Tuyển chọn 6 bài phân tích "Nói với con" - Y Phương (Ngữ văn 9) xuất sắc nhất

I. Khái quát về tác giả Y Phương

- Tên thật: Hứa Vĩnh Sước (1948), người con ưu tú của dân tộc Tày

- Quê hương: Trùng Khánh, Cao Bằng - nơi núi rừng đại ngàn

- Hành trình sáng tác:

+ Năm 1968 khoác áo lính, đến 1981 chuyển về công tác tại Sở Văn hóa Cao Bằng

+ Năm 1993 đảm nhiệm vị trí Chủ tịch Hội Văn nghệ Cao Bằng

+ Vinh dự nhận Giải thưởng Nhà nước về Văn học Nghệ thuật năm 2007

+ Các tác phẩm tiêu biểu: "Người hoa núi", "Lời chúc", "Đàn then"...

- Đặc điểm phong cách:

+ Thơ mang đậm hồn cốt dân tộc, ngôn ngữ giản dị mà sâu lắng, hình ảnh thơ phóng khoáng đầy chất núi rừng

II. Phân tích tác phẩm "Nói với con"

1. Xuất xứ sáng tác

- Ra đời năm 1980 - giai đoạn đất nước vừa thống nhất nhưng còn nhiều gian khó

- Lời tâm tình chan chứa yêu thương, vừa tự động viên mình, vừa dặn dò thế hệ sau

2. Cấu trúc tác phẩm

- Phần 1: Hành trình trưởng thành của con trong vòng tay gia đình và quê hương

- Phần 2: Niềm tự hào về sức sống mãnh liệt và truyền thống quê hương

3. Thông điệp sâu sắc

- Ca ngợi tình cảm gia đình thiêng liêng

- Khẳng định bản sắc văn hóa dân tộc

- Gửi gắm bài học về nghị lực sống

4. Nét độc đáo nghệ thuật

- Thể thơ tự do phóng khoáng

- Ngôn ngữ hàm súc, giàu hình ảnh

- Giọng điệu thiết tha, trìu mến

III. Hướng dẫn đọc hiểu

1. Bố cục thể hiện rõ hai mạch cảm xúc: cội nguồn sinh dưỡng và truyền thống quê hương

2. Phân tích các chi tiết thể hiện tình yêu thương của cha mẹ và sự đùm bọc của quê hương

3. Những phẩm chất cao đẹp của "người đồng mình" được khắc họa qua lời cha dặn con

4. Tình cảm cha con thiêng liêng và bài học về lòng tự hào dân tộc

5. Nghệ thuật sử dụng hình ảnh độc đáo mang đậm chất miền núi

IV. Gợi ý thực hành

Viết bài cảm nhận từ góc độ người con, triển khai theo ba phần:

- Mở bài: Giới thiệu tác phẩm

- Thân bài: Cảm nhận sâu sắc về từng phần nội dung

- Kết bài: Tổng kết giá trị tác phẩm

Kiến thức trọng tâm

- Y Phương (1948), nhà thơ dân tộc Tày xuất thân từ Trùng Khánh, Cao Bằng. Trải nghiệm quân ngũ từ 1968-1981 đã góp phần hình thành phong cách thơ mộc mạc mà sâu lắng, đậm chất núi rừng. Năm 1993, ông giữ chức Chủ tịch Hội Văn học Nghệ thuật Cao Bằng.

Phân tích sâu tác phẩm

Câu 1 - Trang 73 SGK

Bài thơ được cấu trúc thành hai mạch cảm xúc:

• Phần đầu: Hành trình trưởng thành của con trong vòng tay yêu thương của gia đình và cuộc sống lao động đầy thi vị nơi quê nhà

• Phần sau: Niềm tự hào về sức sống bền bỉ và những giá trị truyền thống đáng quý của quê hương

Câu 2 - Trang 73 SGK

Những câu thơ đặc sắc thể hiện tình yêu thương của cha mẹ:

"Chân phải bước tới cha/Hai bước tới tiếng cười" - hình ảnh giản dị mà chan chứa yêu thương

Cuộc sống lao động đầy nghĩa tình được khắc họa qua:

"Đan lờ cài nan hoa/Vách nhà ken câu hát" - nghệ thuật nhân hóa độc đáo

Câu 3 - Trang 73 SGK

Những phẩm chất cao đẹp của "người đồng mình":

- Sức sống mãnh liệt: "Cao đo nỗi buồn/Xa nuôi chí lớn"

- Tinh thần bất khuất: "Sống trên đá không chê đá gập ghềnh"

- Ý chí kiên cường: "Lên thác xuống ghềnh/Không lo cực nhọc"

Câu 4 - Trang 74 SGK

Tình cảm cha con thiêng liêng được thể hiện qua giọng điệu trìu mến, tha thiết. Bài học sâu sắc nhất người cha truyền lại chính là lòng tự hào dân tộc và ý chí vươn lên trong cuộc sống.

Câu 5 - Trang 74 SGK

Nghệ thuật sử dụng hình ảnh độc đáo: vừa cụ thể vừa khái quát, mang đậm chất thơ miền núi qua các câu như "Người đồng mình tự đục đá kê cao quê hương".

Bài tập thực hành

Gợi ý làm bài:

1. Mở bài: Giới thiệu hoàn cảnh tiếp nhận lời cha dạy

2. Thân bài:

- Cảm nhận về tình yêu thương gia đình

- Niềm tự hào về truyền thống quê hương

- Bài học về ý chí vượt khó

3. Kết bài: Khẳng định giá trị lời cha dặn

Câu 1. Phân tích cấu trúc bài thơ

Bài thơ được chia thành hai mạch cảm xúc:

- Phần 1: Hành trình trưởng thành của con trong tình yêu thương gia đình và vẻ đẹp cuộc sống lao động

- Phần 2: Niềm tự hào về phẩm chất cao đẹp của "người đồng mình" và lời nhắn nhủ thế hệ sau

Cấu trúc này giúp chủ đề tác phẩm phát triển từ tình cảm riêng tư đến giá trị cộng đồng.

Câu 2. Phân tích hình ảnh thể hiện tình yêu thương

Những hình ảnh đặc sắc:

"Chân phải bước tới cha/Hai bước tới tiếng cười" - nghệ thuật liệt kê tạo nhịp điệu vui tươi

"Đan lờ cài nan hoa/Vách nhà ken câu hát" - động từ "cài", "ken" giàu sức gợi

Câu 3. Vẻ đẹp của "người đồng mình"

- Sức sống mãnh liệt: "Cao đo nỗi buồn/Xa nuôi chí lớn"

- Tinh thần bất khuất: "Sống trên đá không chê đá gập ghềnh"

- Ý chí kiên cường: "Lên thác xuống ghềnh"

Câu 4. Thông điệp sâu sắc từ người cha

Điều lớn nhất người cha muốn truyền lại là lòng tự hào về sức sống quê hương và niềm tin vào bản thân. Bài học này trở thành hành trang quý giá cho con trên đường đời.

Phân tích chi tiết tác phẩm

Câu 1: Bài thơ chia làm 2 phần chính:

- Phần 1: Nguồn cội yêu thương từ gia đình và quê hương

- Phần 2: Niềm tự hào về sức sống bền bỉ và truyền thống cao đẹp

Câu 2: Hình ảnh đứa trẻ lớn lên:

- "Chân phải bước tới cha": Hình ảnh người cha vững chãi

- "Chân trái bước tới mẹ": Vòng tay ấm áp của mẹ hiền

- "Đan lờ cài nan hoa": Cuộc sống lao động đầy thi vị

Câu 3: Vẻ đẹp "người đồng mình":

- Tâm hồn phóng khoáng, mạnh mẽ

- Ý chí kiên cường vượt khó

- Tình yêu quê hương sâu nặng

Câu 4: Thông điệp người cha gửi gắm:

- Bài học về lòng tự hào dân tộc

- Nghị lực sống phi thường

Bài tập ứng dụng: Viết bài cảm nhận từ góc độ người con, tập trung vào:

- Tình cảm gia đình thiêng liêng

- Giá trị văn hóa truyền thống

- Ý chí vươn lên trong cuộc sống

Phân tích sâu tác phẩm "Nói với con"

Câu 1: Bài thơ được cấu trúc thành hai mạch cảm xúc:

- Phần 1: Hành trình trưởng thành của con trong vòng tay yêu thương của gia đình và cuộc sống lao động đầy thi vị nơi quê nhà

- Phần 2: Niềm tự hào về sức sống bền bỉ và những giá trị truyền thống đáng quý của quê hương

Câu 2: Những hình ảnh đặc sắc thể hiện tình yêu thương:

"Chân phải bước tới cha/Hai bước tới tiếng cười" - nghệ thuật liệt kê tạo nhịp điệu vui tươi

"Đan lờ cài nan hoa/Vách nhà ken câu hát" - động từ "cài", "ken" giàu sức gợi

Câu 3: Vẻ đẹp của "người đồng mình":

- Sức sống mãnh liệt: "Cao đo nỗi buồn/Xa nuôi chí lớn"

- Tinh thần bất khuất: "Sống trên đá không chê đá gập ghềnh"

- Ý chí kiên cường: "Lên thác xuống ghềnh"

Câu 4: Thông điệp sâu sắc từ người cha:

Điều lớn nhất người cha muốn truyền lại là lòng tự hào về sức sống quê hương và niềm tin vào bản thân

Bài tập thực hành:

Viết bài cảm nhận từ góc độ người con, triển khai theo ba phần:

- Mở bài: Giới thiệu tác phẩm

- Thân bài: Cảm nhận sâu sắc về từng phần nội dung

- Kết bài: Tổng kết giá trị tác phẩm

Kiến thức cốt lõi về tác phẩm "Nói với con"

1. Tác giả Y Phương:

- Nhà thơ dân tộc Tày (1948) quê ở Trùng Khánh, Cao Bằng

- Cựu chiến binh (1968-1981), nguyên Chủ tịch Hội VHNT Cao Bằng

- Giải thưởng Nhà nước về Văn học Nghệ thuật

2. Tác phẩm:

- Sáng tác năm 1980 - thời điểm đất nước đầy khó khăn sau chiến tranh

- Thông điệp: Lời tâm tình về cội nguồn sinh dưỡng và niềm tự hào dân tộc

Phân tích chuyên sâu:

Câu 1: Bố cục 2 phần rõ rệt:

- Phần 1: Hành trình trưởng thành trong tình yêu thương gia đình

- Phần 2: Bài học về sức sống bền bỉ và truyền thống quê hương

Câu 2: Hình ảnh đặc sắc:

- "Chân phải bước tới cha/Hai bước tới tiếng cười": Tình yêu thương vô bờ

- "Đan lờ cài nan hoa": Cuộc sống lao động đầy thi vị

Câu 3: Phẩm chất "người đồng mình":

- Sức sống mãnh liệt: "Cao đo nỗi buồn/Xa nuôi chí lớn"

- Tinh thần bất khuất: "Sống trên đá không chê đá gập ghềnh"

Bài tập thực hành:

Viết thư phản hồi từ góc độ người con, triển khai theo các ý:

- Lòng biết ơn sâu sắc

- Niềm tự hào dân tộc

- Quyết tâm giữ gìn bản sắc

- Ý chí vượt khó vươn lên