Top 8 bài phân tích sâu sắc bài ca dao 'Trèo lên cây khế nửa ngày…' dành riêng cho học sinh lớp 10

Trèo lên cây khế nửa ngày,

Ai khiến lòng này chua xót, hỡi khế ơi!

Mặt trời với ánh trăng vàng,

Sao Mai - Sao Hôm cách ngăn đôi đường.

Mình đi có nhớ thương ta?

Ta như sao vượt đợi trăng giữa trời.

Kho tàng ca dao Việt Nam là bức tranh đa sắc màu tình cảm, phản ánh những khát khao, tâm tư của người lao động. Đặc biệt, bài ca dao này khắc họa nỗi niềm của những đôi trai gái trong xã hội phong kiến, nơi tình yêu bị ràng buộc bởi lễ giáo khắt khe 'Cha mẹ đặt đâu con ngồi đó'. Người con gái xưa phải sống trong khuôn khổ tam tòng tứ đức, khác xa với tự do yêu đương ngày nay.

Bài ca dao bộc lộ nỗi nhớ thương da diết của đôi lứa, được viết theo dòng cảm xúc tự nhiên, không tính toán. Cách diễn đạt này không hiếm trong ca dao, như thể hiện ở những câu tương tự:

Trèo lên cây bưởi hái hoa,

Bước xuống vườn cà ngắt nụ tầm xuân.

Trèo lên cây gạo cao vời,

Vườn đào hái nụ cho người tình chung.

Hình ảnh 'trèo lên cây khế nửa ngày' tưởng phi lý nhưng lại hợp lý trong tâm trạng người đang yêu - mất cả ngày trên cây khế vì nỗi nhớ thương vô hồn. Những câu tiếp theo thể hiện nỗi đau khi tình yêu bị ngăn cách, như Sao Mai và Sao Hôm - tuy cùng một sao Kim nhưng chẳng bao giờ gặp mặt.

Cách xưng 'mình - ta' thân mật cho thấy tình cảm sâu đậm như vợ chồng. Nhưng dù yêu thương đến mấy, họ vẫn không thể vượt qua rào cản phong kiến, khiến chàng trai đau đớn đến mất hồn.

Qua bài ca dao, người xưa lên án chế độ phong kiến đã chà đạp lên tình yêu đôi lứa. Đây là tiếng lòng chân thực của chàng trai đang yêu, tương tư đến mức không còn thiết làm gì.

Tình yêu tự ngàn xưa vẫn luôn là thứ quả ngọt có vị đắng. Ngọt ngào trong cảm xúc, nhưng đôi khi đắng cay trong hiện thực. Như chàng trai trong bài ca dao:

Trèo lên cây khế nửa ngày,

Ai khiến lòng này xót xa, khế ơi!

Trăng với nắng cách xa vời,

Sao Mai - Sao Hôm đôi nơi chẳng gần.

Mình đi có nhớ người thân?

Ta như sao vượt đợi trăng giữa trời.

Câu đầu tiên thoạt nghe tưởng phi lý - ai lại trèo cây khế nửa ngày? Nhưng ca dao vốn là thơ trữ tình, cần hiểu bằng trái tim chứ không phải lý trí. Hình ảnh này cùng với 'bắc cầu dải yếm', 'hái hoa cây bưởi'... đều là ẩn dụ nghệ thuật. Điều đáng nói nằm ở câu tiếp:

Ai khiến lòng này xót xa, khế ơi!

Đây không phải câu hỏi mà là tiếng thở than. Chàng trai đang đau đớn vì mối tình dang dở. Có thể là tình đơn phương, có thể là tình bị ngăn cấm bởi lễ giáo phong kiến. Chỉ biết chàng đang chìm trong nỗi buồn vô vọng.

Trăng với nắng cách xa vời,

Sao Mai - Sao Hôm đôi nơi chẳng gần.

Mình đi có nhớ người thân?

Ta như sao vượt đợi trăng giữa trời.

Những cặp hình ảnh đối lập: trăng - mặt trời, sao Mai - sao Hôm, sao vượt - trăng... đều là ẩn dụ cho hai tâm hồn yêu nhau nhưng không thể đến được với nhau. Đó là sự cách trở tự nhiên, không thể vượt qua. Câu hỏi 'Mình đi có nhớ người thân?' chất chứa bao nỗi niềm. Và hình ảnh sao vượt chờ trăng càng khắc sâu nỗi đợi chờ vô vọng.

Bài ca dao như tiếng thở dài của một mối tình tan vỡ. Bằng ngôn ngữ giản dị mà sâu lắng, tác giả dân gian đã khắc họa thành công nỗi đau phổ quát của con người trong tình yêu.

Trèo lên cây khế nửa ngày

Ai khiến lòng này đắng cay, khế ơi!

Trăng với nắng cách chia đôi,

Sao Hôm - Sao Mai xa vời đôi nơi.

Mình ơi có nhớ ta không?

Ta như sao Vượt đợi trăng chơi vơi.

Trong kho tàng ca dao, những bài mở đầu bằng "Trèo lên" đã trở thành điển phạm nghệ thuật. Từ "Trèo lên cây bưởi" đến "Trèo lên trái núi Thiên Thai", mỗi câu hát đều ẩn chứa những tầng nghĩa sâu xa. Bài "Trèo lên cây khế" cũng vậy, với hai câu mở đầu đầy ám ảnh:

Trèo lên cây khế nửa ngày

Ai khiến lòng này đắng cay, khế ơi!

Nghệ thuật nhân cách hóa được sử dụng tài tình khi biến trái khế thành tri kỷ để giãi bày nỗi lòng. Khế chua trở thành ẩn dụ hoàn hảo cho nỗi xót xa tình duyên. Đại từ "ai" phiếm chỉ mở ra vô vàn cách hiểu - có thể là số phận, xã hội phong kiến, hay chính người tình phụ bạc.

Trăng với nắng cách chia đôi,

Sao Hôm - Sao Mai xa vời đôi nơi.

Những hình ảnh thiên nhiên đối lập (trăng - mặt trời, sao Hôm - sao Mai) trở thành biểu tượng cho mối tình cách trở. Dù "chằng chằng" tương xứng nhưng vĩnh viễn không thể gặp gỡ, như định mệnh nghiệt ngã của đôi lứa.

Mình ơi có nhớ ta không?

Ta như sao Vượt đợi trăng chơi vơi.

Câu kết là lời tỏ tình đầy xúc động. Hình ảnh sao Vượt cô đơn chờ trăng giữa trời khắc họa nỗi đợi chờ vô vọng mà kiên trung. Qua đó, bài ca dao không chỉ nói lên nỗi đau tình yêu mà còn ngợi ca vẻ đẹp của lòng thủy chung son sắt.

Ca dao Việt Nam thấm đẫm chất dân gian mộc mạc mà sâu lắng, như chính tâm hồn thuần hậu của người lao động. Giữa muôn vàn câu hát than thân trách phận, bài ca dao "Trèo lên cây khế" hiện lên như bức tranh đầy xúc động về mối tình dang dở.

"Trèo lên cây khế nửa ngày,

Ai khiến lòng này quặn thắt, khế ơi!

Trăng với nắng cách đôi nơi,

Sao Hôm - Sao Mai xa vời đôi phương.

Mình đi có nhớ thương ta?

Ta như sao Vượt đợi trăng giữa trời"

Hành động "trèo lên cây khế nửa ngày" tưởng vô lý mà lại chứa đựng nỗi niềm sâu kín. Cây khế trở thành tri âm để chàng trai giãi bày tâm sự. Câu hỏi "Ai khiến..." chất chứa bao uẩn khúc - có thể là định kiến xã hội, lễ giáo phong kiến, hay chính sự phũ phàng của tình yêu.

Những hình ảnh đối lập trong vũ trụ (trăng - mặt trời, sao Hôm - sao Mai) trở thành ẩn dụ sâu sắc về mối tình cách trở. Dù "chằng chằng" tương xứng nhưng vĩnh viễn không thể gặp gỡ, như số phận nghiệt ngã của đôi lứa.

Lời gọi "Mình ơi" thân thương cùng hình ảnh "sao Vượt chờ trăng" khắc họa nỗi đợi chờ đầy xúc động. Đó không chỉ là nỗi đau tình yêu mà còn là bản tình ca về lòng thủy chung son sắt, khiến người đọc vừa thương cảm vừa trân trọng.

Trèo lên cây khế nửa ngày

Ai khiến lòng này quặn đau, hỡi khế!

Trăng với nắng cách chia đôi

Sao Hôm - Sao Mai xa vời đôi phương

Mình ơi! Có nhớ thương ta?

Ta như sao Vượt đợi trăng giữa trời

Bài ca dao mở đầu bằng hình ảnh đầy ám ảnh: người trai trèo cây khế nửa ngày như kẻ mất hồn. Cây khế trở thành tri kỷ để giãi bày nỗi niềm. Câu hỏi "Ai khiến..." chất chứa bao uẩn khúc - có thể là định kiến xã hội, lễ giáo phong kiến, hay chính sự phũ phàng của số phận.

Những hình ảnh vũ trụ (trăng - mặt trời, sao Hôm - sao Mai) trở thành ẩn dụ sâu sắc về mối tình cách trở. Dù "chằng chằng" tương xứng nhưng vĩnh viễn không thể gặp gỡ, như số phận nghiệt ngã của đôi lứa.

Lời gọi "Mình ơi" thân thương cùng hình ảnh "sao Vượt chờ trăng" khắc họa nỗi đợi chờ đầy xúc động. Đó không chỉ là nỗi đau tình yêu mà còn là khúc tráng ca về lòng thủy chung son sắt, khiến người đọc vừa thương cảm vừa trân trọng.

Như nhà thơ Nga Raxun Gamzatop từng viết: "Những tác phẩm đẹp nhất thường được tạo nên từ chất liệu bình thường nhất". Bài ca dao "Trèo lên cây khế" chính là viên ngọc quý như thế, được chắt lọc từ tâm hồn mộc mạc của người lao động:

• "Trèo lên cây khế nửa ngày,
• Ai khiến lòng này quặn thắt, khế ơi!
• Trăng với nắng cách chia đôi,
• Sao Hôm - Sao Mai xa vời đôi nơi.
• Mình đi có nhớ thương ta?
• Ta như sao Vượt đợi trăng giữa trời."

Hành động "trèo lên cây khế nửa ngày" tưởng phi lý mà lại chứa đựng nỗi niềm sâu kín. Câu hỏi "Ai khiến..." chất chứa bao uẩn khúc - có thể là định kiến xã hội, lễ giáo phong kiến, hay chính sự phũ phàng của tình yêu.

Những hình ảnh vũ trụ (trăng - mặt trời, sao Hôm - sao Mai) trở thành ẩn dụ sâu sắc về mối tình cách trở. Lời gọi "Mình ơi" thân thương cùng hình ảnh "sao Vượt chờ trăng" khắc họa nỗi đợi chờ đầy xúc động, thể hiện tấm lòng thủy chung son sắt.

Bài ca dao như viên ngọc lấp lánh trong kho tàng văn học dân gian, mãi mãi tỏa sáng trong lòng người yêu thơ.

Bài ca dao "Trèo lên cây khế" là tiếng lòng thổn thức của những mối tình xưa, nơi người ta gửi gắm bao nỗi niềm chua xót vào lời ca điệu hát:

Trèo lên cây khế nửa ngày

Ai khiến lòng này quặn thắt, khế ơi!

Trăng với nắng cách chia đôi

Sao Hôm - Sao Mai xa vời đôi nơi

Mình đi có nhớ ta không?

Ta như sao Vượt đợi trăng giữa trời

Hành động "trèo lên cây khế nửa ngày" tưởng phi lý mà lại diễn tả chính xác tâm trạng ngẩn ngơ của kẻ si tình. Câu hỏi "Ai khiến..." chất chứa bao uẩn khúc - có thể là định kiến xã hội, lễ giáo phong kiến, hay chính sự phũ phàng của số phận.

Những hình ảnh vũ trụ (trăng - mặt trời, sao Hôm - sao Mai) trở thành ẩn dụ sâu sắc về mối tình cách trở. Lời gọi "Mình ơi" thân thương cùng hình ảnh "sao Vượt chờ trăng" khắc họa nỗi đợi chờ đầy xúc động, thể hiện tấm lòng thủy chung son sắt dù cho duyên phận lỡ làng.

Trèo lên cây khế nửa ngày

Ai khiến lòng này quặn đau, khế ơi!

Trăng với nắng cách chia đôi

Sao Hôm - Sao Mai xa vời đôi nơi

Mình ơi! Có nhớ ta không?

Ta như sao Vượt đợi trăng giữa trời

Bài ca dao này như viên ngọc quý trong kho tàng văn học dân gian, phản ánh nỗi lòng của những mối tình xưa. Hình ảnh "trèo lên cây khế nửa ngày" tưởng phi lý mà lại diễn tả chính xác tâm trạng ngẩn ngơ của kẻ si tình. Câu hỏi "Ai khiến..." chất chứa bao uẩn khúc - có thể là định kiến xã hội, lễ giáo phong kiến, hay chính sự phũ phàng của số phận.

Những hình ảnh vũ trụ (trăng - mặt trời, sao Hôm - sao Mai) trở thành ẩn dụ sâu sắc về mối tình cách trở. Lời gọi "Mình ơi" thân thương cùng hình ảnh "sao Vượt chờ trăng" khắc họa nỗi đợi chờ đầy xúc động, thể hiện tấm lòng thủy chung son sắt dù cho duyên phận lỡ làng.