Tuyển tập 9 bài phân tích đặc sắc tác phẩm 'Lời ru của mẹ' - Xuân Quỳnh (Ngữ văn 11)

Lời ru từ thuở ấu thơ là món quà vô giá mà mỗi người đều mang theo suốt cuộc đời. Xuân Quỳnh đã khắc họa tinh tế dòng chảy cảm xúc ấy qua những vần thơ đầy ám ảnh:

Lời ru ẩn nơi nào
Giữa mênh mang trời đất
Khi con vừa ra đời
Lời ru về mẹ hát...

Không đơn thuần là giai điệu đưa nôi, lời mẹ ru còn là cả vũ trụ tâm hồn chứa đựng:

• Tình yêu thương vô điều kiện
• Những bài học làm người đúc kết từ trải nghiệm
• Hi vọng về tương lai con sẽ vững vàng trước biển đời mênh mông

Qua nghệ thuật ngôn từ, nhà thơ đã mở ra những tầng ý nghĩa sâu sắc về triết lý giáo dục bằng yêu thương - nơi người mẹ vừa là nhà giáo, vừa là điểm tựa tinh thần bất diệt.

Lời ru của mẹ tựa như dòng sữa ngọt nuôi dưỡng tâm hồn, là hành trang tinh thần vô giá theo ta suốt cuộc đời. Xuân Quỳnh - nữ thi sĩ của tình yêu và trái tim phụ nữ - đã thổi hồn vào những vần thơ ru con đầy triết lý:

Lời ru ẩn nơi nào
Giữa mênh mang trời đất
Khi con vừa ra đời
Lời ru về mẹ hát...

Qua từng câu chữ, ta thấy hiện lên:

• Tình mẫu tử thiêng liêng không bến bờ
• Kho tàng trí tuệ được chắt lọc từ đời sống
• Những bài học nhân sinh về cách sống, cách làm người

Đứa trẻ được nuôi dưỡng bằng lời ru sẽ lớn lên với trái tim biết yêu thương và tâm hồn biết rung cảm trước cái đẹp. Đó chính là món quà vô giá nhất người mẹ có thể trao cho con.

Xuân Quỳnh lớn lên giữa khung cảnh làng quê Bắc Bộ êm đềm bên dòng sông Nhuệ, nơi tiếng thoi đưa dệt lụa hòa cùng khúc dương cầm của dế đêm trở thành bản nhạc ru tuổi thơ. Không gian ấy thấm đẫm hương tằm, mùi rơm rạ và cả sự lam lũ nhưng ấm áp tình người, đã nuôi dưỡng tâm hồn thi sĩ từ thuở ấu thơ.

Trong thơ bà, lời ru không chỉ là giai điệu mà còn là cả vũ trụ tình cảm:

Lời ru ẩn nơi nào
Giữa mênh mang trời đất
Khi con vừa ra đời
Lời ru về mẹ hát...

Đó là sợi dây vô hình kết nối tình mẫu tử thiêng liêng, là hành trang tinh thần theo con suốt cuộc đời, từ thuở ấu thơ êm đềm đến khi trưởng thành giữa biển đời mênh mông.

Xuân Quỳnh (1942-1988) - nữ thi sĩ tài hoa của làng thơ Việt, đã khắc họa tình mẫu tử qua những vần thơ giản dị mà sâu lắng. Trích đoạn:

Lời ru ẩn nơi nào
Giữa mênh mang trời đất...

đã thể hiện:

• Tình yêu vô bờ của mẹ qua điệp khúc ru con
• Sức mạnh nâng đỡ tinh thần từ thuở nôi đến khi trưởng thành
• Khát vọng người mẹ mong con vững vàng trước biển đời

Với thể thơ năm chữ nhịp nhàng, ngôn từ mộc mạc mà đầy ám ảnh, Xuân Quỳnh đã dệt nên bức tranh tình mẹ vừa thiêng liêng vừa gần gũi, làm đẹp thêm giá trị nhân văn trong văn học Việt Nam.

Tình mẫu tử - thứ tình cảm thiêng liêng nhất trong cõi nhân gian, được Xuân Quỳnh khắc họa qua 'Lời ru của mẹ' bằng những vần thơ đầy xúc động. Bài thơ như dòng suối ngọt lành chảy qua bao thế hệ, mang theo hơi ấm của tình yêu thương vô điều kiện.

Những câu thơ mở đầu đưa ta về với nguồn cội: 'Lời ru ẩn nơi nào/Giữa mênh mang trời đất'. Lời ru không đơn thuần là giai điệu mà là món quà vô giá từ tạo hóa, là sợi dây vô hình kết nối mẹ và con.

Xuân Quỳnh đã thổi vào lời ru một linh hồn mới. Không chỉ là khúc hát ru con ngủ, lời ru còn biết 'đi chơi', biết 'xuống ruộng khoai', biến thành 'ngọn cỏ' đón bước chân trẻ thơ. Cách nhân hóa tài tình này khiến lời ru trở nên sống động lạ thường.

Đặc biệt sâu sắc là hình ảnh lời ru đồng hành cùng con suốt đời: từ 'tấm chăn' ấm áp tuổi thơ, thành 'bóng mát' trên đường đời nắng gắt, rồi hóa 'mênh mông' khi con vươn ra biển lớn. Qua đó, tác giả khẳng định sự vĩnh cửu của tình mẹ - thứ tình cảm không biên giới, không khoảng cách.

Bằng ngôn từ giản dị mà tinh tế, Xuân Quỳnh đã biến lời ru quen thuộc thành kiệt tác bất hủ, chạm đến chiều sâu nhất của trái tim người đọc.

Xuân Quỳnh - người nghệ sĩ đã thổi hồn vào những lời ru giản dị mà sâu lắng. Thơ bà như dòng suối mát lành chảy qua tâm hồn trẻ thơ, mang theo hơi ấm tình mẫu tử thiêng liêng. Những vần thơ 'Lời ru ẩn nơi nào/Giữa mênh mang trời đất' mở ra không gian đầy ám gợi, nơi tình yêu của mẹ hòa quyện cùng vũ trụ.

Điều kỳ diệu là lời ru không chỉ dừng lại ở khúc hát ru con ngủ, mà còn biết 'đi chơi', biến thành 'bóng mát' trên đường đời, hóa 'mênh mông' khi con vươn ra biển lớn. Sự nhân hóa tài tình này khiến lời ru trở thành người bạn đồng hành bất tử, theo con suốt hành trình cuộc đời.

Qua điệp khúc 'lời ru' được lặp lại như nhịp võng đưa, Xuân Quỳnh đã khắc họa thành công sức mạnh vĩnh cửu của tình mẹ - thứ tình cảm không biên giới, không khoảng cách, luôn che chở và nâng đỡ con qua mọi thăng trầm.

Trong dòng chảy hiện đại ồn ã, lời ru của mẹ vẫn giữ nguyên sức mạnh kỳ diệu. Những câu hát mộc mạc 'con cò đi ăn đêm', 'cái bống bang bang' không đơn thuần là giai điệu ru ngủ, mà còn là phương tiện chuyển tải những bài học nhân văn sâu sắc.

Xuân Quỳnh đã nắm bắt tinh tế quy luật này khi viết: 'Khi con vừa ra đời/Lời ru về mẹ hát'. Lời ru trở thành sợi dây vô hình kết nối thế giới tâm hồn mẹ và con, là chiếc cầu nối giữa truyền thống và hiện đại.

Đặc biệt, hình ảnh 'Lời ru thành mênh mông' khi con ra biển rộng gợi mở một triết lý sâu xa: dù con đi đến chân trời nào, tình mẹ vẫn bao la như biển cả, vỗ về và chở che con qua mọi sóng gió cuộc đời.