tác

Tác giả

- Nhà văn: Phạm Thị Ngọc Diễm - người phụ nữ với ngòi bút sắc sảo và trái tim nhân hậu

Tác phẩm

- Trích từ tuyển tập Những áng văn nghị luận xã hội đặc sắc, NXB Đại học Sư phạm TP.HCM, 2016

- Thông điệp cốt lõi: Tác phẩm như tấm gương phản chiếu đa chiều về hạnh phúc, khẳng định giá trị của cả niềm vui lẫn nỗi đau trong hành trình kiến tạo ý nghĩa cuộc sống.

- Kiến trúc tác phẩm: Được xây dựng thành 4 phần mạch lạc

- Phần khởi nguyên: Đặt vấn đề về bản chất đa diện của hạnh phúc

- Phần luận giải 1: Chứng minh hạnh phúc bắt nguồn từ những điều ngọt ngào

- Phần luận giải 2: Khẳng định hạnh phúc được tôi luyện qua nghịch cảnh

- Phần kết luận: Tổng hòa quan điểm về hạnh phúc đích thực

2. Hành trình khám phá tác phẩm

Câu hỏi thảo luận: (trang 51 SGK Ngữ văn 6 tập 2 Chân trời sáng tạo): Phân tích hệ thống luận điểm trong văn bản

Giải mã tác phẩm:

* Luận điểm 1: Ngọt ngào - khởi nguồn của hạnh phúc

- Luận cứ 1.1: Sự ngọt ngào nuôi dưỡng tâm hồn bằng cảm giác bình an

- Minh chứng: Những cử chỉ yêu thương giản dị trong gia đình có sức mạnh sưởi ấm tâm hồn

- Luận cứ 1.2: Điều kiện vật chất tạo nền tảng cho hạnh phúc phát triển

- Minh chứng: Bill Gates - tỷ phú với trái tim nhân ái, dùng tài sản để xoa dịu nỗi đau nhân loại

* Luận điểm 2: Gian nan - lò luyện hạnh phúc đích thực

- Luận cứ 2.1: Niềm hạnh phúc thiêng liêng của tình mẫu tử sinh ra từ đau đớn

- Minh chứng: Khoảnh khắc thiêng liêng khi tiếng khóc chào đời cất lên

- Luận cứ 2.2: Nghị lực sống có thể biến nghịch cảnh thành hạnh phúc

- Minh chứng: Hành trình truyền cảm hứng của nghệ sĩ Võ Thị Ngọc Nữ - ngọn lửa không tắt trước bệnh tật

I. Chân dung tác giả

- Nhà văn Phạm Thị Ngọc Diễm - người phụ nữ với trái tim nhân hậu và ngòi bút sắc sảo

II. Khái quát tác phẩm

1. Thể loại: Văn nghị luận xã hội sâu sắc
2. Xuất xứ: Trích từ tuyển tập Những áng văn nghị luận tinh hoa, NXB Đại học Sư phạm TP.HCM, 2016
3. Phong cách: Lập luận chặt chẽ kết hợp cảm xúc tinh tế
4. Tinh túy nội dung:

Hạnh phúc - khái niệm tưởng giản đơn mà hàm chứa cả đại dương suy tưởng. Không chỉ đến từ những điều ngọt ngào, hạnh phúc còn được tôi luyện qua những vất vả, lo toan của cuộc sống. Chìa khóa của hạnh phúc nằm ở khả năng nhận ra những điều quý giá đang hiện hữu quanh mình.

• Cấu trúc tác phẩm:

Phần 1: Những điều ngọt ngào kiến tạo hạnh phúc

Phần 2: Nghịch cảnh - lò luyện hạnh phúc đích thực

• Thông điệp nhân văn:

Tác phẩm như tấm gương phản chiếu đa chiều về hạnh phúc, khẳng định giá trị của cả niềm vui lẫn nỗi đau trong hành trình kiến tạo ý nghĩa cuộc sống.

• Nét đặc sắc nghệ thuật:

Hệ thống lập luận chặt chẽ kết hợp với ngôn từ giàu hình ảnh và kho tàng dẫn chứng sinh động.

III. Hành trình khám phá tác phẩm

• Ngọt ngào - khởi nguồn của hạnh phúc

- Sự ngọt ngào nuôi dưỡng tâm hồn bằng cảm giác bình an

- Biểu hiện: Từ những cử chỉ yêu thương giản dị đến điều kiện vật chất đầy đủ

Ví dụ điển hình:

- Tình cảm gia đình thiêng liêng

- Nghĩa cử cao đẹp của tỷ phú Bill Gates

→ Khẳng định: Ngọt ngào chính là một phần không thể thiếu của hạnh phúc

• Nghịch cảnh - nơi hạnh phúc được tôi luyện

- Hạnh phúc không chỉ đến từ những điều êm dịu mà còn được rèn giũa qua thử thách

Ví dụ sâu sắc:

- Người mẹ trải qua đau đớn để đón nhận niềm hạnh phúc vô bờ

- Nghệ sĩ Võ Thị Ngọc Nữ với nghị lực phi thường vượt lên bệnh tật

→ Triết lý nhân sinh: Ngọt ngào và đau đớn luôn song hành trong hành trình kiếm tìm hạnh phúc

Giải mã hệ thống luận điểm trong tác phẩm

Phân tích:

* Luận điểm 1: Ngọt ngào như khởi nguồn của hạnh phúc

- Luận cứ 1.1: Sự ngọt ngào mang lại cảm giác bình an và viên mãn

+ Minh chứng: Sức mạnh của những cử chỉ yêu thương trong gia đình

- Luận cứ 1.2: Điều kiện vật chất tạo không gian cho hạnh phúc phát triển

+ Minh chứng: Bill Gates dùng tài sản để xoa dịu nỗi đau nhân loại

* Luận điểm 2: Gian nan như lò luyện hạnh phúc đích thực

- Luận cứ 2.1: Hạnh phúc vượt lên trên đau đớn thể xác

+ Minh chứng: Khoảnh khắc thiêng liêng của người mẹ khi sinh con

- Luận cứ 2.2: Nghị lực biến khó khăn thành động lực

+ Minh chứng: Câu chuyện truyền cảm hứng của nghệ sĩ Võ Thị Ngọc Nữ