Top 6 Hướng dẫn soạn bài "Về thăm mẹ" (Đinh Nam Khương) - Tài liệu tham khảo chất lượng cho học sinh lớp 6 (SGK Cánh Diều)
Nội dung bài viết
2. Phân tích bài thơ "Về thăm mẹ" (Đinh Nam Khương) - Mẫu số 4
Phần I: Hành Trang Tri Thức
Câu 1 (trang 39 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Khám phá bài thơ 'Về thăm mẹ' cùng hành trình sáng tác của nhà thơ Đinh Nam Khương - người nghệ sĩ đa tài với trái tim nhân hậu.
Góc nghiên cứu:
Mở rộng hiểu biết qua tư liệu sách báo và không gian mạng.
Hành trình sáng tạo:
- Sinh năm 1949 tại Hương Sơn, Mỹ Đức, Hà Nội, Đinh Nam Khương không chỉ là nhà thơ mà còn là Phó Chủ tịch Hội Đông Y. Là hội viên Hội Nhà văn Việt Nam, ông đã ghi dấu ấn bằng những vần thơ đậm chất nhân văn.
- Những mùa vàng văn chương:
+ Đạt giải A cuộc thi thơ 1981-1982 - Báo Văn nghệ
+ Được vinh danh bài thơ hay nhất 1992 - Báo Văn nghệ Quân đội
+ Nhận tặng thưởng chùm thơ xuất sắc 2001 - Báo Văn nghệ
+ Giải B cuộc thi thơ Lục bát 2002-2003
Câu 2
Câu 2 (trang 39 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Hãy hóa thân thành người lữ khách xa quê lâu ngày được trở về sum họp gia đình. Những rung động nào đang trào dâng trong tim bạn?
Trải nghiệm cảm xúc:
Khép mắt lại và cảm nhận hành trình trở về sau những tháng ngày xa cách.
Nhịp đập trái tim:
Một bản hòa âm của sự háo hức, bồi hồi khôn tả, nỗi nhớ nhung da diết và niềm mong mỏi được ôm trọn những người thân yêu vào lòng.
Phần II: Thưởng Thức Tác Phẩm
Khám phá giữa dòng thơ
Câu 1 (trang 40 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Qua nhan đề và tranh minh họa, hãy phác họa chân dung nhân vật chính cùng những xúc cảm đang chất chứa?
Gợi mở:
Chiêm nghiệm ý nghĩa nhan đề tác phẩm.
Tâm hồn nghệ thuật:
Bức tranh hiện lên hình ảnh người con xa quê đang ngồi lặng lẽ, để dòng hoài niệm về mẹ ùa về trong tâm trí.
Câu 2
Câu 2 (trang 40 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Phân tích vẻ đẹp nghệ thuật qua thể thơ, nhịp điệu và hình ảnh trong tác phẩm.
Cảm thụ:
Lắng nghe nhịp thở của từng câu chữ.
Điệu hồn thơ:
- Thể thơ: Lục bát truyền thống
- Nhịp thơ: 4/2, 4/4 đầy nhịp nhàng
- Nghệ thuật gieo vần:
+ Tiếng thứ 6 câu lục hòa cùng tiếng thứ 6 câu bát
+ Tiếng thứ 8 câu bát đối ứng với tiếng thứ 6 câu lục
Câu 3
Câu 3 (trang 40 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Ý nghĩa nghệ thuật của dấu ba chấm trong khổ thơ cuối?
Khám phá:
Tìm hiểu sức mạnh biểu đạt của dấu câu.
Thông điệp không lời:
Những dấu chấm lửng như tiếng thở dài nghẹn ngào, nơi ngôn từ bất lực trước biển cảm xúc dâng trào.
Chiêm nghiệm cuối bài
Câu 1 (trang 41 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Ai là người trải lòng trong bài thơ? Những xúc cảm ấy hướng về ai? Hãy đối chiếu với dự đoán ban đầu của bạn.
Giải mã:
Xác định chủ thể trữ tình và đối tượng được nhắc đến.
Tấm lòng người con:
- Bài thơ là tiếng lòng người con tha hương trở về. Mỗi câu chữ đều thấm đẫm nỗi nhớ thương người mẹ hiền.
- Đó là cảm xúc nghẹn ngào khi trở về không thấy bóng mẹ, để lại bao tiếc nuối khôn nguôi.
Câu 2
Câu 2 (trang 41 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Không gian quanh nhà mẹ hiện lên qua những hình ảnh nào? Chúng gửi gắm thông điệp gì?
Quan sát:
Thu thập những chi tiết nghệ thuật đắt giá.
Bức tranh quê:
Ngôi nhà giản dị hiện lên qua chum tương đậy kín, chiếc nón mê phai màu thời gian, áo tơi ngắn dần theo mùa màng, đàn gà con ríu rít bên nơm hỏng vành... Tất cả đều thấm đẫm hơi ấm tình mẹ.
Câu 3
Câu 3 (trang 41 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Chỉ ra và phân tích giá trị biện pháp tu từ trong khổ thơ thứ hai.
Phân tích:
Nhận diện các thủ pháp nghệ thuật.
Nghệ thuật ẩn dụ:
Hình ảnh "nón mê", "áo tơi" trở thành biểu tượng cho người mẹ tần tảo sớm hôm.
Câu 4
Câu 4 (trang 41 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Điều gì khiến người con "Nghẹn ngào thương mẹ nhiều hơn..."?
Thấu hiểu:
Đi sâu vào thế giới nội tâm nhân vật.
Những giọt nước mắt yêu thương:
- Trái chín mẹ dành phần trên cây như tình yêu thương chưa bao giờ vơi cạn
- Mọi vật trong nhà đều in dấu bàn tay mẹ chăm chút
- Chiếc nón mê sờn, áo tơi mòn gợi nhớ những nhọc nhằn mẹ trải qua
Câu 5
Câu 5 (trang 41 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Nhận xét nghệ thuật gieo vần trong cặp lục bát: "Áo tơi qua buổi cày bừa/Giờ còn lủn củn khoác hờ người rơm."
Thưởng thức:
Lắng nghe nhạc điệu thơ.
Điệu nhạc lòng:
- Vần "bừa" - "rơm" tạo nên sự hòa thanh độc đáo
- Luật bằng trắc hài hòa:
+ Câu lục: B-T-B "tơi-buổi-bừa"
+ Câu bát: B-T-B-B "còn-củn-hờ-rơm"
Câu 6
Câu 6 (trang 41 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Hãy tái hiện cảnh người con về thăm nhà qua ngòi bút hoặc nét vẽ của bạn.
Sáng tạo:
Lựa chọn hình thức thể hiện phù hợp.
Bức họa tâm hồn:
Chiều đông lất phất mưa phùn, người con trở về sau tháng ngày xa cách. Căn nhà vắng bóng mẹ, không khói bếp nghi ngút. Người con thẫn thờ trước hiên, mắt đăm đăm nhìn về phía xa. Mưa rơi làm ướt chiếc nón mê phai màu, thấm vào tấm áo tơi cũ khoác hờ hình nộm rơm. Mọi vật đều như đang thủ thỉ câu chuyện về mẹ...

5. Thiết kế bài giảng "Về thăm mẹ" - Hành trình khám phá tác phẩm của Đinh Nam Khương
I. Khám Phá Tác Phẩm "Về Thăm Mẹ"
1. Cấu Trúc Nghệ Thuật
Bài thơ được chia thành 4 khổ thơ với bố cục mạch lạc:
• Khổ 1 (4 câu đầu): Khung cảnh trở về
• Khổ 2 (4 câu tiếp): Hồi ức về mẹ
• Khổ 3 (4 câu tiếp): Những vật dụng thân thuộc
• Khổ 4 (2 câu cuối): Cảm xúc nghẹn ngào
Nhịp điệu lục bát uyển chuyển với cách gieo vần đặc trưng (hơn - đơn, đông - không) và nhịp ngắt 4/2, 4/4 tạo nên âm điệu da diết.
2. Tinh Hoa Nội Dung
Bài thơ là dòng cảm xúc dâng trào của người con khi trở về thăm mẹ, thông qua:
• Hình ảnh ẩn dụ đầy ám ảnh (nón mê, áo tơi)
• Ngôn ngữ giàu tính tạo hình và biểu cảm
• Những kỷ vật đời thường chứa đựng tình mẫu tử thiêng liêng
3. Hành Trình Sáng Tạo Của Tác Giả
Đinh Nam Khương (1948-2018) - nhà thơ đa tài với:
• Quê hương: Hương Sơn, Mỹ Đức, Hà Nội
• Sự nghiệp đồ sộ gồm nhiều tập thơ và tiểu thuyết
• Giải thưởng danh giá: Giải A thơ Báo Văn nghệ, Giải B thơ Lục bát...
II. Hướng Dẫn Phân Tác Chi Tiết
1. Giải Mã Văn Bản
• Hình ảnh người con đơn độc trong tranh minh họa
• Nghệ thuật sử dụng dấu ba chấm đầy ám gợi
• Hệ thống hình ảnh làng quê đậm chất hiện thực
2. Cảm Nhận Tác Phẩm
• Tình cảm người con qua từng vật dụng thân thuộc
• Biện pháp ẩn dụ đặc sắc về hình ảnh người mẹ tảo tần
• Nghệ thuật gieo vần lục bát điêu luyện
III. Tổng Kết Nghệ Thuật
• Chủ đề: Tình mẫu tử thiêng liêng
• Thành công nghệ thuật: Kết hợp hài hòa giữa chất liệu dân gian và sáng tạo hiện đại
• Thông điệp: Lòng biết ơn và nỗi nhớ thương vô hạn với mẹ hiền

6. Thiết kế bài giảng "Về thăm mẹ" - Hành trình khám phá thi phẩm của Đinh Nam Khương
1. Dẫn nhập tinh tế
- Khám phá vẻ đẹp thi pháp bài thơ lục bát:
- Cấu trúc 3 khổ tứ tuyệt và khổ kết song thất như nhịp tim xúc cảm
- Nghệ thuật gieo vần điêu luyện: vần chân (hơn-đơn), vần lưng (đông-không) tạo nhạc tính
- Nhịp thơ 4/2 - 4/4 như bước chân trở về
- Hệ thống ẩn dụ (nón mê, áo tơi) thành biểu tượng nghệ thuật
- Ngôn ngữ giàu chất tạo hình và biểu cảm
- Tác giả Đinh Nam Khương: Người nghệ sĩ đa diện (sinh 1949) với tâm hồn thi sĩ và trái tim lương y
- Gợi mở: Hãy cảm nhận khoảnh khắc trở về qua nhịp đập hồi hộp và ánh mắt mong chờ...
2. Hành trình khám phá
a. Chân dung mẹ qua vật dụng đời thường
- "Bếp chưa lên khói" - hình ảnh đa nghĩa về sự vắng mặt đầy ám ảnh
- Những hiện vật chứa đựng tình yêu:
- Chum tương đậy kín - sự chắt chiu
- Áo tơi lủn củn - dấu vết thời gian
- Nón mê dầm mưa - hi sinh thầm lặng
- Đàn gà con - sự sống nảy nở
- Trái na cuối mùa - ngọt ngào còn sót lại
b. Tấm lòng người con
- Không gian: Chiều đông vắng lặng như bức tranh tâm trạng
- Cử chỉ "thơ thẩn vào ra" - điệu valse của nỗi nhớ
- Khoảnh khắc "Nghẹn ngào..." - bùng nổ cảm xúc từ những điều giản dị
3. Đối thoại với tác phẩm
- Câu 1: Tiếng lòng người con - bản tình ca bất tận về mẹ
- Câu 2: Khung cảnh quê hiện lên qua lăng kính yêu thương
- Câu 3: Nghệ thuật ẩn dụ như cánh cửa mở vào thế giới tâm hồn
- Câu 4: Sức mạnh của những điều bình thường
- Câu 5: Sự phá cách trong nhịp điệu như tiếng thở dài của ký ức
- Câu 6: Bức tranh đa chiều với gam màu hoài niệm

4. Phân tích tác phẩm "Về thăm mẹ" - Đinh Nam Khương (Bản phân tích chuyên sâu số 1)
I. Khúc dạo đầu
- Lục bát - hồn cốt thi ca Việt: Mỗi bài thơ như bức tranh song liên với sáu-tám chữ nhịp nhàng
- Khám phá thi pháp bài thơ:
+ Bốn khổ thơ với cấu trúc độc đáo: ba tứ tuyệt và một song thất
+ Nghệ thuật gieo vần điêu luyện: vần chân (hơn-đơn), vần lưng (đông-không) tạo giai điệu du dương
+ Nhịp thơ 4/2 - 4/4 như bước chân trở về
+ Hệ thống ẩn dụ (nón mê, áo tơi) trở thành biểu tượng nghệ thuật
+ Ngôn ngữ giàu chất tạo hình và biểu cảm
- Đinh Nam Khương (1948-2018): Người nghệ sĩ đa tài với trái tim lương y và tâm hồn thi sĩ
+ Tác phẩm tiêu biểu: "Nén hương trên mộ người đàn bà", "57 lá bùa mê"
+ Giải thưởng văn chương: Giải A thơ Báo Văn nghệ, Giải B Lục bát...
- Gợi mở: Hãy cảm nhận khoảnh khắc trở về qua nhịp tim hồi hộp và ánh mắt mong chờ...
II. Hành trình khám phá
1. Đối thoại với văn bản
- Tranh minh họa: Người con trong tư thế ngồi thẫn thờ - bức chân dung tâm trạng
- Nhạc điệu lục bát: Vần điệu uyển chuyển như dòng cảm xúc tuôn trào
- Dấu ba chấm cuối bài: Khoảng lặng đầy ám ảnh của tình mẫu tử
2. Giải mã tác phẩm
a. Không gian ký ức
- Bếp không khói - biểu tượng của sự vắng mặt đầy ám ảnh
- Những hiện vật chứa đựng tình yêu:
+ Chum tương đậy kín - sự chắt chiu
+ Áo tơi lủn củn - dấu vết thời gian
+ Nón mê dầm mưa - hi sinh thầm lặng
b. Tấm lòng người con
- Cử chỉ "thơ thẩn vào ra" - điệu valse của nỗi nhớ
- Khoảnh khắc "Nghẹn ngào..." - bùng nổ cảm xúc từ những điều giản dị
III. Góc nhìn đa chiều
- Câu 1: Tiếng lòng người con - bản tình ca bất tận
- Câu 2: Khung cảnh quê qua lăng kính yêu thương
- Câu 3: Nghệ thuật ẩn dụ như cánh cửa vào tâm hồn
- Câu 4: Sức mạnh của những điều bình thường
- Câu 5: Sự phá cách trong nhịp điệu như tiếng thở dài ký ức
- Câu 6: Bức tranh đa sắc với gam màu hoài niệm

5. Phân tích tác phẩm "Về thăm mẹ" - Đinh Nam Khương (Bản phân tích chuyên sâu số 2)
1. Khúc dạo đầu
- Hành trình khám phá bài thơ "Về thăm mẹ" của Đinh Nam Khương
- Đinh Nam Khương (1949): Người nghệ sĩ đa tài với trái tim lương y và tâm hồn thi sĩ
+ Giải thưởng văn chương đáng chú ý: Giải A thơ Báo Văn nghệ, Giải B Lục bát...
- Gợi mở cảm xúc: Hãy hình dung khoảnh khắc trở về với bao nỗi nhớ mong
2. Hành trình đọc hiểu
- Bức tranh thơ hiện lên qua:
+ Không gian: Chiều đông lạnh lẽo với căn bếp không khói
+ Hình ảnh: Chum tương, nón mê, áo tơi - những chứng nhân của sự tần tảo
+ Cảm xúc: Nỗi nghẹn ngào từ những điều giản dị thường ngày
3. Giải mã tác phẩm
- Câu 1: Tiếng lòng người con - bản tình ca về mẹ
- Câu 2: Khung cảnh quê qua lăng kính yêu thương
- Câu 3: Nghệ thuật ẩn dụ đầy tinh tế
- Câu 4: Sức mạnh của tình mẫu tử
- Câu 5: Nhạc điệu lục bát biến hóa
- Câu 6: Bức tranh đa sắc về tình mẹ

6. Phân tích chuyên sâu "Về thăm mẹ" - Đinh Nam Khương (Bản số 3)
1. Khúc dạo đầu
- Hành trình khám phá tác phẩm "Về thăm mẹ" qua bộ sách Cánh Diều
- Đinh Nam Khương (1949): Người nghệ sĩ đa tài với trái tim lương y và tâm hồn thi sĩ
+ Giải thưởng văn chương tiêu biểu: Giải A thơ Báo Văn nghệ, Giải B Lục bát...
- Gợi mở cảm xúc: Hình dung khoảnh khắc trở về với bao nỗi nhớ mong
2. Hành trình đọc hiểu
- Bức tranh thơ hiện lên qua:
+ Không gian: Chiều đông lạnh lẽo với căn bếp không khói
+ Hình ảnh: Chum tương, nón mê, áo tơi - những chứng nhân của sự tần tảo
+ Cảm xúc: Nỗi nghẹn ngào từ những điều giản dị thường ngày
3. Giải mã tác phẩm
- Câu 1: Tiếng lòng người con - bản tình ca về mẹ
- Câu 2: Khung cảnh quê qua lăng kính yêu thương
- Câu 3: Nghệ thuật ẩn dụ đầy tinh tế
- Câu 4: Sức mạnh của tình mẫu tử
- Câu 5: Nhạc điệu lục bát biến hóa
- Câu 6: Bức tranh đa sắc về tình mẹ

Có thể bạn quan tâm

Top 4 quán mì Ramen ngon nhất tại Quận 8, TP. HCM

Những câu nói đầy day dứt và ám ảnh trong truyện ngôn tình ngược

Top 10 cửa hàng giày dép nữ đẹp chuẩn chất, đáng mua nhất tại Bình Thạnh

Stt béo đáng yêu, Status ý nghĩa dành cho những cô nàng tròn trịa nhưng vô cùng dễ thương

Hướng dẫn khắc phục lỗi Avast chặn kết nối mạng LAN
