Top 8 Nghi lễ đám hỏi không thể thiếu tại Việt Nam

Trong truyền thống xưa, cưới xin luôn được coi là ba việc trọng đại nhất trong cuộc đời mỗi người (sự nghiệp, xây nhà, và cưới vợ). Khi nhà trai đến xin cưới, nếu gia đình nhà gái đồng ý thì sẽ có “thách cưới” yêu cầu nhà trai chuẩn bị sính lễ. Những lễ vật này bao gồm trà rượu, trầu cau, bánh trái, heo gà, trang sức, và tiền mặt. Những món sính lễ này không chỉ thể hiện sự tôn trọng mà còn có ý nghĩa xác nhận mối quan hệ hôn nhân giữa hai gia đình. Một số vùng còn xem đây là lễ vật “mua dâu”, bởi người phụ nữ khi về làm dâu sẽ tập trung chăm sóc gia đình chồng và ít có thời gian về thăm gia đình mẹ đẻ. Những lễ vật này sẽ được đặt lên bàn thờ tổ tiên như một lời cảm ơn nhà gái đã sinh ra cô dâu cho nhà trai.

Trưởng tộc nhà trai sẽ đại diện gia đình chú rể trình bày lý do buổi ăn hỏi và giới thiệu các lễ vật. Mẹ chú rể hoặc mẹ cô dâu sẽ mở từng mâm quả trước sự chứng kiến của hai bên gia đình. Sau khi nhà gái nhận lễ vật, mẹ cô dâu hoặc chú rể sẽ đưa cô dâu ra gặp quan viên hai họ.

Trong phong tục cưới hỏi truyền thống của người Việt, cô dâu, chú rể và các bậc phụ huynh phải thực hiện nghi thức thắp hương trên bàn thờ tổ tiên để thể hiện lòng biết ơn đối với ông bà, tổ tiên, đồng thời báo cáo về sự kiện kết hôn của đôi uyên ương. Đây chính là Lễ Gia Tiên.

Sau khi chào hỏi hai bên gia đình, cô dâu và chú rể cùng thực hiện nghi thức này. Đại diện hai gia đình sẽ cùng thắp đèn (nếu gia đình có kiêng kỵ, có thể bỏ qua bước này, hoặc nếu gia đình theo đạo Chúa thì sẽ thay thế bằng việc đọc kinh).

Tiếp theo, cô dâu và chú rể sẽ xé một ít trầu cau trong mâm quả để dâng lên bàn thờ. Tùy theo phong tục của từng gia đình, sẽ có những cách thực hiện khác nhau:

• Cô dâu thắp nhang trên bàn thờ tổ tiên, sau đó cô dâu và chú rể sẽ cúi lạy.
• Cô dâu thắp nhang trước, sau đó đến lượt cô dâu và chú rể thắp nhang và lạy.
• Gia đình theo đạo Chúa sẽ không thắp nhang mà chỉ cần lạy gia tiên.

Đây là một nghi lễ quan trọng thể hiện sự cam kết, sự chính thức của nhà trai đối với cô dâu, xác nhận rằng cô dâu sẽ trở thành thành viên trong gia đình họ. Mẹ của chú rể sẽ tặng cho cô dâu một món quà tượng trưng, thường là bông tai, lắc tay, hoặc đôi khi là nhẫn đính hôn (nếu có).

Để buổi lễ diễn ra suôn sẻ và vui vẻ, món quà này nên được thỏa thuận giữa hai gia đình trước, tránh bất kỳ sự bất đồng nào trong lúc lễ. Quà tặng này thường chỉ được thực hiện trong ngày ăn hỏi, còn gia đình nhà gái sẽ đợi đến ngày lễ vu quy để trao tặng của hồi môn cho cô dâu.

Quà cưới không chỉ là biểu tượng của tình yêu và lời chúc phúc của gia đình mà giá trị của chúng cũng nên tương xứng với điều kiện kinh tế của mỗi gia đình. Điều này giúp cô dâu và chú rể không phải lo lắng về các khoản chi phí cho những món quà đắt tiền sau khi cưới. Quan niệm cưới hỏi ngày nay cũng đã linh động hơn, vì vậy hai gia đình và đôi uyên ương nên trao đổi và sắp xếp sao cho hợp lý, vui vẻ và không gây gánh nặng về tài chính cho ai.

Trong nghi thức này, cô dâu và chú rể sẽ rót trà và rượu để mời những người quan trọng, như chủ hôn và các trưởng bối trong hai gia đình. Lúc này, lễ ăn hỏi đã hoàn tất, đánh dấu sự kết nối chính thức giữa hai họ với một nàng dâu và chàng rể mới.

Hai gia đình sẽ tiếp tục ngồi lại, trao đổi về kế hoạch tổ chức đám cưới. Nếu nhà trai đã chọn được ngày cưới, sẽ trình bày với nhà gái. Nếu cả hai gia đình đều đồng ý, đám cưới sẽ diễn ra theo kế hoạch đã định. Sau nghi thức gia tiên, nếu nhà gái mời, cả hai gia đình sẽ cùng dùng bữa. Nếu không, nhà trai sẽ ra về và chuẩn bị cho bước cuối cùng của lễ đám hỏi.

Nhà gái sẽ chia lại một phần hoặc một nửa các lễ vật trong mâm quả cho nhà trai. Lễ vật nên được chia theo số chẵn và tránh dùng dao kéo để cắt chia, vì nhiều gia đình kiêng kỵ việc “chia cắt” lễ vật. Phần lại quả sẽ được đặt vào mâm quả, với nắp quả úp ngược và khăn phủ mâm quả được xếp đôi, phủ lên một nửa của mâm quả.

Lúc trả lại quả, nghi thức sẽ diễn ra tương tự như khi nhận quả ban đầu. Cô dâu và chú rể sẽ chuẩn bị các phong bì để lì xì cho những người bưng mâm quả. Giá trị lì xì không có quy định cụ thể, tùy thuộc vào điều kiện kinh tế của từng gia đình.

Sau khi lễ ăn hỏi kết thúc, nhà gái sẽ mời tất cả các thành viên tham dự ở lại dùng bữa cơm thân mật. Một số gia đình còn tổ chức một bữa tiệc nhỏ mời gia đình, bạn bè, đặc biệt là gia đình nhà trai. Tùy theo phong tục vùng miền, nghi lễ có thể có những sự khác biệt. Để buổi lễ diễn ra suôn sẻ, cô dâu, chú rể cùng hai gia đình cần chuẩn bị chu đáo và tránh những sự thiếu sót, cũng như trễ giờ lành, để cuộc sống hôn nhân sau này luôn hạnh phúc.

Lễ đám hỏi là sự công nhận chính thức mối quan hệ giữa hai gia đình, đánh dấu giai đoạn quan trọng nhất trong cuộc đời hôn nhân. Sau lễ ăn hỏi, cô dâu và chú rể chính thức gọi bố mẹ của nhau bằng những danh xưng như mẹ, cha, con trai, con gái.

Lễ nhập gia là nghi thức mở đầu trong đám hỏi. Khi nhà trai đến nhà gái, cả đoàn sẽ tập trung để chỉnh trang và sắp xếp đội hình, chuẩn bị tiến vào nhà gái. Đi đầu là trưởng tộc (người đại diện) và chú rể phụ, tiếp theo là ba mẹ chú rể, chú rể, đội bưng mâm quả (tráp) và sau cùng là họ hàng nhà trai. Khi đoàn nhà trai đến, trưởng tộc nhà gái và ba mẹ cô dâu sẽ đứng đón sẵn trước cổng để tiếp đón.

Mâm quả cưới từ lâu đã trở thành một phần không thể thiếu trong truyền thống cưới hỏi của người Việt. Sự chuẩn bị chu đáo cho mâm quả, từ số lượng, chất lượng đến sự tinh tế trong cách bày trí, phù hợp với phong tục mỗi vùng miền, luôn là điều mà các đôi uyên ương và gia đình cần lưu ý trước ngày cưới. Tuy nhiên, không phải ai cũng nắm rõ cách trao mâm quả sao cho đúng.

Thông thường, mâm quả sẽ do nhà trai chuẩn bị theo yêu cầu của nhà gái và được mang đến nhà gái trong lễ ăn hỏi. Sau khi trưởng tộc và hai bên gia đình đã chào hỏi, nghi thức trao mâm quả sẽ diễn ra. Đội bưng mâm quả sẽ xếp thành hai hàng đối diện nhau, thường theo quy tắc “nam tả nữ hữu”, tức là hàng nam sẽ đứng bên trái và hàng nữ bên phải, nhìn từ ngoài vào trong nhà.

Khi đội hình đã chỉnh tề, thợ chụp ảnh và quay phim sẽ ra hiệu để hai bên thực hiện nghi thức trao và nhận quả. Sau khi nhà gái nhận xong quả, chú rể và họ hàng nhà trai sẽ tiến vào trong nhà, còn đội bưng quả nữ sẽ đi vào cuối cùng, đặt mâm quả lên bàn thờ gia tiên đã được chuẩn bị sẵn.

Trong lễ ăn hỏi, ba mẹ hai bên không trực tiếp làm lễ gia tiên, mà nghi thức này sẽ được thực hiện bởi trưởng tộc, người đại diện cho gia đình hai bên. Trưởng tộc của cả hai nhà sẽ lần lượt giới thiệu về thân tộc của mỗi gia đình.

Một bài phát biểu trong buổi lễ cần bao gồm những phần sau:

• Phần 1: Lời chào đầu, giới thiệu tên tuổi, quan hệ với cô dâu hoặc chú rể và lời cảm ơn sự có mặt của tất cả mọi người.
• Phần 2: Giới thiệu các thành viên trong gia đình nhà trai.
• Phần 3: Mục đích của việc tham gia lễ ăn hỏi.
• Phần 4: Lời cảm ơn gia đình nhà gái và những lời chúc phúc cho cô dâu, chú rể.