Tuyển tập 6 bài phân tích "Ngôi kể trong văn tự sự" lớp 6 đặc sắc nhất
Nội dung bài viết
1. Bài mẫu phân tích "Ngôi kể trong văn tự sự" phiên bản số 4
A. NỀN TẢNG LÝ THUYẾT
Ngôi kể chính là lăng kính nghệ thuật mà người kể chuyện lựa chọn để dẫn dắt câu chuyện.
Khi sử dụng ngôi thứ ba, người kể trở thành người quan sát vô hình, khách quan ghi lại mọi diễn biến của nhân vật.
Ngôi thứ nhất với đại từ "tôi" mang đến góc nhìn chủ quan, cho phép bộc lộ trực tiếp cảm xúc và trải nghiệm cá nhân.
Nghệ thuật chọn ngôi kể phù hợp sẽ tạo nên sức hấp dẫn đặc biệt cho câu chuyện.
Lưu ý: Nhân vật "tôi" trong tác phẩm không đồng nhất với tác giả.
B. THỰC HÀNH VÀ GỢI Ý GIẢI BÀI
Câu 1: (Trang 89 - SGK Ngữ văn 6)
Chuyển thể đoạn văn sau sang ngôi thứ ba và phân tích hiệu quả nghệ thuật:
[... nguyên văn đoạn Dế Mèn...]
Bằng cách thay "tôi" bằng "Dế Mèn", câu chuyện chuyển sang góc nhìn khách quan, giúp người đọc quan sát toàn cảnh hành động của nhân vật như một vở kịch đang diễn ra.
Câu 2: (Trang 89 - SGK Ngữ văn 6)
Chuyển ngôi kể đoạn văn sau sang ngôi thứ nhất và nhận xét sự thay đổi:
[... nguyên văn đoạn Thạch Lam...]
Khi thay "Thanh" bằng "tôi", câu chuyện trở nên thân mật hơn, cho phép độc giả đồng cảm sâu sắc với dòng cảm xúc nội tâm của nhân vật.
Câu 3: (Trang 89 - SGK Ngữ văn 6)
Nhận định ngôi kể trong truyện Cây bút thần:
Truyện sử dụng ngôi thứ ba - "Người ta kể lại", phù hợp với tính chất truyền khẩu dân gian, tạo không gian tự do để khắc họa cuộc phiêu lưu của Mã Lương.
Câu 4: (Trang 89 - SGK Ngữ văn 6)
Lý giải việc sử dụng ngôi thứ ba trong truyện cổ tích:
Ngôi kể này phản ánh tinh thần cộng đồng trong sáng tác dân gian, đảm bảo tính khách quan khi tái hiện các giá trị văn hóa truyền thống.
Câu 5: (Trang 89 - SGK Ngữ văn 6)
Ngôi kể thích hợp khi viết thư:
Ngôi thứ nhất là lựa chọn tối ưu để bày tỏ tình cảm chân thành trong giao tiếp thư từ.
Câu 6: (Trang 89 - SGK Ngữ văn 6)
Kể lại cảm xúc khi nhận quà bằng ngôi thứ nhất:
[... giữ nguyên bài mẫu xúc động về món quà của bố ...]
2. Nghệ thuật chọn ngôi kể - Bài phân tích mẫu số 5
I- Bản chất và giá trị của ngôi kể trong tự sự
Khám phá:
a. Đoạn 1 sử dụng ngôi thứ ba với đặc điểm:
- Người kể ẩn mình
- Không xác định danh tính
- Gọi nhân vật bằng tên riêng
b. Đoạn 2 chọn ngôi thứ nhất qua:
- Sự hiện diện trực tiếp của người kể
- Đại từ "tôi" - chính là Dế Mèn
c. Nhân vật "tôi" chính là Dế Mèn
d. So sánh ưu thế:
Ngôi thứ nhất: Tự do biểu đạt cảm xúc
Ngôi thứ ba: Giới hạn trong phạm vi quan sát
đ. Thử nghiệm chuyển đổi:
Nếu thay "tôi" bằng "Dế Mèn", đoạn văn sẽ mất đi sự chân thành nội tâm
e. Giới hạn nghệ thuật:
Không thể đổi ngôi thứ ba thành thứ nhất mà giữ nguyên tính khách quan
II- Thực hành phân tích
Câu 1 (trang 89):
Chuyển ngôi kể thứ nhất sang thứ ba:
Tăng tính khách quan, tạo hiệu ứng như đang chứng kiến
Câu 2 (trang 89):
Chuyển ngôi thứ ba sang thứ nhất:
Nhấn mạnh cảm xúc chủ quan của nhân vật Thanh
Câu 3 (trang 90):
Lý giải ngôi kể trong Cây bút thần:
Ngôi thứ ba tạo không gian tự do kể về Mã Lương
Câu 4 (trang 90):
Tại sao truyền thuyết dùng ngôi thứ ba:
- Duy trì tính truyền thống
- Tạo khoảng cách nghệ thuật
- Thể hiện tinh thần cộng đồng
Câu 5 (trang 90):
Ngôi kể khi viết thư:
Ngôi thứ nhất (tôi/em/con) để bộc lộ tình cảm
Câu 6 (trang 90):
Kể lại cảm xúc nhận quà:
"Ngày sinh nhật năm nay, mẹ trao cho tôi món quà đặc biệt - cuốn sách tôi hằng mong ước. Niềm vui bất ngờ xen lẫn sự xúc động khi nhận ra đó chính là cuốn sách tôi đã lén ngắm nhìn mỗi khi qua hiệu sách. Món quà không chỉ là trang giấy, mà còn là tình yêu thương vô bờ mẹ dành cho tôi..."
3. Bí quyết sử dụng ngôi kể - Bài phân tích mẫu số 6
Hệ thống bài tập thực hành
- Bài 1 (trang 89 SGK)
- Bài 2 (trang 89 SGK)
- Bài 3 (trang 90 SGK)
- Bài 4 (trang 90 SGK)
- Bài 5 (trang 90 SGK)
- Bài 6 (trang 90 SGK)
- Hoàn thiện nhận định:
a) Ngôi thứ ba: Ưu điểm /.../ Hạn chế /.../
b) Ngôi thứ nhất: Lợi thế /.../ Giới hạn /.../
Định hướng giải bài
4. Nghệ thuật chọn điểm nhìn - Bài phân tích số 1
I. Nghệ thuật chọn ngôi kể
Phân tích đoạn văn:
- Đoạn 1: Ngôi thứ ba - góc nhìn toàn tri
- Đoạn 2: Ngôi thứ nhất - Dế Mèn tự thuật
Khám phá:
- Ngôi thứ ba: Tự do di chuyển không gian-thời gian
- Ngôi thứ nhất: Chân thực nhưng giới hạn điểm nhìn
- Thử nghiệm chuyển đổi ngôi kể làm rõ đặc trưng thể loại
II. Thực hành sáng tạo
Bài 1 (trang 89):
Phiên bản ngôi thứ ba:
"Dế Mèn cần mẫn đào hang mỗi ngày, tạo nên căn phòng ngủ sang trọng với hệ thống đường hầm phức tạp phòng khi nguy hiểm..."
Bài 2 (trang 98):
Chuyển thể ngôi thứ nhất:
"Bỗng một bóng đen vụt qua. Tôi nhận ra con mèo già ngày xưa. Ánh mắt nó long lanh nhìn tôi khiến lòng tôi bồi hồi..."
Bài 3 (trang 90):
Ngôi kể trong Cây bút thần:
- Góc nhìn khách quan
- Đa chiều trong đánh giá nhân vật
- Bảo tồn tính truyền khẩu dân gian
Bài 4 (trang 91):
Lý giải ngôi kể truyền thuyết:
- Tính tập thể trong sáng tác
- Yêu cầu bao quát không-thời gian rộng
- Duy trì khoảng cách lịch sử
Bài 5 (trang 90):
Nghệ thuật viết thư:
"Kính thưa bà, cháu vừa nhận được gói quà bà gửi..."
Bài 6 (trang 90):
Kể về món quà:
"Chiếc hộp nhỏ màu xanh lấp ló trong ba lô - món quà sinh nhật bất ngờ từ cô bạn thân..."
5. Ma thuật ngôi kể - Bài phân tích số 2
I. Nghệ thuật chọn điểm nhìn tự sự
Đoạn 1 (Em bé thông minh):
Vị vua đầy nghi ngờ thử thách cậu bé lần nữa bằng con chim sẻ nhỏ. Nhưng câu trả lời đầy trí tuệ với cây kim may đã khiến nhà vua phải kinh ngạc thán phục.
Đoạn 2 (Dế Mèn):
"Tôi lớn lên khỏe mạnh nhờ nếp sống điều độ. Đôi càng bóng loáng, vuốt sắc nhọn, mỗi cú đạp làm cỏ rạp xuống. Đôi cánh giờ đã che kín thân hình cường tráng..."
Nhận định:
- Ngôi thứ ba: Tạo không gian tự do, đa chiều
- Ngôi thứ nhất: Mang lại sự chân thực, gần gũi
- Nhân vật "tôi" là Dế Mèn - một sáng tạo nghệ thuật
- Mỗi ngôi kể có thế mạnh riêng trong biểu đạt
II. Thực hành sáng tạo ngôn từ
Bài 1:
Chuyển ngôi thứ nhất sang thứ ba:
"Dế Mèn cần mẫn đào hang mỗi ngày, tạo nên căn phòng ngủ sang trọng với hệ thống đường hầm phức tạp..."
Bài 2:
Chuyển ngôi thứ ba sang thứ nhất:
"Một bóng đen vụt qua. Tôi nhận ra ngay con mèo già ngày xưa. Ánh mắt nó nhìn tôi khiến lòng tôi bồi hồi..."
Bài 3:
Ngôi kể trong Cây bút thần:
- Góc nhìn toàn tri
- Bảo tồn tính truyền miệng dân gian
- Tạo khoảng cách nghệ thuật
Bài 4:
Lý giải ngôi kể truyền thuyết:
- Tính cộng đồng trong sáng tác
- Yêu cầu khách quan
- Duy trì tính lịch sử
Bài 5:
Nghệ thuật viết thư:
"Mẹ kính yêu! Con vừa nhận được gói quà mẹ gửi..."
Bài 6:
Kể về món quà:
"Chiếc hộp nhỏ màu xanh lấp ló trong ba lô - món quà sinh nhật bất ngờ từ người bạn thân..."
6. Bí quyết xây dựng giọng văn - Bài phân tích số 3
I. Nghệ thuật chọn ngôi kể trong văn tự sự
Khám phá sự tinh tế của ngôi kể qua hai phong cách kể chuyện đặc trưng:
1. Lời kể toàn tri (ngôi thứ ba)
Triều đình kinh ngạc trước trí tuệ phi thường của cậu bé. Nhưng nhà vua vẫn muốn thử thách thêm. Giữa bữa cơm tại công quán, sứ giả xuất hiện với con chim sẻ nhỏ cùng mệnh lệnh hóc búa. Bằng trí thông minh sắc sảo, cậu bé đã dùng cây kim may để đưa ra lời đáp trả khiến vua phải nể phục.
(Trích từ kho tàng truyện cổ "Em bé thông minh")
2. Lời tự thuật đầy cá tính (ngôi thứ nhất)
Nhờ lối sống điều độ, tôi trưởng thành nhanh chóng. Giờ đây, tôi đã là chàng dế thanh niên cường tráng với đôi càng bóng loáng, vuốt nhọn sắc và bộ cánh dài phủ kín thân hình. Mỗi lần vỗ cánh, âm thanh giòn giã vang lên như lời tuyên bố về sức mạnh tuổi trẻ.
(Trích kiệt tác "Dế Mèn phiêu lưu ký" của nhà văn Tô Hoài)
II. Thực hành và vận dụng linh hoạt
1. Chuyển đổi ngôi kể:
- Thử nghiệm chuyển đoạn văn ngôi thứ nhất sang ngôi thứ ba giúp câu chuyện mang tính khách quan hơn
- Trải nghiệm chuyển ngôi thứ ba sang ngôi thứ nhất để cảm nhận sự khác biệt về sắc thái biểu cảm
2. Phân tích truyện dân gian:
- Khám phá lý do truyện "Cây bút thần" sử dụng ngôi thứ ba - đặc trưng của văn học truyền miệng
- Hiểu sâu về sự lựa chọn ngôi kể trong truyền thuyết, cổ tích
3. Ứng dụng thực tế:
- Nghệ thuật viết thư với ngôi kể thứ nhất
- Kỹ năng kể chuyện cá nhân giàu cảm xúc
Tinh hoa kiến thức:
- Ngôi kể như một công cụ nghệ thuật đắc lực
- Sức mạnh biểu đạt của ngôi thứ ba: góc nhìn đa chiều, khách quan
- Ưu thế của ngôi thứ nhất: sự chân thực, giàu cảm xúc
- Nghệ thuật lựa chọn ngôi kể phù hợp với mục đích kể chuyện
Hình ảnh minh họa được cung cấp từ nguồn tư liệu đa phương tiện
Có thể bạn quan tâm
10 Món Bánh Ngon Dễ Làm Cho Bữa Sáng Đầy Hứng Khởi
Hướng dẫn Thay dây đàn guitar
Hành trình Trở thành Nghệ sĩ Turntablist Chuyên nghiệp
10 Phương Pháp Kiểm Soát Insulin - Bí Quyết Vàng Cho Vóc Dáng Thon Gọn
Top 5 cửa hàng bán vòng tay Pandora phong thủy đẹp nhất tại Quận Hoàn Kiếm, Hà Nội
