Top 6 bài viết mẫu về "Phân tích và đánh giá một truyện kể" (Ngữ văn 10 - SGK Chân trời sáng tạo) xuất sắc nhất

Tham khảo ngữ liệu

Câu 1 (trang 26, SGK Ngữ Văn 10 - Tập 1)

Đề bài: Mở bài, thân bài và kết bài của ngữ liệu có phù hợp với yêu cầu của kiểu bài nghị luận phân tích, đánh giá một truyện kể không? Vì sao?

Giải đáp:

Phần mở bài, thân bài và kết bài của ngữ liệu đã hoàn toàn đáp ứng đúng yêu cầu của kiểu bài phân tích, đánh giá truyện kể. Cụ thể:

- Bố cục bài viết đầy đủ ba phần, mỗi phần thực hiện đúng chức năng của nó.

+) Mở bài: Giới thiệu về truyện kể cần phân tích và chỉ rõ hướng tiếp cận bài viết.

+) Thân bài: Tập trung phân tích các yếu tố nổi bật như chủ đề, đề tài, và những đặc sắc về nội dung và nghệ thuật.

+) Kết bài: Khái quát lại vấn đề và đưa ra nhận xét về giá trị nội dung và nghệ thuật của tác phẩm.

- Cách lập luận rõ ràng, chặt chẽ và có tính thuyết phục cao.

Câu 2 (trang 26, SGK Ngữ Văn 10 - Tập 1)

Đề bài: Các luận điểm trong ngữ liệu được sắp xếp theo trình tự nào, có hợp lý không?

Giải đáp:

- Các luận điểm trong ngữ liệu được trình bày theo thứ tự từ chủ đề đến các đặc sắc nghệ thuật, tạo sự liên kết logic và làm rõ nội dung truyện.

- Trình tự này rất hợp lý vì nó giúp làm sáng tỏ chủ đề của truyện và từ đó dẫn đến khám phá các yếu tố nghệ thuật nổi bật.

Câu 3 (trang 26, SGK Ngữ Văn 10 - Tập 1)

Đề bài: Ngữ liệu đã kết hợp lý lẽ và dẫn chứng như thế nào trong mỗi luận điểm? Hãy đưa ra ví dụ cụ thể.

Giải đáp:

Trong mỗi luận điểm, ngữ liệu kết hợp rất chặt chẽ giữa lý lẽ và dẫn chứng cụ thể để minh chứng cho luận điểm của mình. Ví dụ, trong luận điểm về nghệ thuật tạo tình huống:

- Lý lẽ và dẫn chứng được kết hợp liền mạch, giúp người đọc hiểu rõ hơn về nghệ thuật tác giả sử dụng. Các dẫn chứng minh họa cho luận điểm đều được đặt ngay sau lý lẽ, làm rõ và khẳng định vấn đề.

Câu 4 (trang 26, SGK Ngữ Văn 10 - Tập 1)

Đề bài: Bạn nhận xét gì về cách người viết phân tích, đánh giá ý nghĩa và giá trị chủ đề?

Giải đáp:

Việc phân tích, đánh giá ý nghĩa và giá trị chủ đề được thực hiện một cách mạch lạc và đầy đủ. Các luận điểm được triển khai rõ ràng, có sự liên kết chặt chẽ, làm nổi bật chủ đề và thông điệp tác giả muốn gửi gắm.

Câu 5 (trang 26, SGK Ngữ Văn 10 - Tập 1)

Đề bài: Người viết đã phân tích những nét đặc sắc nghệ thuật nào trong truyện kể? Những nét đặc sắc này có tác dụng gì trong việc thể hiện chủ đề của truyện?

Giải đáp:

- Những nét đặc sắc nghệ thuật được phân tích bao gồm:

+) Nghệ thuật tạo tình huống.

+) Nghệ thuật xây dựng nhân vật biểu trưng.

+) Nghệ thuật kể chuyện qua thơ.

+) Nghệ thuật miêu tả nhân vật qua đối thoại.

Những nét đặc sắc này giúp làm nổi bật chủ đề của truyện, đồng thời truyền tải những bài học sâu sắc cho người đọc.

Câu 6 (trang 26, SGK Ngữ Văn 10 - Tập 1)

Đề bài: Bạn rút ra những lưu ý gì khi viết bài văn nghị luận phân tích, đánh giá một tác phẩm truyện kể?

Giải đáp:

Những lưu ý quan trọng khi viết bài nghị luận phân tích, đánh giá một tác phẩm truyện kể là:

- Luôn lập dàn ý trước khi viết để bài viết được mạch lạc và hợp lý.

- Phân tích, đánh giá theo trình tự logic, đảm bảo sự liên kết giữa các phần của bài.

- Đưa ra dẫn chứng cụ thể để làm sáng tỏ luận điểm, chứng minh cho các ý kiến đưa ra.

Dàn ý chi tiết

I. Mở bài

Giới thiệu về truyện kể. Đưa ra định hướng về chủ đề và phương pháp phân tích trong bài viết.

II. Thân bài

Tóm tắt nội dung truyện và các yếu tố nghệ thuật được sử dụng.

Phân tích các luận điểm như nghệ thuật tạo tình huống, xây dựng nhân vật, và các đặc sắc nghệ thuật khác để làm nổi bật chủ đề.

III. Kết bài

Khẳng định lại giá trị chủ đề và các nét đặc sắc nghệ thuật, cùng tác động của truyện đối với người đọc.

Bài viết chi tiết

Truyện “Cây khế” phản ánh cuộc sống gia đình, giữa hai anh em có những khác biệt rõ rệt về tính cách, từ đó thể hiện các bài học về lòng tham và sự lương thiện. Sự phát triển của cốt truyện và các nhân vật chính được xây dựng rất chặt chẽ qua nghệ thuật tạo tình huống và miêu tả nhân vật, làm nổi bật chủ đề của truyện.

Truyện là bài học sâu sắc về giá trị nhân văn, cảnh tỉnh những ai sống tham lam, ích kỷ sẽ phải trả giá, trong khi những người lương thiện sẽ luôn được đền đáp xứng đáng.

* Kiến thức cơ bản về kiểu bài:

- Phân tích và đánh giá truyện kể: xác định chủ đề, phân tích những yếu tố nghệ thuật là kiểu bài nghị luận văn học, sử dụng lập luận và bằng chứng để làm rõ giá trị nội dung và nghệ thuật của một tác phẩm truyện kể.

* Yêu cầu đối với bài viết:

- Về nội dung nghị luận:

+ Xác định chủ đề và phân tích, đánh giá giá trị của chủ đề.

+ Phân tích và đánh giá các yếu tố nghệ thuật đặc sắc.

- Về kỹ năng nghị luận:

+ Lập luận mạch lạc, diễn đạt rõ ràng.

+ Lí lẽ hợp lý, bằng chứng xác thực.

+ Sử dụng câu chuyển tiếp, từ ngữ liên kết hợp lý.

+ Cấu trúc bài gồm mở bài, thân bài và kết bài đúng quy cách.

Mở bài: Giới thiệu tác phẩm truyện kể, nêu khái quát các nội dung chính hoặc định hướng bài viết.

Thân bài: Trình bày các luận điểm làm nổi bật ý nghĩa, giá trị chủ đề, và những đặc sắc về nghệ thuật.

Kết bài: Khẳng định lại giá trị của chủ đề và nghệ thuật của truyện, nêu ý nghĩa của tác phẩm đối với bản thân và người đọc.

* Hướng dẫn phân tích ngữ liệu tham khảo:

Phân tích, đánh giá chủ đề và nghệ thuật của truyện ngụ ngôn “Chó sói và chiên con” (La Phông-ten)

Câu 1 (trang 26 SGK Ngữ văn lớp 10 Tập 1):

Mở bài, thân bài và kết bài của ngữ liệu có đáp ứng đúng yêu cầu của bài viết phân tích, đánh giá một truyện kể không?

Trả lời:

Mở bài, thân bài và kết bài của ngữ liệu đáp ứng đúng yêu cầu của kiểu bài nghị luận phân tích, đánh giá truyện kể vì các lý do sau:

- Mở bài: Giới thiệu nội dung chính của tác phẩm, thể loại, tác giả và thời gian sáng tác.

- Thân bài: Trình bày đầy đủ luận điểm, lý lẽ, và dẫn chứng rõ ràng.

- Kết bài: Khẳng định lại ý nghĩa tác phẩm.

Câu 2 (trang 26 SGK Ngữ văn lớp 10 Tập 1):

Các luận điểm trong ngữ liệu được sắp xếp theo trình tự nào? Có hợp lý không?

Trả lời:

- Các luận điểm được trình bày theo trình tự: luận điểm nội dung trước, nghệ thuật sau.

Câu 3 (trang 26 SGK Ngữ văn lớp 10 Tập 1):

Trong mỗi luận điểm, ngữ liệu đã kết hợp lý lẽ và dẫn chứng như thế nào? Nêu ví dụ.

Trả lời:

- Lí lẽ được nêu trước, và bằng chứng được đưa ra sau để minh chứng cho lý lẽ. Ví dụ: Cùng với cách tạo tình huống, cách xây dựng nhân vật giàu tính biểu trưng. Sói đại diện cho “kẻ mạnh”, tàn bạo trong xã hội, trong khi chiên tượng trưng cho những kẻ yếu...

Câu 4 (trang 26 SGK Ngữ văn lớp 10 Tập 1):

Nhận xét về cách người viết phân tích, đánh giá ý nghĩa và giá trị chủ đề?

Trả lời:

- Phân tích về ý nghĩa và giá trị chủ đề khá bao quát nhưng thiếu chi tiết. Bằng chứng bổ trợ còn thiếu, phần này chỉ khái quát nội dung câu chuyện và ý nghĩa của các nhân vật sói và chiên. Sự khái quát này dựa trên đặc điểm của truyện ngụ ngôn và phong cách thơ ngụ ngôn của La Phông-ten, dễ hiểu và dễ tiếp nhận đối với nhiều đối tượng.

Câu 5 (trang 26 SGK Ngữ văn lớp 10 Tập 1):

Người viết đã phân tích và đánh giá những nét nghệ thuật đặc sắc nào của truyện kể? Những nghệ thuật này có tác dụng gì trong việc thể hiện chủ đề của truyện?

Trả lời:

- Những nét nghệ thuật đặc sắc được đề cập là:

- Tình huống truyện đặc sắc.

- Nhân vật biểu tượng mạnh mẽ.

- Kết cấu đối lập rõ ràng.

- Cách kể chuyện bằng thơ hấp dẫn, đầy ẩn ý.

Những nghệ thuật này giúp:

• Làm nổi bật tính cách nhân vật,
• Tăng cường tính biểu tượng của các nhân vật trong xã hội,
• Khắc sâu chủ đề và bài học của truyện.

Câu 6 (trang 26 SGK Ngữ văn lớp 10 Tập 1):

Từ ngữ liệu trên, bạn rút ra những lưu ý gì khi viết bài văn nghị luận phân tích và đánh giá một tác phẩm truyện kể?

Trả lời:

Những lưu ý khi viết bài văn nghị luận phân tích và đánh giá một tác phẩm truyện kể:

• Đảm bảo xác định rõ yêu cầu của đề bài và định hướng bài viết.
• Lập dàn ý chi tiết, xác định rõ các phần trong bài.
• Ở thân bài, cần xây dựng hệ thống luận điểm rõ ràng, lập luận mạch lạc và logic.

* Kiến thức về kiểu bài:

Kiểu bài: Phân tích và đánh giá một truyện kể: chủ đề, những yếu tố nghệ thuật đặc sắc, là một dạng bài nghị luận văn học sử dụng lý lẽ và dẫn chứng để làm sáng tỏ đặc điểm, giá trị nội dung và nghệ thuật của tác phẩm truyện kể, bao gồm thần thoại, truyền thuyết, cổ tích, ngụ ngôn, truyện cười,...

Yêu cầu đối với kiểu bài:

- Về nội dung nghị luận:

• Xác định chủ đề và phân tích, đánh giá ý nghĩa, giá trị của chủ đề.
• Phân tích và đánh giá những nét đặc sắc về nghệ thuật như cốt truyện, tình huống, sự kiện, nhân vật, lời người kể và lời nhân vật, điểm nhìn, và tác dụng của chúng trong việc thể hiện chủ đề của truyện.

- Về kỹ năng nghị luận, bài viết cần đảm bảo:

• Lập luận chặt chẽ, diễn đạt mạch lạc, thể hiện sự suy nghĩ, cảm nhận của người viết về tác phẩm.
• Lý lẽ rõ ràng, bằng chứng đáng tin cậy từ chính tác phẩm.
• Sử dụng câu chuyển tiếp và từ ngữ liên kết hợp lý, giúp người đọc dễ dàng theo dõi mạch lập luận.
• Có cấu trúc bài viết đúng quy cách với mở bài, thân bài và kết bài.

Mở bài: Giới thiệu tác phẩm và tác giả, nêu tóm tắt các nội dung chính của tác phẩm hoặc mục tiêu bài viết.

Thân bài: Trình bày các luận điểm nhằm làm rõ ý nghĩa và giá trị của chủ đề, phân tích và đánh giá các yếu tố nghệ thuật đặc sắc.

Kết bài: Khẳng định lại giá trị của chủ đề và nghệ thuật của truyện kể; chia sẻ ý nghĩa sâu sắc mà tác phẩm mang lại cho người đọc.

* Đọc ngữ liệu tham khảo:

Phân tích, đánh giá chủ đề và những yếu tố nghệ thuật đặc sắc trong truyện ngụ ngôn "Chó sói và chiên con" của La Phông-ten.

Câu 1 (trang 26 SGK Ngữ văn lớp 10 Tập 1 – Chân trời sáng tạo):

Đánh giá mở bài, thân bài và kết bài của ngữ liệu đã đáp ứng yêu cầu kiểu bài phân tích, đánh giá truyện kể như thế nào? Lý do vì sao?

Câu 2 (trang 26 SGK Ngữ văn lớp 10 Tập 1 – Chân trời sáng tạo):

Trình tự các luận điểm trong ngữ liệu có hợp lý không? Vì sao?

Câu 3 (trang 26 SGK Ngữ văn lớp 10 Tập 1 – Chân trời sáng tạo):

Trong mỗi luận điểm, ngữ liệu kết hợp lý lẽ và bằng chứng như thế nào? Nêu ví dụ minh họa.

Câu 4 (trang 26 SGK Ngữ văn lớp 10 Tập 1 – Chân trời sáng tạo):

Đánh giá về sự mạch lạc, liên kết của các luận điểm trong ngữ liệu.

Câu 5 (trang 26 SGK Ngữ văn lớp 10 Tập 1 – Chân trời sáng tạo):

Người viết đã phân tích, đánh giá các yếu tố nghệ thuật nào trong truyện kể? Những yếu tố nghệ thuật này có tác dụng gì đối với việc thể hiện chủ đề?

Câu 6 (trang 26 SGK Ngữ văn lớp 10 Tập 1 – Chân trời sáng tạo):

Những lưu ý cần rút ra khi viết bài văn nghị luận phân tích, đánh giá một tác phẩm truyện kể.

* Thực hành viết theo quy trình:

Bài tập (trang 26 SGK Ngữ văn lớp 10 Tập 1 – Chân trời sáng tạo):

Viết bài văn nghị luận phân tích, đánh giá chủ đề và nghệ thuật của một truyện kể mà bạn yêu thích (thần thoại, truyền thuyết, truyện ngụ ngôn, truyện cổ tích, truyện cười,...)

Bước 1: Chuẩn bị viết

Xác định tác phẩm, mục đích viết và người đọc.

- Lựa chọn một tác phẩm truyện có chủ đề rõ ràng, hình thức nghệ thuật đặc sắc, thể hiện nội dung sâu sắc.

- Trả lời các câu hỏi định hướng cho bài viết: Mục đích của bạn khi viết là gì? Ai sẽ là người đọc bài của bạn?

Thu thập tài liệu

• Tìm kiếm tư liệu từ các nguồn sách, báo, trang mạng uy tín.
• Ghi chép nhận xét và đánh giá về tác phẩm cần phân tích.

Bước 2: Tìm ý, lập dàn ý

Tìm ý

• Trả lời câu hỏi về chủ đề và nghệ thuật đặc sắc của tác phẩm: Chủ đề có ý nghĩa gì? Các yếu tố nghệ thuật đóng góp như thế nào vào việc thể hiện chủ đề?

Lập dàn ý

Trình bày các ý đã tìm thành dàn ý. Chú ý xây dựng luận điểm về nội dung và nghệ thuật. Sắp xếp các luận điểm theo trình tự hợp lý, đưa ra các dẫn chứng minh họa.

Bước 3: Viết bài

• Phát triển các luận điểm thành các đoạn văn có ý chủ đề rõ ràng.
• Trích dẫn các chi tiết, hình ảnh tiêu biểu từ tác phẩm để làm sáng tỏ các luận điểm.

Bước 4: Xem lại và chỉnh sửa

Bài viết tham khảo:

Truyền thuyết Hồ Gươm là một tác phẩm nghệ thuật kết hợp giữa yếu tố thực tế và tưởng tượng, khắc họa một cuộc chiến đầy hào hùng của nhân dân ta chống giặc ngoại xâm. Đây không chỉ là câu chuyện về sự thần kỳ của một thanh gươm, mà còn là bài học về sự hợp tác và đoàn kết trong việc thực hiện các mục tiêu lớn lao. Truyền thuyết còn chứa đựng thông điệp về tính chính nghĩa của cuộc chiến và sự cần thiết của việc duy trì các giá trị tốt đẹp trong xã hội.

Tri thức về kiểu bài

Để hiểu và vận dụng thành công kiểu bài nghị luận phân tích, đánh giá một truyện kể, bạn cần đọc kĩ phần lý thuyết trong sách giáo khoa Ngữ Văn 10 (tập một, trang 23), nơi cung cấp tri thức cơ bản và cách thức để phân tích một tác phẩm văn học một cách sâu sắc và có cấu trúc.

Đọc ngữ liệu tham khảo

Câu 1 (trang 26, SGK Ngữ Văn 10, tập một)

Đề bài: Đánh giá mở bài, thân bài và kết bài của ngữ liệu tham khảo đã thể hiện đúng yêu cầu của bài văn nghị luận phân tích, đánh giá một truyện kể chưa? Giải thích lý do.

Phương pháp giải:

- Đọc kĩ ngữ liệu tham khảo.

- Chú ý đến ba phần của bài viết: mở bài, thân bài và kết bài.

- Đối chiếu với các yêu cầu trong lý thuyết về kiểu bài phân tích, đánh giá một truyện kể.

Lời giải chi tiết:

Bài viết đã hoàn thiện và đáp ứng đầy đủ yêu cầu của kiểu bài phân tích, đánh giá một truyện kể.

- Cấu trúc bài viết đầy đủ ba phần:

+ Mở bài: giới thiệu ngắn gọn về truyện kể cần phân tích và định hướng bài viết.

+ Thân bài: phân tích các đặc điểm nổi bật như chủ đề, ý nghĩa của chủ đề, cùng các yếu tố nghệ thuật (phân tích chi tiết từng hình thức nghệ thuật).

+ Kết bài: tổng kết lại các đặc điểm nổi bật, đồng thời làm rõ giá trị của tác phẩm đối với người đọc.

- Lý luận trong bài chặt chẽ, mạch lạc và dễ hiểu, làm rõ những điểm mạnh của tác phẩm, đồng thời thuyết phục người đọc.

Câu 2 (trang 26, SGK Ngữ Văn 10, tập một)

Đề bài: Các luận điểm trong bài đã được sắp xếp hợp lý chưa?

Phương pháp giải:

- Đọc lại ngữ liệu tham khảo và phân tích cấu trúc các luận điểm trong bài viết.

Lời giải chi tiết:

- Các luận điểm trong bài được sắp xếp theo trình tự từ những yếu tố cơ bản (chủ đề) đến những đặc điểm chi tiết về nghệ thuật, giúp người đọc dễ dàng tiếp cận và hiểu rõ tác phẩm.

- Đây là trình tự hợp lý, vì để người đọc có thể hiểu được nội dung cốt lõi của câu chuyện trước khi đi vào các phân tích sâu hơn về yếu tố nghệ thuật của tác phẩm.

Câu 3 (trang 26, SGK Ngữ Văn 10, tập một)

Đề bài: Trong mỗi luận điểm, ngữ liệu đã kết hợp lý lẽ và bằng chứng như thế nào? Nêu ví dụ cụ thể.

Phương pháp giải:

- Đọc ngữ liệu tham khảo và chú ý đến mối quan hệ giữa lý lẽ và bằng chứng.

Lời giải chi tiết:

Trong mỗi luận điểm, ngữ liệu đã kết hợp một cách hợp lý giữa lý lẽ và bằng chứng, giúp người đọc dễ dàng theo dõi và hiểu rõ hơn về tác phẩm.

Ví dụ: Ở luận điểm về “những nét đặc sắc trong nghệ thuật,” ngữ liệu đã đưa ra các hình thức nghệ thuật của tác phẩm và giải thích cụ thể cách mà chúng làm nổi bật chủ đề của truyện.

Câu 4 (trang 26, SGK Ngữ Văn 10, tập một)

Đề bài: Bạn có nhận xét gì về cách người viết phân tích và đánh giá ý nghĩa của chủ đề trong tác phẩm?

Phương pháp giải:

- Đọc ngữ liệu tham khảo và phân tích cách người viết đánh giá chủ đề.

Lời giải chi tiết:

Người viết đã có cách tiếp cận rất mạch lạc và logic khi phân tích ý nghĩa chủ đề trong tác phẩm. Việc phân tích chủ đề không chỉ giúp làm sáng tỏ thông điệp mà tác giả muốn truyền tải mà còn kết nối sâu sắc với những tình huống, nhân vật trong truyện, từ đó tạo ra một cái nhìn toàn diện về tác phẩm.

Câu 5 (trang 26, SGK Ngữ Văn 10, tập một)

Đề bài: Người viết đã phân tích và đánh giá những nét đặc sắc nghệ thuật nào của truyện kể? Chúng có tác dụng gì trong việc thể hiện chủ đề của tác phẩm?

Phương pháp giải:

- Đọc ngữ liệu tham khảo và chú ý đến các nét nghệ thuật được phân tích.

Lời giải chi tiết:

Những nét nghệ thuật đặc sắc trong tác phẩm bao gồm nghệ thuật xây dựng tình huống, khắc họa nhân vật và sử dụng ngôn ngữ. Các yếu tố này giúp làm nổi bật chủ đề của truyện và khắc sâu bài học mà tác giả muốn truyền đạt, đồng thời tạo sự lôi cuốn cho người đọc.

Câu 6 (trang 26, SGK Ngữ Văn 10, tập một)

Đề bài: Từ ngữ liệu trên, bạn rút ra được những lưu ý gì khi viết bài văn nghị luận phân tích, đánh giá một tác phẩm truyện kể?

Phương pháp giải:

- Đọc lại ngữ liệu tham khảo và rút ra những bài học kinh nghiệm cho bản thân.

Lời giải chi tiết:

Những lưu ý quan trọng bao gồm việc lập dàn ý chi tiết trước khi viết bài, phân tích và đánh giá tác phẩm một cách có trình tự, và liên kết chặt chẽ các phần trong bài viết để tạo sự mạch lạc. Đặc biệt, việc sử dụng dẫn chứng ngay sau lý lẽ là rất quan trọng để làm rõ các quan điểm trong bài.

Thực hành viết theo quy trình

Hãy viết bài văn nghị luận phân tích, đánh giá chủ đề và các nét nghệ thuật của một truyện kể mà bạn yêu thích, như thần thoại, truyền thuyết, hoặc truyện ngụ ngôn.

Phương pháp giải:

- Đọc kĩ yêu cầu bài viết.

- Lựa chọn tác phẩm truyện kể để phân tích.

- Lập dàn ý chi tiết và viết bài văn hoàn chỉnh.

- Đọc lại bài viết và sửa lỗi nếu cần thiết.

Dàn ý chi tiết

I. Mở bài

Giới thiệu về truyện kể và định hướng bài viết.

II. Thân bài

Tóm tắt truyện, phân tích chủ đề và nghệ thuật.

III. Kết bài

Tổng kết ý nghĩa của chủ đề và giá trị của nghệ thuật.

Bài viết chi tiết

Truyện ngụ ngôn “Con cáo và chùm nho” của Aesop không chỉ phản ánh sự tự biện hộ của con người mà còn làm nổi bật thông điệp về sự khiêm tốn và nhận thức đúng đắn về khả năng của bản thân. Những hình thức nghệ thuật trong truyện như tình huống, nhân vật, và ngôn ngữ đã giúp làm nổi bật chủ đề và tạo ra một bài học nhân sinh sâu sắc.

* Kiến thức về kiểu bài:

- Kiểu bài phân tích, đánh giá truyện kể là một thể loại nghị luận văn học, trong đó người viết dùng lập luận và dẫn chứng để làm rõ giá trị nội dung, nghệ thuật và đặc điểm của một tác phẩm truyện kể.

* Yêu cầu đối với kiểu bài:

- Về nội dung nghị luận:

+ Xác định chủ đề chính của tác phẩm và phân tích, đánh giá ý nghĩa của chủ đề đó.

+ Phân tích, đánh giá những đặc sắc về hình thức nghệ thuật của truyện kể.

- Về kỹ năng nghị luận:

+ Lập luận chặt chẽ, mạch lạc, dễ hiểu.

+ Sử dụng lí lẽ sắc bén, dẫn chứng thuyết phục.

+ Kết hợp các câu chuyển tiếp hợp lý, tạo sự liên kết giữa các phần trong bài viết.

+ Đảm bảo cấu trúc ba phần rõ ràng: Mở bài, thân bài và kết bài.

Mở bài: Giới thiệu tác phẩm truyện kể, đưa ra những ý chính của bài viết.

Thân bài: Phân tích, đánh giá những luận điểm, làm rõ ý nghĩa, giá trị của chủ đề và những nét đặc sắc về nghệ thuật.

Kết bài: Khẳng định giá trị của chủ đề và nghệ thuật của truyện kể; nêu lên ý nghĩa của tác phẩm đối với người đọc.

* Hướng dẫn phân tích ngữ liệu tham khảo:

Phân tích, đánh giá chủ đề và hình thức nghệ thuật trong truyện ngụ ngôn “Chó sói và chiên con” (La Phông-ten)

Câu 1 (trang 26 SGK Ngữ văn lớp 10 Tập 1):

Mở bài, thân bài và kết bài của ngữ liệu đã đáp ứng yêu cầu của bài viết phân tích, đánh giá một truyện kể chưa?

Trả lời:

Mở bài, thân bài và kết bài của ngữ liệu đáp ứng đầy đủ các yêu cầu của bài nghị luận phân tích, đánh giá một truyện kể, vì các lý do sau:

- Mở bài: Giới thiệu nội dung khái quát về tác phẩm, thể loại và tác giả.

- Thân bài: Các luận điểm được trình bày rõ ràng với đầy đủ dẫn chứng xác thực.

- Kết bài: Khẳng định lại giá trị của tác phẩm và ý nghĩa của truyện kể.

Câu 2 (trang 26 SGK Ngữ văn lớp 10 Tập 1):

Các luận điểm trong ngữ liệu được sắp xếp theo trình tự nào, có hợp lý không?

Trả lời:

- Các luận điểm được sắp xếp theo trình tự: trước phân tích chủ đề, sau đó phân tích hình thức nghệ thuật, một cách hợp lý và có sự liên kết chặt chẽ giữa các phần.

Câu 3 (trang 26 SGK Ngữ văn lớp 10 Tập 1):

Trong mỗi luận điểm, ngữ liệu đã kết hợp lý lẽ và bằng chứng như thế nào? Nêu ví dụ.

Trả lời:

- Lý lẽ được đưa ra trước, và các bằng chứng được trích dẫn để chứng minh lý lẽ đó.

Ví dụ: Qua cách tạo dựng tình huống và xây dựng nhân vật biểu trưng, sói tượng trưng cho sự tàn bạo của kẻ mạnh, trong khi chiên con là hình ảnh của những kẻ yếu ớt, vô tội trong xã hội.

Câu 4 (trang 26 SGK Ngữ văn lớp 10 Tập 1):

Bạn có nhận xét gì về cách người viết phân tích, đánh giá ý nghĩa và giá trị chủ đề của truyện kể?

Trả lời:

- Người viết đã phân tích ý nghĩa và giá trị chủ đề khá rộng, nhưng chưa đi sâu vào chi tiết. Các dẫn chứng còn thiếu để làm rõ hơn cho việc phân tích.

Câu 5 (trang 26 SGK Ngữ văn lớp 10 Tập 1):

Người viết đã phân tích, đánh giá những nét đặc sắc nghệ thuật nào của truyện kể? Chúng có tác dụng gì trong việc thể hiện chủ đề của truyện kể?

Trả lời:

- Những nét nghệ thuật được nhấn mạnh là:

- Tình huống truyện độc đáo và thú vị.

- Nhân vật mang tính biểu trưng rõ ràng.

- Kết cấu truyện tương phản, tạo sự kịch tính và bất ngờ.

- Cách kể chuyện tinh tế, hấp dẫn với hình thức thơ hàm súc.

Những yếu tố nghệ thuật này giúp làm nổi bật chủ đề về sự chênh lệch giữa kẻ mạnh và kẻ yếu trong xã hội.

Câu 6 (trang 26 SGK Ngữ văn lớp 10 Tập 1):

Từ ngữ liệu trên, bạn rút ra được những lưu ý gì khi viết văn nghị luận phân tích, đánh giá một tác phẩm truyện kể?

Trả lời:

- Khi viết bài nghị luận phân tích, chúng ta cần xác định rõ các luận điểm, lý lẽ và dẫn chứng để hỗ trợ cho việc phân tích, đồng thời sắp xếp các phần trong bài viết một cách hợp lý.

* Thực hành viết theo quy trình:

Đề bài (trang 26 SGK Ngữ văn lớp 10 Tập 1):

Viết bài văn nghị luận phân tích, đánh giá chủ đề và một số nét đặc sắc về nghệ thuật của một truyện mà bạn yêu thích.

Bước 1: Chuẩn bị viết

- Lựa chọn tác phẩm truyện, xác định mục đích và đối tượng người đọc.

- Thu thập tài liệu, dẫn chứng từ các nguồn uy tín để sử dụng trong bài viết.

Bước 2: Tìm ý và lập dàn ý

- Tìm ý cho bài viết bằng cách trả lời các câu hỏi quan trọng về chủ đề và hình thức nghệ thuật của tác phẩm.

- Lập dàn ý chi tiết cho bài viết, phân chia thành các luận điểm cụ thể.

Bước 3: Viết bài:

Viết bài văn theo dàn ý đã lập, sử dụng các luận điểm, lý lẽ và dẫn chứng để phân tích một cách rõ ràng, mạch lạc.

Bước 4: Xem lại và chỉnh sửa

Sau khi hoàn thành bài viết, cần đọc lại để kiểm tra tính mạch lạc và sự chặt chẽ của các luận điểm. Sửa chữa những lỗi cần thiết và hoàn thiện bài viết.

Đọc ngữ liệu tham khảo

Câu 1: Mở bài, thân bài và kết bài của ngữ liệu đã đáp ứng đúng yêu cầu của bài viết phân tích, đánh giá một truyện kể chưa? Vì sao?

Trả lời:

Ba phần của bài viết: Mở bài, thân bài và kết bài đã đầy đủ và hợp lý, đáp ứng hoàn hảo yêu cầu của kiểu bài phân tích, đánh giá một truyện kể. Cụ thể:

• Mở bài: Giới thiệu tổng quan về tác phẩm, thể loại, tác giả và thời điểm sáng tác rõ ràng, dễ hiểu.
• Thân bài: Các luận điểm được phát triển mạch lạc, lý lẽ và dẫn chứng chi tiết, cụ thể.
• Kết bài: Khẳng định lại giá trị tác phẩm và ý nghĩa sâu sắc của nó, làm nổi bật thông điệp mà tác giả muốn truyền tải.

Câu 2: Các luận điểm trong ngữ liệu được sắp xếp theo trình tự nào? Có hợp lý không?

Trả lời:

Các luận điểm được sắp xếp hợp lý: trước tiên là nội dung chính, sau đó mới đến yếu tố nghệ thuật. Cách sắp xếp này tạo ra một dòng chảy logic và dễ tiếp thu cho người đọc.

Câu 3: Trong mỗi luận điểm, ngữ liệu đã kết hợp lý lẽ và bằng chứng như thế nào? Nêu ví dụ.

Trả lời:

Lý lẽ được trình bày trước và các bằng chứng được dẫn chứng rõ ràng sau đó. Ví dụ: Trong đoạn miêu tả về sói và chiên, sói tượng trưng cho những kẻ mạnh, còn chiên là biểu tượng của sự yếu đuối trong xã hội.

Câu 4: Bạn có nhận xét gì về cách người viết phân tích và đánh giá giá trị chủ đề?

Trả lời:

Cách phân tích giá trị chủ đề của người viết còn thiếu chiều sâu và sự chi tiết. Mặc dù có nêu lên những điểm chính, nhưng phần dẫn chứng chưa đủ để làm nổi bật giá trị của tác phẩm một cách thuyết phục.

Câu 5: Người viết đã chỉ ra những đặc điểm nghệ thuật nào trong truyện kể? Chúng có tác dụng gì trong việc làm rõ chủ đề tác phẩm?

Trả lời:

Các đặc điểm nghệ thuật nổi bật bao gồm:

• Tình huống truyện độc đáo, mới mẻ
• Nhân vật giàu tính biểu tượng, đại diện cho những yếu tố trong xã hội
• Cấu trúc truyện có sự đối lập mạnh mẽ
• Lối kể chuyện kết hợp với thơ, làm nổi bật cảm xúc và chủ đề

Các yếu tố nghệ thuật này giúp làm rõ chủ đề tác phẩm, từ đó truyền tải thông điệp sâu sắc về sự kiên cường và tinh thần đoàn kết trong khó khăn.

Câu 6: Từ ngữ liệu trên, bạn có thể rút ra bài học gì khi viết bài văn nghị luận phân tích, đánh giá một tác phẩm truyện kể?

Trả lời:

Khi viết bài văn nghị luận, chúng ta cần xác định rõ các luận điểm, lý lẽ, dẫn chứng và cách sắp xếp các yếu tố này sao cho hợp lý. Cách thức này sẽ giúp bài viết mạch lạc và dễ dàng thuyết phục người đọc.

B. Bài tập và hướng dẫn giải

Thực hành viết theo quy trình

Hãy viết bài văn nghị luận phân tích, đánh giá chủ đề và nghệ thuật của một truyện kể (thần thoại, truyền thuyết, ngụ ngôn, truyện cười, truyện cổ tích) mà bạn yêu thích.

Bài giải:

Truyền thuyết Sơn Tinh, Thủy Tinh là một trong những câu chuyện huyền thoại nổi tiếng trong kho tàng văn học dân gian Việt Nam, phản ánh khát vọng chinh phục thiên nhiên của con người trước nỗi lo thiên tai.

Câu chuyện diễn tả cuộc chiến giữa Sơn Tinh và Thủy Tinh trong việc tranh giành Mị Nương, một nàng công chúa xinh đẹp. Truyền thuyết này không chỉ nói về thiên tai mà còn ca ngợi tinh thần kiên cường của nhân dân Việt Nam trong cuộc chiến chống lại thiên nhiên.

Với các chi tiết kỳ ảo như Thủy Tinh hô mưa, gọi gió, và Sơn Tinh chuyển núi để ngăn chặn lũ lụt, câu chuyện khắc họa rõ nét sự đối đầu giữa con người và thiên nhiên. Mặc dù cuộc chiến này không kết thúc rõ ràng, nó vẫn gửi gắm một thông điệp mạnh mẽ về sức mạnh của con người trong việc vượt qua thử thách.

Qua đó, câu chuyện cũng cho thấy một hình ảnh về sức mạnh đoàn kết của nhân dân trước những khó khăn và thử thách trong cuộc sống. Truyền thuyết Sơn Tinh, Thủy Tinh sẽ mãi gắn liền với mỗi thế hệ, nhắc nhở chúng ta về giá trị của sự kiên cường và tình đoàn kết.